Το "Τόσοι και τόσοι τρόποι για να γίνει μια αρχή" είναι ένα υπέροχο μυθιστόρημα αναζήτησης της ταυτότητας και μαθητείας. Ο McGregor γράφει με πολλή ευαισθησία την ιστορία αυτή που δεν είναι κάτι ασυνήθιστο αλλά ο χειρισμός της αφήγησης γίνεται με εξαιρετικό τρόπο. Ενώ εύκολα θα μπορούσε να παρασυρθεί σε μελοδραματισμούς που θα έκαναν το αποτέλεσμα μάλλον γλυκανάλατο, καταφέρνει το αντίθετο. Κρατάει το ενδιαφέρον του αναγνώστη ζωντανό και αυξανόμενο προς το καταπληκτικό τέλος της ιστορίας. Εκτείνεται κυρίως στο διάστημα 1945-2000 και με την αφήγηση να πηγαίνει μπρος - πίσω στον χρόνο ο McGregor κρατάει πολύ έξυπνα κάποια σημεία μισοφωτισμένα για να τα δει ο αναγνώστης μπροστά του λίγο αργότερα. Τόσο ο πρωταγωνιστής David όσο και οι δευτερεύοντες ήρωες του βρίσκουν την αγάπη και την κατανόηση σε άλλους ανθρώπους από αυτούς που την περιμένουν. Το ίδιο συμβαίνει και με την υποκρισία, τη σκληρότητα και την προδοσία που επίσης εκπορεύεται απρόβλεπτα. Σε δεύτερο πλάνο αλλά εξίσου ακριβής η περιγραφή των κοινωνικού περίγυρου, των οικονομικών συνθηκών, των αλλαγών που συνέβησαν και που επηρέασαν την εξέλιξη των ηρώων της ιστορίας. Πολύ καλό.

Δυνατό δράμα που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί κλασικό. Ο Τζέιμς είναι μοναδικός μάστορας στην ανάπτυξη των χαρακτήρων του. Η ιστορία που αφηγείται θα μπορούσε με τα σημερινά δεδομένα να θεωρηθεί παρωχημένη αλλά η δύναμη της αφήγησης ξεπερνά το θέμα αυτό. Δημιουργείται η αίσθηση ότι οι πρωταγωνιστές έχουν τόσο γνώριμα χαρακτηριστικά, ελαττώματα και εμμονές που γίνονται πολύ πραγματικοί και ανθρώπινοι.

Μαγευτική νουβέλα από ένα συγγραφέα που δεν έχω ξαναδιαβάσει και που με κέρδισε άμεσα. Το βιβλίο ξεκινά με το μυστήριο του πώς κατέληξε ο αφηγητής της ιστορίας στη Λισσαβόνα. Μέσα από την αφήγηση, προκύπτει ένα πολύ βαθύ ταξίδι στο μυαλό του. Φιλοσοφικά ερωτήματα εγείρονται σχετικά με τη ζωή και τον θάνατο, τον έρωτα, τις επιστήμες, τη δύναμη της γλώσσας και των ιστοριών που αφηγείται. Η ανάλυση παρά το βάθος της είναι λιτή και συμπυκνωμένη, μιλάει κατευθείαν στην ψυχή του αναγνώστη και έρχεται μέσα από την πανέμορφη πρόζα του Ολλανδού συγγραφέα.

To βιβλίο είναι ένα αριστούργημα, ένα φιλοσοφικό μυθιστόρημα μεγάλης πνοής, ένα έργο που σε κάνει να νομίζεις ότι είναι γραμμένο για σένα. Μέσα από μια ιστορία που λειτουργεί σαν σκελετός των θεμάτων που θέλει να συζητήσει, ο Μαρίας καταφέρνει να αναδείξει πτυχές των θεμάτων αυτών που άλλοτε δεν είναι ορατές με την πρώτη ματιά και άλλοτε νομίζεις ότι τις διαμορφώσατε μαζί. Με εκκίνηση μια απλή λέξη σε μια εξίσου απλή πρόταση και μέσα από παρεκβάσεις στην αρχική συζήτηση, το καλειδοσκόπιο του συγγραφέα ρίχνει φως και σχηματίζει τις ιδέες που έχει για τις ανθρώπινες σχέσεις, τον λόγο, την πίστη και την εμπιστοσύνη, τις αξίες και τη διαμόρφωση τους μέσα στον χρόνο. Ο μακροπερίοδος λόγος του δεν κουράζει σε κανένα σημείο και αυτό είναι σημαντικό επίτευγμα για ένα μυθιστόρημα τόσο πυκνό σε νοήματα. Εξαιρετικό.

Ο Πασκουάλ Ντουάρτε είναι μια εξαιρετική νουβέλα. Όχι μόνο για την απλή αλλά ταυτόχρονα διεισδυτική γραφή του Θέλα. Ο κεντρικός ήρωας αφηγείται τη ζωή του και πώς κατέληξε να γίνει δολοφόνος. Από την αρχή υπάρχουν υπαινιγμοί που αιωρούνται για την εξιστόρηση αυτή. Ο συγγραφέας έντεχνα μας βάζει σε σκέψεις για την αξιοπιστία της μαρτυρίας αυτής και αυτό δημιουργεί δύο επίπεδα κατά τη διάρκεια της αφήγησης. Στο ένα επίπεδο ο Ντουάρτε είναι ένας τραγικός ήρωας που δεν μπορεί να αποφύγει τη μοίρα του. Είναι ο φτωχοδιάβολος που μεγάλωσε χωρίς αγάπη και η τύχη του στερεί την απόλαυση της αγάπης όσες φορές τη συναντά. Στο δεύτερο επίπεδο οι υπόνοιες για την αξιοπιστία της ιστορίας του με έκαναν να σκέφτομαι μήπως όλη αυτή η ιστορία είναι μια προσπάθεια να αποτινάξει την ευθύνη για τους φόνους που διέπραξε και να τη μεταθέσει στα θύματα, στη μοίρα, στο θεό, στην ατυχία του. Η σκέψη ότι λίγο πριν το τέλος της ζωής του προσπαθεί να έχει καλύτερη μεταχείριση από φύλακες και ιερωμένους, μένει ζωντανή ως το πολύ ωραίο τέλος που βάζει στη νουβέλα του ο Θέλα.

Μετά την ανάγνωση του Ματοβαμμένου Μεσημβρινού, αποφάσισα να διαβάσω τις Φλόγες στον Κάμπο που γεωγραφικά εκτυλίσσεται κοντά στον Μεσημβρινό. Μιλάμε για ακόμα ένα αριστούργημα του συγγραφέα που δυστυχώς σταμάτησε τη συγγραφή πολύ νωρίς. Πρέπει να πω ότι τα διηγήματα δεν είναι το είδος που μου αρέσει ιδιαίτερα. Αλλά εδώ μιλάμε για εκπληκτική γραφή που ζωγραφίζει μοναδικές εικόνες τόσο των τοπίων όσο και των χαρακτήρων. Φτωχοί αγρότες, επαναστάτες, φονιάδες, βασανισμένες ψυχές και φεουδάρχες κινούνται στην περιοχή του Κάμπου την εποχή που ο ένας εμφύλιος διαδέχεται τον άλλο στο Μεξικό. Εδώ ο θάνατος είναι πιο βουβός από ότι στον Μεσημβρινό αλλά το ίδιο και ίσως περισσότερο οδυνηρός. Δεν υπάρχει διάκριση μεταξύ των μορφωμένων από τους αμόρφωτους, των φτωχών από τους πλούσιους: η μοίρα και το σκληρό τοπίο αποδίδουν τελικά σε όλους το δικό τους μερτικό.

Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα. Ο ΜακΚάρθυ μας περιγράφει με πολύ σκληρό τρόπο (τελείως διαφορετικό από τον χολλυγουντιανό) την εποχή που ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός άρχισε να απλώνεται προς τον νότο και τη δύση και στο πέρασμα του να ισοπεδώνει ινδιάνους και μεξικανούς σκορπίζοντας την ωμή βία. Περίπου το 1850 που είναι η χρονολογία της ιστορίας, ο Δαρβίνος αναπτύσσει τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών και της φυσικής επιλογής. Η συμμορία του βιβλίου,καθοδηγούμενη πνευματικά από τον δικαστή, εξασκεί απρόκλητη και αποτρόπαιη βία σε οποιονδήποτε βρίσκει στο διάβα της προκειμένου να επιβληθεί. Για τους κεφαλοκυνηγούς της ιστορίας δεν είναι αναγκαία συνθήκη να υπάρχει λόγος που σκοτώνουν και εξευτελίζουν τα θύματα τους. Εσκεμμένα δεν γίνεται σχεδόν καθόλου ενδοσκόπιση στους συμμορίτες. Μόνο ο χαρακτήρας του δικαστή προβάλλεται πιο έντονα: αυτός είναι πολυτάλαντος, έχει γνώσεις στις επιστήμες, ζωγραφίζει καλά, είναι άσσος στον χορό αλλά και στη σκοποβολή. Οι διαφορές του με το αγόρι υποβόσκουν έντεχνα μέσω της απουσίας σύγκρισης των δυο τους. Κάποιες στιγμές αισθάνθηκα ότι υπάρχουν υπερβολικά πολλές σκηνές με ωμότητες που δεν προσθέτουν κάτι. Ωστόσο οι εναλλαγές της ασχήμιας με τη λυρικότητα που περιγράφει ο συγγραφέας, είναι μοναδικές και κάνουν το βιβλίο αυτό ανεπανάληπτο.
Η έκδοση τραγίκή.

Εξαιρετικό μυθιστόρημα που έχει πολλά στοιχεία από τους Αμερικανούς κλασσικούς συγγραφείς. Ο τρόπος αφήγησης της Πρου, με τα καρτ ποστάλ που αποστέλλονται από τους ήρωές της και εμφανίζονται στην αρχή κάθε κεφαλαίου, μου θύμισε τον Ντος Πάσος και τον "45ο παράλληλο". Η γλώσσα που χρησιμοποιεί, άλλοτε σκληρή και άλλοτε σπαρακτική μοιάζει με του Φώκνερ. Οι πρωταγωνιστές της, τραγικοί αλλά ανθρώπινοι και πραγματικοί, μοιάζουν να έρχονται από τις ιστορίες του Στάινμπεκ. Παρόλες τις ομοιότητες, το σύνολο του βιβλίου είναι ιδιαίτερα συμπαγές και ισορροπημένο και έχει δικό του χαρακτήρα. Υπέροχες οι εικόνες της υπαίθρου και των πόλεων που αλλάζουν και οι δύο καθώς η Αμερική γιγαντώνεται μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Πολύ λεπτομερής είναι και η δουλειά πάνω στους χαρακτήρες που οι περισσότεροι κινούνται σε διαφορετική κατεύθυνση με το αμερικάνικο όνειρο είτε από επιλογή τους να διατηρήσουν παραδόσεις και αξίες που χάνονται είτε από αδυναμία να αντισταθούν στη μοίρα τους. Ήδη βάζω στα προσεχώς και άλλα έργα της Πρου.

Ολοκλήρωσα με αρκετές δυσκολίες την ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Μια πρώτη δυσκολία είναι η αναφορά σε ιστορικά γεγονότα της Αργεντινής που μου είναι άγνωστα και η απουσία σημειώσεων από τον εκδοτικό οίκο τα κρατάει άγνωστα. Για μένα αυτό έπαιξε ρόλο αφού δυσκόλεψε την αρχική τοποθέτηση των χαρακτήρων. Οφείλω να ομολογήσω ότι στο πρώτο μέρος υπάρχουν πολύ όμορφα κομμάτια όπου η φιλοσοφική συζήτηση μεταξύ των κεντρικών προσώπων (κυρίως μέσω αλληλογραφίας) είναι σπουδαία. Στα θετικά επίσης είναι ο τρόπος που γίνεται η αλλαγή του αφηγητή. Στη συνέχεια τον έχασα τον Πίλια. Δεν κατάφερα να κάνω τη σύνδεση μεταξύ της λογοτεχνικής κριτικής και αντιπαράθεσης (στα όρια του αναθέματος για κάποιους συγγραφείς) και του ερωτήματος που διατρέχει το μυθιστόρημα και αφορά την επίδραση των πράξεων του παρελθόντος στο μέλλον και αντίστροφα.

Καταπληκτική νουβέλα από ένα ξεχωριστό συγγραφέα που έχει ένα μοναδικό τρόπο γραφής. Η πρόζα του Μπέρνχαρντ, γεμάτη επαναλείψεις λέξεων και φράσεων και με απουσία παραγράφων, λειτουργεί πολύ έξυπνα για τον αναγνώστη που πρέπει να έχει λίγη υπομονή μέχρι να συνηθίσει τον τρόπο γραφής. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει τις ιδέες του αργά και παιχνιδιάρικα θα έλεγα καθώς το χιούμορ επιστρατεύεται αρκετές φορές. Παρόλα αυτά ο αναγνώστης πρέπει "να είναι εκεί" και το βιβλίο παρά το μικρό του μέγεθος, θέλει τον χρόνο του, τον δικαιούται. Είναι μια νουβέλα που σε απορροφά στα φιλοσοφικά θέματα που θίγει: οι χαρακτήρες του προσπαθούν να διατηρήσουν μια διαφορετικότητα από το σύνολο αλλά ταυτόχρονα να είναι ενταγμένοι σε αυτό. Η προσήλωση σε ιδανικά γίνεται περισσότερο αμυντικά απέναντι σε ομάδες ανθρώπων και συνήθειες που δεν καταλαβαίνουν. Το συνεχές ερώτημα για τον πνευματικό άνθρωπο δεν απαντάται στο τέλος αλλά ο Μπέρνχαρντ έχει ανοίξει με επιτυχία τον δρόμο της σκέψης μας.