Μια βιογραφία - πρότυπο. Θαυμάσια δουλειά από όλες τις απόψεις. Εμβριθής και ατελείωτη παράθεση πληροφοριών για το συγγραφέα, κατάδειξη ντοκουμέντων από ένα πλήθος ετερόκλητων πηγών, αντικειμενικότητα και τρομερή διεισδυτικότητα, όλα κατόπιν έρευνας χρόνων. Το μόνο ίσως μειονέκτημα είναι πως η τόση παράθεση λεπτομερειών ενδεχομένων κουράζει τον αναγνώστη, ιδίως όταν "ξεφεύγει" από τον Μάρκες και αναλώνεται στην εξιστόρηση ιστορικών γεγονότων και πολιτικής επικαιρότητας. Κατά τα άλλα, αξίζουν συγχαρητήρια στον μεταφραστή, κ. Άδωνι Σάμψων, για την υποδειγματική μετάφρασή του, η οποία είναι αψεγάδιαστη και συνεπέστατη, τόσο που δύσκολα θα μπορούσε να διανοηθεί κανείς καλύτερη. Και φυσικά, σσυγχαρητήρια και στις εκδόσεις "Μικρή Άρκτος": Μια τέτοια άψογη δουλειά εν μέσω τόσο χαλεπών καιρών, ένα τέτοιο εκδοτικό στοίχημα προφανως κερδισμένο, δεν μπορεί παρά να θεωρηθεί ευτύχημα.

Τετριμμένα πράγματα, με μια απόχρωση τάχα πορνογραφική, που υποτίθεται ότι θα έπρεπε να σοκάρουν. Ωστόσο, τίποτα από αυτά δε συμβαίνει. Η γραφή της Ρεγές είναι μάλλον αδιάφορη και επιφανειακή, δεν ξεφεύγει ενίοτε από τη γλυκερότητα, με αποτέλεσμα το όλο βιβλίο να χάνει πολλά. Και οι κάποιες περιγραφές ερωτικών "πρακτικών" δε φαίνονται ικανές να σώσουν την κατάσταση ούτε να δικαιολογήσουν τις προθέσεις του βιβλίου. Είναι ένα γεγονός: Μετά τον περιβόητο "Χασάπη", που είναι μάλλον το καλύτερο βιβλίο της, λίγα πράγματα αξίζει να διαβάσει κανείς απ' όσα έχει γράψει. Καλύτερα να μείνει σε εκείνο το βιβλίο, αυτό δε θα του προσφέρει τίποτα παραπάνω.

Είναι σίγουρα ένα επιδραστικό βιβλίο, με πολλές ενδιαφέρουσες στιγμές και ιστορίες, γραμμένες με το γνώριμο ύφος του Μπλεζ. Παρ' όλα αυτά, η σε αρκετά σημεία αδολεσχία του συγγραφέα κουράζει πολύ, αν και δε λείπουν οι στιγμές όπου ο στοχασμούς του ξεδιπλώνεται διαυγής και στιβαρος. Αν και από χρόνια εξαντλημένο, είναι ένα βιβλίο που αξίζει σίγουρα να αναζητήσει κανείς, ο ίδιος ο Μπλεζ μα και οι απίστευτες ιστορίες του ασκούν μια διαρκή έλξη, που σίγουρα δεν αφήνει αδιάφορο κανένα.

Αδιάφορο βιβλίο, δίχως ουδεμία ενδιαφέρουσα στιγμή. Η ιστορία ρηχή και αδιάφορη, η γραφή τετριμμένη, εντέλει ένα χάσιμο χρόνου.

Μία από τις πλέον ενδιαφέρουσες και διασκεδαστικές αυτοβιογραφίες, από έναν άνθρωπο θρύλο που σίγουρα έχει πολλά να διηγηθεί, ανεξάντλητες ιστορίες να ανασύρει, και έχει υπάρξει πρωτοπόρος στο χώρο της μέταλ μουσικής, και όχι μόνο, σαράντα και πάνω χρόνια τώρα. Η γραφή είναι ανάλαφρη και συναρπαστική, γλαφυρή και χιουμοριστική, δίχως βέβαια εξάρσεις ούτε λογοτεχνικές αξιώσεις. Τα γεγονότα παραθέτονται με διάθεση πρωτίστως χιουμοριστική, χαρακτηριστική της τρέλας που συνόδευε τις αλησμόνητες εποχές είτε των Black Sabbath είτε της μετέπειτα προσωπικής καριέρας του. Συν άλλοις, μαθαίνουμε πολλά για τη δημιουργία των Black Sabbath, για την απόφασή του να φύγει απ' το συγκρότημα το 1978, για το φρικτό αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει μετά τη διάλυσή τους, για τη μακροχρόνια μάχη του με το αλκοόλ και τα πάσης φύσεως ναρκωτικά, αλλά και για τη γνωριμία του με τη Σάρον Όσμπουρν και την τηλεοπτική σειρά στην οποία συμμετείχε μαζί με την οικογένειά του. Στις τελευταίες σελίδες υπάρχουν πολλές έγχρωμες εικόνες του καλλιτέχνη, με λεζάντες άκρως χιουμοριστικές, που προσθέτουν πολύ στο σύνολο. Το βιβλίο υπερβαίνει τις 400 σελίδες και πάλι λίγες είναι για να πει ο Όζζυ όλα όσα έχει να πει. Αν ήθελε να δώσει την ίδια σημασία σε όλα και να μας πει τα πάντα θα χρειαζόταν οπωσδήποτε γύρω στις 1000. Βάσει αυτού, και αυτό είναι ένα μειονέκτημα, παρατηρούμε πως δεν αναφέρονται πολλά (σε πολλές περιπτώσεις τίποτα σχεδόν) για τα χρόνια από το 1985 και μετά, αν εξαιρέσουμε την περίοδο 2002-2005 λόγω του ''The Οsbou
es''. Ασυζητητί, σπουδαίο βιβλίο, για τους λάτρεις της μουσικής του Όζζυ συγκεκριμένα, της (μέταλ) μουσικής γενικότερα, η ανάγνωσή του θα κυλήσει σαν νεράκι, και σίγουρα θα καθηλώσει.

Ωραία και ρέουσα γραφή, ωραίες απόψεις, αν και εν μέρει τη σήμερον εποχή μάλλον παρωχημένες σε κάποιο --εύλογο-- βαθμό. Διακρίνονται κάποιες ανισότητες στο κείμενο, δηλαδή τη μία έχουμε γραφή άμεση, ρέουσα, με ενδιαφέροντα παραδείγματα και με στοχαστική διάθεση, και την άλλη ''άνευρα'' χωρία, που ναι μεν βοηθούν τον συγγραφέα να προχωρήσει στους στοχασμούς του, δε μας επιτρέπουν όμως την παρακολούθηση της σκέψης του δίχως κάποια αμφιθυμία και τη διάθεση πως απλά επαναλαμβάνεται, δίνοντας έμφαση σε πράγματα που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν τετριμμένα. Πολύ ενδιαφέρουσες οι εικόνες που συνοδεύουν το κείμενο, η μετάφραση του Σεραφείμ Βελέντζα, αν και οχι από τα ρώσικα μα από τα αγγλικά, φαίνεται καλή και προσεγμένη, αρκετά βοηθητικές οι σημειώσεις στο τέλος του βιβλίου. Βιβλίο που σαφώς αξίζει να διαβάσει κανείς, όχι όμως μη έχοντας πρωτίστως παρακολουθήσει τις ταινίες του.

Ενδιαφέρουσα εξομολόγηση από έναν εκ των μεγαλύτερων σκηνοθετών στην έως τώρα ιστορία του κινηματογράφου. Μαθαίνουμε πολλά για τη ζωή του Μπέργκμαν, παρακολουθούμε σκηνές από τα παιδικά χρόνια και τη μετέπειτα ζωή του, μερικές εκ των οποίων αναπλάστηκαν στις τελευταίες, ως επί το πλείστον, ταινίες του, ενώ δεν παραλείπει και την παράθεση γεγονότων που τον έφεραν στο προσκήνιο της δημοσιότητας, δυστυχως όχι λόγω του έργου του, μα, φερ' ειπείν, εξαιτίας των κατηγοριών για φοροδιαφυγή. Πάντοτε παραθέτει, χωρίς ποτέ να απολογείται ή με τη διάθεση αναίρεσης, μετάνοιας κτλ. Η μετάφραση είναι θαυμάσια, αν και δε λείπουν κάποιες σπάνιες ιδιωματικές, καθαρευουσιάνικης υφής λέξεις που ίσως δυσκολέψουν μερικούς. Ένα σημαντικό μειονέκτημα για τους λάτρεις των ταινιών του, είναι πως δε θα βρρουν εδώ ούτε σημαντικές πληροφορίες για τις ταινίες του, ούτε κάποιο ερμηνευτικό κλειδί, ούτε καμιά παρασκηνιακή, γαργαλιστική λεπτομέρεια, ούτε καν κάποια νύξη για τις συνθήκες δημιουργίας του. Οι ταινίες διατρέχονται μάλλον ακροθιγώς, θα τολμούσα να πω εν μέρει και ευκαιριακά, ενώ το μεγαλύτερο βάρος δίνεται στις θεατρικές παραγωγές που είχε αναλάβει ο ίδιος, ιδίως στις παραστάσεις των θεατρικών του Στρίνμπεργκ. Φυσικά, αυτό δε μειώνει και πολλά, ωστόσο για το ελληνικό κοινό, που τον γνωρίζει κυρίως μέσω των απαράμμιλων ταινιών του, είναι ένα μειονέκτημα. Γενικότερα, είναι ένα περίφημο βιβλίο, που όποιος έστω λίγο έχει συγκινηθεί με τις ταινίες του Σουηδού δημιουργού ή έχει γοητευτεί από την προσωπικότητά του, δε γίνεται να μην έχει διαβάσει.

Ίσως το καλύτερο της τριλογίας. Πόνος, πόνος, πόνος, που διατρέχει κάθε σελίδα, κάθε γραμμή, κάθε λέξη. Κανείς δεν μπορεί να είναι ίδιος μετά την ανάγνωση αυτού του αξεπέραστου αριστουργήματος.

Ίσως το καλύτερο πεζογράφημα του παμμέγιστου αυτού συγγραφέα. Ωστόσο, θα πρέπει να τονιστεί πως πρόκειται για ένα δύσκολο έργο, που εν πολλοίς δεν αφήνει περιθώρια για την αποκρυπτογράφησή του. Πρόκειται για ένα σπάραγμα, έμπλεο πόνου, είναι σαν να νιώθεις αυτούσια τη σιωπή που περιέβαλλε το συγγραφέα τη στιγμή που το έγραφε. Δύσκολα θα ξαναγραφτεί έργο σαν κι αυτό. Ένα αξεπέραστο αριστούργημα. Φυσικά αξίζουν συγχαρητήρια και στη μεταφράστια για την εξαιρετική δουλειά της, το κείμενο δε χάνει και δεν προδίδει το πρωτότυπο στο ελάχιστο.

Ο ορισμός της λέξης ''αριστούργημα''. Και μάλιστα το πρώτο πεζογράφημα του Μωρίς Μπλανσό. Έχει φτάσει σε τέτοια ασύλληπτα βάθη, έχει καταδυθεί σε τόσο αδιαπέραστα ερέβη, που σχεδόν δεν πιστεύεις ότι κατάφερε να μείνει αλώβητος αφότου το έγραψε. Ούτε κι εσύ, ο αναγνώστης, θα μείνεις. Ο πόνος διατρέχει την καθε σελιδα αυτού του σπαρακτικού βιβλίου. Την υπέροχη έκδοση συνοδεύει και ένα εκτενές εργοβιογραφικό σημείωμα δια χειρός Δημήτρη Δημητριάδη, στον οποίο αξίζουν συγχαρητήρια που καταπιάστηκε με τέτοια επιτυχία, με ένα τέτοιο έργο.