Η συνείδηση του Ζήνωνα δεν είναι ένα έργο, αλλά ένα ψυχαναλυτικό παραλήρημα. Ο Svevo, το λεοπολδικό πρότυπο του Joyce, επινοεί τον Ζήνωνα ως μια νευρωτική, διπολική μορφή που εκτυλίσσεται μέσα από τις αναμνήσεις του. Λόγου χάρη, η απόρριψη της νικοτίνης κάθε φορά ως νέας αρχής, με το τελευταίο τσιγάρο "ultima sigaretta", ξετυλίγει τη συνείδησή του, η οποία οιονεί επαμφοτερίζουσα ανακυκλίζει την επιθυμία του για ένα τελευταίο (πάλι) τσιγάρο, καθώς έτσι κάθε φορά ξεκινάει μια ζωή χωρίς επομιζόμενα φορτία και λάθη. Πρόκειται για έργο που εξαντλείται στα σχόλια του πρωταγωνιστή τείνοντας περισσότερο σε εκείνη την κλασικιστική μορφή του Στερν. Ένα υποκείμενο που δομείται αναδρομικά μέσα από την αυτοαναφορική ιδιότητα της μνήμης,η οποία συνεχώς αναιρεί τον εαυτό της. Όπως έλεγε απροκάλυπτα ότι ξεχνάει πρόσωπα, ονόματα και κατί που δε δύναται να θυμηθεί. Αναμφήριστα, ένα από τα κορυφαία έργα του 20ου αιώνα.

Ένα εμβληματικό και αξεπέραστο έργο της αγγλοσαξονικής λογοτεχνίας. Πέρα από τον ποιητικό ύφος της αριστοκρατικής ή ιπποτικής φρεσκάδας των ηρώων, το έργο αυτό συνιστά ένα αδήριτο και δηκτικό δοκίμιο πάνω στη σαθρότητα και ευτέλεια των λεγόμενων χριστιανικών αξιών, μέσω της υπόστασης του ασκητικού, απομονωμένου ανθρώπου επί του προσώπου του καλογέρου. Γιατί, εύλογα σύμφωνα με το κείμενο, η αρετή είναι αντεστραμμένη μνησικακία και οίκτος.

Εμφανώς και απαράμιλλα, το πιο αριστουργηματικό και δαιδαλώδες έργο του Ντίκενς. Όλη η μαεστρία, η επιδεξιότητα στο γράψιμο, οι χαοτικές ιδέες με τους έντονους και ερμητικούς χαρακτήρες, οι γλαφυρές και αξιόπιστες εικόνες, τα αγχωτικά και αγωνιώδη αυτοτελή επεισόδια, η λαβυρινθώδης ροή, ενώνονται σε αυτό το αυστηρώς δομημένο συνονθύλευμα αποκρυσταλλώνοντας την ερεβώδη, Βικτωριανή εποχή του συγγραφέα. Μπορεί τα μετέπειτα έργα του Ντίκενς, όπως το Μεγάλες Προσδοκίες, το Ιστορία των Δύο Πόλεων, κ.λπ., να είναι τα πιο επιφανή και πολυδιαβασμένα του ιδίου, αλλά ο Ζοφερός Οίκος δεν είναι ο παραδοσιακός, κλασικός Ντίκενς. Σε αυτό το έργο, το ίδιο το έργο υπερέβη τον Ντίκενς, σαν μια μπετοβενική μελωδία που παρασέρνει με την ορμή της τον ακροατή, ενώ εκμηδενίζει τον συνθέτη της.

Άλλο ένα αριστούργημα από την Gutenberg στη σειρά Orbis Literae (όπως και τα περισσότερα). Το βιβλίο αυτό αποτυπώνει ακριβώς τον παραδοσιακό, εργατικό και αγροτικό κόσμο του 19ου αιώνα στη Βικτωριανή Αγγλία, με τα πάθη, το μικροαστισμό, τον πουριτανισμό και όλα τα σχετικά που αφορούσαν την υπαίθριο ζωή. Ο Hardy με την απαράμιλλή του πένα εξιστορεί μια ενδιαφέρουσα ιστορία, με ανθρώπους υφασμένους με έντονο χαρακτήρα, που τούς ανατρέπει και τούς ωθεί στην τραγικότητα της ζωής. Εγωισμός, περηφάνια, ιδιοτέλεια, κ.λπ., δεν είναι μειονεκτήματα των ανθρώπων, αλλά αναπόφευκτα χαρακτηριστικά που διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους. Εν κατακλείδι, ας θυμηθούμε ένα γαλλικό γνωμικό που λέει ότι "οι Παριζιάνοι μπορεί να έχουν καλούς τρόπους, όμως οι χωριάτες της υπαίθρου έχουν χαρακτήρα".

Ίσως ένα από τα καλύτερα αριστουργήματα που έχουν γραφτεί στην ιστορία της λογοτεχνίας, ταυτόχρονα στην πιο αξιόλογη μετάφραση από τις εκδόσεις Gutenberg. Πρόκειται για ένα βιβλίο χείμαρρος, με απαράμιλλη πλοκή παράλληλα με ενδελεχείς εγκυκλοπαιδικές, τεχνικές λεπτομέρειες που αποκρυσταλλώνουν την καθολική εικόνα πάνω στο κυνήγι φαλαινών της εποχής. Ο Μέλβιλ, όχι μόνο δεινός ρεαλιστής που απεικονίζει όλες τις πτυχές της ανθρώπινης ψυχολογίας, για παράδειγμα την άτεγκτη μονομανία του Αχαάβ, αλλά γράφει με έναν τρόπο τόσο ξεκάθαρο και δίνει την εντύπωση ενός καλλιεργημένου θαλασσόλυκου (που πράγματι όπως ήταν) που αδράχνει την πραγματικότητα όπως έχει. Όπως και οι σύγχρονοί του, η ιστορία του Μέλβιλ θα ολοκληρωθεί επιτυχώς ή αλλιώς ξέρει πως να πει μια καλή ιστορία, ενώ τα νοήματα και οι ιδέες που υπερβαίνουν τον ίδιο τον συγγραφέα δέχονται ερμηνείες που επαφίονται στην κρίση του αναγνώστη. Τέλος, ξαναδιάβασα το βιβλίο αυτό δεύτερη φορά στην καταπληκτική μετάφραση της αδήριτης σειράς Orbis Literae των εκδόσεων Gutenberg, και, προφανώς, μπόρεσα να καταλάβω πόσο αξίζει τελικά αυτό το έργο.

Το βιβλίο είναι εξαιρετικό και καλογραμμένο, όπως τα περισσότερα έργα της ρομαντικής περιόδου. Να τονίσω ότι ο Wilkie μοιάζει, λογοτεχνικά, πολύ με τον Dickens (ήταν και στενοί φίλοι παρεπιπτόντως), κάτι που αναδεικνύεται εμφανώς σε όλο το συγκεκριμένο του έργο. Ωστόσο, η πλοκή είναι προβλέψιμη και πληκτική σε μερικά σημεία, χωρίς να κουράζει ιδιαίτερα το μέγεθος των 1200 σελιδών. Τέλος, αξίζει σαν έργο του 19ου αιώνα, αλλά, όπως κάνουν πολλοί, δε συγκρίνεται με τον Μέλμοθ της ίδιας σειράς, το οποίο τελευταίο είναι ένα από τα κορυφαία της σειράς και ένα από τα καλύτερα βιβλία που έχουν γραφτεί ποτέ!

Από τα καλύτερα έργα της σειράς Orbis Literæ. Αδήριτες αφηγήσεις και περιπέτειες χαρακτήρων κάτω από τη στιβαρή και άτεγκτη επίδραση του ολοκληρωτικού Καθολικισμού. Σε μια ασφυκτική κοινωνία των χριστιανικών συντηρητικών ηθών, γεμάτη απελπισία, μνησικακία και μισαλλοδοξία, όλοι φτάνουν στο απόγειο μιας ερεβώδους πρότασης• να αποποιηθούν κάθε δυστυχία με αντάλλαγμα τη ζωή τους. Ο Μέλμοθ είναι ένα αριστούργημα: ογκώδες, δαιδαλώδες, με εξαιρετικά υπερβατικές είκονες που αποτυπώνουν τον τότε ψυχισμό του ανθρώπου.

Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα έργο, αλλά ένα παραλήρημα. Μετά τον Οδυσσέα και την αγρυπνία των Φίννεγκαν, έρχεται αυτό όπου πρέπει να διαβαστεί σαν ένα ποιήμα, οιονεί με μια ανάσα (σύμφωνα με τα λόγια του συγγραφέα). Η γλώσσα είναι εκκεντρική, σύνθετη, αναπροσαρμοσμένη σε νέες ανάγκες, ισώς εκείνων ενός ασυνειδήτου ονείρου. Ο Βιργίλιος πλέον στο νεκροκρέβατό του περιμένει το διηνεκές ζήτημα του θανάτου, ενώ η Αινειάδα, ατέλειωτη ακόμη, είναι προορισμένη να καεί. Το εργό τελειώνει με ένα διονυσιακό τρόπο, μην ξέρωντας ποιά λύση ή λύτρωση επιφέρει.

Ενα εξαιρετικο βιβλιο που τοποθετειται στο μεταβατικο σταδιο μεταξυ νατουραλισμου και ρεαλισμου. Η απεικονιση και περιγραφη της καθημερινης, μικροαστικης ζωης ειναι εμβριθης, πολυπλευρη και εξαιρετικα ακριβης. Ο συγγραφεας δεν καταγγελνει τον μικροαστισμο της εργατικης ταξης ή της τετριμμενης της ασημαντοτητας σε μια βιομηχανικη εποχη, αλλα εξεταζει την ιδια αυτη δομη. Επομενως, συνιστα μια βαρυσημαντη κοινωνιολογικη εξεταση της κοινωνιας και προκειται, για μια τεχνη του ρεαλισμου, που δεν θελει να αναδειξει ή χειραφετησει το υποκειμενικο στοιχειο (οπως ο ρομαντισμος), αλλά να αποκρυσταλλωσει τη μετουσιωμενη κοινωνικη κατασκευη του ανθρωπου ως παραγοντα ιστορικων αλλαγων.

Αδήριτη και εξαιρετική έκδοση. Ένα φιλοσοφικό αριστούργημα στο χώρο της λογοτεχνίας. Συμπυκνωμένο,περιεκτικό με πολλαπλές σκηνές που στροβιλίζονται στην ατέρμονη προδιάθεση του Χανς Κάστορπ για εξευρένηση, πειραματισμό και βαθύ αυτοστοχασμό. Η γλώσσα και το ύφος οδηγούν ομαλά την ωρίμανση του Κάστορπ μέσα από το στατικό χρόνο των Άλπεων, σε απόσταση από τις κάτω πεδιάδες της καθημερινής ανθρωπότητας. Ο χρόνος εννοείται (κατά Μπερξόν) ως το εσωτερικό βίωμα και όχι η συνηθισμένη και τυπική αναγωγή του χώρου (κάτι που ο θετικισμός εγκωμίασε υπέρλαμπρα).