῾Η ἀσχετοσύνη, ἡ ἡμιμάθεια, ἡ ἰδεοληψία, ἡ ἀνιστορικότητα κι ὁ γραικυλισμὸς εἶναι ἀνεπαρκεῖς ὡς λέξεις γιὰ νὰ περιγράψουν τὸ περιεχόμενο τοῦ βιβλίου.

"Μιὰν ἄσπρη πέτρα ἀπάνου στὸν ἄμμο, ἕνα κομμάτι ξύλο, ποὺ κείτεται στ\' ἀκρογιάλι, τραβοῦν τὴν προσοχή μου. Τὰ πιὸ ἀσήμαντα πράματα, ἐδῶ μου φαίνονται γεμᾶτα ἀπὸ ἐνδιαφέρο. Στὰ πλάτη τοῦτα ἡ φύση εἶναι ἁπλὴ καὶ πρωτόγονη, ἔρημη, χωρὶς τὸ ἄσωτο γεννοβόλημα τῶν ὄντων. Ἡ ζωὴ εἶναι λίγη καὶ σπάνια, καὶ χάνεται μέσα στὸ χάος ποὺ λέμε Γῆς καὶ Νερό!...

Βλέπω τὰ πράματα ἴσια, χωρὶς ἡ ἐντύπωση νὰ βλαφτεῖ ἀπ\' ὅ,τι ἔμαθα νὰ καταλαβαίνω ὡς τώρα, λέγοντας αὐτὰ τὰ δυὸ λόγια: Νερὸ καὶ γῆς... Ἐδῶ κἂν δὲν ὑπάρχουν πλέον ὀνόματα, παρὰ τὰ ἴδια πράματα πέφτουν ἀπάνου στὴν ψυχή μου μὲ τὸ βάρος τους, ἄγρια κι ἀδιάφορα, γυμνὰ ἀπὸ τὴ φιλικὴ διάθεση, ποὺ τοὺς δίνει στὰ μάτια μας ἡ ἀνθρώπινη γλῶσσα..."

Φώτης Κόντογλου, "Πέδρο Κάζας"

"...δὲν μποροῦμε παρὰ νὰ συμφωνήσουμε μὲ τὴν ὁμάδα τοῦ περιοδικοῦ Rébellion, ὅταν ὁρίζει τὴν πατρίδα ὡς μιὰ «σωματικὴ σχέση μεταξὺ τῶν ἐργαζομένων, ποὺ προκύπτει ἀπὸ τὴν συλλογική τους πρακτικὴ καὶ ἕναν ἰσχυρὸ χῶρο ἀλληλεγγύης ἀπέναντι στὴν παγκοσμιοποίηση ἡ ὁποία καταστρέφει τὴν λαϊκὴ καὶ πολιτιστική τους οὐσία». Ὡστόσο, αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ μᾶς κάνει νὰ λησμονοῦμε ὅτι ἡ «πατρίδα» μπορεῖ ἐπίσης νὰ χρησιμοποιηθεῖ ὡς μυστικιστικὸς μύθος ὅταν, ὑπὸ τὸ πρόσχημα τῆς ἐθνικῆς ἑνότητας, ἢ ἀκόμα καὶ τῆς «ἱερᾶς συμμαχίας», τὸ παραπάνω τείνει νὰ συσκοτίσει τὴν ταξικὴ πάλη. Εἶναι ἀπαραίτητο νὰ γίνει διάκριση ἀνάμεσα στὸ τί συνιστᾶ ἡ πατρίδα γιὰ τὸν λαὸ καὶ τί συνιστᾶ γιὰ τὴν ἀστικὴ τάξη, ἡ ὁποία τὴν χρησιμοποιεῖ ὡς ἕνα ἁπλὸ διαταξικὸ ἐργαλεῖο ἐπιβολῆς".

«μέσ’ στὴν πατρίδα ταξιδεύω δουλευτής, μέσ’ στὴν πατρίδα θυμοῦμαι περασμένα, τωρινὰ κι ἐρχόμενα, καὶ πρέπει νὰ εἶμαι δεσμὸς τῶν παλαιῶν μὲ τὰ μελλούμενα»

~ Ἴων Δραγούμης

"Τὰ προβλήματα τῆς ζωῆς εἶναι ὡς προβλήματα γονιμώτερα καὶ αἰωνιώτερα ἀπὸ οἱανδήποτε λύσιν των". Τρομερὴ ἔκδοση!

«Σὲ μιὰ κοινωνία πού ἀπορρίπτει τὰ ὅσα προκύπτουν ἀπὸ τὴν σχέση τῆς παράδοσης μὲ τὴν φαντασία, λίγοι μόνο ἄνθρωποι […] πού εὐνοοῦνται ἀπὸ τὴν ἴδια τους τὴν προσωπικότητα καὶ ἀπὸ κάποιες εύτυχεῖς συγκυρίες, ἀφοῦ πασχίζουν πολύ, καταφέρνουν νὰ συλλάβουν τὴν φύση τῶν φαντασιακῶν πραγμάτων καί, τελικά, νὰ συνειδητοποιήσουν ὅτι ὁ ἄνθρωπος καὶ ἡ φαντασία του εἶναι ένα. […].Ἔτσι πάντοτε μοῦ φαινόταν ὅτι ἐμεῖς πού προσπαθοῦμε νὰ ἐπαναφέρουμε αὐτὴ τὴν σχέση τῆς παράδοσης μὲ τὴν φαντασία, ξαναζωντανεύοντας τὰ παλιὰ τραγούδια ἤ συγκεντρώνοντας παλιὲς ἱστορίες σὲ βιβλία, θὰ μπορούσαμε ἴσως νὰ βρεθοῦμε ὑπόλογοι στὴν δίκη τῆς Γαλιλαίας. Ὅσοι εἶναι Ἰρλανδοὶ ἀλλὰ ἐπιλέγουν νὰ τιμοῦν καὶ νὰ διαδίδουν διάφορα ξένα ἤθη, τὰ ὁποία στὴν πλειονότητά τους ἀποτελοῦν τὴν ἀπαρχὴ τῆς πνευματικῆς ἔνδειας, θὰ παρευρεθοῦν ἐπίσης. Θὰ εἶναι ἐκεῖνοι, ὅμως, πού θὰ συνταχθοῦν μὲ τὸ σύνολο τῶν Ἑβραίων καὶ ἐντέλει θὰ ἀναφωνήσουν, ἐὰν ἀπολύσης αὐτόν, δὲν εἶσαι φίλος τοῦ Καίσαρος».
-Γουίλιαμ Μπάτλερ Γέητς

Οἱ συγγραφεῖς ἐπιχείρησαν μὲ ἐπιτυχία τὴν δημιουργία ἑνὸς βιβλίου-εἰσαγωγὴ στὸ ζήτημα τοῦ ᾿Εμφυλίου πολέμου. Τὸ θετικὸ στοιχεῖο εἶναι ἡ ἀμεροληψία, ὁ ὑψηλὸς βαθμὸς ἀντικειμενικότητας κι ἡ ἔλλειψη ἰδεοληπτικῶν κολλημάτων κομμουνιστικῆς ἤ ἐθνικόφρονος προελεύσεως. Τὸ ἀρνητικὸ εἶναι ἡ ὑφέρπουσα ἐθνο-αποικοδομητικὴ διάθεση (ἡ ἰδεολογία τῶν συγγραφέων εἶναι ὁ φιλελευθερισμός) πού χαρακτηρίζει κάποια σημεία τοῦ βιβλίου.

Πρόκειται γιὰ μιὰ σχετικὰ καλὴ ἔκδοση, ὡστόσο στὸ μέλλον θὰ ἦταν καλὸ νὰ ὑπάρχει καὶ μιὰ εἰσαγωγὴ πού νὰ δίνει μιὰ πρώτη εἰκόνα γιὰ τὸ ποιός ἦταν ὁ ῎Ιων Δραγούμης.

"Στὴν αἴσθηση πού εἶχα μπαίνοντας στὴ Θεσσαλονίκη πρέπει νά λογαριάσεις καὶ τοῦτο τό στοιχεῖο γιὰ νὰ τὴν καταλάβεις· ἔμπαινα στὴν ψυχὴ τῶν κακόμοιρων τῶν ραγιάδων καὶ ἔνοιωθα τὴ χαρά τους πού μᾶς ἔβλεπαν ἐμᾶς, τὸν῾Ελληνικὸ στρατό, νὰ μπαίνει νικηφόρος στὴν πατρίδα τους, καὶ νὰ ἐκπληρώνεται ἕνας προαιώνιος πόθος τους."

Πολὺ καλὴ εἰσαγωγή!