Δεν είναι ένα ευχάριστο βιβλίο. Δεν χαρακτηρίζεται από τα γνωστά χαρακτηριστικά του κλασικού μυθιστορήματος του 18ου και 19ου αιώνα της Δυτικής Ευρώπης (αφηγηματικός ιστός που αρχίζει, εξελίσσεται και τελειώνει με ευθύγραμμη κίνηση). Χτυπάει μέσα από τον 19ο αιώνα την καμπάνα μιας καινούριας λογοτεχνικής σχολής που στον 20ο αιώνα γνωρίσαμε ως "μοντερνισμό" (έμφαση στα ενδότερα του ψυχισμού του ήρωα-αφήγητή, εσωτερικός μονόλογος που είναι συχνά παραληρηματικός, χαλαρή πλοκή σε βοηθητικό ρόλο ώστε να αναδείξει το περιβάλλον μέσα στο οποίο διαμορφώνονται οι εκάστοτε συμπεριφορές του ήρωα κλπ).
Το μυθιστόρημα αφηγείται σε πρώτο πρόσωπο τον καθημερινό και άνισο αγώνα με την πείνα ενός ανώνυμου αφηγητή ηλικίας 20-25 χρονών που προσπαθεί να επιβιώσει σε μια μεγάλη αστική πόλη της Νορβηγίας γράφοντας άρθρα λογοτεχνικού περιεχομένου που πουλά στις εφημερίδες. Ουσιαστικά αυτή είναι όλη η πλοκή του βιβλίου. Αυτή λοιπόν η πλοκή είναι η αφορμή για μια αναλυτική ερευνητική ματιά στη λειτουργία του νου και τα μυστήρια της ψυχής όταν ο άνθρωπος βρίσκεται αντιμέτωπος με το πανάρχαιο ζήτημα της φυσικής του επιβίωσης από την λιμοκτονία και την έλλειψη στέγης. Η πείνα ή αλλιώς το υποσιτισμένο σώμα, είναι ο καμβάς πάνω στον οποίο αποτυπώνονται όλες οι ψυχικές αποχρώσεις του ατόμου, άλλοτε ξεκάθαρα και άλλοτε μπερδεμένα, σαν πίνακας σύγχρονης ζωγραφικής.

Είχα πολύ καιρό να διαβάσω ένα τόσο καλό ψυχολογικό μυθιστόρημα. Δεν είναι μόνο η ρέουσα γραφή, δεν είναι μόνο το σπάνιο και λεπτεπίλεπτο ιταλικό χιούμορ του Μοράβια που άλλωστε διαπνέει όλα του βιβλία, είναι κυρίως ο υποδειγματικός τρόπος ανάλυσης ενός τόσο καθημερινού αλλά ταυτόχρονα και τόσο περίπλοκου θέματος, όπως είναι η συζυγική και ερωτική σχέση ενός ζευγαριού και πώς αυτό τοποθετείται μέσα σε ένα αστικό κοινωνικό περιβάλλον με όλα τα στερεότυπα και την υποκρισία των προσώπων του. Ήρωες και αντιήρωες οδηγούνται σε καταστάσεις ακραίες και τραγικές, έρχονται αντιμέτωποι με την απελπισία, την οργή, και την εσωτερική ψυχική τους τρικυμία την ίδια ώρα που όλα γύρω τους μοιάζουν τόσο ακίνητα και αδιατάραχτα όπως μια λίμνη το καλοκαίρι.

Το βιβλίο προσπαθεί να ξεπλύνει τα εγκλήματα της οργάνωσης Χ, μιας αιμοσταγούς οργάνωσης που στρατολογούσε τα μεγαλύτερα κατακάθια της ελληνικής κοινωνίας του κοινού ποινικού δικαίου για να διαλύσει αντιστασιακές οργανώσεις προς όφελος των κατοχικών δυνάμεων (κυρίως το ΕΑΜ αλλά όχι μόνο αυτό). Δρούσε παράλληλα με τα δωσιλογικά τάγματα ασφαλείας και υπάρχουν πολλά στοιχεία που αποδεικνύουν ότι πολέμησαν από κοινού με τα ναζιστικά στρατεύματα και βοήθησαν ακόμα και στα ολοκαυτώματα. Άλλωστε δεν είναι τυχαίο σήμερα που η λέξη "Χίτης", χρησιμοποιείται ως συνώνυμο του βάρβαρου, σπιούνου, και αμοραλιστή.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υπήρχαν και δεξιές οργανώσεις που πραγματικά αντιστάθηκαν στον κατακτητή όπως ο ΕΔΕΣ και η ΠΕΑΝ, όμως η Χ ουδέποτε έκανε αντίσταση στον κατακτητή κατά δήλωση και του ίδιου του αρχηγού της Νίκου Φαρμάκη, αν και από τα μέσα της δεκαετίας του \'80 κάποιοι πονηροί ψηφοθήρες προσπάθησαν να την εντάξουν μέσα στις αντιστασιακές οργανώσεις κάτι που αποτελεί ύβρις απέναντι στην ιστορία της τότε εποχής.

Εγώ προσωπικά καλώ οποιονδήποτε με στοιχειώδη αντίληψη και λογική να διαβάσει το εν λόγω πόνημα. Επιπλέον συστήνεται ανεπιφύλακτα για παραλία και για ελαφριές αυγουστιάτικες βραδιές. Σε πολλά του σημεία είναι τόσο χυδαία διαστρεβλωμένη η κοινή λογική που δεν μπορείς να συγκρατήσεις τα γέλια σου. Λογικό είναι προφανώς οποιοσδήποτε θιασώτης της θεωρίας των 2 άκρων, φιλοναζιστής, υστερικός αντικομμουνιστής και ακροδεξιός να σας λέει πόσο ωραίο είναι αυτό το βιβλίο ακόμα κι αν δεν το έχει καν διαβάσει. Το ζήτημα είναι αν εσείς μπορείτε να φιλτράρετε έστω κάποιες σελίδες που να μην είναι προϊόν υπερσυντηρητικής ιδεολογικής στράτευσης ή σαθρών επιχειρημάτων του τύπου "ένα κιλό πατάτες από τη μία και ένα κιλό μαρούλια από την άλλη (και τα μαρούλια έχουν και περισσότερο άμυλο από τις πατάτες)". Άμα βρείτε έστω και μια παράγραφο επιστημονικής ιστορικής δεοντολογίας μέσα σε αυτό το βιβλίο γράψτε μου. Καλώ τον οποιονδήποτε άνθρωπο που αισθάνεται δημοκράτης να τολμήσει να το διαβάσει. Καλώ επίσης το συγκεκριμένο πόνημα να διακινείται και ελεύθερα στο διαδίκτυο για να φανεί σε όλη της της τη γύμνια η σαθρότητα που το διέπει. Μην αφήνετε τον κάθε προπαγανδιστή να σας το κουνάει σαν σημαία, απαντήστε τον όπως του πρέπει εφόσον πρώτα το διαβάσετε.

Αν μπορούσα να το χαρακτηρίσω με μια λέξη θα ήταν η εξής: γλυκανάλατο! Ενώ ο συγγραφέας προσπαθεί να αναπτύξει τον κορμό της αφήγησης του στο ζήτημα της πατροκτονίας, που είναι πρωτότυπο και ενδιαφέρον, η μυθοπλασία κάνει κοιλιά σε πολλά σημεία και δεν επιτυγχάνεται η απαιτούμενη ένταση σε σύνδεση με την κεντρική ιδέα που απασχολεί το μυθιστόρημα, αν και υπάρχουν κάποιες όμορφες σελίδες στοχασμού και ποιητικής εκφραστικότητας. Σε γενικές γραμμές θα έλεγα πως είναι ένα καλό βιβλίο, όμως εδώ μιλάμε για τον Παμούκ και αυτό σίγουρα δεν είναι μέσα στα καλύτερα που έχει γράψει.

Ο ντόρος που έγινε για το βιβλίο δεν συμβαδίζει απόλυτα με την αξία του. Αν και είναι καλογραμμένο με σύντομες, κοφτές προτάσεις, ευανάγνωστο, εντούτοις είναι απλοϊκό. Κινείται στην πεπατημένη των αντίστοιχων nordic noir μυθιστορημάτων που έχουν ήδη διαβαστεί, σαν να βγήκε μέσα από το ίδιο εργοστάσιο και με κύριο στόχο να είναι εύκολο στον μέσο αναγνώστη την περίοδο των διακοπών για να περάσει ευχάριστα την ώρα του. Το τρίπτυχο: ψυχοπαθής φιγούρα δολοφόνου με σκοτεινό παρελθόν - θρησκευτικές σέχτες με κοινόβια στην σκανδιναβική ύπαιθρο - επιθεωρητές χτυπημένοι από την μαύρη μοίρα τους, σχεδόν πάντα εξαρτημένοι από το αλκοόλ ή κάτι αντίστοιχο, που βρίσκουν τον εαυτό τους και κάνουν αποτοξίνωση μέσα από την αναζήτηση δολοφόνων. Νομίζω ότι το nordic noir έχει κάνει τον κύκλο του, πλέον δεν έχει να δώσει κάτι καινούριο και αναμασά τα ίδια μοτίβα με συγγραφείς που αλληλοαντιγράφονται και ενδιαφέρονται αποκλειστικά για τις πωλήσεις.

Το θέμα που πιάνει για να χτίσει την αστυνομική του ιστορία (ο δωσιλογισμός και η αντίσταση των Νορβηγών στον Β\' Παγκόσμιο Πόλεμο) είναι πάρα πολύ ενδιαφέρον. Ο τρόπος αφήγησης του είναι καλός (αν και όχι ιδιαίτερα περίτεχνος), δεν κουράζει με παράπλευρες ανούσιες περιγραφές και τα καταφέρνει αρκετά καλά στην διήγηση σκηνών και κάποιων ψυχολογικών καταστάσεων των ηρώων του. Έχει μια δυναμική ως προς τη ροή, έχει ιστορίες φαινομενικά ασύνδετες που προσπαθεί να συνθέσει στην πορεία, και αρκετές πληροφορίες σχετικά την ιστορία της Νορβηγίας κατά την περίοδο του πολέμου πράγμα που επιβεβαιώνει ότι ο Νέσμπο έκανε σοβαρή έρευνα και δεν έγραψε από κεφαλιού του. Η αχίλλειος πτέρνα του μυθιστορήματος είναι η μη ρεαλιστική και τραβηγμένη από τα μαλλιά κατάληξη της υπόθεσης, ενώ κάποια επιμέρους ζητήματα κατά την πλοκή που υποτίθεται ότι θα έπαιζαν κάποιο ρόλο μένουν αδιευκρίνιστα (αν γίνεται σκόπιμα ή όχι δεν μπορώ να το γνωρίζω, αισθάνομαι όμως πως ισχύει το δεύτερο).

Συμπερασματικά είναι ένα σχετικά καλό αστυνομικό μυθιστόρημα κυρίως για όσους ελκύονται από θέματα ιστορίας του Β\' παγκοσμίου πολέμου για χώρες της Βόρειας Ευρώπης που για μας τους Έλληνες είναι κάτι τελείως άγνωστο. Είναι ένα βιβλίο ευκολοδιάβαστο και ευχάριστο αλλά μέχρι εκεί.

Ένα μικρό μυθιστόρημα, θα μπορούσαμε να το πούμε και μεγάλο διήγημα, που αν και γράφτηκε στη δεκαετία του \'70 καταπιάνεται με ένα θέμα που είναι πολύ επίκαιρο στις μέρες μας. Και αυτό το θέμα δεν είναι άλλο από τον "κίτρινο τύπο", που την τελευταία δεκαετία αποκαλείται πιο συχνά με τον όρο "fake news" λόγω της τεράστιας διάστασης που έχουν πάρει οι ηλεκτρονικές ενημερωτικές πηγές του κυβερνοχώρου. Μέσα από την πλοκή αυτού του υποδειγματικού και καλοδουλεμένου βιβλίου αναδεικνύεται αυτή η μεγάλη απειλή των κοινωνιών του λεγόμενου "προηγμένου αστικού δυτικού κόσμου". Το πώς δηλαδή ένα έντυπο, ένας οποιοσδήποτε φορέας των media, μπορεί να καταστρέψει έναν πολίτη μέσω της διασποράς ψευδών ειδήσεων γύρω από τη ζωή και το βίο του και το πόσο ευάλωτες είναι οι αστικές κοινοβουλευτικές δημοκρατίες και η δικαστική εξουσία όταν δεν έχουν τους μηχανισμούς για να περιορίσουν αυτή τη λαίλαπα.

Το συγκεκριμένο έργο δεν είναι μόνο ένα μικρό λογοτεχνικό κομψοτέχνημα αλλά θα μπορούσε (πιο σωστά θα έπρεπε) να είναι μάθημα στα τμήματα δημοσιογραφίας, πολιτικών και νομικών σπουδών των πανεπιστημίων μας, ακόμα και στα σχολεία.

Πρέπει να είσαι πολύ ψυχαναγκαστικός για να διαβάσεις αυτό το βιβλίο μέχρι τέλους. Η υπόθεση είναι πολύ χλιαρή και άνοστη και φυσικά δεν σε ελκύει. Ελπίζεις ότι θα σε κερδίσει το ύφος και ο τρόπος που εξελίσσονται οι χαρακτήρες και οι φιλοσοφικές/υπαρξιακές προεκτάσεις στο δεύτερο επίπεδο. Τελικά και σε αυτό το βιβλίο αποτυγχάνει παταγωδώς, η όποια προσπάθεια εμβάθυνσης είναι ανολοκλήρωτη, οι αναλύσεις του αφηγητή πολύ μπερδεμένες σε σημείο να λες "τελικά δεν είχε να πει και κάτι το σημαντικό ή κάτι προσπάθησε να πει αλλά στο τέλος τα έκανε θάλασσα". Το χειρότερο όμως είναι οι ανυπόφορα κουραστικές και ανούσιες περιγραφές που σου δίνουν την εντύπωση ότι ο συγγραφέας απλά μάζεψε ταξιδιωτικές σημειώσεις και τις πέταξε μέσα στο βιβλίο χωρίς ιδιαίτερη επεξεργασία ώστε τουλάχιστον να είναι ρέουσες. Ούτε 200 σελίδες και αγκομαχάς να το τελειώσεις για να δεις αν τουλάχιστον θα σε αποζημιώσει το τέλος, αλλά δυστυχώς και το τέλος είναι το ίδιο αδιάφορο όπως και όλο το βιβλίο. Απογοητεύτηκα γιατί από τις κριτικές που διάβασα περίμενα να διαβάσω κάτι το πολύ καλό αν όχι εξαιρετικό. Ενδεχομένως να το αδικεί και η κακή μετάφραση αλλά και καλύτερη να ήτανε θεωρώ ότι πάλι θα αποκόμιζα από το βιβλίο την ίδια αίσθηση.

Αν και αξιόλογο βιβλίο το βρήκα κάπως χλιαρό. Η συγγραφέας χρησιμοποιεί περίτεχνο λόγο με παιγνιώδεις πινελιές, το μυθιστόρημα δεν δομείται πάνω σε κάποιο σκληρό αφηγηματικό πυρήνα αλλά πάνω σε μικρά κεφάλαια που διηγούνται σύντομες ιστορίες και περιστατικά από διάφορες χρονικές στιγμές του παρόντος και του παρελθόντος (δίνεται μεγαλύτερη έμφαση στην αισθητική αναπαράσταση της χρονικής στιγμής και όχι της χρονικής διάρκειας) με τις περισσότερες να αναφέρονται στη ζωή, τις σκέψεις και τη δράση της κεντρικής ηρωίδας αλλά υπάρχουν και κάποιες ακόμα οι οποίες δεν συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με αυτή και είναι "χαλαρές" ως προς την βασική πλοκή (που είναι η πλατωνική σχέση μιας νέας κοπέλας με έναν ηλικιωμένο άντρα).

Δεν θα πω ότι δεν μου άρεσε άλλα δεν ενθουσιάστηκα κιόλας. Πάντως προσφέρει τροφή για σκέψη και προβληματισμό καθώς και ενδιαφέρον από υφολογική άποψη. Και μόνο γι\' αυτά αξίζει να διαβαστεί.

Ένας τόμος από ένα τεράστιο έργο του Γερμανού καθηγητή Ντέσνερ. Αναλύει και ερμηνεύει (πάντα εμπεριστατωμένα και μέσα από την μελέτη χιλιάδων πηγών που είναι στην πλειοψηφία τους πρωτογενείς) τον τρόπο με τον οποίο ο πρώιμος χριστιανισμός κατάφερε να επικρατήσει στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, αλλά και έξω από αυτόν, τις καταστροφές που προξένησε σε ειδωλολατρικούς ναούς, τη δίωξη φιλοσόφων και το κάψιμο χιλιάδων βιβλίων του αρχαίου κόσμου. Οι πατέρες της εκκλησίας όπως ο Χρυσόστομος, ο Αθανάσιος, ο Αμβρόσιος και ο Αυγουστίνος καθοδήγησαν όλο αυτό το πογκρόμ άλλοτε με τη θερμή υποστήριξη των αυτοκρατόρων, αλλά πολλές φορές και τελείως "αυτεπάγγελτα" πράγμα που καταρρίπτει ένα μύθο 2000 χρόνων ότι οι πρώτοι χριστιανοί κυνηγηθήκανε. Ο Ντέσνερ αποδεικνύει ότι όχι μόνο δεν κυνηγηθήκανε, αλλά αντιθέτως οι χριστιανοί κυνήγησαν λυσσαλέα τις παλαιές θρησκείες.

Ένα άλλο σημαντικό κομμάτι αυτού του τόμου, αφού κάνει αναφορά στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες του ύστερου ρωμαϊκού κόσμου, καταρρίπτει έναν άλλο μύθο, αυτόν που θέλει τον χριστιανισμό ως τη θρησκεία των φτωχών και των δούλων. Ο χριστιανισμός δεν έκανε καμία επανάσταση για την απελευθέρωση των δούλων από την καταπίεση, αλλά μέσα από τις αποστολικές και πατερικές επιστολές κήρυττε στους φτωχούς την υπακοή στα αφεντικά τους με ανταμοιβή (υποτίθεται) την μετά θάνατον ζωή. Υπήρξε ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια της άρχουσας τάξης για να καθυστερήσει την αναπόφευκτη κατάρρευσή της.

Το μόνο αρνητικό είναι η μέτρια μετάφραση και η παράθεση της βιβλιογραφίας που μένει στη γερμανική γλώσσα.

Αξιόλογο βιβλίο. Με παράθεση πηγών από εδάφια της Αγίας Γραφής, χρονογράφων των πρώτων αιώνων μ.Χ καθώς και άλλων προγενέστερων μελετών που σχετίζονται με το θέμα, δίνονται επιστημονικές αποδείξεις στο αναμφισβήτητο γεγονός ότι ο Χριστιανισμός δεν είναι θρησκεία από παρθενογένεση αλλά και της ουσιαστικής διαφοράς που υπάρχει ανάμεσα στη διδασκαλία του Ιησού με την εκκλησία και τη θρησκευτική ιεραρχία που κυριάρχησε αμέσως μετά και μέχρι σήμερα. Όσο και αν ξενίζει κάποιους, σχεδόν όλα τα χαρακτηριστικά του Χριστιανισμού, από το τελετουργικό, μέχρι τα μυστήρια και την καθιέρωση των εορτών του (Χριστούγεννα, Πάσχα, Θεοφάνια) προέρχονται από τις παγανιστικές πολυθεϊστικές θρησκείες που προηγήθηκαν, ακόμα και από πανάρχαια έθιμα ανθρωποθυσιών. Έτσι εξηγείται και η διαφοροποίηση που υπάρχει ανάμεσα στις λατρευτικές συνήθειες διαφορετικών χωρών και γεωγραφικών περιοχών στις οποίες κυριάρχησε ο Χριστιανισμός, καθώς η νέα χριστιανική θρησκεία ενσωμάτωνε τα διαφορετικά παγανιστικά στοιχεία σε κάθε περιοχή.

Ευανάγνωστη και καλογραμμένη μελέτη που δεν κουράζει τον αναγνώστη και τον κατατοπίζει επαρκώς στα σύνθετα αυτά ζητήματα που μοιάζουν ακατανόητα πίσω από το ομιχλώδες πέπλο που σκόπιμα έχουν ρίξει από πάνω οι μηχανισμοί του κράτους και της εκκλησίας για να ξεγελάσουν τους λαούς και να τους χειραγωγούν προς όφελος τους.

Δεν έχεις το δικαίωμα να βάλεις σε αυτό το έργο λιγότερα από 5 αστέρια. Είναι μέσα στο κανόνα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, σίγουρα μέσα στα 10 βιβλία που πρέπει κάποιος να διαβάσει πριν πεθάνει. Από κει και πέρα να πούμε ότι το βιβλίο είναι βαρύ, δεν διαβάζεται εύκολα, η αφήγηση είναι εγκιβωτισμένη και γίνονται συνεχώς αναφορές στα γεγονότα που προηγούνται οπότε ο αναγνώστης πρέπει να είναι προσεκτικός. Αλλά για μένα το σημαντικότερο δεν είναι να επικεντρωθείς στα πρόσωπα και στις λεπτομέρειες των λεπτομερειών (αν και πολλές φορές έχουν σημασία για την εξέλιξη των γεγονότων). Το σημαντικότερο είναι οι υπέροχες και ασύλληπτες περιγραφές και αναλύσεις των λεπτεπίλεπτων αποχρώσεων των ψυχικών καταστάσεων των ηρώων και των αντιηρώων μέσα στα πλαίσια που διαμορφώνονται σε έναν κυκεώνα γεγονότων και κοινωνικών σχέσεων. Και όλα να βγαίνουν τόσο φυσικά από τη ντοστογιεφσκική πέννα και με τέτοια άνεση που πολλές φορές δεν μπορείς να μην πεις "καλύτερα δεν θα μπορούσε κάποιος να το πει αυτό". Και τέλος οι ιδεολογικές και κοινωνικές απόψεις που αναπτύσσονται μέσω της διαπάλης των προσώπων έχουν μεγάλο φιλοσοφικό ενδιαφέρον για την κατανόηση σημαντικών ιδεολογικών ρευμάτων του 19ου αιώνα όπως ο μηδενισμός, ο σοσιαλισμός μέσα από τις αντιλήψεις των ανθρώπων της εποχής εκείνης έστω και αν ο συγγραφέας προσπαθεί να δώσει αρνητική προσέγγιση σε αυτά μέσω του "αποστασιοποιημένου" αφηγητή. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει διδακτισμός και ο αναγνώστης έχει τα περιθώρια να τα ερμηνεύσει με το δικό του τρόπο και να αντλήσει μηνύματα διαχρονικής αξίας. Γι\' αυτό και το έργο αυτό θα μείνει στην αιωνιότητα.

Όσοι πιστεύουν ότι οι διηγηματογράφοι υστερούν σε σχέση με τους μυθιστοριογράφους σίγουρα δεν έχει τύχει να διαβάσουν ποτέ Κάρβερ. Τα διηγήματα του Κάρβερ είναι αριστοτεχνικές δημιουργίες. Μπορεί να σου φτιάξει ιστορία το πιο "ασήμαντο" καθημερινό συμβάν, να διυλίσει με χειρουργική ακρίβεια τις πτυχές του, να δημιουργήσει μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα μέσα από τους διαλόγους και τις εσωτερικές σκέψεις του εκάστοτε αφηγητή την οποία αν και δεν μπορείς να προσδιορίσεις και να ορίσεις, την αισθάνεσαι έντονα και κάποιες φορές "απειλητικά". Θα μπορούσε το κάθε διήγημα να είναι μια ταινία μικρού μήκους. Συμπυκνώνεται όλος ο χυμός που μπορείς να συλλέξεις από τα στιγμιότυπα της καθημερινής ζωής στων ΗΠΑ, μέσω ηρώων που αντιπροσωπεύουν όλο το εύρος των ελαττωμάτων και της κουλτούρας αυτής της μεγάλης χώρας. Είναι σα να βλέπεις όλο αυτό τον πολύπλοκο, αχανή και θορυβώδη κόσμο μέσα από ένα μικρό φακό από μια κρυφή γωνιά.

Με τις πολιτικές και ιδεολογικές απόψεις του Ουελμπέκ μπορείς να συμφωνήσεις ή να διαφωνήσεις (εγώ προσωπικά διαφωνώ κάθετα αν και σε καμία περίπτωση δεν τον θεωρώ ακροδεξιό και ρατσιστή όπως τον χαρακτηρίζουν πολλοί κριτικοί, μάλλον σκεπτικιστή αναρχοσυντηρητικό θα τον έλεγα, δείτε κάτι δικούς μας ακροδεξιούς και συγκρίνετε τους με τον Ουελμπέκ, δεν υπάρχει καμία σχέση). Δεν μπορείς όμως να απαξιώσεις αυτό το πηγαίο συγγραφικό του ταλέντο που είναι πλέον τόσο σπάνιο. Με την "επέκταση του πεδίου πάλης" ουσιαστικά συστήνεται στο παγκόσμιο αναγνωστικό κοινό με το ύφος και τη θεματολογία πάνω στην οποία κινείται: προβληματισμός απέναντι στην κρίση και την παρακμή του δυτικού πολιτισμού από την αχαλίνωτη εμπορευματοποίηση, επαναπροσέγγιση της κλασικής ευρωπαϊκής φιλοσοφίας, αναστοχασμός πάνω στο ιδεολογικό εποικοδόμημα που διαμόρφωσε τις συνειδήσεις των μεταπολεμικών γενεών κ.ο.κ.

Η πρωτοπρόσωπη αφήγηση είναι πηγαία και ρέουσα, σε σημεία θα μπορούσες να την πεις και "τολμηρή", όμως το βάθος και η ποιητική της αμφισημία δένουν όλα τα στοιχεία σε ένα υπέροχο αμάλγαμα. Δεν είναι ούτε 200 σελίδες, όμως μόλις το τελειώνεις σου αφήνει την αίσθηση της πληρότητας. Είναι το δεύτερο βιβλίο του Ουελμπέκ που διαβάζω και με άφησε απόλυτα ικανοποιημένο.

Σίγουρα το πιο αντιπροσωπευτικό λογοτεχνικό έργο τόσο του Τερζάκη όσο και γενικότερα του ρεύματος (αν μπορούμε να το πούμε έτσι) που ονομάστηκε "γενιά του 30" με σημαντικότερα χαρακτηριστικά τις γλαφυρές περιγραφές μέσα από όμορφες λέξεις που μυρίζουν γιασεμί, τις αναπολήσεις παλιότερων εποχών στα ίδια μέρη, αλλά επίσης και τον κοινωνικό προβληματισμό που αντανακλούσε κυρίως το κύμα της αστικοποίησης που σταδιακά άλλαζε το ρόλο και την σκέψη του ανθρώπου μέσα στις μεγάλες πόλεις. Παρά το γεγονός ότι δεν είναι ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα, είναι αρκετά απαιτητικό γιατί η αφήγηση περιέχει εσωτερικούς μονολόγους που αναπτύσσουν σύνθετους συλλογισμούς και ψυχικές αναλύσεις των προσώπων. Ένα επίσης σημαντικό στοιχείο είναι ότι οι ήρωες, αν και δεν είναι πολλοί, είναι στέρεοι και εξελίσσονται μέσα στην πλοκή, καθόλου χάρτινοι, αν και οπωσδήποτε είναι αναπόφευκτο κάποιοι να μένουν στάσιμοι γιατί έχουν περισσότερο έναν υποστηρικτικό ρόλο στην εξέλιξη για να αναδεικνύονται οι κεντρικοί ήρωες. Αξιοσημείωτες και οι χιουμοριστικές πινελιές που εκφράζονται μέσω του Μαντουλά και αντισταθμίζουν κάπως τη βαριά ατμόσφαιρα του μυθιστορήματος με ουσιαστικές όμως νύξεις για τα πάθη και τα αρνητικά χαρακτηριστικά της αστικής ελληνικής κοινωνίας του μεσοπολέμου.

Το βιβλίο αυτό έχει την μέγιστη δυνατή τεκμηρίωση γιατί αποτελεί τη διδακτορική διατριβή του Πολυμέρη Βόγλη. Ο ίδιος είναι καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και δεν είναι ερασιτέχνης ιστορικός που ασχολείται εμπειρικά όπως διάφοροι άλλοι. Προφανώς κάποιοι αναγνώστες γράφουν κατεβατά ολόκληρα για βιβλία που δεν τα έχουν ανοίξει καν, ενώ εκθειάζουν βιβλία καθαρά νεοναζιστικής χροιάς του Πλεύρη. Το συνιστώ ανεπιφύλακτα, όπως συνιστώ και τα βιβλία του κ. Φλάισερ "το στέμμα και η σβάστικα",οι "ελληνικές κατοχικές κυβερνήσεις" του Σπύρου Γασπαρινάτου και το "αίμα των αθώων" του Στράτου Δορδανά. Είναι γνωστό ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει ένα ρεύμα αναθεωρητών που οτιδήποτε δεν κινείται τα πλαίσια της θεωρίας των 2 άκρων, θεωρείται "αριστερή" ιστοριογραφία. Φυσικά αυτό είναι ένα μεγάλο ψέμα, γιατί αυτό που εννοούν "αριστερή" ιστοριογραφία δεν υπήρξε ποτέ στην Ελλάδα ως κάτι ενιαίο, αφού οι ιστορικοί που έγραψαν μελέτες από το 1974-2004 ήταν όλων των ιδεολογικών αποχρώσεων.

ΥΓ: Ο Κορδάτος δεν έχει ασχοληθεί με την ιστορία της κατοχής και φυσικά ούτε ο Ψυρούκης. Οι ανακρίβειες δηλώνουν πλημμέλεια αν όχι παντελή άγνοια.

Από τα καλά βιβλία που τα σκέφτεσαι για πολύ καιρό. Πρωτότυπος τρόπος ανάπτυξης της πλοκής της ιστορίας, ποιητικές πινελιές αλλά επίσης και στοχασμός που έχει να κάνει με τις λειτουργίες της γλώσσας και των λέξεων. Η αφήγηση είναι ευθύγραμμη αλλά αυτό κάθε άλλο παρά μειώνει το όλο εγχείρημα. Ο Αλέξης Σταμάτης αποδεικνύει μέσω του μυθιστορήματος αυτού ότι εκτός των εξαιρετικών ταξιδιωτικών του γνώσεων για τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις, την ιστορία και την τέχνη τους, μπορεί εξαιρετικά να ταξινομεί το υλικό του (βιωματικό, επιστημονικό, γνωσιοθεωρητικό) μέσα σε μία επινοημένη ιστορία, και να αλληλεπιδρούν όλα αυτά μεταξύ τους με τρόπο εξαιρετικό, σε σημείο να μην σε ενδιαφέρει ποια στοιχεία είναι υπαρκτά και ποια όχι.

Ο συγγραφέας του βιβλίου είναι αντικομμουνιστής με ακροδεξιές απόψεις, επομένως είναι προφανές ότι θα στηρίξει το παλιό αφήγημα των "τριών γύρων" σε μια πιο εκσυγχρονισμένη εκδοχή. Η ελληνική ιστοριογραφία έχει μπουχτίσει από όλη αυτή την ιδεοληπτική υστερία που εκπορεύεται είτε από την αριστερά είτε από τη δεξιά, η οποία αναμασά τις παλιές προβληματικές θεωρίες και δεν βοηθάει να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα, αλλά τα πάντα συσκοτίζονται μέσα στο πάθος και τον ιδεολογικό φανατισμό. Έχουμε δει την τελευταία δεκαετία υπέροχα βιβλία προς αυτή τη κατεύθυνση όπως του κυρίου Πολυμέρη Βόγλη και άλλων. Όποιος θέλει να δει την ουσία του πράγματος ψάχνει μελέτες με επιστημονική τεκμηρίωση και κύρος, όποιος θέλει να φανατιστεί με εμφυλιοπολεμικά σύνδρομα διαβάζει βιβλία όπως του κυρίου Μουμτζή.

Είναι μια ιστορική μαρτυρία ενός παιδιού εβραϊκής καταγωγής από την Ουγγαρία, που στάλθηκε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Είναι προφανώς η αυτοβιογραφία του ίδιου του συγγραφέα. Έχει ενδιαφέρον από ιστορικής πλευράς, από λογοτεχνικής πλευράς θα το χαρακτήριζα λίγο "άνοστο". Να αναφερθεί επίσης ότι ο συγγραφέας φαίνεται να ερμηνεύει τα γεγονότα αρκετά αποστασιοποιημένα, ιδίως στο τέλος. Αυτό δεν ξέρω αν είναι καλό ή κακό, πάντως είναι δικαίωμά του να χρωματίσει τη βιωματική του ιστορία με το τρόπο που αυτός θέλει.

Ικανοποιητικό! Όπως και τα περισσότερα ογκώδη μυθιστορήματα του Αθανασιάδη, ο μύθος αναπτύσσεται και εξελίσσεται γύρω από μια μεγάλη αστική οικογένεια από την οποία ξεπηδούν διάφοροι ήρωες και αντι-ήρωες που αντιπροσωπεύουν τις κοινωνικές πτυχές της εποχής στην οποία αναφέρεται. Κινείται στο γνώριμο ύφος του συγγραφέα, δηλαδή το κλασικό ρεαλιστικό της γενιάς του \'30, με γλαφυρές περιγραφές μέσω όμορφων λέξεων που τείνουμε να ξεχάσουμε αλλά μας ζεσταίνουν με την γλυκύτητά τους. Χρησιμοποιεί επίσης την ευρυμάθεια του γύρω από την ελληνική μυθολογία. Η διαφορά του παρόντος σε σχέση με τα άλλα βιβλία του είναι οι ψυχαναλυτικές προεκτάσεις, μετατρέπει σε λογοτεχνικό έργο τις γνώσεις του πάνω στην ψυχολογία κυρίως μέσω του Αυγερίδη και της Λέγκως αλλά και των άλλων ηρώων του.

Ο Αθανασιάδης ξέρει να γράφει εξαιρετικά, οι ήρωες του είναι πολλοί, οι περισσότεροι όμως είναι παράπλευροι και δεν εξελίσσονται, επικεντρώνεται σε λίγους αλλά τους πλάθει με εξαιρετική επιτυχία. Όμως κάτι λείπει από το συγκεκριμένο μυθιστόρημα για να απογειωθεί, ίσως η κορύφωση που δεν έρχεται ποτέ. Παρότι μεγάλο, διαβάζεται εύκολα και δεν κουράζει. Εμένα μου άρεσε.

ΥΓ: Όσοι έχετε ήδη δει την τηλεοπτική σειρά του Μέγκα, προσπαθήστε να αποφύγετε όσο μπορείτε τις ταυτίσεις, γιατί ενώ τα πρόσωπα είναι ίδια, συνδέονται μεταξύ τους με διαφορετικές σχέσεις, οι εκδοχές και οι ρόλοι διαφέρουν αν και από ψυχολογικής πλευράς τόσο στη σειρά όσο και στο βιβλίο είναι παρόμοιοι αν όχι ταυτόσημοι.

Εμένα πάντως με προβληματίζει το γεγονός που υπάρχουν σήμερα άνθρωποι να ασχολούνται με την φασιστική ιδεολογία από πλευρά υποστήριξής της και κάθονται και διαβάζουν τέτοια σκουπίδια σαν αυτό το βιβλίο! Λυπάμαι γιατί αυτό δείχνει σε τι παρακμή έχουμε φτάσει ως κοινωνία και ως ποιότητα πολιτικής αντίληψης και κρίσεως.

Απογοήτευση! Όλα δίνονται στο πιάτο, ξέρεις από την αρχή που θα καταλήξει, δεν υπάρχουν αφηγήσεις που να είναι θολές και αμφίσημες, η πλοκή είναι εξαιρετικά απλή που θα μπορούσε να τη σκεφτεί ο καθένας. Δεν είναι αστυνομικό μυθιστόρημα, μάλλον είναι ένα βιβλίο μιας αστυνομικής περιπέτειας, λες και βλέπεις κακή αμερικάνικη ταινία της δεκαετίας του \'70 με καλούς και κακούς. Το 1 αστεράκι το δίνω επειδή ο συγγραφέας μου αφηγήθηκε μια ιστοριούλα χωρίς να με κουράσει. Αδιάφορο βιβλίο που γράφτηκε καθαρά και μόνο για να πουλήσει στις διακοπές και μετά να χαθεί στο κενό. Ένα σεναριάκι που πλασαρίστηκε για ποιοτική αστυνομική λογοτεχνία. Κρίμα.

Εξαιρετικά ενδιαφέρον από πλευράς θέματος, όμως είναι ένα άνισο βιβλίο που κάνει πολλές κοιλιές ανάμεσα σε πολύ όμορφες σελίδες.Τα κομμάτια που αναπτύσσουν υπαρξιακές, ψυχικές και φιλοσοφικές αναζητήσεις του ήρωα είναι πολύ καλά, οι περιγραφές όμως που έχουν να κάνουν με τη δομή της μεσαιωνικής Πόλης της Κωνσταντινούπολης δεν δίνονται πάντα με γλαφυρότητα, κουράζουν σε μεγάλο βαθμό, είναι φλύαρες και επαναλαμβανόμενες. Επίσης πρέπει να αναφέρουμε ότι τα γεγονότα σε μερικά σημεία είναι παραμορφωμένα και δεν ταυτίζονται με την ιστορική αλήθεια, ενώ κάποια πραγματικά πρόσωπα τα βάζει ο συγγραφέας να δρούνε με άλλο ρόλο από αυτόν που έχει επιβεβαιωθεί από τις πηγές (π.χ η περίπτωση της Άννας Νοταρά και του Σφραντζή).

Εν ολίγοις, είναι ένα καλό ιστορικό μυθιστόρημα που δίνει βάσει περισσότερο στη μυθοπλασία και λιγότερο στην ιστορική ακρίβεια και νομίζω ότι καταφέρνει σε μεγάλο βαθμό να αποδώσει τη σκέψη και τα συναισθήματα του μεσαιωνικού ανθρώπου. Όμως αριστούργημα δεν είναι.

Λόγω της πολύ μικρής γραμματοσειράς οι 500 σελίδες είναι σαν 1000. Πρέπει να είσαι Ντοστογιέφσκι για να μπορέσεις να γράψεις 1000 τέλειες σελίδες. Και ο Βάλταρι είναι καλός όμως δεν είναι Ντοστογιέφσκι.

Έχουν περάσει 2,5 χρόνια από τότε που το διάβασα και ακόμα ζει μέσα μου με χίλιους τρόπους και με χίλια πρόσωπα. Δεν είναι βιβλίο, δεν έχει αρχή μέση και τέλος, είναι ένα σύμπαν μέσα στο οποίο πνίγεσαι αλλά ο πνιγμός είναι ηδονικός. Δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλιώς. Από τη πρώτη σελίδα μέχρι την τελευταία σε αρπάζει από τα μαλλιά, δεν έχει αστυνομική πλοκή και είναι πιο noir κι από τον Ιζό, δεν είναι ποίημα αλλά έχει περισσότερη ποιητικότητα κι από τον Μπωντλαίρ, δεν είναι δοκιμιακή μελέτη για την τέχνη αλλά ο μεγάλος Μπόρχες θα υποκλινότανε στην ευρυμάθεια του Μπολάνιο, τέλος δεν είναι πορνογράφημα αλλά υπάρχουν σελίδες που στάζουν χυδαίο ερωτισμό που θα τον ζήλευε ακόμα κι ο Μαρκήσιος Ντε Σαντ. Με λίγα λόγια, δεν είναι τίποτα και είναι τα πάντα, γιατί είναι ένα έργο τέχνης.

Όμορφο και καλογραμμένο βιβλίο, πρωτοπρόσωπη αφήγηση με ύφος κοφτό, λιτό και σχεδόν πάντα κυνικό. Ενδεχομένως να έχει επηρεαστεί άμεσα από τον Δόκτωρ Γκλας του επίσης Σουηδού συγγραφέα Σέντερμπεργκ που επίσης έχω διαβάσει. Παρόλο που η μετάφραση δεν είναι από τα Σουηδικά,νομίζω ότι αποδίδεται πολύ καλά το ύφος του κειμένου.Διαβάζεται εύκολα αλλά δεν είναι απλοϊκό, έχει πολύ βάθος με εξαιρετικές ψυχογραφικές αποχρώσεις, πολλές αμφισημίες και αλληγορικά νοήματα. Δεν είναι αριστούργημα, αλλά είναι από τα καλά βιβλία που αξίζει να διαβάζεις γιατί σου δίνουν πολλά πράγματα χωρίς να σε κουράζουν άσκοπα με φλύαρα ανούσια κομμάτια. Κάθε λέξη είναι στη σωστή της θέση.

Παρόλο που δεν είμαι φανατικός εραστής του αστυνομικού μυθιστορήματος, το συγκεκριμένο μου άρεσε πάρα πολύ και το διάβασα με ιδιαίτερη βουλιμία. Όσοι επιζητάτε τυποποιημένους ήρωες και αντιήρωες που συναντάμε στα κλασσικά noir μυθιστορήματα, καθώς και μία "πιασάρικη" πλοκή ερωτικού ή επιχειρηματικού/υποκοσμικού χαρακτήρα μάλλον θα σας απογοητεύσει. Μπλέκει πολλές παράλληλες ιστορίες, εισέρχεται σε ζητήματα πολιτικής ίντριγκας, σε θρησκευτικά και επιστημονικά ζητήματα, και κάνει αναδρομή μέχρι και σε στιγμιότυπα του β\' παγκοσμίου πολέμου που τα τελευταία δεν είναι απλά ξερές αναφορές αλλά έχουν βαρύνοντα ρόλο σε όλη τη δομή του βιβλίου. Οι ιστορίες δεν συνδέονται αμέσως και πρέπει να έχεις πολύ υπομονή μέχρι να σου λυθούν πολλές απορίες και να ξεκαθαρίσει το τοπίο, αλλά στο τέλος αν επιμείνεις θα αποζημιωθείς.

Στα αρνητικά θα έβαζα κάποιες κουραστικές περιγραφές τοπίων και αστικών τοποθεσιών, οι οποίες δεν είναι τόσο γλαφυρές και πιο πολύ σε μπερδεύουν. Ίσως είναι θέμα μετάφρασης αλλά δεν το νομίζω. Επίσης η επιμέλεια του κειμένου έχει αρκετά ορθογραφικά λαθάκια.

Εν κατακλείδι, βάζω 4.5 αστεράκια και το προτείνω ανεπιφύλακτα σε αναγνώστες που ελκύονται από τη σκανδιναβική noir ατμόσφαιρα (που ναι μεν είναι ειδυλλιακή αλλά ταυτόχρονα είναι ζοφερή και σκοτεινή), και σε όσους στην ανάγνωση απολαμβάνουν κυρίως τη χαρά του ταξιδιού και όχι τον τελικό προορισμό.

Δεν αποτελεί τίποτα λιγότερο από μια προσπάθεια να δοθεί "επιστημονικοφάνεια" στη λεγόμενη "δεξιά" αντίληψη της ιστορίας τη δεκαετία του \'40. Προφανώς, επειδή η πραγματικότητα, δυστυχώς για τους υποστηρικτές αυτής της άποψης, είναι αμείλικτη, οι 2 συγγραφείς δεν έχουν άλλο δρόμο από το να καταφύγουν στην "αποδόμηση". Τι εννοώ; Εννοώ ότι προσπαθούν να δικαιώσουν την πλευρά τους μέσω της αρνητικής προβολής του αντιπάλου. Δεν ασχολούνται δηλαδή τόσο πολύ με τους "αντιστασιακούς επαίνους" της αντι-εαμικής πλευράς.Άλλωστε να μην κοροϊδευόμαστε η αντιΕΑΜική πλευρά αν δεν ήταν ανοιχτά δωσιλογική (όπως Οργάνωσις Χ, ΠΑΟ, Τσάους Αντών, Τάγματα Ασφαλείας, ΕΑΣΑΔ) η αντίσταση που έκανε περιοριζόταν σε κάποια σαμποτάζ και κατασκοπεία (ΕΔΕΣ, ΕΚΚΑ, ΠΕΑΝ). Ασχολούνται κυρίως με την "σκοτεινή" πλευρά του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ. Χωρίς φυσικά να θέλει κάποιος να αρνηθεί ότι και η ΕΑΜική πλευρά σε κάποιες πτυχές άσκησε βία κάτι που είναι αναπόφευκτο σε ταραγμένες εποχές, εν τούτοις μέσω απίστευτων διαστρεβλώσεων παρουσιάζεται ως ...γενικευμένη κόκκινη τρομοκρατία που απορρέει από το σχέδιο του ΚΚΕ να κατακτήσει την εξουσία (κάτι φυσικά που δεν ισχύει γιατί αν ήταν έτσι δεν θα υπήρχε ούτε συμφωνία του Λιβάνου, ούτε της Καζέρτας).

Τις τελευταίες δεκαετίες κάτι τέτοιες ιστορικές αναθεωρήσεις ηχούν καλά στα συντηρητικά αυτιά και σε μεταμοντέρνους "σχετικιστές". Η αλήθεια είναι όμως ότι αυτού του είδους το ιστορικό ρεύμα (νέο κύμα λέγεται) δεν θα γίνει ποτέ κυρίαρχο και αργά ή γρήγορα θα ξαναβρεθεί στη θέση που του ανήκει, δηλαδή στο περιθώριο. Γιατί πολύ απλά βασίζεται σε σαθρά θεμέλια (έλλειψη πραγματικής κοινωνικής ανάλυσης, αυθαίρετος συγκρητισμός, πτωματολογία μέσω του αθροίσματος συμβάντων ασυσχέτιστων, μεροληπτική αξιοποίηση μαρτυριών).

Μόνο θετικά πράγματα μπορεί να πει κάποιος για αυτή τη σπουδαία σκανδιναβική νουβέλα. Το βιβλίο είναι γραμμένο σε μορφή ημερολογίου όπου αποτυπώνονται οι σκέψεις ενός 30χρονου γιατρού με σχεδόν ανύπαρκτη προσωπική ζωή. Η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη με αποτέλεσμα την εσωτερίκευση του ψυχισμού του ήρωα από τον αναγνώστη. Αλλά δεν πρόκειται μόνο για μια ατομική υπαρξιακή αναζήτηση, εξομολόγηση ή απολογία. Μέσα από την ανάπτυξη της κεντρικής πλοκής αναδεικνύονται, με υποδειγματικό τρόπο, πλευρές της κουλτούρας, των εθίμων και της κοινωνικής ψυχοσύνθεσης της μακρινής χώρας του Βορρά, έτσι όπως διαμορφώθηκαν στην αστική Σουηδία των αρχών του 20ου αιώνα, όπου η προτεσταντική ηθική διαδραματίζει ακόμα καθοριστικό ρόλο σε μια κοινωνία που γνωρίζει ραγδαία εκβιομηχάνιση.

Εξαιρετική η μετάφραση από τη Σουηδική γλώσσα καθώς και το επίμετρο!

Ανυπόφορο βιβλίο. Ενώ ο συγγραφέας θέλει να πειραματιστεί με διάφορες λογοτεχνικές φόρμες, με φιλοσοφικές έννοιες και υπαρξιακά ζητήματα, εκνευρίζει τον αναγνώστη με τον "ήρωά" του. Ένα κακομαθημένο φαντασμένο παλιόπαιδο που όλη την ώρα έχει το μυαλό του στο πως θα συνευρεθεί ερωτικά με 2 δίδυμες εξίσου αντιπαθητικής αστικής αγγλικής ανατροφής και κουλτούρας. Το βιβλίο το εγκατέλειψα στη σελίδα 558, όχι γιατί είναι από δομικής άποψης βαρετό και κακογραμμένο, αλλά επαναλαμβάνει συνεχώς τα μικροαστικά διανοουμενίστικα στερεότυπα της κακής όψης του Βρετανικού αποικιοκρατικού πολιτισμού μέσω του κεντρικού του ήρωα ο οποίος όσο προχωράν οι σελίδες τόσο πιο αντιπαθητικός γίνεται. Ελπίζω να μην είναι αυτοβιογραφικό του John Fowles όταν έζησε στις Σπέτσες ως καθηγητής γιατί αυτομάτως γίνεται κι ο συγγραφέας αντιπαθητικός μέσω του ήρωά του.