Άρτι ολοκληρωθέν. Εξαιρετικό βιβλίο για τον Εθνικό Διχασμό η αρθρογραφία του Βενιζέλου και του Μεταξά. Ουσιαστικά είναι ο τρόπος με τον οποίο ( πολλά χρόνια μετά) βλέπουν τα δραματικά γεγονότα του Διχασμού δύο από τους πρωταγωνιστές του που ανήκαν σε αντίπαλα στρατόπεδα. Η ανάγνωση του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο της εκπομπής της ΕΡΤ Βίοι Παράλληλοι, Μεταξάς-Βενιζέλος και του 4ου σεμιναρίου Ιστορίας του Γ.Καραμπελιά με τίτλο 1915: Καλλίπολη και Εθνικός Διχασμός.

Άρτι αναγνωσθέν. Αξιόλογο βιβλίο, που εστιάζει στη Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή. Ο συγγραφέας σχολιάζει την αρθρογραφία της εφημερίδας Καθημερινή (έντυπο του αντι-βενιζελικού χώρου), παραθέτοντας συχνά πληροφορίες για τα δραματικά γεγονότα της εποχής. Ξεχωρίζουν τα άρθρα Οίκαδε και Πομερανοί, από τα σημαντικότερα άρθρα του 20ού αιώνα. Ο ρόλος του Τύπου για τη δημιουργία και την έκταση που πήρε ο Διχασμός ήταν καθοριστικός, καθώς ήταν ο δίαυλος με τον οποίο αυτός διαχύθηκε από τα πολιτικά πρόσωπα στην κοινωνία. Ενδεικτικός του κλίματος που επικρατούσε είναι ο τρόπος, με τον οποίο αναφερόταν στον Βενιζέλο η Καθημερινή:《Ο άνθρωπος,ο οποίος, ατυχώς διά την Ελλάδα,ζει ακόμη 》...Πού να φανταζόταν τότε ο Γ.Βλάχος ,πως μετά από πολλά χρόνια η εφημερίδα που ίδρυσε θα εξέδιδε τη βιογραφία του μεγάλου Κρητικού πολιτικού...Η μελέτη του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί 1) με την ακρόαση του podcast του Τ.Τέλλογλου με τίτλο Η Καθημερινή του Γ.Βλάχου και η Μικρασιατική Καταστροφή ,2) με την εκπομπή της ΕΡΤ Βίοι Παράλληλοι Δ.Λαμπράκης-Γ.Βλάχος και 3) της εκπομπής της Καθημερινής με τίτλο Η Μικρασιατική Εκστρατεία και Καταστροφή. Είναι ένα θαυμάσιο ντοκιμαντέρ με σπάνιο οπτικό υλικό από τη Σμύρνη (πριν και κατά την Καταστροφή), συζητήσεις με Έλληνες,Τούρκους και Άγγλους ιστορικούς, με τον γιο και την εγγονή του Ισμέτ Ινονού και κυρίως με σπαρακτικές αναμνήσεις Ελλήνων επιζώντων της Καταστροφής.

Άρτι περαιωθέν. Κλασικό έργο, που δεν μπορεί να παραλειφθεί από τη μελέτη της Ιστορίας εκείνης της ταραχώδους εποχής. Ο Βεντήρης κόπιασε πολύ, οι παραπομπές σε τηλεγράφηματα και βιβλία είναι εκατοντάδες, όπως πολλές είναι και οι συζητήσεις του με σημαίνοντα πολιτικά πρόσωπα της εποχής. Κάποιες φορές ο συγγραφέας μεροληπτεί υπέρ του Βενιζέλου, το βιβλίο παραμένει όμως μια σημαντική πηγή. Είναι κρίμα πραγματικά που η άλλη πλευρά δεν έχει να παρουσιάσει ένα τέτοιο μεγαλόπνοο έργο, με τη δική της θεώρηση της δεκαετίας 1910-1920.Μηδενί δίκην δικάσης πριν αμφοίν μύθον ακούσης, έλεγαν οι αρχαίοι. Η ανάγνωση του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο 3 αξιόλογων εκπομπών. 1) της εκπομπής Περίγραμματα με καλεσμένο τον ιστορικό Βλ. Αγτζίδη σχετικά με την Εθνικό Διχασμό, 2) του ντοκιμαντέρ Εμείς οι Έλληνες ,η Ελλάδα κατά την Α\' Π.Π. και 3) της ομιλίας του καθηγητή Δερτιλή στον Σύνδεσμο Φιλολόγων Αργολίδας σχετικά με τον Εθνικό Διχασμό.

Άρτι αναγνωσθέν. Παλιό, αλλά αξιόλογο βιβλίο για τον Εθνικό Διχασμό, που συγκλόνισε την πατρίδα μας περίπου πριν 110 χρόνια. Μου άρεσαν δύο πράγματα.Πρώτον,η γλαφυρή περιγραφή των ιστορικών γεγονότων που θυμίζει ειδησεογραφικό ρεπορτάζ.Δεύτερον, πως ο συγγραφέας αναδεικνύει την καίρια ευθύνη όλων των Μεγάλων Δυνάμεων για τον Εθνικό Διχασμό, αφού κατέλυσαν κάθε έννοια εθνικής κυριαρχίας και πολιτικής εντιμότητας προκειμένου να επιτύχουν τους σκοπούς τους, υποδαυλίζοντας παράλληλα με χυδαίο τρόπο την έχθρα μεταξύ των Ελλήνων. Η ανάγνωση του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο της εκπομπής Μηχανή του χρόνου με τίτλο ο Εθνικός Διχασμός και η φιλοτιμία των Ελλήνων μεταναστών και του ντοκιμαντέρ Εθνικός Διχασμός του Κ.Ζημιανίτη.

Άρτι περαιωθέν. Ένα θαυμάσιο βιβλίο για μια από τις μελανότερες σελίδες της μακραίωνης ελληνικής Ιστορίας, τον Εθνικό Διχασμό. Συγχαρητήρια στον συγγραφέα για τον κόπο του. Μου άρεσε πως δεν πήρε θέση υπέρ μιας από τις δύο πλευρές και πως τεκμηρίωσε άριστα τις απόψεις που διατύπωσε.Ο Διχασμός (για τον οποίο ευθύνονται και οι δύο πλευρές) είχε τεράστια ένταση, διάρκεια και φοβερές συνεπειες σε βάθος χρόνου, ενώ υπήρξε μια από τις βασικές αιτίες της Μικρασιατικής Καταστροφής. Η μελέτη του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο της εξαιρετικής εκπομπής της ΕΡΤ με τίτλο Ιστορικοί Περίπατοι- ο Εθνικός Διχασμός. Μιλάει ο ίδιος ο συγγραφέας Σ.Ριζάς σε διάφορους τόπους που συνδέθηκαν με τον Εθνικό Διχασμό, ενώ χρησιμοποιείται και σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό της εποχής εκείνης.

Άρτι ολοκληρωθέν. Ευχάριστη έκπληξη το κόμικ αυτό του Θανάση Πέτρου. Αναφέρεται στην τραγική περιπέτεια του Δ\'Σώματος Στρατού ,το οποίο τον Οκτώβριο του 1916 βρισκόταν στην Καβάλα αποκομμένο από τα άλλα ελληνικά στρατεύματα.Μετά από δραματικές διαβουλεύσεις με την κυβέρνηση της Αθήνας, την Αντάντ,την Προσωρινή Κυβέρνηση και το Γερμανικό Επιτελείο και υπό την απειλή αιχμαλωσίας από τους Βούλγαρους αποφασίστηκε η μεταφορά του στο Γκέρλιτς της Γερμανίας.Περίπου 7000 Έλληνες μεταφέρθηκαν σιδηροδρομικώς εκεί.Οι Γερμανοί φέρθηκαν με ευγένεια στους συμπατριώτες μας.Υπήρξαν φυσικά και οι κακουχίες του πολέμου.Η διαμονή των Ελλήνων εκεί δεν ήταν καθόλου μονότονη. Μερικοί παντρεύτηκαν, άλλοι άνοιξαν μαγαζιά, δούλεψαν στη γερμανική βιομηχανία, εξέδωσαν εφημερίδα, ενώ κάποιοι συμμετείχαν στην Επανάσταση των Σπαρτακιστών στο πλευρό της Ρόζας Λούξεμπουργκ. Αξίζει να σημειωθεί πως στο Γκέρλιτς πραγματοποιήθηκε η πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού με τον Σκιαθίτη Απόστολο Παπαδιαμάντη (συγγενή του μεγάλου μας συγγραφέα ) να τραγουδάει. Είναι διαθέσιμη στο διαδίκτυο η εκτέλεση αυτή. Επίσης η ανάγνωση του κόμικ αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο του εξαιρετικού ντοκιμαντέρ του Γιάννη Καραγιαννάκου με τίτλο οι Έλληνες στο Γκέρλιτς.

Άρτι περαιωθέν. Πρόκειται για ένα αξιόλογο βιβλίο, που ασχολείται με μια τραγική περίοδο της ελληνικής Ιστορίας, τον Εθνικό Διχασμό. Μου άρεσε πως ο συγγραφέας παρέθεσε τις πολλές διαστάσεις του Εθνικού Διχασμού, κυρίως πως ήταν κρίση εθνικής ολοκλήρωσης. Δε μου άρεσε η υπεραπλουστευτική διαπίστωση πως τα γεγονότα μεροληπτούν υπέρ του Βενιζέλου. Νομίζω ότι την κύρια ευθύνη για τον Διχασμό φέρει ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Το 1915 αρνήθηκε επίμονα και παράνομα να αναθέσει στον Βενιζέλο την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, ενώ είχε δηλώσει σε πολλούς πως ποτέ δε θα διόριζε πρωθυπουργό τον Βενιζέλο.Όπως προκύπτει από τα γερμανικά αρχεία, όλο το κρίσιμο διάστημα το παλάτι βρισκόταν σε επαφή με το Βερολίνο, προφανώς έπαιρνε εντολές. Στη συνέχεια του Διχασμού και οι Βενιζελικοί διέπραξαν εγκλήματα. Δυστυχώς δεν έχει μεταφραστεί στα ελληνικά το βιβλίο του Λεονταρίτη για τον Εθνικό Διχασμό,θα ήταν πολύ χρήσιμο. Υπάρχουν σχετικά podcast του συγγραφέα για την θλιβερή αυτή περίοδο .Η ανάγνωση του βιβλίου μπορεί να συνδυαστεί με την ακρόασή τους.

Άρτι ολοκληρωθέν. Θλιβερό βιβλίο που αναφέρεται στους διωγμούς των Ελλήνων και των Αρμενίων στη Μικρά Ασία από το 1914 μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή.Ο συγγραφέας υπήρξε πρόξενος των ΗΠΑ στη Σμύρνη και συγκέντρωσε πολλές μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων (δυτικών πολιτών σχεδόν εξ ολοκλήρου) για τα τραγικά γεγονότα των ετών εκείνων.Βαθιά λύπη αισθάνεται κανείς διαβάζοντας το βιβλίο αυτό. Ο νοών νοείτω...Προς τιμήν του ο Χόρτον θεωρεί όλες τις Μεγάλες Δυνάμεις συνυπεύθυνες για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Οργή προκαλεί η καταγγελία του για την αδιαφορία των πληρωμάτων των ξένων πολεμικών πλοίων που ήταν ελλιμενισμένα στο λιμάνι της Σμύρνης όταν διαδραματιζόταν η φοβερή σφαγή των Ελλήνων στην προκυμαία .Η μελέτη του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο 2 αξιόλογων σχετικών εκπομπών. 1) Διωγμοί χριστιανών Μικράς Ασίας (Cognosco) και 2) της 6ης ομιλίας της ιστορικού Αρχοντίας Παπαδόπουλου για την Ιστορία της Μικράς Ασίας .

Άρτι περαιωθέν. Προβληματικό βιβλίο.Η βασική του ιδέα, πως η Γερμανία κατέστρεψε τον Ελληνισμό της Μ.Ασίας κατ\'αρχάς είναι σωστή. Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Γερμανός στρατηγός φον Γκολτς ανέλαβε να οργανώσει τον οθωμανικό στρατό.Κάγχαζε μάλιστα πως τα Στενά του Σαρανταπόρου θα γίνονταν ο τάφος του ελληνικού Στρατού.Οι Γερμανοί επίσης εξόπλιζαν τον οθωμανικό στρατό.Η στήριξη συνεχίστηκε και μετά την ανάληψη της εξουσίας από τους Νεότουρκους.Ο Γερμανός στρατηγός Λίναν φόντο Σάντερς ανέλαβε το 1914 επιθεωρητής του οθωμ. στρατού.Δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως οι Γερμανοί πίεσαν τους Τούρκους να εκδιώξουν τους χριστιανούς της Μ.Ασίας γιατί δήθεν αποτελούσαν απειλή για την ασφάλειά τους. Γερμανική ιδέα ήταν (για να μην προκληθεί κατακραυγή όπως στη Γενοκτονία των Αρμενίων που προηγήθηκε) να εξοντώσουν πιο διακριτικά τους Έλληνες βάζοντάς τους να πλυθούν και αμέσως μετά εκθέτοντάς τους στο κρύο. Η ελληνική παρουσία στη Μ.Ασία αποτελούσε εμπόδιο για τη γερμανική Drag nach Osten.Το βιβλίο γράφτηκε το 1916 (εν μέσω του φοβερού Εθνικού Διχασμού) και εκθειάζει (!!!) τους Αγγλογάλλους ως σωτήρες μας.Όπως γνωρίζουμε όμως,στη Μικρασιατική Καταστροφή συνέβαλαν (ενεργώντας με διαφορετικό τρόπο) όλες οι Μεγάλες Δυνάμεις. Άρα, δεν είναι ακριβές ότι ευθύνονται μόνο οι Γερμανοί. Η μελέτη του βιβλίου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την ακρόαση στο διαδίκτυο 3 αξιόλογων εκπομπών : 1) Γενοκτονία Ελλήνων Μ.Ασίας. Ο αιώνιος ρόλος της Γερμανίας (Άρδην) .2)Μικρασιατική Καταστροφή και η γερμανική ανάμιξη (Cognosco) .3)Οι Γερμανοί κατέστρεψαν τον Ελληνισμό της Μ.Ασίας (Focus FM).

Άρτι αναγνωσθέν. Ακόμη ένας σπουδαίος τόμος του εξαιρετικού εκδοτικού εγχειρήματος της Εκδοτικής Αθηνών. Κατά τη γνώμη μου, η σειρά αυτή αποτελεί το κορυφαίο ιστορικό έργο που γράφτηκε στον ελλαδικό χώρο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Στο χρονικό διάστημα που καλύπτει ο τόμος αυτός (1913-1941) έλαβαν χώρα γεγονότα σημαντικότατα για την πορεία του Ελληνισμού. Ο Εθνικός Διχασμός, η Μικρασιατική Καταστροφή, η Δικτατορία του Μεταξά και το Έπος του \'40.Αναφορικά με τον Εθνικό Διχασμό ,ορθά επισημαίνεται η καίρια ευθύνη του βασιλιά Κωνσταντίνου, που εξυπηρέτησε άριστα τα γερμανικά συμφέροντα σε συνεννόηση με το Βερολίνο. Τραυματική για την Πατρίδα μας υπήρξε η Μικρασιατική Καταστροφή, αλλά και το ανθρωπιστικό δράμα που ακολούθησε. Η μελέτη του τόμου αυτού μπορεί να συνδυαστεί με την παρακολούθηση στο διαδίκτυο των επεισοδίων 5-32 της καταπληκτικής σειράς της ΕΡΤ με τίτλο Το Πανόραμα του Αιώνα. Προβλήθηκε πριν 40 χρόνια περίπου και ερείδεται αποκλειστικά σε οπτικό υλικό των ετών 1912 έως 1940.