Πικρό, τρελό, αληθινό, διαχρονικό, άρρωστο, καταραμένο. Αντιγράφω: "Εντόπισα μια μακριά τρίχα να βγαίνει από ένα ρουθούνι, την τράβηξα και την εξέτασα, αλλά δεν είχε πολύ ενδιαφέρον. Την πέταξα κάτω, διερωτώμενος αν κρατάει κάποιος εκεί ψηλά λογαριασμό για όλες τις τρίχες που πέφτουνε από ρουθούνια αντρών, όπως λογαριάζει κάθε σπουργίτι που πέφτει στη γη. Ανασήκωσα λίγο ένα κωλομάγουλο κι αμόλησα μία από αυτές τις βροντερές, ουρανομήκεις πορδές, που είναι ικανές να σε τρελάνουν άμα βρίσκεσαι με κόσμο και τις πνίγεις. Έξυσα τ’ αρχίδια μου κι αναρωτήθηκα σε ποιο σημείο παύει η ανάγκη να ξυστεί κανείς κι αρχίζει το παιχνίδι. Μια πανάρχαια, ομολογουμένως, ερώτηση, την οποία αμφιβάλλω αν κάποιος καταφέρει να απαντήσει στο προσεχές μέλλον."

Πρώτη φορά διαβάζω οτιδήποτε σχετικό με το Ομάν και αυτό από μόνο του ήταν μια ιδιαίτερη εμπειρία. Μέσα από την ιστορία 3-4 γενεών, μαθαίνουμε τον 20ό αιώνα του Ομάν. Η αφήγηση δεν ακολουθεί κάποια συγκεκριμένη δομή και αυτός ο (ωραιότατος και εύπεπτος κι ευκολοδιάβαστος) αχταρμάς ήταν επίσης μια ιδιαίτερη εμπειρία. Το βιβλίο είναι γραμμένο με σύντομα κεφάλαια και με αφήγηση που εναλλάσσεται μεταξύ της πρωτοπρόσωπης σχεδόν παραληρηματικής και ελαφρώς διαταραγμένης του πατέρα και μιας πιο συμβατικής τριτοπρόσωπης ενός παντογνώστη αφηγητή που συνεχίζει την ιστορία από την οπτική γωνία όλων των άλλων ηρώων. Επίσης, μέσα στην ίδια σελίδα, η συγγραφέας σε πάει μπρος πίσω στον χρόνο, από παράγραφο σε παράγραφο, και δεν χάνεις το νήμα στιγμή. Καταπληκτικό και γουάου βρε κοπέλα μου. Αυτή η ασυνήθιστη δομή καταφέρνει μαγικά να μην δημιουργήσει σύγχυση στον αναγνώστη από τη μια, και από την άλλη να αποδώσει μια συναρπαστική εικόνα της ζωής σε ένα μεταβαλλόμενο Ομάν, καθώς οι γενιές είτε κρατούν τους παλιούς τρόπους, είτε (με δυσκολία και τσαμπουκά) υιοθετούν νέους. Και μου άφησε και μια αίσθηση -ξερωγώ;- χωριάτικου; Μια σχετικά πρόσφατη ιστορία που παρουσιάζεται με μορφή λαογραφικού αφηγήματος. 5 αστέρια γιατί το διάβασα μονορούφι, γιατί ξεστραβώθηκα για το Ομάν, γιατί η δομή του κω-λο-λέ-ει. Ακόμα κι αν ήξερα τα πάντα για το Ομάν, πάλι 5 αστέρια θα έβαζα. Όλες οι ιστορίες έχουν λίγο-πολύ ειπωθεί, έτσι πάει. Για μένα πια, μετά από χιλιάδες μυθιστορήματα, ο τρόπος μετράει.

Ήταν πολύ αστείο (γέλασα φωναχτά πολλές φορές) και οξυδερκές και οικείο. Πέρασα πολύ ωραία και δεν το διάβαζα για ψυχαγωγία. Λάτρεψα πόσο συγκεκριμένο ήταν μέσα στην αοριστία του - την έμφαση στους ήρωες μέσα από την τόσο ωραία δοσμένη έλλειψη πλοκής. Μου άρεσε περισσότερο από την τριλογία της Κασκ ως προς αυτό. Εκτίμησα πάρα πολύ το γεγονός ότι είναι ένα σύγχρονο μυθιστόρημα που δεν είχε τίποτα από τη δήθεν πνευματικότητα που φοριέται παντού, τίποτα απ’ όλη την τρέντυ φάση με τα χασταγκ κ.λπ., δεν είχε κανένα φοβερό πολιτικό σχόλιο, κανένα κατηγορώ, δεν είχε τίποτα υπέρ ή κατά της κοινωνίας, της παλιοζωής κ.λπ., δεν προσπάθησε να το παίξει τίποτα. Από το πρώτο μέχρι το τελευταίο καλτσουραλ ριφερενς δεν παραπέμπει σε συγγραφέα που λέει «δείτε τώρα πόσο γαμάτος είμαι», πολυφωνία, όλα σχετίζονταν με τους ήρωές του και πολύ το εκτίμησα και αυτό. Με έκανε να νιώσω πολύ νέα και πολύ γριά ταυτόχρονα. Μου άρεσε πολύ.

Το πιο σημαντικό βιβλίο που διάβασα φέτος. Διάβαζα αυτό το υπέροχα γραμμένο (και μεταφρασμένο), πολύ σύντομο μυθιστόρημα και όλη την ώρα σκεφτόμουν τη δική μου ζωή και το παρελθόν μου και την οικογένειά μου και τις σχέσεις μου με τους άλλους. Η ιστορία της Λούσυ Μπάρτον δεν έχει καμία σχέση με την ιστορία μου, αλλά λειτούργησε σαν καθρέφτης που έβλεπε βαθιά μέσα μου, εκεί που είναι θαμμένα "όλα όσα μισοξέρω και μισοαγνοώ, αναμνήσεις που αποκλείεται να είναι αληθινές". Το πιο σημαντικό βιβλίο που διάβασα φέτος.

Στην αρχή μου φάνηκε μια πολύ δημιουργική και ευχάριστη φλυαρία. Λίγο πιο μετά είχα στιγμές χα, έλα ρε, έχουμε ίδιο χιούμορ με τον τύπο. Στην πορεία έπαθα κάτι σαν κούραση, κάτι σαν ναι-το-είχα-φανταστεί ή σαν από-το-στόμα-μου-το-πήρες. Αυτό ομολογώ δεν μου άρεσε, διότι ένιωσα μία συγγένεια ένα πράμα, και τους συγγενείς δεν τους διαλέγουμε, κ.λπ. Στο τέλος όμως, και πρός το τέλος, και εκεί πριν το τέλος και μετά τη μέση δηλαδή, άρχισα να σκέφτομαι ότι αυτός πονάει, ή πόνεσε, όχι "έχει πονέσει" - πόνεσε, τώρα πρόσφατα, και το πήρα αλλιώς, και με πήρε κι αυτό και τελικά αυτό που έχω να πω είναι ότι πρόκειται για ένα εμπνευσμένα φλύαρο, βαθιά -σαν πληγή- ανθρώπινο, ευθυμογράφημα. Μου άρεσε.

Έχω την έντονη εντύπωση ότι αυτό το βιβλιαράκι θα με στοιχειώσει. Το τελείωσα αλλά αυτό δεν έχει τελειώσει μαζί μου. Φράσεις κι εικόνες του χτυπιούνται στα τοιχώματα του κρανίου μου. Υπάρχει ένας προβολέας εκεί - δε λάμπουν τα μάτια μου; - και άντρες που φωνάζουν και μαύρα νερά.
Δώδεκα ιστορίες φίνου, γήινου ψυχολογικού τρόμου, που εκτυλίσσονται στη σύγχρονη Αργεντινή, αλλά τα θέματά τους έχουν οικουμενική διάσταση : φτώχεια, πρέζα, γάμος, μωρό, δικαιοσύνη, σεξουαλικότητα, και μοναξιά. Γιουμπίκουιτους μοναξά.
Πολλές από αυτές τις ιστορίες έχουν ένα άγγιγμα εξωπραγματικού - υπαινιγμούς φαντασμάτων και άλλων απόκοσμων πλασμάτων, θυσιών και άλλων σκοτεινών τελετουργιών. Αλλά ο σκοπός αυτών των αλλόκοτων νύξεων είναι να τονιστεί η φρίκη ορισμένων πτυχών της σύγχρονης ζωής στην Αργεντινή - ακραία φτώχεια, βία, τοξικομανία.
Κάθε μία από αυτές τις ιστορίες, που δεν μπορώ να σταματήσω να σκέφτομαι, είναι περίεργη, και ανώμαλη. Διαχειρίζεται έναν τρόμο αστικό, όπου το φανταστικό τρίβεται με την πραγματικότητα, και με άφηνε με την απορία αν ο φόβος είναι τελικά πραγματικός (και κόσμος είναι ακόμα πιο μακάβριος από ό, τι φαίνεται) ή αν είναι το αποτέλεσμα της παράνοιας του εκάστοτε πρωταγωνιστή.
Τι από τα δύο συμβαίνει; Δεν έχω καταλήξει ακόμα.

Μέσα σε λίγες μόνο σελίδες έχουμε εδώ, κύριες και κύριοι, μια συγκλονιστική περιπέτεια καταδίωξης με πολιτικές αιχμές, φιλοσοφικές και μεταφυσικές αναζητήσεις, ύμνους στη φύση, πίστη στον έρωτα...
Σοβαρά τώρα, δεν του λείπει τίποτα. Και τα έχει βάλει όλα ωραία ωραία και τακτοποιημενα στη θέση τους. Μωρέ ΜΠΡΑΒΟ!

Ο Billy Abbot, ο αμφιφυλόφιλος αφηγητής και κεντρικός ήρωας, καταθέτει την κωμικοτραγική ιστορία του -που διαρκεί περισσότερο από μισό αιώνα- ως «σεξουαλικού ύποπτου», μια φράση που χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Irving το 1978 στο μυθιστόρημά του «Ο κόσμος του Γκαρπ». Ο Billy, σχεδόν εβδομήντα χρονών, θυμάται τη ζωή του, από τις σχολικές ημέρες (50s) στην μικρή πόλη της Πρώτης Αδελφής του Βερμόντ μέχρι σήμερα, τον 21ο αιώνα. Ο Billy γνωρίζει από νεαρή ηλικία ότι προσελκύεται τόσο από άντρες όσο και από γυναίκες. Αγωνίζεται να βρει τη θέση του στον κόσμο, γνωρίζοντας ότι διαφέρει σε σημαντικό βαθμό από το μέσο όρο. Ο Irving μας περιγράφει το ταξίδι του, τις αγάπες του, τους θριάμβους, τις απογοητεύσεις, αυτό που ανακαλύπτει, αυτό που αναζητά, την ανακάλυψη του εαυτού και του κόσμου που είναι άλλωστε ο πυρήνας οποιουδήποτε ταξιδιού αξίζει να περιγράψει κανείς.
Όπως και ο Γκαρπ, το «In One Person» καταπιάνεται με την αναζήτηση της ταυτότητας και την προσπάθεια ένταξης σε /σύνδεσης με έναν κόσμο που δεν είναι πάντα ανεκτικός με τους αντισυμβατικούς ανθρώπους. Ο Irving είναι αναμφισβήτητα και με τη βούλα υπέρμαχος της σεξουαλικής ελευθερίας. Σε αυτό το βιβλίο, η παρουσίασή του για τη ζωή και τους έρωτες ενός αμφιφυλόφιλου άνδρα και τη μεταβλητότητα του φύλου και της επιθυμίας, θα είναι για πολλούς μια αποκάλυψη και για κάποιους άλλους μια επιβεβαίωση.
Αυτό που έκανε ο Irving για το ευαίσθητο θέμα των αμβλώσεων στο «Θέα στον ωκεανό», το κάνει εδώ για την σεξουαλική ποικιλομορφία: εξημερώνει ένα άγριο, δύσκολο θέμα, το εξανθρωπίζει, μας κάνει να δούμε αυτούς που συχνά αντιμετωπίζουμε ως περιθωριακούς και κοινωνικούς παρίες σαν τους ανθρώπους που είναι: με οικογένεια, φίλους, όνειρα, ελπίδες.

Ένας Αμερικάνος συλλέκτης δίσκων 78 στροφών από την Βιρτζίνια πάει διακοπές στην Κωνσταντινούπολη, πέφτει πάνω σε κάτι δισκάκια της δεκαετίας του \'20 με κλαρίνα και βιολιά από την Ήπειρο, γράφει ένα βιβλίο για τη δημοτική μουσική της Ηπείρου, του Αλέξη Ζούμπα και του Κίτσου Χαρισιάδη, τη μουσική μπλουζ του του Blind Willie Johnson, τη μουσική των ουράνιων σωμάτων, του Πυθαγόρα και του Voyager 1, τη μουσική που παρηγορεί, τη μουσική που φέρνει κάθαρση, τη μουσική που θεραπεύει την απώλεια, που απαλύνει τις πληγές της ψυχής, τη μουσική που προετοιμάζει, που καθησυχάζει. Ένα συναίσθημα μπολιασμένο στον ήχο που αφήνει την αίσθηση ότι ο μουσικός που σου παίζει έχει κοιτάξει την άβυσσο και σου φέρνει πίσω τον αντίλαλο που βγαίνει από το ρήγμα: αυτή η μουσική είναι το ηπειρώτικο μοιρολόι. Το έμαθα από έναν Αμερικάνο συλλέκτη δίσκων 78 στροφών από την Βιρτζίνια, φορ φακ\'ς σέικ.

Ένας φόρος τιμής σε όσους συνεχίζουν να βαδίζουν πλάι-πλάι παρ’ όλες τις αντιξοότητες, επιβιώνοντας με γρατζουνιές ή και βαθύτερες πληγές από τις αιχμηρές αποφύσεις του μοιρασμένου χρόνου.

«Συναγωνισμός μεγαλοψυχίας! Τι άλλο μπορεί να είναι η οικογενειακή ευτυχία;»