Αρκετά ως πολύ καλό ιστορικό βιβλίο με γλαφυρή περιγραφή των γεγονότων που οδήγησαν στην πιο σημαντική επιτυχία της ενωμένης Εθνικής Αντίστασης 41-44, την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου το Νοέμβριο του 1942. Δυστυχώς για την Ελλάδα και τους Έλληνες αυτή ήταν η μοναδική έκλαμψη εθνικής ενότητας και συνεργασίας ανάμεσα στις αντάρτικες ομάδες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ που κατά τη διάρκεια της Κατοχής επανειλημμένα οδηγήθηκαν στην εμφύλια σύγκρουση και την αλληλοσφαγή παράλληλα με τις μάχες που έδιναν απέναντι στους κατακτητές. Το βιβλίο προσπαθεί και πετυχαίνει να δώσει μια περιγραφή που απέχει ξεκάθαρα από τις δοξολογικές και υμνητικές περιγραφές της αριστερής αφήγησης, η οποία κυριαρχούσε στα χρόνια της Μεταπολίτευσης και μάλιστα καταβάλλει προσπάθεια να αντιπαραβληθεί απέναντι στους αριστερούς μύθους. Αυτό ας το έχει στο νου του ο επίδοξος αναγνώστης ώστε να ξέρει τι να περιμένει από το συγκεκριμένο βιβλίο...

Αρκετά καλό και με πολλές άγνωστες λεπτομέριες. Ο συγγραφέας βέβαια δεν είναι ιστορικός αλλά ιστοριοδύφης, ωστόσο το κείμενό του είναι εμπεριστατωμένο , με ικανοποιητική βιβλιογραφία και τις απαραίτητες ηθικοπολιτικές κρίσεις. Η περίοδος που εξετάζει είναι πολύ πλούσια σε γεγονότα και ορισμένα από αυτά (π.χ. Εθνικός Διχασμός και Μικρασιατική Καταστροφή) έχουν διαμορφώσει σε πολύ μεγάλο βαθμό τη μοίρα της σημερινής Ελλάδας. Τελός, να πω ότι το βιβλίο διαβάζεται εύκολα και κρατά το ενδιαφέρον του αναγνώστη και λόγω των πλούσιων ιστορικών γεγονότων αλλά και λόγω της αφηγηματικής ικανότητας του συγγραφέα του. Όσοι και όσες το διαβάσουν μόνο κερδισμένοι μπορεί να αισθανθούν...

Εντυπωσιακά καλά δομημένη μελέτη βασισμένη σε διδακτορική διατριβή. Θέμα της είναι η πολιτική ριζοσπαστικοποίηση διευρυμένων κοινωνικών στρωμάτων των ανατολικών συνοικιών της Αθήνας (έμφαση δίνεται σε Καισαριανή και Βύρωνα) μέσα από τη συμμετοχή τους, κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στις ποικίλες οργανώσεις του ΕΑΜ. Αυτή η ριζοσπαστικοποίηση και η σταδιακή συμμετοχή στο ΕΑΜ συνέβαλε στην αποτελεσματική αντιμετώπιση του κατοχικού λιμού, στην εδραίωση ενός συλλογικού αγωνιστικού πνεύματος και οδήγησε, κατόπιν, ακόμη και στην ένοπλη αντίσταση εναντίον των κατοχικών δυνάμεων και κυρίως εναντίον των λακέδων τους, δηλαδή, των δωσιλογικών κυβερνήσεων και των Ταγμάτων Ασφαλείας. Η μελέτη βασίζεται στις αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν από πρώτο χέρι τις καταστάσεις εκείνες και μοιράστηκαν τις αναμνήσεις τους μέσα από συνεντεύξεις που παραχώρησαν στον συγγραφέα το 2003 με 2012. Τα συμπεράσματα της μελέτης δείχνουν να δικαιώνουν την αριστερή αφήγηση των γεγονότων σχετικά με την παλλαϊκή αντίσταση από τη μια και τα καθάρματα του δωσιλογισμού από την άλλη (εδραία θέση π.χ. του ΚΚΕ και άλλων αριστερών κομμάτων) και αυτό ισχύει διότι, καθώς η μελέτη είναι μια μελέτη κοινωνικής ιστορίας που προσπαθεί να συλλάβει γενικότερες κοινωνικές διεργασίες από τα ¨κάτω¨ δεν μπορεί παρά να δικαιώνει τέτοιου είδους αφηγήσεις και ιδιαίτερα όταν μελετά περιοχές που με την υπάρχουσα, εκείνη την εποχή, κοινωνικοοικονομική και πολιτισμική/προσφυγική τους σύνθεση αποτέλεσαν προνομιακό χώρο για την ανάπτυξη του ΕΑΜικού κινήματος και τη διαμόρφωση της αφήγησης που συνοδεύει τα γεγονότα. Επίσης, να τονιστεί εδώ ότι από τους 30 συνεντευξιαζόμενους μόλις 3! δεν ανήκουν σε κάποια από τις οργανώσεις του ΚΚΕ ή του ΕΑΜ, κάτι που ασφαλώς έχει το μερίδιό του στη διαμόρφωση συγκεκριμένων θεωρήσεων που παρουσιάζονται στη μελέτη. Τέλος , να προσθέσω ότι εξαιρετική είναι η διαπραγμάτευση των θεμάτων της κλιμακούμενης εμφύλιας βίας και της διατήρησης της μνήμης στα αντίστοιχα κεφάλαια. Νομίζω ότι αξίζει να διαβαστεί...

Δεν ξέρω τι ακριβώς με παρώθησε να αγοράσω το βιβλίο το 2021. Ίσως το ζόρισμα από τον εγκλεισμό λόγω πανδημίας Covid-19, ίσως η προσδοκία να γελάσω διαβάζοντας σάτιρες, ίσως και τα δυο. Πάντως λίγα πράγματα απόλαυσα με την πρώτη ανάγνωση τοτε, λίγο περισσότερα με μια δεύτερη τώρα αλλά πέραν τούτου ουδέν. Παρόλο που ο ποιητής(;) δεν θέλει αφήσει τίποτα αλώβητο πίσω του, τα περισσότερα θέματά του με άφησαν μάλλον αδιάφορο, άσε που οι ξεκάθαρα αναγνωρίσιμες σάτιρες σου επιτρέπουν απλώς μόνο ένα ανθυπομειδίαμα. Για μένα χαμένες ώρες ανάγνωσης και πεταμένα χρήματα. Κρίμα...

¨Με αυτά και με εκείνα, το ΚΚΕ παρέμεινε το τελευταίο σταλινικό κόμμα της Ευρώπης¨ είναι η καταληκτική πρόταση του βιβλίου και είναι 100% έυστοχη. Το ¨γιατί¨ και το ¨πώς¨ ένα κόμμα που ξεκίνησε να βαδίζει στα βήματα μιας φερέλπιδης σοσιαλδημοκρατίας από την ίδρυσή του το μακρινό 1918, μετεξελίχτηκε σε ένα μπολσεβίκικο και αργότερα ακραιφνώς σταλινικό μόρφωμα αναπτύσσεται και περιγράφεται με ενάργεια, με γνώση και με την απαραίτητη αποστασιοποίηση και ένα πνεύμα ουδετερότητας στο συγκεκριμένο βιβλίο. Ο συγγραφέας έχει εντρυφήσει πολύ στις πηγές και έχει εμβαθύνει στις αιτίες και τους λόγους που το ΚΚΕ οδηγήθηκε - θέλοντας και μη - κάτω από την ομπρέλα προστασίας αλλά και κηδεμονίας του διεθνούς κομμουνιστικού πλαισίου και οραματιζόμενο την παγκόσμια αλλά και την εγχώρια επανάσταση δεν δίστασε να πάρει αντεθνικές θέσεις ( όρα Μακεδονικό ζήτημα το 1924 με 1934) αλλά και να ενεργήσει επανειλημμένως ανθελληνικά ( Δεκεμβριανά, Εμφύλιος κ.α) εξυπηρετώντας πρωτίστως και κυρίως την πολιτική της ΕΣΣΔ, της Κομιντέρν ή της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας. Το βιβλίο είναι καλογραμμένο και εύληπτο και δεν κουράζει τον αναγνώστη, ενώ οι γνώσεις που αποκομίζει κάποιος για την πολιτική, τις εσωτερικές διενέξεις και τις σχέσεις του ΚΚΕ με το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα είναι πολλές και σε βάθος, ιδιαίτερα για το διάστημα 1918 - 1956. Το μόνο μελανό σημείο που βρήκα και το οποίο πραγματικά ενοχλεί και προκαλεί αλγεινή εντύπωση είναι η αναφορά που γίνεται στους Σλαβομακεδόνες ως σκέτο Μακεδόνες ( συμφωνία Πρεσπών γαρ...). Πράγμα που αληθινά δεν το περιμένεις από κάποιον που γεννήθηκε, ζει και διδάσκει στη Θεσσαλονίκη την πρωτεύουσα της Μακεδονίας. Πέρα από αυτό το βιβλίο αξίζει πραγματικά να διαβαστεί.

Στο οπισθόφυλλο αναφέρεται ότι το παρόν έργο αποτελεί την πληρέστερη βιογραφία του ξακουστού Κομαντάντε Γκεβάρα και αυτό δεν αποτελεί υπερβολή. Η ζωή του και η δράση του μέχρι τον θάνατό του δίνονται με πληθώρα στοιχείων όπως ημερολογιακές καταγραφές από τον ίδιο τον Τσε και παράλληλα από συναγωνιστές του, μαρτυρίες από πρόσωπα που τον έζησαν από κοντά και τον θυμούνται καλά, συνεντεύξεις του, άρθρα του σε διάφορα έντυπα και εφημερίδες και πολλά άλλα. Ωστόσο, ένα έργο που ξεπερνά κατά πολύ τις 1000 σελίδες λογικό είναι κάπου να κάνει κοιλιά. Αυτό φάινεται ιδιαίτερα στα κεφάλαια που αφορούν την περίοδο και τις θέσεις ευθύνης που ανελαβε ο Τσε στην κουβανική επαναστατική κυβέρνηση, όπου ο βιογράφος του δεν έχει αφήσει λόγο για λόγο και ομιλία για ομιλία του κομαντάντε σε κάθε λογής ακροατήρια -εργάτες και αγρότες, διεθνή φόρα, διπλωματικές συναντήσεις κλπ- από μήνα σε μήνα και εβδομάδα σε εβδομάδα που να μην τις περιλάβει στο έργο του, κάτι που φρενάρει την αφήγηση και κουράζει τον αναγνώστη. Η αφήγηση ξανακερδίζει σε ρυθμό, όταν αρχίζει η περιπέτεια στο Κογκό και κατόπιν στη Βολιβία, ενώ στα τελευταία κεφάλαια με την αιχμαλωσία και την εκτέλεση του Τσε, κυριολεκτικά το βιβλίο απογειώνεται για να καταλήξει σε ένα λυρικό ξέσπασμα στο ακροτελεύτιο κεφάλαιο που δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Ο συγγραφέας είχε πρόθεση να μην αγιοποιήσει τον Κομαντάντε Γκεβάρα ή αλλιώς γνωστό ως Τσε. Πρώτον, δε νομιζω ότι τα κατάφερε , δεύτερον, και πολύ καλά έκανε. Το γεγονός ότι όταν ο Τσε έφυγε δολοφονημένος άφησε πίσω του μια αύρα λαϊκού αγίου των φτωχών που πάλεψε για αυτούς με το τουφέκι στο χέρι έχει επηρεάσει το βιβλίο και τον συγγραφέα του, όπως και πολλούς άλλους, και όχι άδικα. Τέτοιες αυτοθυσιαστικές, βαθιά ανθρώπινες και αλτρουιστικές προσωπικότητες σπάνια αναδύονται στην ιστορία και στον κόσμο και όσο περνούν τα χρόνια κινδυνέυουν με ολική έκλειψη. Πέραν αυτών δεν έχω να προσθέσω τίποτε άλλο παρά το να διαβάσετε αυτό το βιβλίο...

Αληθινά περίτεχνος στίχος που δείχνει ότι η ποιήτρια έχει δουλέψει πολύ με τα σονέτα της. Επίσης θα έλεγα ότι είναι αρκούντως κρυπτικός με υπερρεαλιστικές επιδράσεις σε αρκετά από τα σονέτα, τα οποία είναι περισσότερο ανοικτά στην ερμηνεία , έτσι ώστε να είναι αναγκαίες δεύτερες και τρίτες αναγνώσεις στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε το περιεχόμενο του ποιήματος. Ωστόσο, όλα είναι σχεδόν μαγευτικά φανερώνοντας πραγματική τέχνη και εξαιρετικό ποιητικό ταλέντο. Η δε θεματολογία τους είναι πλούσια και το ύφος καθαρά λυρικό. Σε ό,τι αφορά τη στιχουργική και τη μετρική τα σονέτα απέχουν από το κλασικότροπο ιταλικό πρότυπο που είχε ενδεκασύλλαβο στίχο και ομοιοκαταληξία αυστηρά του τύπου ΑΒΒΑ ΑΒΒΑ στους πρώτους οκτώ στίχους και περισσότερο ποικίλη στους επομενους έξι. Η ποιήτρια θυσιάζοντας την αυστηρή ομοιοκαταληξία μπροστά στη μεγαλύτερη ελευθερία και άνεση της έκφρασης δεν ακολουθεί αυτούς τους κανόνες. Έτσι υπάρχουν στίχοι 13σύλλαβοι αλλά και 15σύλλαβοι και περισσότερο ελεύθερη ομοιοκαταληξία που φανερώνουν ότι ακολουθεί σε πολλά σονέτα την αγγλική σχολή και το σαιξπηρικό πρότυπο. Εν κατακλείδι νομίζω ότι πρόκειται για μια αξιολογότατη ποιητική συλλογή που θα αρέσει στους εραστές της ποίησης, παρόλο που τα πιο πολλά ποιήματα ενώ τεχνικά είναι αψεγάδιαστα δεν σου αφήνουν στο νου κάποιο δυνατό και ξεχωριστό στίχο.

Το βιβλίο περίμενε υπομονετικά στη βιβλιοθήκη μου σχεδόν μια δωδεκαετία το πλήρωμα του χρόνου. Ίσως να άξιζε η αναμονή, καθώς μέσα στα "τρελά" χρόνια της κρίσης κανείς δεν είχε όρεξη για εξεζητημένες ¨φιλοσοφικές και ανθρωπολογικές αναζητήσεις" και τη διάθεση να καταπιαστεί με αυτές. Πράγματι πρόκειται για ένα, λογοτεχνικά γραμμένο, φιλοσοφικό και ανθρωπολογικό δοκίμιο με θέμα του το σύγχρονο δυτικό άνθρωπο. Ο συγγραφέας χρειάστηκε επτά χρόνια για να ολοκληρώσει το κείμενο , το οποίο άρχισε να γράφεται στα χρόνια της πλαστής ευμάρειας για να τελειώσει στα πρώτα χρόνια της κρίσης που άφησε την Ελλάδα πολλαπλώς σακατεμένη. Ο συγγραφέας περιδιαβαίνει τον ελληνικό χώρο, παρατηρεί, στοχάζεται και καταγράφει τις σκέψεις του, τις απορίες και τους προβληματισμούς του πάνω στην πολιτισμική μεταβολή που διαπιστώνει παντού, ανάμεσα στην Ελλάδα και τους Έλληνες του χθες και την Ελλάδα και τους Έλληνες του σήμερα. Με λύπη του διαπιστώνει ότι , όχι μόνο οι συγκαιρινοί του συμπολίτες, αλλά όλος ο δυτικός ανθρώπινος κόσμος έχει υποδουλωθεί στην τεχνική και την οικονομία που ορίζουν και καθορίζουν τη ζωή χωρίς να διαφαίνεται κάποια άλλη εναλλακτική. Ουτοπικά διατρανώνει την ανάγκη για ένα βαθύ αναστοχασμό και την άρθρωση ένος νέου Λόγου ( με τη διπλή έννοια -πιστέυω- του λόγου αλλά και της λογικής) που θα οδηγήσει σε ένα νέο πράδειγμα ζωής, στην επανανακάλυψη του άλλου προσώπου και τη γέννηση μιας νέας κοινωνίας όπου θα υπάρχει ένα κοινό νόημα. Λυρικό, φιλοσοφημένο, ενίοτε φλύαρο και μελοδραματικό αλλά και πολύ καίριο στις παρατηρήσεις του. Αξίζει να διαβαστεί...

Θεωρητικά κείμενα που εξετάζουν και ελέγχουν το πολίτευμα της σύγχρονης δημοκρατίας από μια αριστερόστροφη μαρξογεννή και όχι αναγκαστικά μαρξιστική οπτική. Το βιβλίο είναι μια συλλογή πολιτικών άρθρων από σημαντικούς πολιτικούς διανοητές και πολιτικούς φιλοσόφους με πλούσιο θεωρητικό έργο και αξιόλογες παρεμβάσεις στο πολιτικό γίγνεσθαι του δυτικού κόσμου. Με τον όρο δημοκρατία, εδώ, οι διανοητές εννοούν το σύστημα της εκλόγιμης κοινοβουλευτικής αντιπροσώπευσης που χαρακτηρίζει τα πολιτικά συστήματα δυτικού τύπου. Έχοντας, λοιπόν, αυτό ως κεντρικό άξονα αναφοράς εξετάζονται οι δυναμικές σχέσεις της δημοκρατίας με την παγκοσμιοποίηση και το έθνος - κράτος, με τις πολιτικές αντιπαραθέσεις στη δημόσια σφαίρα , με τον καπιταλιστικό μετασχηματισμό , με τις οικονομίες συσσώρευσης και τις οικονομίες κλίμακας , με τα ζητήματα της αυτονομίας και της ετερονομίας των κοινωνικών υποκειμένων και τέλος με τις δυνατότητες να αναπτυχθεί μια ριζοσπαστική κινηματική πολιτική στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού αντιπροσωπευτικού συστήματος. Τα άρθρα παρόλες τις αναγκαστικά αναπόφευκτες θεωρητικές ακροβασίες και κάποιες ανεδαφικές προβλέψεις είναι πολύ ενδιαφέροντα, γράφτηκαν σε μια όχι και τόσο μακρινή εποχή (2001) και αναδεικνύουν εναργώς τα προβλήματα και τις αγκυλώσεις των σύγχρονων κοινοβουλευτικών "δημοκρατιών" και του πόσο αυτά απέχουν από το να εκφράζουν την, πάντα αναζητούμενη, λαϊκή κυριαρχία και την υπονομευμένη εθνική υπόσταση και ταυτότητα. Πολύ καλό και νομίζω ότι θα άξιζε να επανεκδοθεί.

Διάβασα τα ποιήματα με αληθινό ενδιαφέρον. Εντύπωση προκαλούν αυτά που είναι γραμμένα σε ιδιάζουσα καθαρευουσα , ενώ υπάρχουν και ποιήματα γραμμένα στην αγγλική γλώσσα. Τα περισσότερα τα διακρίνει το μέτρο και η ριμα. Κάποια ποιήματα μοιάζουν άτεχνα σε σύγκριση με το σώμα των αναγνωρισμένων ποιημάτων του Καβάφη , όπου η τέχνη του αγγίζει υψηλά επίπεδα ποίησης , ενώ ορισμένα θα μπορούσαν να σταθούν επάξια δίπλα σε αυτά . Πάντως κι εδώ φαίνεται ξεκάθαρα η ίδια θεματολογία με τα 154 αναγνωρισμένα ποιήματα, δηλαδή έχουμε ιστορικά, φιλοσοφικά και ερωτικά ποιήματα. Επίσης ο αναγνώστης μπορεί να αντιληφθεί τη σκληρή προσπάθεια και τον τιτάνιο αγώνα του ποιητή να κατακτήσει το εκφραστικό του ύφος μέσα από πολλές δοκιμές και ποιητικές απόπειρες, ήτοι αυτήν την ιδιαίτερη και τη μοναδικά ξεχωριστή γλώσσα του που κανένας μέχρι τώρα δεν μπόρεσε να προσεγγίσει ούτε στο ελάχιστο. Ωστόσο να πούμε ότι η παρούσα έκδοση δεν περιέχει καμία φιλολογική επιμέλεια αλλά ούτε πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του ποιητή και απλώς είναι μια απλή παράθεση των αποκηρυγμενων και ανέκδοτων ποιημάτων και για αυτό το λόγο έχει χαμηλή τιμή, προσιτή στον καθένα, αλλά και χαμηλή ποιότητα. 3 αστέρια...