Υπηρετούσα στο στρατό όταν παιζόταν το πρώτο big brother. Ήμουν ο μόνος μαζί με έναν ακόμη που δεν το βλέπαμε στο ΚΨΜ. Ήταν λυπηρό ομολογώ να βλέπεις ολόκληρους "νταγλαράδες" να στήνονται εκεί και να παρακολουθούν ανοησίες. Ήταν όμως κάτι πρωτόγνωρο βλέπεις και σχεδόν κανείς δεν ήθελε να μείνει στην "απ\' έξω". Έβαζαν μέσο στον υπηρεσιολόγο να μην έχουν υπηρεσία (σκοπιά, περίπολο) εκείνη την ώρα (!). Κι έτσι έβαζαν εμένα για σκοπιά και τον άλλο φανταράκο που διατηρήσαμε κάπως την αξιοπρέπεια μας, έναντι αυτής της φρενίτιδας. Ο Γαλανός αναλύει την ψυχοπαθολογία του φαινομένου επαρκώς, εν γένει επιστημονικώς. Αφετέρου το αναλύει εν είδει φιλοσοφικού δοκιμίου, όπου δυστυχώς κάποιες φορές επαναλαμβάνεται. Πρόκειται λοιπόν για ένα καλό πονημα με μόνο βαρίδιο την συχνή επαναληψιμότητα κάποιων στοχασμών, διατυπωμένων άλλοις λόγοις. Αξίζει να διαβαστεί από όσους έχουν μονίμως ή κατά καιρούς πέσει στην παγίδα των reality που ίσως τώρα πια που η μόδα παρήλθε (ανεπιστρεπτί;) αναρωτηθούν τι και πώς, υπό ψυχρό αίμα και σκέψη.

Το βιβλίο αυτό δεν είναι καθαρά επιστημονικό. Είναι ένα μάλλον εργαλείο έκφρασης κι εκφοράς σκέψεων και στοχασμών του Γαλανού, ένα περισσότερο φιλοσοφικό και κυρίως ψυχολογικό δοκίμιο παρά κάτι άλλο. Φυσικά, ο ρόλος του ιατρού (κοινωνικός ψυχολογός-ψυχίατρος) είναι αδύνατον να αποκρυφτεί (και δεν πρέπει) στις σελίδες του. Είναι μέτριας δυσκολίας για κάποιον πρωτοείσακτο σε έννοιες πολιτικής και κοινωνικής ψυχολογίας και δεν θα το συνιστούσα. Από εκεί και πέρα αν κάποιος συμφωνεί ή διαφωνεί με τις διατυπωνόμενες απόψεις είναι καθαρά προσωπική υπόθεση.

Έχω τη δεύτερη έκδοση (Ερμείας) του 1979. Το βραχύ αυτό πόνημα στοχαστικού συλλογισμού διαβάζεται εύκολα και σύντομα. Δεδομένου ότι η έννοια ελευθερία είναι σχετική αφήνουμε τον συγγραφέα να διεγείρει όπως λέει τη σκέψη μας κι όχι να μας πείσει. Αλίμονο βέβαια αν το στοχαστικό δοκίμιο είχε ως στόχο να πείσει. Το έργο αποτελείται απο 258 λακωνικώς διατυπωμένες σκέψεις (συνήθως μέχρι δύο προτάσεις). Σέβομαι κι εκτιμώ την δοκιμή του συγγραφέα να προσπελάσει μια τόσο δύσκολη και "δυνατή" έννοια. Ωστόσο, διακρίνω ότι προσπαθεί να το επιτύχει μονοδιάστατα, λαμβάνοντας υπόψιν μόνο τον ίδιο τον άνθρωπο ως ενεργούν στοιχείο και καθόλου το κοινωνικό είναι εις το οποίο αντανακλώνται οι προσωπικές προτιμήσεις κι επιλογές εκάστου ενεργούντος στοιχείου.

Ο Μπιτσάκης, μεγάλη στοχαστική διάνοια του τόπου (η πολιτική του δράση και ακτιβισμός δεν απέδειξε δυστυχώς την ύπαρξη της ιδιαίτερης ευφυίας του αλλά αυτό είναι καθαρά προσωπική εκτίμηση) γράφει αυτό το μικρό πόνημα που είναι ό,τι πρέπει για μια πρώτη προσέγγιση στην φιλοσοφία. Πέραν των "σταθερών" στη φιλοσοφία, πάντοτε τίθεται κι η προσωπική πινελιά καθενός συγγραφέως. Κι ο Μπιτσάκης δεν διστάζει να πάρει θέση συχνά. Το τελευταίο του κεφάλαιο περί διαλεκτικού υλισμού αν και πολύ μικρό και σύντομο, καθιστά το έργο ακόμη πιο ιδιαίτερο.

Πρόκειται πιθανότατα για επανέκδοση του έργου του Καργάκου που γράφτηκε μεταξύ των ετών 1986 μέχρι 1988 και αποτελείται από πέντε τόμους. Ένας βιβλιοπώλης συνέστησε τη σειρά στον πατέρα μου, ο οποίος την αγόρασε προκειμένου να βοηθηθώ πολλαπλώς ως μικρός μαθητής τότε. Διάβασα μερικά κεφάλαια μόνο, καθώς ήμουν αρκετά αφελής ωστέ να καταλάβω το βάθος της σκέψης του. Επίσης, έκανα το λάθος να δανείσω τον α\' τόμο και φυσικά αν δανείσεις βιβλίο, δεν το παίρνεις πίσω. Κανόνας. Καργάκος λοιπόν. Μέγας ιστορικός, διανοητής, φιλόσοφος, παιδαγωγός. Μεγάλη προσωπικότητα για τον πνευματικό κόσμο του τόπου. Το έργο του παραμένει διαχρονικό, τα ζητήματα που πραγματεύεται παραμένουν ανεπίλυτα κι ο στοχασμός του είναι άμεσος, δίχως "φτιασίδια", έτσι όπως απαιτεί η ειλικρίνεια κι η εντιμότητα καθενός νέου πριν προλάβει να τον διαβρώσει το εκάστοτε σύστημα. Πολύτιμος σύμβουλος το παρόν για όλες τις ηλικίες θα έλεγα.

Εδώ ο Λεμπέσης ξεκινά από μία άκρως συντηρητική θέση ή μάλλον μία ρατσιστική θέση ότι δηλαδή η κοινωνία διακρίνεται στους φύσει βλάκες και φύσει έξυπνους. Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι την πραγματεία του αυτή την γράφει κατά τον πρώτο χρόνο της κατοχής σε συνέχεια των προνομίων του επί Μεταξά. Νομίζω ότι μια τέτοια θέση είναι απορριπτέα a priori. Η φύση του ανθρώπου είναι δυναμική και πρέπει να την υπάγουμε στο συγκεκριμένο κανονιστικό πλαίσιο εκάστης μίας εποχής και των αναγκών της. Το υπόβαθρο της διερεύνησης πρέπει να είναι κοινωνιολογικό κι όχι βιολογικό. Άλλως, αποτελεί αρχή φασισμού και μάλιστα πολύ επικίνδυνου (λ.χ. "αυτός ψηφίζει", αν κάποιος δεν φαίνεται στα μάτια μας τόσο έξυπνος όσο εμείς νομίζουμε για τον εαυτό μας).

Αφού υπομνήσω ότι το κείμενο του βιβλίου γράφτηκε το 1994 τονίζω ότι ο συγγραφέας καταπιάνεται με την ανάπτυξη οκτώ μετώπων επίθεσης των ΗΠΑ κατά της ΕΣΣΔ και αφορά την δεκαετία 1980- 1990. Ο Schweizer χαρακτηρίζει τις σοβιετικές ηγεσίες ανεπαρκείς και βαθύτατα διαβρωμένες. Επίσης, σύμφωνα με τα λεγόμενα του σταματά απότομα την έρευνα του, διαφορετικά θα έπρεπε να μας αποκαλύψει τον πραγματικό ρόλο του Γκορμπατσόφ, του Γέλτσιν, του Σεβαρτνάντζε και άλλων που μέχρι τότε φυλάσσοντο ως επτασφράγιστο μυστικό. Φυσικά, αφού άνοιξαν τα αρχεία, κανείς δεν ασχολήθηκε με τον ρόλο, την αποστολή, το έργο των ως άνω. Το βιβλίο αξίζει να διαβαστεί και να συνυπολογιστεί ο ρόλος όχι μόνο της διπλωματίας αλλά και το οικονομικό παιγνίδι προκειμένου να νικήσουν οι ΗΠΑ.

Έχω αυτή την έκδοση αν και γνωρίζω ότι υπάρχει και νεότερη του 2018. Ο Μπογιόπουλος αρέσκεται να μιλά με στοιχεία κι αριθμούς. Το ζήτημα είναι ότι τα στοιχεία κι οι αριθμοί παρέχονται από τις υπηρεσίες που υπηρετούν την άρχουσα οικονομική τάξη και πολιτική ελίτ. Δεν υπάρχει ούτε "εάν", ούτε "ίσως", ούτε "μπορεί", ούτε "υπολογίζεται", ούτε "εκτιμάται", ούτε κάτι άλλο. Επομένως, η αποδόμηση των ισχυρισμών του συγγραφέως πρέπει να στηρίζεται είτε στο ήθος του συγγραφέως ή στην ιδεολογία που υπηρετεί. Καθώς ο Μπογιόπουλος δεν έχει δείξει στοιχεία ανηθικότητας, απομένει η δεύτερη περίπτωση, όπου άπας αποδομητής εισέρχεται στο ασφαλές καταφύγιο του Στάλιν, της δικτατορίας, των κολλημένων κομμουνιστών και λοιπών ευφάνταστων. Αξίζει να διαβαστεί.

Το βιβλίο αυτό το αγόρασα το 2009 όταν ακόμη οι τίτλοι των βιβλίων, μου ασκούσαν μια κάποια ιδιαίτερη γοητεία. Δεν με ενδιέφερε ακόμη η απόλυτη αντικειμενικότητα (γνωρίζουμε βέβαια ότι σε ευαίσθητα κοινωνικά, πολιτικά, θεολογικά ζητήματα αντικειμενικότητα κι αμεροληψία δεν υφίσταται πρακτικά). Συνήθως, η πολιτική προπαγάνδα ξεκινά από επιστημονική επίφαση και κρύβεται πίσω από επιστημονικοφανή βιβλιογραφία. Εν προκειμένω, ο σκοπός αγιάζει τα μέσα. Η συγγραφέας κάνει ασκήσεις επί του φαντασιακού χωρίς να χρειάζεται να λογοδοτήσει πουθενά παρά μόνο στον αναγνώστη. Ο μέσος αναγνώστης διψά για αίμα και σπέρμα οπότε δέχεται συνήθως άκριτα κι αβασάνιστα, ό,τι ικανοποιεί το δικό του φαντασιακό, το οποίο με τη σειρά του έχει σχηματιστεί από την προηγούμενη προπαγάνδα. Με αυτές τις γενικότητες κλείνω αυτές τις λίγες σκέψεις μου, απορρίπτοντας αυτό το ανάλαφρο (επομένως κι ευπώλητο) ανάγνωσμα.

Ο Βολταίρος (ένας από τους σημαντικότερους διαφωτιστές) στοχάζεται περί την θρησκεία (ανεξιθρησκεία), τον φιλελευθερισμό, την ηθική. Η σκέψη του διακρίνεται για τους συνεκτικούς δεσμούς με την αρχαία ελληνική φιλοσοφία. Αλλά δεν μένει εκεί. Αντλεί θεματολογία από τους λατίνους, τους ρωμαίους, τα ευαγγέλια, τις ταξικές ανισότητες κι αδικίες. Σκέπτεται, αναλύει, επξεργάζεται με βάση και οδηγό την ορθή λογική. Ο Βολταίρος ανοίγει πρωτοποριακούς, απάτητους στοχαστικούς δρόμους που ακόμη και σήμερα βρίσκονται στον πυρήνα της προβληματικής των επιστημών. Πολύ ενδιαφέρουσα επίσης η εισαγωγή της Ξανθίππης Τσελέντη.

Το λεξικό της φύσης είναι ένα ουσιώδες εξειδικευμένο λεξικό για όλες τις ηλικίες. Περισσότερο θα έλεγα ότι απευθύνεται σε ενήλικες παρά στις ηλικίες 9-12. Ως οπαδός του διαλεκτικού υλισμού ήδη από τον Δημόκριτο, τον Ηράκλειτο, τον αντεστραμμένο Χέγκελ (Μαρξ) ενδιαφέρομαι για τα βιολογικά φαινόμενα, για την ίδια την προέλευση της ζωής και την βιοχημική ύλη. Το παρόν ικανοποιεί πλήρως τη δίψα μου για μάθηση, αν και μου είναι δύσκολο να συγκρατώ πάντα τις έννοιες (χρειάζεται συνεχής ανανέωση και φρεσκάρισμα των γνώσεων).

Ως εξειδικευθείς και συγγραφεύς βιβλίων επί του ενωσιακού και διεθνούς δικαίου θα έλεγα ότι το ανά χείρας λεξικό είναι εξώφθαλμα κομμένο και ραμμένο στις ιδεολογικές προτιμήσεις του συγγραφέως. Ο καθηγητής δεν μπορεί να κρύψει πίσω από την επιστημονικοφανή παρουσίαση των λημμάτων τον φανατικό αντικομμουνισμό του, την στήριξη στον Γκορμπατσώφ, που κατά υστερότερη δήλωση του το όνειρο του ήταν να διαλύσει τον κομμουνισμό, την παρουσίαση της εξωτερικής αμερικανικής πολιτικής ως κατακαημένης που απλά ακολουθούσε την πολεμική τακτική της ΕΣΣΔ (!), τον μαρξισμό ως... αυθαίρετη κατασκευή (!), τον Ντούμπτσεκ ως ήρωα (!) και άλλα τέτοια "όμορφα". Οι αμύητοι θα υιοθετήσουν, οι υποψιασμένοι θα αντικρούσουν de profundis.

Είμαι λάτρης παντός είδους λεξικού. Ως εκ τούτου είμαι απαιτητικός ως προς την αντικειμενικότητα εις την παρουσίαση των λημμάτων. Εν προκειμένω, οι συγγραφείς δεν διευκρινίζουν ή μάλλον δεν εννοιοδοτούν καθόλου το λήμμα στοχαστής. Ως εκ τούτου, πιθανόν για εμπορικούς λόγους συμπεριλαμβάνουν στο έργο τους, ανθρώπους που ελάχιστη ή καμία σχέση έχουν με τον φιλοσοφικό ή τον πολιτικό στοχασμό ως μία διαδικασία πρωτότυπη, ανθρωπιστική, αναγεννησιακή και προιόν ελεύθερης διανοίας (λ.χ. Σουμάχερ, Πρέμπις, Στάλιν, Όργουελ, Ουιτίγκ, Χίτλερ κ.α.). Εν προκειμένω, παρουσιάζονται άνθρωποι των γραμμάτων όλων των σχολών και τάσεων, ειδικά του μαρξισμού ως δυνατού ρεύματος σκέψεως κατά τον εικοστό αιώνα. Ωστόσο, ενώ στα περισσότερα λήμματα επικρατεί αντικειμενικότητα και νηφαλιότητα, οι συγγραφείς χάνουν τον έλεγχο εις ό,τι αφορά πρόσωπα ως ο Λένιν (υπονοούν ότι ήταν... ψυχάκιας), ο Στάλιν (δεν ήταν στοχαστής, ωστόσο είναι προφανές ότι τον συμπεριλαμβάνουν προκειμένου να τον κατηγορήσουν κουβαλώντας τις γνωστές εμμονικές διαταραχές από το παρελθόν και την δύναμη της βιβλιογραφικής προπαγάνδας) ή τον Μάο όπου δεν λείπουν οι γλωσσολογικώς αρνητικοί επιθετικοί προσδιορισμοί για τα πεπραγμένα του. Στην προσπάθεια μου να κλείσω τα μάτια σε τέτοιες μη ακαδημαικές επιθέσεις καφενειακού τύπου το χαρακτηρίζω ως μέτριο έργο.

Προσπάθεια καταγραφής πολιτικοοικονομικών όρων της διετίας 2015-2017. Καθόλου κακή, δοσμένη με χιούμορ, ευφυία και πολύ κοντά στην πραγματικότητα. Ο συγγραφέας "εξαργύρωσε" μεταξύ άλλων την προσπάθεια αυτή με "θεσούλα" στην επόμενη κυβέρνηση. Θα προτιμούσα -καθαρά ψυχολογικά- το παρόν να γραφόταν από κάποιον αγνότερο ιδεολογικοπολιτικά συγγραφέα δίχως την παρούσα ιδιοτέλεια.

Πρόκειται για ένα αλλοπρόσαλλο πόνημα που ακολουθεί την ίδια αλλοπρόσαλλη σκέψη του συγγραφέως. Το γράφει στα 50 του (το 1990) δείχνοντας αφενός ότι είναι άριστος γνώστης της ελληνικής γλώσσας αλλά μέχρι εκεί. Η σκέψη του δεν έχει ειρμό, δεν έχει αρχή, μέση, τέλος. Προσωπικά δεν μπορώ ή δεν θέλω να την παρακολουθήσω καθώς δεν έχει να μου δώσει και πολλά, παρότι κάποια τσιτάτα παρουσιάζουν ενδιαφέρον. Ωστόσο, το ενδιαφέρον γρήγορα παύεται ή ατονεί καθώς επικρατεί κι επιβάλεται ένα πνευματικό "τουρλουμπούκι", δίχως προσανατολισμό, κεντρική ιδέα, σταθερή τοποθέτηση, τέλος (=σκοπό). Παραμένει στα πίσω ράφια της βιβλιοθήκης μου για επανεκτίμηση μετά από την πάροδο κάποιων ετών οπότε η περαιτέρω διαδικασία πνευματικής μου ωρίμανσης, ίσως το σώσει από ενδεχόμενη παρούσα αδικία.

Ο συγγραφέας δεν ακολουθεί μίαν αυστηρή χρονολογική σειρά κατά την παρουσίαση του παρά μόνον χονδρικά. Οι σελίδες του βιβλίου είναι 401 κι όχι 336 ως αναφέρεται στις λεπτομέρειες. Επί του κειμένου, το οποίο είναι καλογραμμένο και διαφωτιστικό διατηρώ μόνο την επιφύλαξη ότι ο συγγραφέας δεν εξαντλεί ολοσχερώς ένα ζήτημα αλλά "πετάγεται" από το ένα στο άλλο.

Ο Σκαμπαρδώνης αν και κάπως φλύαρος για μαρξιστής αναπτύσσει κριτικά τις σκέψεις του και τοποθετείται ξεκάθαρα σε σωρεία ζητημάτων επί του υπαρκτού σοσιαλισμού. Σε κάποιες περιπτώσεις, τα συμπεράσματα του περί την σοσιαλιστική οικοδόμηση και την ρεφορμιστική διαδικασία της εκ των έσω αποσύνθεσης μετά το\'56, διαφέρουν από τις επεξεργασίες του ΚΚΕ. Όμως ο συγγραφέας τις στηρίζει εμβριθώς και πολύ συχνά με βρίσκει απόλυτα σύμφωνο. Αξίζει να διαβαστεί έστω μία φορά.

Το παρόν βιβλίο αποτελείται από τρία μέρη κι άλλα τόσα παραρτήματα. Πέραν των χρήσιμων και χρηστικών πληροφοριών-γνώσης βοηθεί πολύ στην κατανόηση του τρόπου λειτουργίας των κομμάτων και των συστημάτων αυτών. Το δεύτερο παράρτημα ήταν ιδιαιτέρως χρήσιμο για εμένα προκειμένου να αποκρυσταλλώσω κάποια γνώση για το ιστορικό κομματικό προτσές στην Ευρώπη. Στα αρνητικά, το πόνημα είναι τεράστιο, δεν ξεχωρίζει τα ουσιώδη από τα επουσιώδη, δεν βοηθεί τον αναγνώστη να συλλάβει την ολότητα του φαινομένου, καθιστώντας το έργο (του αναγνώστη-μελετητή) δύσκολο κι εργώδες. Σε πολλές περιπτώσεις διακρίνω μορφή φλυαρίας παρά λακωνισμό σε αυτονόητα διδάγματα κοινής πείρας ή ευκόλως εννοούμενα για τον μέσο αναγνώστη. Θεωρώ το έργο ιδιαιτέρως σύνθετο και πολύπλοκο ακόμη και για κάποιον προχωρημένο στον τομέα των πολιτικών επιστημών. Τέλος, σε ένα επιστημονικό ακαδημαικό πόνημα πρέπει να αποφεύγεται η λήψη θέσης κι ο σχολιασμός από προσωπική πείρα κι οπτική. Προς το σκοπό αυτό υπάρχει και προσφέρεται ad hoc το δοκίμιο -εν προκειμένω, πολιτικό δοκίμιο.

Αξιόλογο βιβλίο-λεξικό με ονόματα της νέας ελληνικής γλώσσας με ρίζες και στην αρχαία ελληνική. Εξίσου ενδιαφέρον ότι ετυμολογεί και άλλα ξενόγλωσσα ονόματα προερχόμενα εκ της λατινικής, της αγγλικής, της εβραικής της γερμανικής και άλλων γλωσσών.

Βραχύ πόνημα-λεξικό με ύψιστη χρησιμότητα. Μέτρησα 1333 ξενικές λέξεις εκ των οποίων το 39% ιταλικές, το 31% περίπου γαλλικές και το λοιπό 30% τούρκικες. Πολύ ενδιαφέρον.

Το λεξικό αυτό θα το λατρέψουν άπαντες όσοι ασχολούνται με τον παροιμιακό λόγο. Εμπεριέχει 418(!) παροιμίες με το ιστορικό και τη μεταφορική τους σημασία. Το ευρετήριο στο τέλος, κατατάσσει κι υποτάσσει τις παροιμίες στην χρονική πηγή προέλευσης τους.

Απίθανο λεξικό για ατελείωτες ώρες μελέτης. Ας μην ξεχνάμε ότι στην σημερινή επικράτεια κυριαρχούσε το οθωμανικό στοιχείο 400 με 500 χρόνια κατά περιοχάς. Αυτή η ζύμωση άφησε πίσω ανεξίτηλα τα σημάδια της. Προσωπικά, όσο κι αν μελετώ αδυνατώ να ετυμολογήσω πάντοτε την τουρκική λέξη. Είναι μια αέναη, αδιάκοπη εργασία για τη βελτίωση των γλωσσικών εκφραστικών δυνατοτήτων κι ικανοτήτων καθενός και την εις βάθος γνώση, τελικά, της ίδιας της ελληνικής.

Θεωρώ ότι από την βιβλιοθήκη καθενός καλλιεργημένου ανθρώπου δεν πρέπει να απουσιάζουν λεξικά γαλλικών, ιταλικών, τουρκικών και αγγλικών λέξεων (και αντιδανείων) στην ελληνική. Το αντίθετο, δεν είναι αναγκαίο. Το λεξικό αυτό πετυχαίνει απόλυτα το σκοπό του. Κάνοντας χρήση πολλών ευρετηρίων και υπάγοντας κάθε λέξη-έννοια σε ένα εννοιολογικό σύνολο εις το οποίο ανήκει (ενδεικτικώς: η λέξη δαντέλα ανήκει στην κατηγορία διακόσμηση) φέρνει τον αναγνώστη πιο κοντά στην ελληνική καθώς πλέον είναι σε θέση να ξεχωρίσει την ήρα από το στάρι.

Ομολογώ πως μερικές σύντομες φράσεις συμπυκνωμένης σοφίας με άγγιξαν. Οι περισσότερες χωρίς να είναι κακές, δεν με ενθουσίασαν. Θα προτιμούσα την στοίχιση κατά θεματική κατηγορία, αν και δεν είναι αναγκαίο.

Ο Τσόμσκι, σπάνιος διανοητής παραδίδει μαθήματα ελεύθερης σκέψης και ελεύθερου στοχασμού. Αποδεικνύει το πλέον πρόδηλο, ήτοι ότι η διάνοια της πλέμπας ελέγχεται εύκολα και κατευθύνεται πάντοτε εκεί που επιδιώκουν οι λίγοι. Το βιβλίο διαβάζεται εύκολα κι ανακαλείται εξίσου απλά στη μνήμη, κάθε δευτερόλεπτο που η άρχουσα τάξη προσπαθεί, άλλοτε αθέατα κι ύπουλα κι άλλοτε δίχως ευγένειες να επιβάλει την ατζέντα της και το εν αυτή περιεχόμενο.

Ευτύχημα για τον τόπο το πέρασμα από τη ζωή ενός τόσο φωτεινού μυαλού όσο ο Λασκαράτος. Ανυπότακτος, σκληρός, στοχαστικός, σοβαρός, ευθύς, έντιμος τα βάζει με όλους και με όλα. Το παρόν πόνημα του περιγράφει μια σειρά από ανθρώπινους χαρακτήρες με μεγάλη, ζωηρή πειστικότητα και αυθεντικότητα. Διαβάζεται ευχάριστα και καθένας συναντά τον εαυτό του, κάπου στην τυπολογία των χαρακτήρων.

Το βιβλίο αυτό το αγόρασα στον καιρό του επειδή ξεφυλλίζοντας το, διέγνωσα ότι θα με βγάλει από την αγωνία να σχεδιαγραφώ την ύλη του αστικού και του εμπορικού δικαίου (όχι για το ΑΣΕΠ). Πρόκειται για μια σύντομη παρουσίαση του ουσιαστικού αστικού δικαίου (αν υπάγουμε το εμπορικό δίκαιο στην ευρεία έννοια του αστικού δικαίου μεθοδολογικά). Μετά από την κοσμογονία στο εμπορικό δίκαιο και λιγότερο στο αστικό, έχει μικρή μόνον αξία πλέον.

Το παρόν λεξικό το απέκτησα τον Σεπτέμβριο του 1996. Από τότε, ουκ ολίγες φορές το συμβουλεύτηκα, κάθε φορά που ήθελα κάτι να μάθω, να θυμηθώ, να φρεσκάρω. Οι βιβλιογραφικές πηγές του εκτείνονται στις πολιτικές επιστήμες, τα νομικά, τα οικονομικά, την κοινωνιολογία, τον μαρξισμό, την φιλοσοφία, την θρησκειολογία, την ιστορία, την ψυχολογία, τα παιδαγωγικά, την οικολογία και εγκυκλοπαίδειες (συνολικά 324 πηγές!). Το αλφαβητικό ευρετήριο είναι χρήσιμο. Θεωρώ ότι αποτελεί χρηστικό κόσμημα για κάθε βιβλιοθήκη.

Κατόπιν παρότρυνσης ενός καθηγητού μου, διάβασα το παρόν έργο του Λουντέμη στα 15 μου, ήτοι κατά την α΄ του λυκείου. Ακόμη θυμάμαι εκείνο το υπέροχο ταξίδι στον κόσμο των όμορφων εικόνων, της ανθρωπιάς, του κόπου και του πόνου. Λουντέμης γαρ!

Προκείται για ένα σύντομο ημιφιλοσοφικό δοκίμιο. Γράφτηκε σε μια έποχη που προοιονίζετο την άνοδο του ρεφορμισμού ο οποίος τελικά επικράτησε. Ο συγγραφέας, χωρίς να είναι ιδιατέρως πειστικός διατυπώνει κάποιες ενδιαφέρουσες σκέψεις που διατηρούν τη σημαντικότητα τους εν τη διαχρονία. Μέχρι εκεί.