Ένα βιβλίο συναρπαστικό, βαθιά λυρικό, ανθρώπινο, ανατρεπτικό, ιλιγγιώδες, με γραφή φρενήρη ενίοτε παρά τους χαμηλούς τόνους και το πέπλο ομίχλης που διαρκώς σκεπάζει τους ήρωες και το περιβάλλον τους. Ο Λάσλο Κρασναρχοκάι έπρεπε να είχε προ πολλού μεταφραστεί στη χώρα μας, αν και αυτό βέβαια δεν είναι άσχημη αρχή. Οι περισσότεροι τον γνώριζαν ως έναν απλό συνεργάτη του Μπέλα Ταρ, να όμως που ο ίδιος, πέρα από τη σκιά του δεύτερου, αποδεικνύεται το ίδιο επιβλητικός και επιδραστικός. Η μετάφραση της κας Αβραμίδου φαίνεται πραγματικά θαυμάσια, μα ήταν σαφώς μια απογοήτευση το ότι δεν έχει μεταφραστεί από τα Ουγγρικά μα από τα Γαλλικά, με τη σύμφωνη γνώμη του συγγραφέα όπως αναγράφεται, βέβαια, ωστόσο ίσως κάτι να έχει χαθεί.

Όλη η σοφία, η βαθιά φιλοσοφία, ακόμα και το (ενίοτε πικρό) χιούμορ του Ουάιλντ, όλα βρίσκονται εδώ. Το προτείνω ανεπιφύλακτα, ακόμα και σαν πρώτο βήμα για την ενασχόληση με αυτόν τον σπουδαίο, αν και αρκετά παρεξηγημένο, δημιουργό.

Ένα αληθινό αριστούργημα. Ο Τσβάιχ αποδεικνύεται εδώ "μαέστρος" της πρόζας καθώς καταφέρνει να σε συνεπάρει και να σε κρατήσει σε αληθινή αγωνία. Πρόζα αψεγάδιαστη, γραφή λιτή και απόλυτα κατακτημένη, ένα βιβλίο θαυμάσιο, τολμώ να πω πως και μόνο αυτό να είχε γράψει (μαζί με κανα δυο ακόμα) θα αρκούσε για να χαρακτηριστεί μεγάλος.

Διάβασα μόλις χθες αυτό το βιβλίο στην Πολιτεία εντελώς συμπωματικά. Το εξώφυλλο ήταν ωραίο, μα το περιεχόμενό του το βρήκα ενοχλητικό, όχι με τον τρόπο που μερικές φορές οφείλει ίσως να είναι η τέχνη, αλλά υπό την έννοια ότι αντί να αξιώνει μια θέση στη σύγχρονη Ελληνική λογοτεχνία, μου φάνηκε, ότι η έκδοσή του εξυπηρετεί κίνητρα καθαρής ματαιοδοξίας, διότι πώς αλλιώς να οριστεί η παντελής έλλειψη οποιασδήποτε συγγραφικής αρετής; Βέβαια, χρειάζεται ίσως και λίγη ματαιοδοξία προκειμένου κάποιος να θελήσει να κοινοποιήσει το έργο του, αλλά αυτή η περίπτωση είναι θεωρώ φαινομενική κατά μία έννοια και για αυτό ίσως μπαίνω κι εγώ στον κόπο να δημοιεύσω, για πρώτη φορά, τη γνώμη μου εδώ. Φαινομενική, λοιπόν, γιατί αν και οφείλουμε να τασσόμεθα υπέρ της λογοτεχνίας που δύναται να προδιορίζει η ίδια τα όρια της και ως προς το ότι ο καθένας πρέπει να έχει το δικαίωμα να μπορεί να εκφραστεί μέσω της τέχνης που θεωρεί ότι δύναται να το κάνει ανεξάρτητα από την όποια απόκριση και αποτίμηση εν τέλει του αποτελέσματος από το κοινό και την κριτική αντίστοιχα, εν προκειμένω, ο καθένας που θα τύχει --μιας και δεν μπορώ να φανταστώ ότι κάποιος θα ασχοληθεί με το βιβλίο δικαίως και στοχευμένα αν όχι για λόγους αλληλοϋποστηρηκτικούς-- να αφιερώσει λίγο χρόνο διαβάζοντάς το, θα καταλάβει ότι προφανώς ούτε η δημιουργός του φαίνεται να μην έχει γνώση ως προς την έκβαση της απόπειράς της, και δε δικαιούται δεδομένης της περίπτωσης να μην έχει, και άρα υποθέτω ότι πρέπει να το προορίζει ως κάτι που δεν αξιώνει κάποια "λογοτεχνικότητα", αλλά ως απόδειξη ενός εξωλογοτεχνικού καπρίτσιου. Αν δεν πρόκειται για μια εν δυνάμει γόνιμη φάρσα, υπό την έννοια του να καταδείξει τι δεν μπορεί να σημαίνει μια ποιητική διεκδίκηση, τότε η απόδοση της ευθύνης δε μπορεί παρά να προσανατολιστεί στον εκδότη: αφού οι αναγνώστες ποίησης στην Ελλάδα, όπως ίσως και σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι ελάχιστοι και δεν πρόκειται κανείς από αυτούς να αναγνωρίσει το οτιδήποτε στις 23 Μέρες, που άλλωστε ποίηση δεν είναι.