Ένα πραγματικά προσεγμένο και καλογραμμένο βιβλίο, όπου ο κ. Μαρτίδης παρουσιάζει τις καταστάσεις που βιώνουμε τα ζευγάρια με τρόπο γλαφυρό και επιστημονικό. Η γραφή του δείχνει έναν άνθρωπο συγκροτημένο, που έχει μεγάλη εμπειρία επάνω στα αίτια που οδηγούν τα ζευγάρια σε τσακωμούς και χωρισμούς. Σε αρκετά στάδια της ανάγνωσης και οι δύο σύζυγοι κοιταζόμασταν, σκεπτόμενοι ότι τα γραφόμενα αναφέρονται συγκεκριμένα στη δική μας περίπτωση, γεγονός που δείχνει το βάθος των ψυχολογικών αναλύσεων που προσφέρονται από τον συγγραφέα. Θεωρώ επίσης ότι η ροή και ο χαρακτήρας του κειμένου είναι ευκολοπρόσιτα και στα δύο φύλα του αναγνωστικού κοινού και ευαισθητοποιούν και τις δύο πλευρές, καθώς βασίζεται στη λογική, την επιστήμη, την εμπειρία, την ιστορία και τη διήγηση. Το προτείνω ανεπιφύλακτα σε όλα τα ζευγάρια, ακόμη και σε αυτά που βαίνουν καλώς, καθώς δίνεται τροφή για σκέψη και συζητήσεις.

Δεν έχω διαβάσει το πρωτότυπο στα αγγλικά, αλλά θεωρώ ότι έχει γίνει εξαιρετική δουλειά στη μετάφραση. Συγκροτημένος λόγος που διατηρεί το ενδιαφέρον, χωρίς εικόνα κουτσομπολιού για την καθημερινή ζωή γνωστών δημιουργικών ανθρώπων, αλλά με ερευνητική διάθεση και μια καθαρή ροή στην αφήγηση. Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια ευχάριστη παρέα για μένα.

Βαθιά θεολογικό, με επιστημονική ακρίβεια. Ο Σμέμαν δίνει απαντήσεις στα ερωτηματικά των νέων ανθρώπων και καλύπτει τη νοητική αναζήτηση και ψυχική αγωνία κάθε ανθρώπου γύρω από τον θάνατο. Σε κάποια σημεία ο αναγνώστης θα χρειαστεί να το ξαναδιαβάσει δυο και τρεις φορές, μέχρι να κατανοήσει το περιεχόμενο. Ωστόσο, θεωρώ ότι η προσπάθεια της κατανόησης εντέλει χαρίζει μεγάλη πνευματική ικανοποίηση στον αναγνώστη.

Στο βιβλίο αυτό, η περιγραφή της ιστορικής περιόδου του 1800-1831 γίνεται με τρόπο αφηγηματικό που συγκινεί. Καθαρότητα λόγου και ξεκάθαρος διαχωρισμός μεταξύ αντικειμενικών γεγονότων και υποκειμενικών απόψεων της συγγραφέως, τις οποίες απόψεις και ενστερνίζομαι ως αναγνώστρια. Η συγγραφέας δεν έχει σχέση με ψυχρή επιστήμονα-ιστορικό, αλλά αποτελεί μία τρυφερή αφηγήτρια, με πόνο καρδιάς, που θέλει να γνωρίζει και να μοιράζεται την πραγματικότητα της ιστορίας της χώρας μας. Κατάλληλο ανάγνωσμα για μαθητές γυμνασίου και λυκείου, το συνιστώ ανεπιφύλακτα στους νέους! Αλλά και σε κάθε ηλικίας φίλο του βιβλίου, της ιστορίας και της Ελλάδας.

Το εξώφυλλο του βιβλίου, ας μην γελιόμαστε, παραπέμπει σε ελαφρύ ανάγνωσμα και ο υπότιλος σαν μια υπόσχεση έτοιμη να σε απογοητεύσει. Επίσης τα ερωτήματα που θέτονται στο πίσω μέρος μοιάζουν ερωτήσεις που δεν μπορούν να απαντηθούν έτσι απλά, ή ίσως να είναι ακόμη κι αναπάντητες -τουλάχιστον για κάποιον σαν κι εμένα που δεν είχε μπει στη διαδικασία ποτέ του να τα σκεφτεί - άρα μοιάζουν σαν να ειπώθηκαν απλά για να τραβήξουν το βλέμμα του αναγνώστη. Ανοίγοντας όμως το βιβλίο, θεωρώ ότι ο αναγνώστης θα ξαφνιαστεί ευχάριστα, καθώς όχι μόνο τα ερωτήματα αυτά απαντώνται, αλλά και πάρα πολλά προβλήματα λύνονται! Η συγγραφέας, αν και λέκτορας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, θα μπορούσε άνετα να είχε και πτυχίο ψυχολογίας. Αν είσαι μαθητής-τρια, μόνο να κερδίσεις έχεις διαβάζοντάς το. Και όσο πιο σύντομα, τόσο το καλύτερο. Αν είσαι γονιός, το ίδιο.

Σήμερα τα παιδιά μας τα "τρελαίνουν" με Χάρι Πόττερ, η μαύρη μαγεία και η ναοί του σατανά είναι must των pop αμερικάνων τραγουδοποιών και πράγματι υπάρχουν μέχρι και στη χώρα μας - μην τρελαθούμε. Φυσικά και δεν είναι φαντασιώσεις τα ζητήματα αυτά. Παραλογισμός ήταν τότε οι φόνοι των ανθρώπων (είτε ασχολούνταν με τη μαγεία, είτε όχι) λόγω του σκοταδισμού που επικρατούσε. Ο κ. Breuers ας έγραφε καλύτερα για τους φόνους στο όνομα κάποιου Αλλάχ που γίνονται στις μέρες μας - καθώς πλέον τάχα δεν έχουμε σκοταδισμό.

Μέσα από τη διήγηση, ακολουθώντας τη μορφή του πατέρα Αρσενίου, παρουσιάζεται ο σκληρός τρόπος ζωής και οι βίαιες κατάστασεις που ζούσαν οι κατάδικοι σε στρατόπεδο συγκεντρώσεως την εποχή του Στάλιν στη Ρωσία (1942-1958). Ωστόσο, η πίκρα και η απελπισία που θα μπορούσαν να δημιουργηθούν στον αναγνώστη, εξαφανίζονται μέσα από την ειλικρινή, ζεστή, ανθρώπινη κι άγια συμπεριφορά του π. Αρσενίου, η οποία είναι κοινή τόσο απέναντι σε κακοποιούς, όσο και αγαθούς ανθρώπους. Ακόμη και ο άπιστος αναγνώστης έχει να κερδίσει κάτι από αυτόν τον ταπεινό άνθρωπο που έζησε κάτω από τις πιο άθλιες συνθήκες διαβίωσης και συμβίωσε με "παγωμένους στην καρδιά" ανθρώπους: τη δύναμη της αγάπης, αυτής που δίνεται χωρίς να περιμένει αντάλλαγμα, αυτής που δίνεται ακόμη κι αν είναι για να σπαταληθεί ανάξια από το πρόσωπο που τη λαμβάνει.