ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ - ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ > ΒΥΖΑΝΤΙΟ

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΚΡΑΤΟΣ
Προσπάθησα και στην έκδοση αυτή να εκσυγχρονίσω το βιβλίο με τη χρησιμοποίηση της νεότερης βιβλιογραφίας και τη συζήτηση των νεότερων απόψεων, όπου βεβαίως τούτο ήταν επιβεβλημένο. Με τον τρόπο αυτό ελπίζω ότι παρουσιάζω βοήθημα, στο οποίο εκτίθενται ευσύνοπτα και εύληπτα όλες οι πλευρές της εσωτερικής και εξωτερικής ιστορικής εξέλιξης ενός κράτους, που στην υπερχιλιετή ιστορία του διέσωσε τη δυτική Ευρώπη κατά τους μακρούς αιώνες του Μεσαίωνα και, συνθέτοντας τα πολιτιστικά στοιχεία της αρχαιότητας και της χριστιανικής Ανατολής σ' αυτό πο...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΟΙΑΙΣΤΩΡΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΠΑΛΑΤΙΟΥ
Το αξίωμα του quaestor της ρωμαϊκής εποχής συνδέεται με τους quaestores paricidii, που είχαν ανακριτικά κυρίως καθήκοντα, προκειμένου να εξιχνιάσουν εγκλήματα φόνου. Θεωρείται ότι αυτοί αποτελούν την πρώτη μορφή του αξιώματος του κοιαίστωρα. Η σύνδεση αυτή γίνεται κυρίως λόγω της ετυμολογικής προέλευσης quaestor από το ρήμα quaerere, το οποίο σημαίνει ερευνώ. Σύμφωνα με τον Ο. Karlowa, η γενική paricidii εξαφανίστηκε στη συνέχεια, καθώς οι λειτουργίες του αξιώματος του quaestor μεταβλήθηκαν και επεκτάθηκαν και σε άλλους τομείς εκτός από το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ
Διπλωματική, από το ουσιαστικόν δίπλωμα (το δεδιπλωμένον, από του ρήματος διπλόω), είναι η βοηθητική της ιστορίας επιστήμη, της οποίας αντικείμενον είναι η κριτική μελέτη των εγγράφων ως ιστορικών πηγών. Τι είναι έγγραφον; Έγγραφον καλούμεν κάθε γραπτήν δήλωσιν έχουσαν νομικής φύσεως περιεχόμενον. Επειδή τα έγγραφα εδιπλούντο δια να σφραγισθούν και να ασφαλισθή με τον τρόπο αυτόν η μυστικότης ή να βεβαιωθεί η γνησιότης των, ωνομάσθησαν διπλώματα. Η χρησιμοποίησις όμως της λέξεως δίπλωμα ως δηλωτικής μιας ιδιαιτέρας κατηγορίας πηγών, των εγ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Ζ' ΠΟΡΦΥΡΟΓΕΝΝΗΤΟΥ DE ADMINISTRANDO IMPERIO
Ως τώρα, το De administrando του Κωνσταντίνου Ζ' Πορφυρογέννητου αντιμετωπιζόταν από τη σύγχρονη έρευνα σαν έργο "περιγραφικής γεωγραφίας", "εθνολογίας", "αρχαιογνωσίας" ή, στην καλύτερη περίπτωση, σαν μια πολύτιμη αλλά δυσνόητη ιστορική πηγή με πολλά λάθη και ανακρίβειες. Στο βιβλίο αυτό το De administrando imperio αντιμετωπίζεται σαν ένα εγχειρίδιο πολιτικής ιδεολογίας που εκφράζεται με μεσαιωνική νοοτροπία και δεοντολογία: περιγράφει με ποιο τρόπο το Βυζάντιο του 10ου αιώνα που κυβερνιέται από τη Μακεδονική δυναστεία αποκηρύσσει το οικο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ
Αυτή η κλασική περιγραφή παρουσιάζει τον οδυνηρό κλονισμό που προκάλεσε στη δυτική χριστιανοσύνη η άλωση της Κωνσταντινούπολης, το Μάιο του 1453, μετά από πολιορκία μερικών εβδομάδων. Οι εκκλήσεις της πόλης είχαν αγνοηθεί και η βοήθεια που είχε σταλεί στη διάρκεια αυτής της κρίσης ήταν αμελητέα. Στους Τούρκους η νίκη δεν προσέφερε μόνο μια νέα αυτοκρατορική πρωτεύουσα, αλλά και εξασφάλισε ότι η αυτοκρατορία τους θα είχε διάρκεια. Για τους Έλληνες, η κατάκτηση σήμανε το τέλος του βυζαντινού πολιτισμού και οδήγησε στην ομαδική αποχώρηση των ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί μια συνοπτική επισκόπηση της οικονομίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τον τέταρτο αιώνα μ.Χ. έως την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Οργανωμένο σε χρονολογική βάση, το βιβλίο αυτό καλύπτει βασικά ζητήματα, όπως η δημογραφία, η γεωργία, η μεταποίηση και η αστική οικονομία, το εμπόριο, οι νομισματικές εξελίξεις, και ο ρόλος του κράτους και της ιδεολογίας. Παρέχει μια περιεκτική γενική θεώρηση της οικονομίας, με έμφαση στις οικονομικές ενέργειες του κράτους, τον παραγωγικό ρόλο της πόλης, και τον ρόλο των μη κρ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΙΚΡΗ ΑΛΗΘΕΙΑ
Το Βυζάντιο ανέκαθεν αποτελούσε σημείο έλξης για τους ιστορικούς, θεολόγους, φιλολόγους, αλλά και άλλους μελετητάς διαφόρων ειδικοτήτων, και αυτό αποδεικνύεται από εκατοντάδες μελέτες και άρθρα που γράφτηκαν και αφορούν όλους τους τομείς και όλες τις εποχές της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ακόμη και μέχρι σήμερα, παρ' ότι πέρασαν 562 περίπου χρόνια από την Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως (το 1453), τόσο η ιστορική πορεία της εν λόγω Αυτοκρατορίας, ως συνέχεια της Αν. Ρωμαϊκής, όσο και ο υπέροχος πολιτισμός της εξακολουθούν να διατηρούν, παγκοσμί...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΙΚΕΦΑΛΟΣ ΑΕΤΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
(...) «Αι παραστάσεις και τα σχήματα αυτού, ως εμβλήματος, παρά αγρίοις και πεπολιτισμένοις λαοίς, είναι απειράριθμα και ποικιλότατα, αναμιχθέντα συχνά και προς ξένα στοιχεία, μεθ' ων απετέλεσαν τα πλήρη δυνάμεως και επιβολής μυθικά και ανύπαρκτα τερατόμορφα ζώα εκείνα, οία οι Γρύπες, αι Σφίγγες, αι Άρπυιαι και τα παρόμοια. Μεταξύ των τελευταίων τεράτων τούτων κοινότατος αποβαίνει, ιδίως από των οψίμων βυζαντιακών αυτοκρατορικών χρόνων, ο νυν παρ' ημίν κοινώς λεγόμενος "Δικέφαλος αετός του Βυζαντίου". Αφότου δηλαδή οι τελευταίοι των βυζαντ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟΝ ΤΟΥ ΜΟΡΕΩΣ
Το χρονικό του Μορέως είναι σημάδι πάνω στην πρώτη αρχή του νεοελληνικού και μ' όλη του την ανθελληνικότητα, τη φραγκοδουλία, τη μισελληνικότητα ασφαλώς ακόμα, είναι μεστό και γενναία νεοελληνικό σημάδι. Παράδοξα έτσι, -μα καθώς πολύ συχνά συμβαίνει το διαλεκτικώτατο τούτο στην Ιστορία- το τόσο αντιφερόμενο κατά της ριζικής υπόστασής μας μαρτυράει μολαταύτα την ισχύ της πρώτης ορμής αυτού του αναγεννώμενου γένους, τις δυνατές εσωτερικές ροπές που το ιθύνουν, το στυλώνουν, το στήνουν εντέλει μες το ζοφερό μεσαίωνα σαν "πραγματικότητα" θεν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΑΒΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΑ ΥΣΤΕΡΟΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑΤΑ
Οι ειδικοί μελετητές τα τελευταία χρόνια έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στις σχέσεις των βυζαντινών και μεταβυζαντινών μυθιστορημάτων με έργα της μεσαιωνικής αραβικής λογοτεχνίας. Έλληνες και ξένοι συγκρίνοντας τα κοινά τους θέματα και μορφολογικά στοιχεία συμβάλλουν αφενός στο να δοθεί μια σαφέστερη εικόνα των πηγών των μεταβυζαντινών κυρίως μυθιστορημάτων και αφετέρου στο να διαπιστωθεί η ισχυρή επίδραση που είχαν δεχθεί οι συγγραφείς των έργων αυτών. Κύριος στόχος της παρούσας μελέτης είναι να επανεξετασθούν τα κοινά τους θέματα και να ερμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΣΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ;
Το Βυζάντιο δέχτηκε και αφομοίωσε στοιχεία από πολλές παραδόσεις (αρμενικές, σλαβικές, ανατολικές ρωμαϊκές μεταξύ άλλων), αλλά εκείνο που χαρακτηρίζει την πολιτιστική του υπόσταση είναι η βάση πάνω στην οποία στηρίχτηκε και η ιστορική συνέχεια στην οποία εγγράφεται. Είναι αναμφισβήτητα πλέον γνωστό, και αυτό ασχέτως εθνικών σκοπιμοτήτων, ότι το βυζαντινό κράτος είναι η οργανική συνέχεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ότι η τέχνη του χρωστά πολλά στο ελληνιστικό κατόρθωμα και στην ανατολική εμπειρία των χρόνων εκείνων, αλλά ως πολιτιστική συνέ...
Διαβάστε περισσότερα...

BIBLIOGRAPHIE DE L' ART BYZANTIN ET POSTBYZANTIN (ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
AVANT PROPOS - ΠΡΟΛΟΓΙΚΑ BIBLIOGRAPHIE DE L' ART BYZANTIN ET POSTBYZANTIN: LES PUBLICATIONS PRECEDENTES - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ: ΟΙ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ABREVIATIONS - ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ LISTE DES PUBLICATIONS 1996 - 2000 - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΩΝ 1996 - 2000 INDEX DES AUTEURS - ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ INDEX PAR MATIERE - ΘΕΜΑΤΟΛΟΓΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ INDEX GEOGRAPHIQUE - ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΡΑΚΛΕΙΟΣ
Ο Ηράκλειος ήταν ένας από τους σημαντικότερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου. Ανήλθε στον θρόνο ανατρέποντας τη λαομίσητη τυραννία του Φωκά και ηγήθηκε του κρίσιμου αγώνα εναντίον της πανίσχυρης Σασσανιδικής αυτοκρατορίας. Χάρη στις έξοχες στρατηγικές και διοικητικές ικανότητές του αλλά και την απαράμιλλη γενναιότητά του, κατόρθωσε να συντρίψει την περσική απειλή. Ο "ιερός" αυτός πόλεμος εναντίον των Περσών έληξε με την επανάκτηση του Τιμίου Σταυρού και το ταξίδι του αυτοκράτορα στην Ιερουσαλήμ ως ταπεινού προσκυνητή. Εκτός από εξαιρετικός στ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ (4ος-15ος ΑΙ.)
Η παρούσα μονογραφία, γραμμένη σε συνεργασία από δύο Έλληνες βυζαντινολόγους, έναν ιστορικό και μια νομισματολόγο, η οποία είχε την εν γένει εικονογραφική επιμέλεια του έργου, αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη προσπάθεια έκδοσης γενικού εγχειριδίου στην Ελλάδα για τη βυζαντινή νομισματική και τα βασικά χαρακτηριστικά της. Το βιβλίο βασίζεται σε εκτενή νομισματολογική βιβλιογραφία και καταγράφει τις απόψεις των κορυφαίων νομισματολόγων από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα και εξής. Ειδικό παράρτημα-δοκίμιο παραθέτει εκτενή βυζαντινολογική νομισ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ (ΕΝΑΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο Θ' τόμος της "Ιστορίας του ελληνικού έθνους - Βυζαντινός Ελληνισμός - Μεσοβυζαντινοί και Υστεροβυζαντινοί χρόνοι", (1071 - 1453), καλύπτει τους τελευταίους τέσσερις αιώνες ζωής του ελληνικού χριστιανικού κράτους. Αφετηρία της περιόδου αυτής αποτελεί το έτος 1071, έτος της μεγάλης ήττας του βυζαντινού στρατού από τους Σελτζούκους Τούρκους στο Μαντζικέρτ της Αρμενίας, που σήμανε την οριστική απώλεια του μεγάλου τμήματος της Μικράς Ασίας για το Βυζάντιο, και της αλώσεως της Βάρεως από τους Νορμανδούς, που σήμανε την απώλεια και του τελευταί...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΡΑΚΜΗ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΙΣΛΑΜΙΣΜΟΥ 11ος - 15ος ΑΙΩΝΑΣ
Το ερέθισμα για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού ήταν το ενδιαφέρον μου για δύο θέματα που από καιρό με προβλημάτιζαν: πρώτον ο εξελληνισμός της ανατολικής Μεσογείου στην αρχαιότητα και, δεύτερον, η μακραίωνη αναμέτρηση των δύο κληρονόμων της ημιεξελληνισμένης ανατολικής Μεσογείου - δηλαδή της βυζαντινής κοινωνίας και την κοινωνίας του Ισλάμ. Η παρακμή του βυζαντινού Ελληνισμού και το φαινόμενο του εξισλαμισμού της Μικράς Ασίας από τον 11ο μέχρι του τέλους του 15ου αιώνα εστιάζονται σ' αυτήν την περιοχή και σ' αυτήν την εποχή όπου οι δύο διαδ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΥΨΗΛΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Η ιδιαιτερότητα της βυζαντινής περίπτωσης πηγάζει από τον συνδυασμό τριών στοιχείων. Πρώτον, το Βυζάντιο αντιμετώπιζε κατά το μείζον μέρος της ιστορίας του τουλάχιστον μια δύναμη στρατιωτικά ισχυρότερή του, και ενίοτε περισσότερες από μία. Δεύτερον, το Βυζάντιο υπήρξε παρά ταύτα η μακροβιότερη πρωταγωνιστική δύναμη στην ιστορία του δυτικού πολιτισμού. Τρίτον, κατόρθωσε να εξαπλώσει τον πολιτισμό του σε μεγάλες απολίτιστες ή ημιβάρβαρες περιοχές του ευρύτερου περιβάλλοντός του, με συνέπειες που συνεχίζουν σήμερα να επηρεάζουν τις πολιτισμικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΦΩΚΑ
"Επί βασιλείας του Νικηφόρου οι Ασσύριοι δεν θα μπορέσουν να αντισταθούν στους Έλληνες... Μετά το θάνατο του θα έρθει ένας χειρότερος (φοβάμαι όμως πως χειρότερος δεν γίνεται) και πιο δειλός. Στη βασιλεία του οι Ασσύριοι μοιραία θα υπερισχύσουν και θα κατακτήσουν μέχρι και την Χαλκηδόνα... Ο βασιλιάς των Ελλήνων είναι μαλλιαρός, φοράει χλαμύδα με μακριά μανίκια και γυναικείο μανδύα, είναι ψεύτης, απατεώνας, αδυσώπητος, πονηρή αλεπού, υπερόπτης, ψευδοταπεινόφρων, τσιγκούνης, πλεονέκτης, τρώει σκόρδο, κρεμμύδια και πράσα..." Πιθανόν σκοπός τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΒΥΖΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ
Το βιβλίο αυτό δεν είναι ένα κλασικό ιστορικό μυθιστόρημα. Η συγγραφέας, αντλώντας αφηγηματικό υλικό από τα τρία γνωστότερα χρονικά που εξιστορούν με δραματικό τρόπο την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, επιχειρεί ν' αναπλάσει αποσπασματικά τις τελευταίες ημέρες της ζωής της Πόλης. Οι ήρωες είναι γνωστοί: ο Παλαιολόγος και οι στρατιώτες του, ο Πατριάρχης Αναστάσιος, ο Μωάμεθ ο Πορθητής και οι δικοί του. Το τέλος γνωστό επίσης: Μα να που μέσα από τη γεύση -πικρή ή γλυκιά- της Ιστορίας μας, γεννιέται πάντα μια νέα ελπίδα. (ΑΠΟ Τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΣ
Τα πρώτα ρήγματα στα άλλοτε γερά θεμέλια της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας είχαν ήδη φανεί με την πρώτη άλωση της Πόλης από τους σταυροφόρους το 1204. Οι συνεχείς δυναστικές διαμάχες και οι παράλληλες αυξανόμενες πιέσεις και προσαρτήσεις εδαφών από τους Τούρκους έχουν δυσχεράνει ανεπανόρθωτα το σχέδιο ανάκαμψης και ανασύνταξης της αυτοκρατορίας. Οι εκκλήσεις και οι απόπειρες για εξασφάλιση βοήθειας από τη Δύση αποδεικνύονται φρούδες και ανεπαρκείς. Ο Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής και ο στρατός του είναι πλέον έτοιμος για έναν πόλεμο με προδιαγεγραμμένη ...
Διαβάστε περισσότερα...