ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΓΛΩΣΣΑ - ΛΕΞΙΚΑ > ΓΛΩΣΣΑ - ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η Ελληνική και η Κινεζική είναι οι μοναδικές ομιλούμενες γλώσσες, ακόμη και σήμερα, των οποίων η ύπαρξη είναι γνωστή εδώ και 3500 χρόνια. Δεν είναι οι μοναδικές γλώσσες του πολιτισμού που ομιλούνταν και γράφονταν επί αιώνες, όπως τα Σουμερικά, τα Αιγυπτιακά, τα Εβραϊκά ή τα Αραβικά κλπ, αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία πως, αν κρίνουμε από την επίδραση που άσκησαν σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες, ακόμα και σήμερα σε όλες τις γλώσσες, η Ελληνική είναι η πρώτη γλώσσα του κόσμου. Τα Ελληνικά δεν εξακολουθούν να ζουν σήμερα μόνο στην Ελλάδα, αλλά έχο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ
Μια βασική προϋπόθεση για την κοινωνική συμβίωση οποιασδήποτε ανθρώπινης ομάδας είναι η δυνατότητα επικοινωνίας ανάμεσα στα μέλη της. Όσο ανετότερα επικοινωνούν τόσο συνεκτικότερη είναι η κοινωνία τους. Στις αναπτυγμένες κοινωνίες η ουσιαστικότερη επαφή των μελών τους πραγματοποιείται όταν επικοινωνεί το ανώτερο χαρακτηριστικό τους, αυτό που τα κάνει να ξεχωρίζουν από τα άλλα ζώα, η προηγμένη λογική τους. Αυτή η επικοινωνία εκφράζεται άμεσα με τον προφορικό λόγο, και έμμεσα με το γραπτό. Ο προφορικός λόγος, που φορέας του είναι η φωνή, προ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
Τη γλώσσα, τη γνωρίσαμε "ως κληρονομημένο προϊόν" (F. De Sassure). Σε ποιο βαθμό δεν διαστρωματώνεται αναδρομικά η μνήμη μας πάνω στο "σώμα" της; Πόσο δηλαδή με το "κληρονομημένο προϊόν", δεν κληρονομούμε κι εμείς "μνημικά ίχνη" που αναφέρονται στο παρελθόν και το μέλλον μας; Η γλώσσα, αυτή η σημαίνουσα, υλική - αφηρημένη ολότητα, είναι μονάχα φορέας σημείων, συμβόλων και οδηγητικών εικόνων ή είναι ταυτόχρονα και ιδρυτικός παράγοντας ενός συνόλου σημασιών με τις οποίες υποδεικνύεται η κοινωνία; Τέλος, πόσο η ταξική πάλη που διεξάγεται παν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΛΑΥΣΗ - ΓΡΑΦΗ - ΑΝΑΓΝΩΣΗ
[...] Στην πραγματικότητα [ο Barthes], επειδή δεν ήθελε να αποδώσει στην καθημερινή χειρονομία ένα οριστικό νόημα, την επεξεργαζόταν μέσω ερμηνειών, σαν να επρόκειτο για μια μεταφορά. Εργαζόταν με βάση την καθημερινή σημασιοδότηση, προσπαθώντας να μην την ακινητοποιήσει, και γι’ αυτό την πραγματευόταν με λεπτότητα, όπως θα έκανε κάποιος που, από σεβασμό προς όλες τις μορφές της ζωής, θα χάιδευε μια περιπλανώμενη γάτα με την χάρη και την αγάπη (και τον σεβασμό) που θα έδειχνε αν χάιδευε μια γάτα Αγκύρας. "Τα πάντα εμποτίζονται από νόημα", έ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΒΡΑΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Η παρούσα Γραμματική της αρχαίας εβραϊκής γλώσσας, μία από τις πολλές που κυκλοφόρησαν και εξακολουθούν να κυκλοφορούν κατά τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και στο εξωτερικό, αποτελεί καρπό της μακρόχρονης ενασχόλησής μου με το πρωτότυπο κείμενο της Π.Δ. και της επί σειράν ετών διδασκαλίας της εβραϊκής γλώσσας στο Τμήμα θεολογίας της θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτή αποσκοπεί να βοηθήσει όχι μόνο τους φοιτητές της θεολογίας αλλά και κάθε άλλο ενδιαφερόμενο να μελετήσει το κείμενο της Π.Δ. από την πρωτότυπη γλώσσα, δηλαδή τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΖΟΡΜΠΑΛΙΚΙ ΤΩΝ ΡΑΓΙΑΔΩΝ
Τι ήταν ο ελτζής, ο βεκίλης και ο καϊμακάμης; Ποια ήταν η διαφορά του αρματολού από τον κλέφτη; Ποιοι ήταν οι Κακλαμάνοι, οι Ταλαρίσιοι και οι Χαλδούπηδες; Ποιος ήταν ανώτερος: ο αγάς, ο πασάς ή ο μπέης; Το μπρίκι ήταν πιο δυνατό, η κορβέτα ή η φρεγάτα; Ποια θέση είχαν στο οθωμανικό σύστημα ο σούμπασης, ο τασιλτάρης και ο ζαμπίτης; Ποια σημασία είχαν στα ελληνικά της εποχής οι λέξεις λουφές, πρέζα και τερτίπι; Καθώς βαίνουμε προς τον εορτασμό των 200 χρόνων από το ιδρυτικό γεγονός του νεοελληνικού κράτους, τα κείμενα της εποχής θα βρεθούν ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
"Η Ηγεμονία της Αγγλικής Γλώσσας" των Donaldo Macedo, Βασιλικής Δενδρινού και Παναγιώτας Γούναρη είναι ένα εξαιρετικό προκλητικό βιβλίο. Μας προκαλεί όλους να αναστοχαστούμε θέματα γλωσσικών πολιτικών και εκπαίδευσης. Καταδεικνύει πώς η αγγλική γλώσσα, ιδιαίτερα στην "επίσημη" μορφή της, τόσο στις ΗΠΑ όσο και παγκοσμίως, εξυπηρετεί συγκεκριμένα συμφέροντα. Δείχνει πειστικά πώς η επικρατούσα τάση στην εκπαίδευση εκθλίβει τις διαφορές κοινωνικής τάξης, φύλου, "φυλής" και άλλων δεικτών ανισότητας και, με αυτόν τον τρόπο, εξυπηρετεί τη δημιουρ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ο Νόαμ Τσόμσκι είναι ένας από τους πολυγραφότατους και πιο σημαντικούς στοχαστές σε θέματα που αφορούν στη γλώσσα και στις νοητικές λειτουργίες. Υποστήριζε πάντα ότι τα ανθρώπινα όντα είναι γενετικά προικισμένα με έμφυτες γλωσσικές ικανότητες - ένα σύνολο αρχών που αποτελούν αυτό που ονομάζει «Καθολική Γραμματική». Οι επιμέρους γλώσσες γεννιούνται από τις συγκεκριμένες περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτή η προσέγγιση στη μελέτη της γλώσσας ονομάστηκε «γενετικό εγχείρημα» και επέφερε επαναστατικές αλλαγές στον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε τις α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ
Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει μελέτες αφιερωμένες στην Ειρήνη Φιλιππάκη - Warburton, καθηγήτρια γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο του Reading της Αγγλίας, το όνομα της οποίας έχει αναπόσπαστα συνδεθεί με την ανάλυση της Νέας Ελληνικής μέσα από σύγχρονα θεωρητικά πρότυπα. Το πρωτοποριακό επιστημονικό και ερευνητικό της έργο αποτελεί ουσιαστική συμβολή στην εξέλιξη και περαιτέρω διαμόρφωση του πρότυπου της Γενετικής - Μετασχηματιστικής θεωρίας του Noam Chomsky. Η πλούσια συγγραφική της δραστηριότητα περιλαμβάνει σημαντικό αριθμό άρθρων και πέντε βι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΛΟΓΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ - ΘΕΩΡΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΑ, ΕΦΑΡΜΟΓΗ
"Πιπεριές Φλωρίνης" ή "πιπεριές Φλώρινας"; Η "νήσος" ή το "νησί"; "Στάλθηκε" ή "εστάλη"; Δεκάδες τέτοια ερωτήματα ταλανίζουν τον μέσο ομιλητή της ελληνικής γλώσσας, ο οποίος αναλώνεται στη σισύφεια αναζήτηση της «αλήθειας» σε τέτοια ψευδοδιλήμματα μέσα από ολισθηρές καθαρολογικές ή υπερπροσαρμοστικές ατραπούς. Αν και το ζήτημα του λόγιου επιπέδου στη σύγχρονη κοινή νέα ελληνική δεν είναι άμοιρο ιδεολογικών και κοινωνικοπολιτικών προεκτάσεων λόγω σύνδεσης με τα κακώς κείμενα του γλωσσικού ζητήματος, η ελληνική γλώσσα ως δομή και χρήση αποδε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΛΩΣΣΑ ΩΣ ΟΧΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Πώς η γλώσσα επιδρά στη διάδοση και επιβίωση του πολιτισμού που εκφράζει και πώς ο πολιτισμός στη διάδοση και επιβίωση της γλώσσας; Η ελληνική γλώσσα ομιλείται χωρίς διακοπή για περισσότερο από 40 αιώνες, με αξιοθαύμαστη συνέχεια, παρά τις μεταβολές που είναι φυσικό να υφίσταται ως ζωντανός οργανισμός. Ανήκει σ' ένα έθνος που διαρκώς έρχεται σε επαφή με δεκάδες άλλους πολιτισμούς, εξαπλώθηκε με πολλούς αποικισμούς και κατακτήσεις μέχρι τα όρια της οικουμένης, μετέδωσε πολιτισμό, κατακτήθηκε από ξένους πολιτισμούς και επέζησε, παραμένοντας ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ
Σκοπός της κοινωνιογλωσσολογίας είναι να εξηγήσει γιατί μιλάμε διαφορετικά ανάλογα με το περιβάλλον ή την περίσταση. Η κοινωνιογλωσσολογική μελέτη παρέχει πλήθος πληροφοριών σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της γλώσσας, τις κοινωνικές σχέσεις σε μια κοινότητα, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους οι άνθρωποι σηματοδοτούν, μέσω της γλώσσας, διάφορες όψεις της κοινωνικής τους ταυτότητας. Στο εισαγωγικό αυτό εγχειρίδιο, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1992 και από τότε αναθεωρείται και εμπλουτίζεται διαρκώς, η Janet Holmes εισάγει τον αναγνώσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ «ΚΑΛΩΣ ΚΕΙΜΕΝΑ» ΓΙΑ ΠΡΟΧΩΡΗΜΕΝΟΥΣ
Ένα εγχειρίδιο διδασκαλίας για την ελληνική ως δεύτερη/ξένη γλώσσα που απευθύνεται σε φοιτητές και σπουδαστές προχωρημένα ελληνομάθειας για τα Επίπεδα Γ1 & Γ2. Ο κεντρικός του στόχος είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων για την Κατανόηση-Παραγωγή Γραπτού Λόγου και Κατανόηση-Παραγωγή Προφορικού Λόγου. Τα κείμενα -αυθεντικός γραπτός λόγος- καλύπτουν ένα ευρύ θεματολόγιο, το οποίο αφορά στη σύγχρονη αντίληψη για τη γλώσσα και τον πολιτισμό. Οι ασκήσεις συστηματοποιούν τη δυναμική των κειμένων με πιο διδακτικό τρόπο. Η θεματική των ενοτήτων και το συνο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΗΜΕΙΩΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΞΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Η παρούσα διατριβή, με τίτλο "Σημειωτική ανάλυση ξενόγλωσσου μαθησιακού υλικού: η παρουσίαση πολιτισμικών χαρακτηριστικών σε εγχειρίδια ιταλικής", έχει ως σκοπό τη διερεύνηση του πολιτισμικού φορτίου, το οποίο μεταφέρουν τα εγχειρίδια της ξένης γλώσσας. Η εργασία αυτή κινήθηκε σε δύο επιστημονικά πεδία: Σημειωτική και Διδακτική των Γλωσσών. Σημείο σύνδεσης ανάμεσα στα δύο αυτά επιστημονικά πεδία ήταν το εγχειρίδιο της ξένης γλώσσας. Το αρχικό σχέδιο έρευνας της διατριβής κατατέθηκε το Φεβρουάριο του 1997 και το θέμα της διατριβής εγκρίθηκε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΟΓΛΩΣΣΟΛΟΓΙΑ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί, μια σύγχρονη εισαγωγή στην Κοινωνιογλωσσολογία, στο επιστημονικό πεδίο της γλωσσολογίας που μελετά τη σχέση της γλώσσας με την κοινωνία και της κοινωνίας με τη γλώσσα, τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους διεπιδρούν μεταξύ τους και επηρεάζουν ή προσδιορίζουν η μια την άλλη. Στα δεκαέξι κεφάλαια του τόμου καλύπτονται όλα τα κεντρικά ζητήματα που απασχολούν τη σύγχρονη Κοινωνιογλωσσολογία και αφορούν, μεταξύ άλλων, τη γλωσσική κοινότητα, τη γεωγραφική προέλευση, την κοινωνική τάξη, την εθνότητα, το φύλο, τη σεξουαλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ
Ότι η ελληνική γλώσσα κατέχει ξεχωριστή θέση ανάμεσα στις 2.700 γλώσσες του κόσμου αποτελεί απλή εμπειρική διαπίστωση. Όσο είναι ορθό ότι, σύμφωνα με τα διδάγματα της γλωσσικής επιστήμης, όλες οι γλώσσες των λαών (οι "φυσικές" ή "εθνικές" λεγόμενες γλώσσες) ως συστήματα επικοινωνίας είναι ισότιμες, άλλο τόσο είναι αληθές ότι ορισμένες γλώσσες που σήκωσαν το βάρος ανεπτυγμένων μορφών πολιτισμού του ανθρώπου γνώρισαν μια καλλιέργεια που τις ξεχωρίζει από τις άλλες. Κατεξοχήν καλλιεργημένη γλώσσα είναι η Ελληνική, αφού σμιλεύθηκε επί 30 και π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΛΛΑ ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
Αυτό το βιβλίο δεν αφορά το λόγο ως τέχνη αλλά το λόγο ως επικοινωνιακό εργαλείο. Όχι πως η λογοτεχνική γλώσσα δεν επιδιώκει και αυτή μια συνεννόηση. Αλλά είναι μέσα από την επικοινωνιακή λειτουργία της γλώσσας κυρίως, με την μορφή του προφορικού ή του γραπτού λόγου, που επιχειρούμε να συνεννοηθούμε αποτελεσματικότερα. Γι’ αυτού του είδους την αποτελεσματικότερη συνεννόηση εκπονήθηκε αυτή η μικρή μελέτη. Για ένα από τα ακροτελεύτια αλλά όχι και ασημαντότερα σημεία πειθαρχίας του γραπτού μας λόγου: τα σημεία της στίξης. Όποιος ασκείται στην...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ Ι. ΦΩΝΟΛΟΓΙΑ
Δεν χρειάζονται ιδιαίτερα επιχειρήματα για να πείσει κανείς πόσο αναγκαίο είναι για τον φιλόλογο να είναι εξοικειωμένος με τα ζητήματα της ιστορικής γραμματικής της αρχαίας μας γλώσσας. Η γνώσι των συστηματικών μεταβολών που χαρακτηρίζουν τη δομή της αρχαίας Ελληνικής σε όλα της τα επίπεδα είναι απαραίτητο εξάρτημα του οπλισμού του μελετητή της αρχαίας. Ιδιαίτερα σημαντικό σε μια ιστορική γραμματική είναι το τμήμα που αφορά στην φωνολογία. Οι μηχανισμοί μεταβολής των «σημαινόντων» (των φωνημάτων και των φωνηματικών διαδοχών) μιας γλώσσας ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΛΦΑΒΗΤΟ
Οι είκοσι οκτώ (28) αιώνες συνεχούς γραπτής παράδοσης της Ελληνικής με το ίδιο αλφάβητο συνιστούν κύριο θέμα μελέτης και ουσιώδες αντικείμενο ειδικής έρευνας της γλώσσας μας. Αυτό είναι που επιχειρείται στο βιβλίο αυτό: σφαιρική πραγμάτευση του μείζονος θέματος του ελληνικού αλφαβήτου. Τα κύρια προβλήματα αλλά και τα επιτεύγματα στην έρευνα της ιστορίας και εξέλιξής του παρουσιάζονται στην έρευνα της ιστορίας και εξέλιξής του παρουσιάζονται αναλυτικά στο α' μέρος του βιβλίου. Εξόχως ενδιαφέρουσα έως αποκαλυπτική είναι η ιστορία κάθε γράμμα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΙΙ. ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ