ΚΛΑΣΣΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - ΦΙΛΟΛΟΓΙΑ

ΤΡΩΑΔΕΣ
(. . .) Η πρόθεση του ποιητή εμφανής: η καταδίκη της αυθαιρεσίας και απανθρωπίας των κατακτητών και γενικότερα του πολέμου. Ωστόσο υπάρχει και μια άλλη διάσταση στις Τρωάδες : η αποκάλυψη και καταγγελία της Εξουσίας - Μοίρας που ρυθμίζει ανερώτητα και ανενδοίαστα, για τα δικά της συμφέροντα, τις τύχες των εξουσιαζομένων. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο τίτλος Ηθικά Νικομάχεια προϋποθέτει ένα όνομα: Νικόμαχος. Αυτό, όπως είδαμε, ήταν το όνομα του πατέρα του Αριστοτέλη. Έτσι όμως λεγόταν και ένας γιος του Αριστοτέλη, για τον οποίο έχουμε την αρχαία πληροφορία ότι "μειρακίσκος ως απέθανεν εν πολέμω". Και σ' αυτή την περίπτωση ή έρευνα αντιμετώπισε και τα τρία ενδεχόμενα: α) ο Νικόμαχος ήταν ο συγγραφέας του έργου, β) ο Νικόμαχος ήταν " ο προς ον", γ) ο Νικόμαχος ήταν ο εκδότης του έργου. Ο During έκανε την υπόθεση ότι τα Ηθικά Νικομάχεια -κατά την άποψή του ένα από τα τελευταία έργα του Α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Μπορεί κανείς να αδικείται με τη θέλησή του, ή μήπως όχι, αλλά πάντοτε αδικείται χωρίς τη θέληση του, όπως το να αδικεί είναι κάτι που κανείς το κάνει πάντοτε με τη θέληση του; Και ισχύει άραγε σε όλες τις περιπτώσεις μόνο το δεύτερο ή μόνο το πρώτο, ή μήπως το να αδικείται κανείς είναι σε άλλες περιπτώσεις εκούσιο και σε άλλες ακούσιο; - Ποιος από τους δύο αδικεί: αυτός που κατά τη διανομή δίνει στον άλλον -παρ' όλο ότι δεν το αξίζει- το μεγαλύτερο μερίδιο, ή μήπως αυτός που δέχεται το μερίδιο αυτό; Είναι δυνατό να αδικήσει κανείς τον ίδι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΟΡΓΙΑΣ
Ο Γοργίας έχει εισβάλει, στην ζωή μας. Δεν το γνωρίζουμε ίσως. Και όμως ζούμε την εποχή των ρητόρων. Η τέχνη του Γοργία, ο ρητορικός λόγος, είναι στο προσκήνιο. Επικρατεί στον πολιτικό λόγο, που θέλει να είναι ταυτόχρονα πειστικός και ελκυστικός. Και για να το επιτύχει καταφεύγει στο αληθοφανές. Υπαγορεύει λεκτικά σχήματα που τυπώνονται στον νου. Μήπως η έκφραση "το ύφος και το ήθος της εξουσίας" δεν θυμίζει γνήσιο γοργίειο σχήμα; Φέρνει στην θύμιση τον χρυσό κανόνα: "το δέον εν τω δέοντι και λέγειν και σιγάν και ποιείν". [...] (Από τον πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗ: ΙΣΤΟΡΙΑΙ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η διπλωματία απέτυχε. Το λόγο τώρα έχουν τα όπλα. Μετά την απρόκλητη εισβολή των Θηβαίων στις Πλαταιές, που εξελίχθηκε σε τραγωδία με τρεις πράξεις, αρχίζει ένας πόλεμος μακροχρόνιος με ολέθριες συνέπειες για την Ελλάδα. Πριν εισβάλουν οι Πελοποννήσιοι στην Αττική, ο Θουκυδίδης, μας δίνει τις συμμαχίες των ελληνικών πόλεων και τις δυνάμεις των εμπολέμων. Ακολουθούν οι εχθροπραξίες και ο Επιτάφιος του Περικλή, που αποτελεί ύμνο προς τη δημοκρατία. Στη συνέχεια έχουμε την περιγραφή του λοιμού που είχε ενσκήψει στην Αθήνα, το πρώτο ρεπορτάζ γ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΙΟΙ
Το σπουδαιότερο συγγραφικό έργο του Πλουτάρχου είναι κατά κοινή ομολογία οι "Παράλληλοι βίοι", παράλληλες δηλαδή βιογραφίες, κατά ζεύγη ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου πολιτικού ή στρατηγού, 48 στον αριθμό, από τους οποίους διασώθηκαν οι 46. Έγραψε βέβαια και τα "Ηθικά", πάμπολλες δηλαδή πραγματείες με θέματα την αρετή, τη θεολογία, τη θρησκεία, την πολιτική και το ρόλο της φιλοσοφίας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, κυρίως των δημόσιων ανδρών, από τις επιλογές και τις δράσεις των οποίων εξαρτάται ανέκαθεν η ζωή των αρχομένων. Όμως φαίνεται ότι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ
Έχουμε στον "Πολιτικό" μία εκπληκτική ένδειξη - κατάδειξη αυτής της μεγαλοφυΐας του θειοτέρου των θειοτάτων Πλάτωνος, γιατί μέσα στον "Πολιτικό", ίσως καθαρότερα από κάθε άλλο σύγγραμμά του, κατορθώνει ο ίδιος να είναι αμφισβητητικός (. . .) του ίδιου του Πλάτωνος, του εαυτού του! Ο Πλάτων κατορθώνει να είναι αντιρρητικός του Πλάτωνος. (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΜΕΝΩΝ
Ποιος είναι ο Πλάτων και γιατί μας ενδιαφέρει η φιλοσοφία του; Μια βαρυσήμαντη απάντηση σε τούτο το ερώτημα μας δίνει ο Χέγκελ: «Ο Πλάτων είναι ένα από τα κοσμοϊστορικά άτομα και η φιλοσοφία του μια από τις κοσμοϊστορικές δημιουργίες που υπάρχουν. Από τη γένεσή τους έχουν ασκήσει την πιο σημαντική επιρροή σε όλες τις επόμενες εποχές, όσον αφορά στη διαμόρφωση και την ανάπτυξη του πνεύματος. Η χριστιανική θρησκεία, που περιέχει εντός της αυτή την υψηλή αρχή, έχει γίνει αυτή η οργάνωση του Έλ-λογου, αυτό το βασίλειο του Υπεραισθητού δυνάμει ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΙΟΙ
Ο Πλούταρχος (περ. 46-119 μ.Χ.) γεννήθηκε στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας. Υπήρξε σημαντικός ιστορικός, βιογράφος και φιλόσοφος. Το έργο του είχε μεγάλη απήχηση και συνέβαλε σημαντικά στην ανάπτυξη του δοκιμίου, της βιογραφίας και της ιστοριογραφίας στην Ευρώπη, τους μεταγενέστερους αιώνες. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ: «ΠΕΡΙΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ»
«Ο "Επιτάφιος" είναι τρανό δείγμα φανατισμού. Αυτός ο λόγος του Περικλή είναι μαζί με την αρμονία του και κήρυγμα πάθους, που συμπορεύεται με τον πόνο και το θάνατο αλλά και με το συναίσθημα της υπεροχής. Όσο κι αν μόνον να εικάζουμε μπορούμε το βαθμό συμμετοχής του Θουκυδίδη στο πλαίσιο του "Επιταφίου", μπορούμε ωστόσο να προβληματιζόμαστε και πάνω στη γνώμη ότι ο ιστορικός βρίσκεται στη σκιά του μεγάλου πολιτικού και ρήτορα, όταν αυτός εκφωνούσε τον "Επιτάφιο", μνημείο αρετής και τόλμης. Πρέπει να σημειώσουμε ότι ο Θουκυδίδης μένει μακρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΙΟΙ
Το σπουδαιότερο συγγραφικό έργο του Πλουτάρχου είναι κατά κοινή ομολογία οι "Παράλληλοι βίοι", παράλληλες δηλαδή βιογραφίες, κατά ζεύγη ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου πολιτικού ή στρατηγού, 48 στον αριθμό, από τους οποίους διασώθηκαν οι 46. Έγραψε βέβαια και τα "Ηθικά", πάμπολλες δηλαδή πραγματείες με θέματα την αρετή, τη θεολογία, τη θρησκεία, την πολιτική και το ρόλο της φιλοσοφίας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, κυρίως των δημόσιων ανδρών, από τις επιλογές και τις δράσεις των οποίων εξαρτάται ανέκαθεν η ζωή των αρχομένων. Όμως φαίνεται ότι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΒΙΟΙ
Το σπουδαιότερο συγγραφικό έργο του Πλουτάρχου είναι κατά κοινή ομολογία οι "Παράλληλοι βίοι", παράλληλες δηλαδή βιογραφίες, κατά ζεύγη ενός Έλληνα και ενός Ρωμαίου πολιτικού ή στρατηγού, 48 στον αριθμό, από τους οποίους διασώθηκαν οι 46. Έγραψε βέβαια και τα "Ηθικά", πάμπολλες δηλαδή πραγματείες με θέματα την αρετή, τη θεολογία, τη θρησκεία, την πολιτική και το ρόλο της φιλοσοφίας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα, κυρίως των δημόσιων ανδρών, από τις επιλογές και τις δράσεις των οποίων εξαρτάται ανέκαθεν η ζωή των αρχομένων. Όμως φαίνεται ότι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗΣ: ΣΦΗΚΕΣ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Ο Αριστοφάνης είναι ο μεγάλος δημιουργός της αρχαίας ελληνικής κωμωδίας, ένας άνθρωπος που με ποιητική χάρη, με εντυπωσιακή ελευθεροστομία και με κριτική διάθεση σατίρισε τα κακώς κείμενα του τόπου του και της εποχής του. Μολονότι αντλεί τα θέματά του από τα συγχρονικά του δεδομένα, έχει πιάσει τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων προβλημάτων. Από το πλούσιο έργο του μας σώζονται έντεκα κωμωδίες: Θεσμοφοριάζουσαι, Αχαρνής, Ιππής, Νεφέλαι, Σφήκες, Ειρήνη, Όρνιθες, Λυσιστράτη, Βάτραχοι, Εκκλησιάζουσαι, Πλούτος. [...] (Από την παρουσίαση στο οπισ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΣΟΦΙΣΤΗΣ
Ο "Σοφιστής" είναι δύσκολος διάλογος. Δεν διαβάζεται πολύ και δεν διδάσκεται συχνά. Ο τίτλος θα μπορούσε καΙ να θεωρηθεί παραπλανητικός για τον αναγνώστη, εάν δεν υπήρχε ο υπότιτλος: «η περί του όντος, λογικός». Θα πίστευαν πολλοί ότι ο Πλάτων αποφασίζει να συγκρουσθεί πια με τους ενοχλητικούς σοφιστές και γράφει τον διάλογο ως τελειωτικό κτύπημα εναντίον τους. Αυτό υπάρχει στην συζήτηση, δεν είναι όμως η κριτική ματιά στην σοφιστική το κύριο θέμα του διαλόγου. Η όλη συζήτηση γύρω από το ερώτημα: «τί είναι αυτός που ονομάζουμε σοφιστή, πώς...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΜΥΘΟΙ
Η κύρια λειτουργία του πλατωνικού μύθου, όπως ήδη έχει επισημανθεί, είναι να προσφέρει τις υπηρεσίες του στη φιλοσοφική έρευνα του Πλάτωνα, εκεί όπου η συλλογική διαδικασία ή η επιστημονική έρευνα έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές της και δεν μπορεί να προχωρήσει, αφού η αλήθεια δεν αφήνεται τόσο εύκολα να κλειστεί στη γλώσσα του ορθολογικού συλλογισμού. Είναι οι απροσπέλαστες στη λογική περιοχές του επιστητού ή τουλάχιστον αυτές που με τα όργανα που διέθεταν την εποχή εκείνη δεν ήταν δυνατό να ερευνηθούν πρόκειται προπάντων για, χρονικά, τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ
«Χρειάστηκε η εντατική και παθιασμένη εργασία πολλών γενεών ερευνητών για να βγει κάποιο νόημα από τις ελάχιστες και ξεκομμένες φράσεις που μας σώθηκαν. Αυτό σημαίνει πως είναι απολύτως απαραίτητο να δει κανείς κάποια ή κάποιες εργασίες νεότερων επιστημόνων, που συνοψίζουν τα πορίσματα της μακροχρόνιας έρευνας. Ως τέτοια εργασία επέλεξα τη μελέτη για τον Ηράκλειτο του Guthrie. Προτείνω τον εξής τρόπο ανάγνωσης του παρόντος βιβλίου: Να διαβάσει κανείς πρώτα τα αποσπάσματα του Ηρακλείτου χωρίς να προσπαθεί να αναλύσει και να καταλάβει τα πάν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ - ΑΠΟΚΡΥΦΟΙ ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΠΕΡΙ ΔΙΚΑΙΟΥ
[...] Στο ανωτέρω πλαίσιο κεφαλαιώδη θέση κατέχουν οι αντιλήψεις του Πλάτωνα περί δικαίου. Διαθέτουμε τις κειμενικές προϋποθέσεις για να υποστηρίξουμε ότι η έννοια του δικαίου ανήκει στον αστερισμό των προσφιλών θεμάτων του, την οποία υποστηρίζει στους αρεταϊκούς και πολιτικούς διαλόγους του, κυρίως όμως και συστηματικά στους: "Γοργίας", "Πολιτεία", "Πολιτικός" και μάλιστα υπό ποικίλες οπτικές, και θεματολογικές και μεθοδολογικές. [...] Στην κατηγορία λοιπόν των ανωτέρω διαλόγων μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι ανήκει και ο "Περί δικαίου". Ωσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ: (ΠΕΜΠΤΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Μεταξύ άλλων θεών, στην αρχαία Ελλάδα, ο Έρωτας είναι θεός. Γιατί; Αυτό είναι το πρωταρχικό ερώτημα. Ο "Ερωτικός" του Πλουτάρχου είναι από τα κείμενα που δίνουν την απάντηση. [...] Στον "Ερωτικό" περιέχεται μια θεολογία του πραγματικού. Θεός είναι το πραγματικό που γίνεται μύθος και όχι το αντίστροφο: μύθος, δηλαδή, που θεωρείται πραγματικότητα. Αν ίσχυε το δεύτερο, τότε ο θεός Έρωτας δε θα υπήρχε, αλλά και όλες οι αξίες, που απορρέουν από τον έρωτα, θα έμεναν μετέωρες. Ο Έρωτας είναι θεός επειδή είναι πραγματικός. Έτσι εξηγείται ότι η μυθ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΣΥΜΠΟΣΙΟΝ
Το Συμπόσιον του Πλάτωνος είναι ένα από τα κορυφαία δημιουργήματα του αρχαιοελληνικού και γενικότερα του ανθρώπινου πνεύματος. Με το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο του προβληματισμού, με τον πλούτο του περιεχομένου και την καλλιτεχνική του μορφή (καθώς σκέψη και λόγος συνυφαίνονται σε μια εκπληκτική ενότητα, όσο ίσως σε καμιά άλλη φιλοσοφική συγγραφή) απέσπασε την αναγνώριση και τον θαυμασμό των ανθρώπων που έχουν γνήσια πνευματικά ενδιαφέροντα και συναισθηματική ευαισθησία. Ταυτόχρονα υπήρξε μια μόνιμη πρόκ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΜΑΣ ΛΕΝΕ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΤΡΑΓΙΚΟΙ
Στις αρχαίες τραγωδίες ανατέμνεται η ίδια η ζωή. Ο άνθρωπος, ως σύνθεση αντιθέσεων, παρουσιάζεται να υποφέρει, να χαίρεται, να ερωτεύεται, να μισεί, να καταριέται, να μετανιώνει, να συμπαραστέκεται, να παρατηρεί, να υπακούει, να αντιτάσσεται, να τιμωρεί, να τιμωρείται, να αδικεί, να αδικείται, να εύχεται, να επικαλείται, να ορκίζεται, να εκδικείται, να φιλοσοφεί. Κατά την ενασχόλησή μας με τα κείμενα σκεφτήκαμε να ξεχωρίσουμε κάποιες από τις ωραιότερες "στιγμές" τους, δηλαδή τα λόγια που "μιλάνε" πέραν του μύθου κάθε τραγωδίας και που μας ...
Διαβάστε περισσότερα...