Ολοκλήρωσα με αρκετές δυσκολίες την ανάγνωση αυτού του βιβλίου. Μια πρώτη δυσκολία είναι η αναφορά σε ιστορικά γεγονότα της Αργεντινής που μου είναι άγνωστα και η απουσία σημειώσεων από τον εκδοτικό οίκο τα κρατάει άγνωστα. Για μένα αυτό έπαιξε ρόλο αφού δυσκόλεψε την αρχική τοποθέτηση των χαρακτήρων. Οφείλω να ομολογήσω ότι στο πρώτο μέρος υπάρχουν πολύ όμορφα κομμάτια όπου η φιλοσοφική συζήτηση μεταξύ των κεντρικών προσώπων (κυρίως μέσω αλληλογραφίας) είναι σπουδαία. Στα θετικά επίσης είναι ο τρόπος που γίνεται η αλλαγή του αφηγητή. Στη συνέχεια τον έχασα τον Πίλια. Δεν κατάφερα να κάνω τη σύνδεση μεταξύ της λογοτεχνικής κριτικής και αντιπαράθεσης (στα όρια του αναθέματος για κάποιους συγγραφείς) και του ερωτήματος που διατρέχει το μυθιστόρημα και αφορά την επίδραση των πράξεων του παρελθόντος στο μέλλον και αντίστροφα.

Καταπληκτική νουβέλα από ένα ξεχωριστό συγγραφέα που έχει ένα μοναδικό τρόπο γραφής. Η πρόζα του Μπέρνχαρντ, γεμάτη επαναλείψεις λέξεων και φράσεων και με απουσία παραγράφων, λειτουργεί πολύ έξυπνα για τον αναγνώστη που πρέπει να έχει λίγη υπομονή μέχρι να συνηθίσει τον τρόπο γραφής. Ο συγγραφέας αποκαλύπτει τις ιδέες του αργά και παιχνιδιάρικα θα έλεγα καθώς το χιούμορ επιστρατεύεται αρκετές φορές. Παρόλα αυτά ο αναγνώστης πρέπει "να είναι εκεί" και το βιβλίο παρά το μικρό του μέγεθος, θέλει τον χρόνο του, τον δικαιούται. Είναι μια νουβέλα που σε απορροφά στα φιλοσοφικά θέματα που θίγει: οι χαρακτήρες του προσπαθούν να διατηρήσουν μια διαφορετικότητα από το σύνολο αλλά ταυτόχρονα να είναι ενταγμένοι σε αυτό. Η προσήλωση σε ιδανικά γίνεται περισσότερο αμυντικά απέναντι σε ομάδες ανθρώπων και συνήθειες που δεν καταλαβαίνουν. Το συνεχές ερώτημα για τον πνευματικό άνθρωπο δεν απαντάται στο τέλος αλλά ο Μπέρνχαρντ έχει ανοίξει με επιτυχία τον δρόμο της σκέψης μας.

Πολύ ωραίο μυθιστόρημα από τον καταπληκτικό Κουβανό συγγραφέα. Εξαιρετική σε σύλληψη η ιδέα του Πάδουρα να μιλήσει για τους επαναστάτες, τους δικούς του "αιρετικούς" αναφερόμενος μέσα από τις τρεις συγκλίνουσες ιστορίες του σε πρόσωπα που τολμούν να σκέπτονται και να λειτουργούν διαφορετικά από τον κοινωνικό τους περίγυρω. Με άξονα την αναζήτηση της ιστορίας ενός πίνακα του Ρέμπραντ, μπαίνουμε πολύ πετυχημένα στο πετσί των ηρώων της ιστορίας και η χαρτογράφηση του χαρακτήρα τους είναι πολύ ακριβής και δίνεται με γοητευτικό τρόπο. Ωστόσο θεωρώ ότι σε αρκετά σημεία ο Πάδουρα φλυαρεί άσκοπα επανερχόμενος σε θέματα που έχει ήδη αναλύσει πολύ βαθιά. Υπάρχουν μικρά επεισόδια που καταλήγουν να πουν ξανά και χωρίς να προσφέρουν κάτι ουσιαστικό, για την αξία της ελευθερίας της πίστης, της έκφρασης, της επιλογής, πράγματα ήδη ειπωθέντα.
3,5 αστέρια για μένα γιατί 4 έχω δώσει στο "Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη" που με την οικονομία του λόγου του θεωρώ καλύτερο από τους "Αιρετικούς"

Εκπληκτική ατμόσφαιρα σε ακόμα ένα "σκληρό" μυθιστόρημα του Σιμενόν. Ο κεντρικός του ήρωας είναι σκιαγραφημένος άλλοτε σαν αφελής και άλλοτε σαν υποκριτής απέναντι στον εαυτό του κυρίως. Η αγωνία απλώνεται αργά και αφορά όχι μόνο το τι έγινε τελικά με την εξαφάνιση της νεαρής και άπιστης συζύγου του. Κυρίως υπάρχει αγωνία για τον τρόπο που αποκαλύπτεται το κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο ο εμιγκρές πρωταγωνιστής ανέπτυξε την προσωπικότητά του και για τις αντιδράσεις του κάθε φορά που έρχεται αντιμέτωπος με την πραγματικότητα. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η ένταση κορυφώνεται από την ανάμιξη της αστυνομίας και μετά και ο ρυθμός γίνεται ταχύτερος. Τέσσερα αστέρια εύκολα (πέντε "το χιόνι ήταν βρώμικο" που είναι κορυφαίο).

Ο Ζήνων είναι ένα απολαυστικό μυθιστόρημα που κατατάσσεται από τους ειδικότερους στο είδος του μοντερνισμού. Ο κεντρικός ήρωας, συνονόματος του Έλληνα προσωκρατικού φιλοσόφου που έγινε γνωστός για τα παράδοξά του, έχει αρκετά κοινά σημεία με αυτόν. Είναι ο αφερέγγυος αφηγητής των σημαντικότερων περιστατικών της ζωής του. Μέσα από ένα κείμενο που του πρότεινε ο ψυχαναλυτής του να γράψει, μας παρουσιάζει τον εαυτό του και τη ζωή του μέσα από χιουμοριστικές σεκάνς στις οποίες αποκαλύπτει τον χαρακτήρα του. Ο Ζήνων εκτός από αναξιόπιστος αφηγητής αποδεικνύεται ότι είναι ένας ευκολόπιστος και αυθόρμητος άνθρωπος που προσπαθεί να πείσει για τις καλές του προθέσεις ακόμα και όταν δεν υπάρχουν. Το παράδοξο είναι ότι τις περισσότερες φορές τα καταφέρνει ακόμα και όταν η αλήθεια είναι αρκετά διαφορετική! Με αυτό τον τρόπο ο συγγραφέας δίνει και μια εικόνα της εποχής (αρχές 20ου αιώνα) όπου οι άνθρωποι της τάξης του Ζήνωνα ζούσαν σε ένα κόσμο που όδευε προς την καταστροφή χωρίς να θέλουν να το πιστέψουν. Έτσι ο αναγνώστης φτάνει σε σημείο να αντιπαθεί αλλά και να λυπάται ταυτόχρονα τους ήρωες του Σβέβο. Με επίκεντρο τον εκκεντρικό κατεργάρη Ζήνωνα, ο συγγραφέας ασκεί υπογείως κριτική σε όλο τον κοινωνικό περίγυρο που με την αφελή του σκέψη οδήγησε στη σύγκρουση του Α\' Παγκοσμίου Πολέμου. Αν και η ηλικία του βιβλίου είναι περίπου 100 χρόνων, διαβάζεται πολύ εύκολα. Τέσσερα αστέρια από εμένα αν και σε μερικά σημεία δικαιούται τα πέντε.

Αυτή η γλυκύτατη βιβλιοφιλική νουβέλα μου άφησε τόσο καλά συναισθήματα που την βαθμολογώ με 5 αστέρια κυρίως γι αυτό τον λόγο. Είναι ένα βιβλίο που διαβάζεται χωρίς ανάσα ακόμα και από εμένα που δεν τα πάω και πολύ γρήγορα τα βιβλία που διαβάζω. Μια ανάγνωση που μου χάρισε ένα χαμόγελο σε όλη τη διάρκειά της. Ο λόγος είναι η ίδια η ιστορία που αφηγείται ο Ντιντιελοράν που είναι τόσο αισιόδοξη όσο πρέπει, τόσο αστεία όσο πρέπει αλλά συνάμα είναι και ρεαλιστική. Αυτό συμβαίνει παρά την εκκεντρικότητα κάποιων χαρακτήρων γιατί αυτοί είναι πραγματικοί και όχι χάρτινοι και η εκκεντρικότητά τους ζωντανή και αληθοφανής. Ταυτόχρονα θεωρώ ότι ο συγγραφλεας αποφεύγει να κάνει το μείγμα του γλυκανάλατο δουλεύοντας με λεπτότητα τους χαρακτήρες του και χρησιμοποιώντας με λιτό και ευδιάκριτο τρόπο συμβολισμούς και αλληγορίες.
Η μικρή φόρμα σε όλο της το μεγαλείο!!!

Εκπληκτικό μυθιστόρημα. Ο Σίνγκερ τοποθετεί μια ιστορία έρωτα σε μια εποχή και μια κοινωνία που επικρατούν η εξαθλίωση των φτωχών, η βρωμιά, η δεισιδαιμονία και η αθλιότητα σε όλα τα επίπεδα. Τα αισθήματα της αληθινής αγάπης κονταροχτυπιούνται με αυτά της πίστης. Οι δύο κεντρικοί ήρωες μένουν ακλόνητοι στα αισθήματα αυτά που είναι ριζωμένα μέσα τους και αντιστέκονται στους περιορισμούς που προσπαθούν να τους επιβάλλουν οι δήθεν ενάρετοι. Ο συγγραφέας διακριτικά ασκεί ειλικρινή κριτική στους ανθρώπους του δικού του έθνους και αυτό είναι στα συν του μυθιστορήματος. Ο τρόπος γραφής του σε αρκετά σημεία αγγίζει τον μαγικό ρεαλισμό. Οι σκληρές σκηνές είναι πολύ ρεαλιστικές και μεταφέρουν το κλίμα της εποχής ολοζώντανα. Οι χαρακτήρες ανθρώπινοι και πραγματικοί νομίζω ότι θα μείνουν για καιρό χαραγμένοι στη μνήμη μου.

Ο 42ος παράλληλος που μόλις τελείωσα θεωρείται δίκαια ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το βιβλίο είναι ένα καλειδοσκόπιο της κοινωνίας των ΗΠΑ την πρώτη εικοσαετία του περασμένου αιώνα. Ο Ντος Πάσος χρησιμοποιεί μια τεχνική αφήγησης πολύ δύσκολη να τη χειριστεί ένας συγγραφέας χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη και αυτό είναι μεγάλη κατόρθωμα. Στο βιβλίο υπάρχουν τέσσερεις-πέντε κεντρικοί χαρακτήρες των οποίων οι ελπίδες, τα όνειρα, οι επιτυχίες αλλά και οι απογοητεύσεις ξεδιπλώνονται αυτόνομα κατά τα 2/3 της ιστορίας. Μόνο στο τελευταίο 1/3 κάποιοι από αυτούς συναντιούνται χωρίς όμως να είναι αυτά τα συναπαντήματα μεγάλης σημασίας. Κύριο ρόλο παίζει το αμερικάνικο όνειρο όπως μεγάλωσε εκείνη την εποχή της ανάπτυξης για τις ΗΠΑ μέσα από συγκρούσεις συμφερόντων πολιτικών και οικονομικών. Ο ρατσισμός, ο ιμπεριαλισμός, ο αναρχισμός, ο σοσιαλισμός, η κεφαλαιοκρατία, ο συνδικαλισμός είναι μόνο κάποιοι από τους "ισμούς" της εποχής που βγαίνουν στο προσκήνιο. Οι ήρωες του Ντος Πάσος είναι καθημερινοί τύποι που τους σκιαγραφεί εκπληκτικά και περιγράφει τις περιπέτειές τους με ιλιγγιώδη ρυθμό. Ενδιάμεσα παρεμβάλλονται κεφάλαια με αυτοβιογραφικά στιγμιότυπα του συγγραφεα εκείνη την εποχή. Επίσης παρεμβάλλονται κεφάλαια με αποκόμματα εφημερίδων, στίχους τραγουδιών και ποιημάτων, ειδήσεις πολιτικές και κοινωνικές που δίνουν με λίγα λόγια το στίγμα της εποχής. Επιπλέον γίνεται αναφορά σε ξεχωριστά κεφάλαια για κάποιες περισσότερο ή λιγότερο γνωστές μορφές της εποχής (π.χ Τόμας Έντισον). Και οι τρεις αυτές παρεμβολές (η αυτοβιογραφία, οι ειδήσεις και τα ιστορικά πρόσωπα) βοηθούν πολύ στην οικονομία του λόγου αφού προϊδεάζουν τον αναγνώστη για το περιβάλλον στο οποίο θα κινηθούν οι κεντρικοί χαρακτήρες λίγες σελίδες αργότερα. Τέλος πρέπει να πω ότι η συγκεκριμένη έκδοση είναι εξαιρετική με τις σημειώσεις στο τέλος(δυστυχώς αλλά και αναγκαστικά) του βιβλίου να πολύ λεπτομερείς, επιμορφωτικές και απαραίτητες για την κατανόηση της εποχής.

Εξαιρετικό μυθιστόρημα από τον συγγραφέα του Ragtime που μέχρι τώρα ήταν το μόνο του βιβλίο που έχω διαβάσει. Και εδώ χρησιμοποιείται η ίδια αφηγηματική τεχνική που αποτελείται από πραγματικά περιστατικά στα οποία ο Ντόκτοροου προσθέτει τη μυθοπλασία του. Εδώ μιλάει για τους αδελφούς Κόλλιερ και επεκτείνει τη μυθιστορηματική τους ζωή μέχρι τα 70s αν και οι πραγματικοί πέθαναν το 1947. Πέρα από τη χωρίς ανάσα ροή των γεγονότων, ο συγγραφεας δημιουργεί δύο αξιομνημόνευτους χαρακτήρες. Ο τυφλός Χόμερ και ο μισότρελος Λάνγκλεϋ βλέπουν τη ζωή να τους προσπερνά και αδυνατούν να μείνουν σε επαφή με την πραγματικότητα. Ο Χόμερ παρασύρεται λόγω της αδελφικής αγάπης αλλά και της σωματικής του αδυναμίας από την κοσμοθεωρία του ψυχικά πληγωμένου από τον Α\' Παγκόσμιο Λάνγκλεϋ. Με χιούμορ που εναλάσσεται με δραματικές σκηνές, ο Ντόκτοροου αναδεικνύει τα δύο αδέλφια τόσο σε εμβλήματα για όσους πήγαν κόντρα στο ρεύμα της εποχής τους, όσο και σε περίγελο για τους καθωσπρέπει. 4,5 αστέρια για μένα.

Μυθιστόρημα που με άφησε με ανάμικτα συναισθήματα. Από την μια πλευρά οι εξαιρετικές περιγραφές της ατμόσφαιρας της πόλης και της εποχής, των χαρακτήρων και των "ιδεολογιών τους". Βάζω εισαγωγικά γιατί ο Μαρσέ με πολύ εύγλωττο τρόπο αφήνει να εννοηθεί ότι όλοι του οι ήρωες (κεντρικοί και δευτερεύοντες) έχουν μια μάλλον δήθεν άποψη για τη ζωή που μπορεί να αλλάξει πολύ εύκολα. Αυτό θεωρώ ότι είναι το πιο σημαντικό επίτευγμα του συγγραφέα. Από ένα σημείο και μετά όμως θεωρώ ότι υπάρχει φλυαρία σε πολλά σημεία που επαναλαμβάνεται το ίδιο μοτίβο. Αυτό δίνει στο σύνολο του βιβλίου περιττό όγκο και θεωρώ ότι σε ένα μέγεθος 300-350 σελίδων θα μπορούσα να το απολαύσω περισσότερο. Επίσης η προβλεψιμότητα της ιστορίας ως το τέλος μείωσαν αρκετά την απόλαυση της ανάγνωσης. Ναι μεν δεν είναι στόχος του Μαρσέ να περιμένεις τι θα γίνει. Αλλά σε ένα σχετικά κοινότυπο θέμα σαν αυτό του συγκεκριμένου βιβλίου, προσωπικά περιμένω κάτι παραπάνω για να το θυμάμαι σαν σημαντικό.