Το νεανικό μυθιστόρημα του Μαρίας το οποίο διάβασα με εικοσαετή καθυστέρηση. Καμμία σχέση με τα βιβλία της ωριμότητάς του, μα καμμία.
Ένα κείμενο χαριτωμένα αναιδές ως προς τους κλασικούς κανόνες συγγραφής ενός μυθιστορήματος, χαριτωμένα ασεβές ως προς τη δομή ενός μυθιστορήματος που «πρέπει» το στόρι του να έχει, σώνει και καλά, αρχή μέση και τέλος. Η χαλαρή, έως τραβηγμένη από τα μαλλιά, διασύνδεση των επεισοδίων της «πλοκής», στο παρόν βιβλίο, κατά ένα ανεξήγητο τρόπο, είναι … προσόν! Η αφήγηση κυλάει σαν δροσερό νεράκι. Η διάχυτη περιπεκτικότητα και ειρωνία είναι το μεγάλο ατού του βιβλίου. Υπονομεύει (μάλλον βγάζει τη γλώσσα σε) παραδοσιακούς θεσμούς, κανόνες, ήθη και ηθική, δηλαδή δεν αφήνει τίποτε όρθιο, πάντα με φίνο τρόπο και με αφοπλιστική αθωότητα! Η μετάφραση εξαιρετική. 4 αστεράκια.

«Παραστρατιωτικός, ναρκέμπορος, και δολοφόνος: ένα τυπικό διαμάντι της χώρας». Η πιο συνοπτική και ακριβής περιγραφή της «μετεμφυλιακής» (εδώ γελάνε και τα μπετά) Κολομβίας, όπου το παρακράτος, το εμπόριο ναρκωτικών, οι δολοφονίες και η διαφθορά σε κάθε βαθμίδα εξουσίας και σε όλα τα κοινωνικά στρώματα, είναι τα βασικά χαρακτηριστικά αυτού του κράτους. Εμμονική προσήλωση στην οικονομική και κοινωνική άνοδο μέσω του εγκλήματος.
Όλα αυτά, λεπτομερώς τεκμηριωμένα, αναδεικνύονται στο νέο θαυμάσιο πολιτικό βιβλίο του Γκαμπόα, στη φόρμα (σε αδρές γραμμές) ενός οπερατικού θρίλερ.
Γραφή περίτεχνη, μοντέρνα, γραφή καθαρή, διαυγής, γεμάτη ικμάδα, γραφή στοχαστική, συγκινητική, συχνά με αύρα ποιητική, πλούσια σε ιδέες διατυπωμένες με ενάργεια. Το βιβλίο, συναρπαστικό γεμάτο εκπλήξεις, ξετυλίγεται σαν μια αστυνομική ιστορία αλλά εκ παραλλήλου και ισομερώς αποτελεί και μια καθαρή εικόνα των δομών της σημερινής Κολομβίας και πώς οι ζωές των ανθρώπων ορίζονται (κυρίως διαφθείρονται) από αυτές. Μια χώρα στην οποία όχι μόνον ανθεί το έγκλημα αλλά στην οποία «καλλιεργείται» το έγκλημα τόσο ώστε να ξεφεύγει από το να είναι μια καθημερινή συνήθεια και να αποκτά επικές διαστάσεις.
Υπάρχει και ένα καταπληκτικό εύρημα στο βιβλίο: ένας από τους βασικούς ήρωες του είναι ο ίδιος ο Γκαμπόα! και αυτό προσθέτει σημαντική διάσταση στο κείμενο και στην εξέλιξη της ιστορίας του. Πραγματικότητα και μυθοπλασία: ποια τα όρια τους; πού αρχίζει και πού τελειώνει η κάθε μια; πώς συμπλέκονται ή/και ρευστοποιούνται η μια μέσα στην άλλη; Ποιος τελικά ο ρόλος του συγγραφέα; Αυτό είναι βασικό χαρακτηριστικό του βιβλίου, και εδώ ο Γκαμπόα μεγαλουργεί και μας παραδίδει ένα πραγματικό αριστούργημα. 5 αστεράκια και λίγα είναι.

Ένα θαυμάσιο βιβλίο, γραμμένο σε υπέροχη απλή και εκλαϊκευμένη γλώσσα, ώστε και ένας αδαής περί τα μαθηματικά και τη φυσική να καταλαβαίνει τις κολοσσιαίες επιτεύξεις αυτών των κλάδων.
Παρόλα αυτά, γεννάται η εξής απορία: Όλοι αυτοί οι θηριώδεις επιστήμονες, όλες αυτές οι ιδιοφυΐες του 20ου αιώνα (μεταξύ τους κορυφαίος ο φον Νόυμαν) εργάσθηκαν για το καλό της ανθρωπότητας ή για το κακό της; είχαν στο νου τους την πρόοδο ή την καταστροφή του κόσμου;
Μάλλον καμιά τέτοια σκέψη δεν περνούσε από το μυαλό τους (μάλιστα ο Νόυμαν ρητά αποδεχόταν την καταστροφή). Με φορεμένες τις παρωπίδες της ευφυίας τους και ποτισμένοι με την έξαψη της επιστημονικής περιέργειας, βάδισαν, χωρίς να λοξοδρομούν, στον μονόδρομο των ανακαλύψεων. Από τον Νόυμαν στον Χασάμπη, τρομακτικοί προφήτες ενός νέου είδους «ζωής»: μη βιολογικές οντότητες, μηχανικές ή ψηφιακές, θα γεννώνται,θα αναπαράγονται και θα εξελίσσονται στο διηνεκές. Μια δεύτερη Γένεση! Ένας άλλος τύπος νόησης πέραν και πάνω από τη νόηση του βιολογικού (ανθρώπινου) όντος!
Φυσικά, όλες σχεδόν αυτές οι ιδιοφυΐες του 20ου αιώνα κατάντησαν όργανα των πολιτικών και στρατιωτικών εξουσιών του καιρού τους, χωρίς καμία αντίδραση ή άλλου είδους αναστολή. Αποδέχτηκαν να ζουν ως στρατιώτες ή ως κρατούμενοι σε συνθήκες αυστηρών περιορισμών, παρακολούθησης και λογοκρισίας! Τα αποτελέσματα των εξαιρετικών μυαλών τους τα βίωσε και τα βιώνει η ανθρωπότητα από τη Χιροσίμα και τη βόμβα υδρογόνου Ivy Mike μέχρι τη κλιματική καταστροφή και τα πυρηνικά υπερόπλα του σήμερα. Ο Λαμπατούτ με ακρίβεια χειρουργού και με αφηγηματική δεινότητα πολύ υψηλού λογοτεχνικού επιπέδου, σκιαγραφεί την προσωπικότητα αρκετών εξ αυτών των τιτάνων, χωρίς να χαρίζει κάστανα.
Η μετάφραση υπέροχη. 5 αστεράκια.

Ένα ακόμη βιβλίο με την πανέμορφη, περίτεχνη, αισθαντική και εντελώς προσωπική γραφή του Παλόμας. 
Εξαιρετική περιγραφή προσώπων, διεισδυτική, μια γενναία κατάδυση στα βάθη της ψυχής τους. Με όχημα αφενός τη διασταύρωση των ζωών δύο παράταιρων ώριμων προσώπων, αφετέρου τη συγκλονιστική σχέση μάνας με κόρη, και εκ τρίτου την ιδιόμορφη σχέση αδελφού και αδελφής, με όλα τα πικρά και τα δύσκολα, με όλα τα λάθη, τις διαφορές και τις ατέλειες, ο συγγραφέα μας δίνει ένα περίτεχνο, ένα βαθιά στοχαστικό σχόλιο, ένα καθολικά κοινωνικό σχόλιο για τη ζωή του σήμερα, γεμάτο ειλικρίνεια, γεμάτο γνήσια βαθιά συγκίνηση.
Άνθρωποι γονατισμένοι από την αδυσώπητη ζωή της μεγάλης πόλης και των βαρών που έχει φορτώσει στην πλάτη τους η μέχρι τότε οικογενειακή τους ζωή, αναζητούν τον πυρήνα της ύπαρξης τους μακρυά στη φύση, όπου και όσο αυτή παραμένει ακόμη ανόθευτη. Προσπαθούν «να είναι» αντί «να κάνουν». Θα τα καταφέρουν; Μπορούν πια να κάνουν το παλιό τους όνειρο πραγματικότητα;
Το να χτίσεις μιαν αλήθεια από τη σιωπή όσων κρύβεις, είναι το χειρότερο, είναι σκέτο ναρκοπέδιο όπου οποιοδήποτε στραβοπάτημα θα είναι και το τελευταίο σου. Το να ζεις πραγματικά, ισοδυναμεί με το να τολμάς να μοιραστείς τη φαντασία.
Ένα ήρεμο, βαθιά στοχαστικό βιβλίο, ένα βιβλίο γεμάτο αλήθειες που τσακίζουν κοκκαλα όμως διατυπωμένες τόσο … γαλήνια! 5 αστεράκια.

Αρχαίοι θεοί και δαίμονες, αρχαίες και νεότερες δοξασίες σε αδιάλυτο νοσηρό πλέγμα, αποκρυφιστικές τελετές και μαγγανείες. Μια σέχτα, στο βιβλίο ονομάζεται Τάγμα, μια τερατική οργάνωση με μέλη της την Άρχουσα Τάξη, είναι αφοσιωμένη στα παραπάνω, πιστεύει τυφλά, και προβαίνει σε θηριώδη εγκλήματα γιατί ερμηνεύει ότι ετσι ορίζει ο αρχαίος θεός τους: το Σκοτάδι. Το Τάγμα αυτό δημιουργήθηκε στη Μ. Βρετανία τον 18ο αιώνα, και τρία κομβικά σημεία ορίζουν την εξέλιξή του: μετάβαση στη βιομηχανική εποχή, αποικιοκρατία στην Αφρική, Ισπανικός εμφύλιος πόλεμος.
Η βασική ιστορία του βιβλίου διαδραματίζεται στο τέλος του 20ου αιώνα στη μαστιζόμενη από δικτατορίες Αργεντινή. Τα εγκλήματα της δικτατορίας ήταν πολύ χρήσιμα για το Τάγμα, προμήθευαν ανθρώπινα σώματα, έδιναν άλλοθι και πόνο και φόβο, συναισθήματα χρήσιμα για χειραγώγηση. Η άσκηση της σκληρότητας και της διαστροφής πάνω σε ανθρώπινα όντα θεωρείται από το Τάγμα ως ο μόνος δρόμος προς τη «φώτιση» των μελών του.
Ατμόσφαιρα αινιγματική, πνιγηρή, αίσθηση ελλοχεύοντος κινδύνου ανά πάσα στιγμή. Η ένταση από τις πρώτες σελίδες στα ύψη. Η αφήγηση κυλάει σαν άγριο ποτάμι γεμάτο δίνες και ρουφήχτρες.
Μυστικιστικές, δαιμονικές τελετουργίες στα βάθη του δάσους, επίκληση του ανθρωποφάγου Σκότους προς αποκάλυψη του τρόπου επίτευξης της αιωνιότητας. Ομαδικές θανατώσεις με κάθε αποτρόπαιο τρόπο. Αγιοποίηση του Θανάτου. Ανθρωποθυσίες.
Και άλλα πολλά και απίστευτα περιγράφονται σε αυτό το βιβλίο/ παραβολή. Ένα βιβλίο πέρα από κάθε συμβατικό όριο ανοχής, ένα βιβλίο που με όχημα τα αρχέγονα τα υπερφυσικά και τα παραφυσικά μιλάει για τα σημερινά, ένα βιβλίο τολμηρό που παίζει στα δάχτυλα τους συμβολισμούς και τις μεταφορές, ένα βιβλίο που καθηλώνει τον αναγνώστη. Δηλαδή, μια πολύ σημαντική συγγραφική κατάκτηση. 4 αστεράκια (θα άξιζε 5 αν έλειπε το κεφάλαιο των 160 σελίδων «Κύκλοι με κιμωλία» το οποίο θεωρώ περιττό, δεν προσθέτει τίποτε στο βιβλίο. Ο αναγνώστης που θα το προσπεράσει δεν θα χάσει τίποτε).

Βιβλίο ακραίων επιλογών (και ρίσκου) όσον αφορά και τη φόρμα και το περιεχόμενο. Γραφή περίπλοκη. Γραφή ψυχρή χωρίς συναίσθημα, σαν έκθεση ανακριτή ή πόρισμα ιατροδικαστή. Ροή δύστοκη, τσακίζει κόκαλα. Το περιεχόμενο σκληρό, πεσιμιστικό, μπολιασμένο με κυνισμό, έχει ως άξονα την από επιλογή ανύπαρκτη σχέση δύο γυναικών -γιαγιά και εγγονή- και τη βασανισμένη ζωή της καθεμιάς μέσα σε μια 50ετία. Ερώτημα γεννάται εάν, από την ειδική περίπτωση που περιγράφεται, μπορεί να γίνει αναγωγή σε κάτι γενικότερο που να αφορά και άλλους. Επίσης επισημαίνεται ένας ασαφής φεμινισμός που όμως υπονομεύεται από την αδιάκοπα τερατική συμπεριφορά της εγγονής (που συνεχώς αυτοθυματοποιείται, θεωρώντας ότι αυτό είναι επιλογή που της δίνει υπεροχή) η οποία στην εφηβική της ηλικία βίωσε μια τραυματική εμπειρία. Πολλή σκληρότητα και μαυρίλα, πολλή μαυρίλα. Ούτε ίχνος φωτός έστω από μια χαραμάδα. 3 αστεράκια.

Ένα πολύ καλό βιβλίο γραμμένο με δυσβάσταχτη ειλικρίνεια. Σφιχτοδεμένη ιστορία, εμπλέκει με επιδέξιο τρόπο το ατομικό με το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι των χωρών που ζουν τα πρόσωπα. Πολύ καλή γραφή, ιδιαίτερη, με αύρα ποιητική, που δεν εμποδίζει την συγκίνηση που κυλάει πίσω από τις γραμμές να φτάσει στην καρδιά του αναγνώστη. Θλίψη διαπερνά το κείμενο, η επιδημική θλίψη που στοιχειώνει τους ανθρώπους του 21ου αιώνα. Λαβωμένες ψυχές ριγμένες στο κενό της εσωτερικής μοναξιάς, επιλέγουν την αναχώρηση από τους γενέθλιους τόπους όπου θεμελιώδεις αξίες και αισθήματα έχουν θυσιαστεί στο βωμό του χρήματος (για τους λίγους), και αναζητούν στο άγνωστο τη λύτρωση ή έστω μια κλωστή για να πιαστούν.
Επιφυλάξεις για τα ελληνικά της μετάφρασης. 4 αστεράκια.

Ένα βιβλίο ιδιότυπα πρωτότυπο, ζεστό και τρυφερό. Ένα βιβλίο φευγάτο. Ένα βιβλίο αλαφροΐσκιωτο. Μια ακόμη, απροσδόκητη, πτυχή της γραφής του σπουδαίου Βιγιόρο, απέραντα γοητευτική. Πρόσωπα ολοζώντανα, ιδιαίτερα, σφύζουν από ζωή και όρεξη για αναζήτηση. Ο υπέρ-ρεαλιστικός (και ταυτόχρονα ποιητικός, υπερβατικός) άξονας του βιβλίου δίνει στην ιστορία ξεχωριστή μαγεία και στα πρόσωπα μια διάσταση απροσδόκητη: είναι πρόσωπα της διπλανής πόρτας και ταυτόχρονα εντελώς ασυνήθιστα! Η ευφυία του συγγραφέα πάντα παρούσα.
Αδικεί το βιβλίο όποιος το κατατάσσει/στριμώχνει στην κατηγορία της νεανικής λογοτεχνίας (είμαι βέβαιος ότι ένας έφηβος θα το παρατούσε στις πρώτες δέκα σελίδες). Θεωρώ ότι είναι ένα βιβλίο σημαντικής λογοτεχνικής αξίας με πολλούς συμβολισμούς και μεταφορές (όχι δυσνόητους). Απευθύνεται σε έμπειρους αναγνώστες. Αξιοσημείωτο και το λεπτό χιούμορ που το διαπερνάει.
Έχω την αίσθηση ότι το βιβλίο αυτό αποτελεί κάτι σαν φόρο τιμής στον Κορτάσαρ ή ότι θα μπορούσε να είναι αφιερωμένο στον μεγάλο Αργεντινό.
Η μετάφραση έχει συλλάβει το ύφος του κειμένου, τις ανάσες του και τους παλμούς του. 4 αστεράκια.

Διηγήματα ιδιότυπα, παράξενα, ακραία και καθηλωτικά. Διηγήματα που ερεθίζουν. Διηγήματα που παίρνουν το οικείο και καθημερινό και το εξακοντίζουν σε βαθιά σκοτεινά πηγάδια. Δεν υπάρχουν ρωγμές δεν υπάρχουν χαραμάδες. Τα κείμενα είναι σφιχτοδεμενα και απόλυτα. Καλείσαι να ψηλαφίσεις το αθέατο με όπλο τους υπαινιγμούς που υφέρπουν στις γραμμές, τις εμπειρίες σου και τη διαίσθηση σου.
Βιβλίο διαμάντι. 5 αστεράκια.

Η πόλη, η γενέθλια πόλη της συγγραφέα βγάζει από τα σπλάχνα της τις ιστορίες του βιβλίου. Ιστορίες σκληρές, τρομακτικές, εφιαλτικές, αλλά και σπαρακτικές, θλιμμένες και απαισιόδοξες. Ιστορίες για την ανθρωπιά που χάνεται με γοργούς ρυθμούς σε μια κοινωνία που βάλλεται από την επικρατούσα ασυδοσία, εγκληματικότητα και αυθαιρεσία -γεννήματα μιας εξουσίας που τα εκτρέφει για να στηρίζεται σε αυτά. Πολύ καλό βιβλίο φανερώνει το ταλέντο της συγγραφέα και προαναγγέλει τα υπέροχα μυθιστορήματα που θα γράψει στη συνέχεια. 4 αστεράκια.