Υπηρετούσα στο στρατό όταν παιζόταν το πρώτο big brother. Ήμουν ο μόνος μαζί με έναν ακόμη που δεν το βλέπαμε στο ΚΨΜ. Ήταν λυπηρό ομολογώ να βλέπεις ολόκληρους "νταγλαράδες" να στήνονται εκεί και να παρακολουθούν ανοησίες. Ήταν όμως κάτι πρωτόγνωρο βλέπεις και σχεδόν κανείς δεν ήθελε να μείνει στην "απ\' έξω". Έβαζαν μέσο στον υπηρεσιολόγο να μην έχουν υπηρεσία (σκοπιά, περίπολο) εκείνη την ώρα (!). Κι έτσι έβαζαν εμένα για σκοπιά και τον άλλο φανταράκο που διατηρήσαμε κάπως την αξιοπρέπεια μας, έναντι αυτής της φρενίτιδας. Ο Γαλανός αναλύει την ψυχοπαθολογία του φαινομένου επαρκώς, εν γένει επιστημονικώς. Αφετέρου το αναλύει εν είδει φιλοσοφικού δοκιμίου, όπου δυστυχώς κάποιες φορές επαναλαμβάνεται. Πρόκειται λοιπόν για ένα καλό πονημα με μόνο βαρίδιο την συχνή επαναληψιμότητα κάποιων στοχασμών, διατυπωμένων άλλοις λόγοις. Αξίζει να διαβαστεί από όσους έχουν μονίμως ή κατά καιρούς πέσει στην παγίδα των reality που ίσως τώρα πια που η μόδα παρήλθε (ανεπιστρεπτί;) αναρωτηθούν τι και πώς, υπό ψυχρό αίμα και σκέψη.

Το βιβλίο αυτό δεν είναι καθαρά επιστημονικό. Είναι ένα μάλλον εργαλείο έκφρασης κι εκφοράς σκέψεων και στοχασμών του Γαλανού, ένα περισσότερο φιλοσοφικό και κυρίως ψυχολογικό δοκίμιο παρά κάτι άλλο. Φυσικά, ο ρόλος του ιατρού (κοινωνικός ψυχολογός-ψυχίατρος) είναι αδύνατον να αποκρυφτεί (και δεν πρέπει) στις σελίδες του. Είναι μέτριας δυσκολίας για κάποιον πρωτοείσακτο σε έννοιες πολιτικής και κοινωνικής ψυχολογίας και δεν θα το συνιστούσα. Από εκεί και πέρα αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με τις διατυπωνόμενες απόψεις είναι καθαρά προσωπική υπόθεση.

Έχω τη δεύτερη έκδοση (Ερμείας) του 1979. Το βραχύ αυτό πόνημα στοχαστικού συλλογισμού διαβάζεται εύκολα και σύντομα. Δεδομένου ότι η έννοια ελευθερία είναι σχετική αφήνουμε τον συγγραφέα να διεγείρει όπως λέει τη σκέψη μας κι όχι να μας πείσει. Αλίμονο βέβαια αν το στοχαστικό δοκίμιο είχε ως στόχο να πείσει. Το έργο αποτελείται απο 258 λακωνικώς διατυπωμένες σκέψεις (συνήθως μέχρι δύο προτάσεις). Σέβομαι κι εκτιμώ την δοκιμή του συγγραφέα να προσπελάσει μια τόσο δύσκολη και "δυνατή" έννοια. Ωστόσο, διακρίνω ότι προσπαθεί να το επιτύχει μονοδιάστατα, λαμβάνοντας υπόψιν μόνο τον ίδιο τον άνθρωπο ως ενεργούν στοιχείο και καθόλου το κοινωνικό είναι εις το οποίο αντανακλώνται οι προσωπικές προτιμήσεις κι επιλογές εκάστου ενεργούντος στοιχείου.

Ο Μπιτσάκης, μεγάλη στοχαστική διάνοια του τόπου (η πολιτική του δράση και ακτιβισμός δεν απέδειξε δυστυχώς την ύπαρξη της ιδιαίτερης ευφυίας του αλλά αυτό είναι καθαρά προσωπική εκτίμηση) γράφει αυτό το μικρό πόνημα που είναι ό,τι πρέπει για μια πρώτη προσέγγιση στην φιλοσοφία. Πέραν των "σταθερών" στη φιλοσοφία, πάντοτε τίθεται κι η προσωπική πινελιά καθενός συγγραφέως. Κι ο Μπιτσάκης δεν διστάζει να πάρει θέση συχνά. Το τελευταίο του κεφάλαιο περί διαλεκτικού υλισμού αν και πολύ μικρό και σύντομο, καθιστά το έργο ακόμη πιο ιδιαίτερο.

Πρόκειται πιθανότατα για επανέκδοση του έργου του Καργάκου που γράφτηκε μεταξύ των ετών 1986 μέχρι 1988 και αποτελείται από πέντε τόμους. Ένας βιβλιοπώλης συνέστησε τη σειρά στον πατέρα μου, ο οποίος την αγόρασε προκειμένου να βοηθηθώ πολλαπλώς ως μικρός μαθητής τότε. Διάβασα μερικά κεφάλαια μόνο, καθώς ήμουν αρκετά αφελής ωστέ να καταλάβω το βάθος της σκέψης του. Επίσης, έκανα το λάθος να δανείσω τον α\' τόμο και φυσικά αν δανείσεις βιβλίο, δεν το παίρνεις πίσω. Κανόνας. Καργάκος λοιπόν. Μέγας ιστορικός, διανοητής, φιλόσοφος, παιδαγωγός. Μεγάλη προσωπικότητα για τον πνευματικό κόσμο του τόπου. Το έργο του παραμένει διαχρονικό, τα ζητήματα που πραγματεύεται παραμένουν ανεπίλυτα κι ο στοχασμός του είναι άμεσος, δίχως "φτιασίδια", έτσι όπως απαιτεί η ειλικρίνεια κι η εντιμότητα καθενός νέου πριν προλάβει να τον διαβρώσει το εκάστοτε σύστημα. Πολύτιμος σύμβουλος το παρόν για όλες τις ηλικίες θα έλεγα.

Εδώ ο Λεμπέσης ξεκινά από μία άκρως συντηρητική θέση ή μάλλον μία ρατσιστική θέση ότι δηλαδή η κοινωνία διακρίνεται στους φύσει βλάκες και φύσει έξυπνους. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι την πραγματεία του αυτή την γράφει κατά τον πρώτο χρόνο της κατοχής σε συνέχεια των προνομίων του επί Μεταξά. Νομίζω ότι μια τέτοια θέση είναι απορριπτέα a priori. Η φύση του ανθρώπου είναι δυναμική και πρέπει να την υπάγουμε στο συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο εκάστης μίας εποχής και των αναγκών της. Το υπόβαθρο της διερεύνησης πρέπει να είναι κοινωνιολογικό κι όχι βιολογικό. Άλλως, αποτελεί αρχή φασισμού και μάλιστα πολύ επικίνδυνου (λ.χ. "αυτός ψηφίζει", αν κάποιος δεν φαίνεται στα μάτια μας τόσο έξυπνος όσο εμείς νομίζουμε για τον εαυτό μας).

Αφού υπομνήσω ότι το κείμενο του βιβλίου γράφτηκε το 1994 τονίζω ότι ο συγγραφέας καταπιάνεται με την ανάπτυξη οκτώ μετώπων επίθεσης των ΗΠΑ κατά της ΕΣΣΔ και αφορά την δεκαετία 1980- 1990. Ο Schweizer χαρακτηρίζει τις σοβιετικές ηγεσίες ανεπαρκείς και βαθύτατα διαβρωμένες. Επίσης, σύμφωνα με τα λεγόμενα του σταματά απότομα την έρευνα του, διαφορετικά θα έπρεπε να μας αποκαλύψει τον πραγματικό ρόλο του Γκορμπατσόφ, του Γέλτσιν, του Σεβαρτνάντζε και άλλων που μέχρι τότε φυλάσσοντο ως επτασφράγιστο μυστικό. Φυσικά, αφού άνοιξαν τα αρχεία, κανείς δεν ασχολήθηκε με τον ρόλο, την αποστολή, το έργο των ως άνω. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί και να συνυπολογιστεί ο ρόλος όχι μόνο της διπλωματίας αλλά και το οικονομικό παιγνίδι προκειμένου να νικήσουν οι ΗΠΑ.

Έχω αυτή την έκδοση αν και γνωρίζω ότι υπάρχει και νεότερη του 2018. Ο Μπογιόπουλος αρέσκεται να μιλά με στοιχεία κι αριθμούς. Το ζήτημα είναι ότι τα στοιχεία κι οι αριθμοί παρέχονται από τις υπηρεσίες που υπηρετούν την άρχουσα οικονομική τάξη και πολιτική ελίτ. Δεν υπάρχει ούτε "εάν", ούτε "ίσως", ούτε "μπορεί", ούτε "υπολογίζεται", ούτε "εκτιμάται", ούτε κάτι άλλο. Επομένως, η αποδόμηση των ισχυρισμών του συγγραφέως πρέπει να στηρίζεται είτε στο ήθος του συγγραφέως ή στην ιδεολογία που υπηρετεί. Καθώς ο Μπογιόπουλος δεν έχει δείξει στοιχεία ανηθικότητας, απομένει η δεύτερη περίπτωση, όπου άπας αποδομητής εισέρχεται στο ασφαλές καταφύγιο του Στάλιν, της δικτατορίας, των κολλημένων κομμουνιστών και λοιπών ευφάνταστων. Αξίζει να διαβαστεί.

Το βιβλίο αυτό το αγόρασα το 2009 όταν ακόμη οι τίτλοι των βιβλίων, μου ασκούσαν μια κάποια ιδιαίτερη γοητεία. Δεν με ενδιέφερε ακόμη η απόλυτη αντικειμενικότητα (γνωρίζουμε βέβαια ότι σε ευαίσθητα κοινωνικά, πολιτικά, θεολογικά ζητήματα αντικειμενικότητα κι αμεροληψία δεν υφίσταται πρακτικά). Συνήθως, η πολιτική προπαγάνδα ξεκινά από επιστημονική επίφαση και κρύβεται πίσω από επιστημονικοφανή βιβλιογραφία. Εν προκειμένω, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Η συγγραφέας κάνει ασκήσεις επί του φαντασιακού χωρίς να χρειάζεται να λογοδοτήσει πουθενά παρά μόνο στον αναγνώστη. Ο μέσος αναγνώστης διψά για αίμα και σπέρμα οπότε δέχεται συνήθως άκριτα κι αβασάνιστα, ό,τι ικανοποιεί το δικό του φαντασιακό, το οποίο με τη σειρά του έχει σχηματιστεί από την προηγούμενη προπαγάνδα. Με αυτές τις γενικότητες κλείνω αυτές τις λίγες σκέψεις μου, απορρίπτοντας αυτό το ανάλαφρο (επομένως κι ευπώλητο) ανάγνωσμα.

Ο Βολταίρος (ένας από τους σημαντικότερους διαφωτιστές) στοχάζεται περί την θρησκεία (ανεξιθρησκεία), τον φιλελευθερισμό, την ηθική. Η σκέψη του διακρίνεται για τους συνεκτικούς δεσμούς με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Αλλά δεν μένει εκεί. Αντλεί θεματολογία από τους λατίνους, τους ρωμαίους, τα ευαγγέλια, τις ταξικές ανισότητες κι αδικίες. Σκέπτεται, αναλύει, επξεργάζεται με βάση και οδηγό την ορθή λογική. Ο Βολταίρος ανοίγει πρωτοποριακούς, απάτητους στοχαστικούς δρόμους που ακόμη και σήμερα βρίσκονται στον πυρήνα της προβληματικής των επιστημών. Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης η εισαγωγή της Ξανθίππης Τσελέντη.