ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΑΘΗΝΩΝ

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΡΑΜΥΘΙ
Όπως όλα τα πράγματα, και τα πιο μικρά, έχει και ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙΩΝ την Ιστορίαν του. Η σύνταξίς του μου ανετέθη απ' αυτών των φοιτητικών μου χρόνων υπό του διδασκάλου μου, αειμνήστου Νικολάου Πολίτου, ολίγον μετά την εν έτει 1910 γενομένην έκδοσιν του Καταλόγου των παραμυθιακών τύπων του φιλλανδού Antti Aarne. Η ανάθεσις έγινε κατ' εντολήν της μόλις τότε ιδρυθείσης Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, τούτο δε και ανηγγέλθη διά της τρίτης Εκθέσεως περί της δράσεως της Ενώσεως των λαογράφων ερευνητών (Folklore Fellows), της έ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ CITTADINI ΣΤΗ ΒΕΝΕΤΙΚΗ ΚΡΗΤΗ
"Η βενετική κατάκτηση της Κρήτης επέφερε καίριες αλλαγές στη λειτουργία του κοινωνικού οικοδομήματος, όπως αυτό είχε διαμορφωθεί στο νησί στη διάρκεια της βυζαντινής περιόδου. Μία από τις σημαντικότερες μεταβολές που επήλθαν στις δομές του κοινωνικού συστήματος ήταν η διάρθρωση της κοινωνίας σύμφωνα με τις δυτικές συνήθειες και εμπειρίες. [...] Στην κατηγορία των "τσιταδίνων", όπως καλούνται οι cittadini σε ορισμένες ελληνικές πηγές, ανήκαν κατά τις πρώτες δεκαετίες της περιόδου της βενετικής κατοχής άτομα κυρίως λατινικής καταγωγής. Με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΙΚΑΝΔΡΟΣ: ΑΛΕΞΙΦΑΡΜΑΚΑ
Τα Αλεξιφάρμακα του Νικάνδρου του Κολοφωνίου (2ος αι. π.Χ.) έχουν εκδοθεί και ανατυπωθεί από το 1499 (edition princeps) μέχρι σήμερα δεκατέσσερις φορές και σχεδόν πάντοτε μαζί με τα "Θηριακά" του. Η παρούσα κριτική έκδοση βασίζεται στην εξέταση των ήδη γνωστών χειρογράφων, αλλά και άλλων που δεν είχαν χρησιμοποιήσει οι προηγούμενοι εκδότες. Τα κεφάλαια της Εισαγωγής έχουν προέλθει είτε από συνόψιση είτε από μεταφορά των συμπερασμάτων της εργασίας μου που έχει δημοσιευθεί στη σειρά "Πονήματα" του Κέντρου Εκδόσεως Έργων Ελλήνων Συγγραφέων (Κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΣΗ, ΘΕΣΜΟΙ, ΤΑΥΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΝΕΟΛΑΙΑ ΣΤΗ ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Η παρούσα καθολική κρίση είναι πρωτίστως μία κρίση του εαυτού, ο οποίος φαίνεται να παραμένει άκριτα προσδεδεμένος στις παλαιές κυρίαρχες έξεις, σε ένα ανθεκτικό κοινωνικό φαντασιακό που, ως ιστορικό και πολιτισμικό προϊόν, στερείται των οικουμενικών αξιών της νεωτερικότητας. Ο νεανικός εαυτός δεν δείχνει να μετακινείται ριζικά από το παραπάνω πλαίσιο. Η προσκόλληση αυτή όχι μόνον δυσχεραίνει την αναστοχαστική και εποικοδομητική αντίδραση στην κρίση, αλλά ενισχύει την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων και τα παραδοσιακά πρότυπα συμπεριφοράς και π...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΑΝΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΣΤΑ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΑ
Στο βιβλίο τούτο, «Ο πανίερος ναός της Αναστάσεως στα Ιεροσόλυμα», ο αείμνηστος ακαδημαϊκός Γεώργιος Λάββας πραγματεύεται από αρχιτεκτονική, αρχαιολογική και ιστορική άποψη τόπους και μνημεία, των οποίων η επίσκεψη και η προσκύνησή τους ήταν από τα αρχαία χρόνια, και είναι και σήμερα, όνειρο ψυχικό και πνευματικό απειράριθμων χριστιανών. Όλα τα μνημεία, που περιγράφονται και παρουσιάζονται με σχέδια και φωτογραφίες, δεν υπήρχαν όταν δίδασκε, δικαζόταν και σταυρωνόταν ο Χριστός. Υπήρχαν μόνον οι τόποι όπου έλαβαν χώρα τα γεγονότα της σύντομ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΧΑΗΛ ΧΩΝΙΑΤΗΣ - ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΟΥ ΒΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ
Το επιστολογραφικό έργο του μητροπολίτη Αθηνών Μιχαήλ Χωνιάτη δεν έχει προσελκύσει έως τώρα το συστηματικό ενδιαφέρον των ερευνητών. Η αλληλογραφία, η οποία καλύπτει χρονικά την περίοδο μεταξύ των ετών ca. 1179 - ca. 1222, ως πηγή προσωπογραφικών πληροφοριών για τον 12ο και 13ο αι. και ως πλούσιο απόθεμα στοιχείων για την προσωπικότητα και την κοσμοθεωρία του ιδίου του επιστολογράφου, δεν απασχόλησε την έρευνα. Επίσης, ούτε ο λογοτεχνικός χαρακτήρας του έργου με τις ιδιαιτερότητές του απετέλεσε αντικείμενο συστηματικής μελέτης. Στην εργασί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Γεγονός είναι ότι οι Αρχαίοι Έλληνες, όπως άλλωστε, και άλλοι λαοί, χρησιμοποίησαν τις διαθέσιμες τεχνικές γνώσεις για τη βελτίωση του επιπέδου διαβιώσεώς τους. Κατέλιπαν, όμως, περιορισμένο αριθμό συγγραμμάτων επί τεχνολογικών θεμάτων, ενώ εκτεταμένη είναι σήμερα η βιβλιογραφία που αναφέρεται στις λεπτομέρειες των τεχνολογικών επιδόσεών τους. Η παρούσα έρευνα έχει ως αντικείμενο όχι μόνο την εντόπιση ορισμένων συμπληρωματικών τεχνολογικών επιτευγμάτων, αλλά και το πλαίσιο μέσα στο οποίο δημιουργήθηκαν οι αντίστοιχες ανάγκες, την ευρηματικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΛΥΜΠΙΩΤΙΣΣΑ
Η "ΟΛΥΜΠΙΩΤΙΣΣΑ", μονή της Παναγίας παρά την Ελασσόνα της Θεσσαλίας, δεν είναι άγνωστος εις τους ασχολουμένους με τα βυζαντινά μνημεία του ελλαδικού χώρου και με τον ιστορικόν βίον του μεσαιωνικού και νέου Ελληνισμού. Σεβάσμιον προσκύνημα της περιοχής, είχεν ελκύσει κατά καιρούς την προσοχήν και το ενδιαφέρον πολλών και διαφόρων μελετητών, φιλιστόρων λογίων του τόπου και ειδικών επιστημόνων. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΑΛΗΝΟΣ: ΟΤΙ ΤΑΙΣ ΤΟΥ ΣΩΜΑΤΟΣ ΚΡΑΣΕΣΙΝ ΑΙ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΠΟΝΤΑΙ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
(...) Η πραγματεία του "Ότι ταίς του σώματος κράσεσιν αι της ψυχής δυνάμεις έπονται" έχει χαρακτηρισθεί ως ένα από τα καλύτερα έργα του Γαληνού ("ex optimis Galeni"), με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την ιατρική, την ψυχολογία και τη φιλοσοφία. Πρόκειται για ένα κείμενο που ο Περγαμηνός ιατρός κατατάσσει στα "προς την Πλάτωνος φιλοσοφίαν ανήκοντα" έργα του. Ο Γαληνός εξετάζει το πολυσυζητημένο θέμα της σχέσης μεταξύ σώματος και ψυχής αφορμάται από τον αριστοτελικό ορισμό της ψυχής ως "είδους" του σώματος (Περί ψυχής 412a 20-21), για να καταλήξ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΙΔΙΩΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΙΤΑΛΙΑΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ - ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Το καλοκαίρι του 1962 η Ακαδημία Αθηνών, κατά πρόταση του τότε Διευθυντού του Ιστορικού Λεξικού της Νέας Ελληνικής καθηγητού Ιω. Καλλέρη, ανέθεσε την εντολή στον γράφοντα, συντάκτη τότε του Ιστορικού Λεξικού, να μελετήση τα Ελληνικά ιδιώματα της Κάτω Ιταλίας και να συγκεντρώση γλωσσικό υλικό, απαραίτητο για τη σύνταξη του Λεξικού τούτου. Η υπηρεσία συντάξεως του Ιστορικού Λεξικού είχε στη διάθεσή της το γλωσσικό υλικό του Ετυμολογικού Λεξικού των Ελληνοφώνων της Κάτω Ιταλίας του Rohlfs, της Ιστορικής Γραμματικής και των πολυπληθών πραγματε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)

ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΤΣΑΚΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ) Κ - Ο

ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΤΣΑΚΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ) Π - Ω

ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΤΣΑΚΩΝΙΚΗΣ ΔΙΑΛΕΚΤΟΥ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ) Α - Ι
Τόσο με το Λεξικό του, όσο και με τις άλλες του εργασίες, ο Μ. Δέφνερ συνετέλεσε, περισσότερο από κάθε άλλον, στην αναγνώριση της αξίας της τσακωνικής διαλέκτου και στην άρση κάθε αμφιβολίας για την καταγωγή της. Όσοι αμφισβητούσαν ως τότε την καταγωγή της και την αξία της, συνήθως από άγνοια, δεν είχαν πια λόγους να επιμείνουν σ' αυτή τους την αμφισβήτηση. Έγινε, ωστόσο, αρκετά νωρίς, φανερή η ανάγκη για την έκδοση ενός νέου Λεξικού της Τσακωνικής. Πρώτα, επειδή από το Λεξικό του Δέφνερ λείπει ένας μεγάλος αριθμός λέξεων, που η απουσία το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟΠΙΚΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΣΤΙΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΕΣ ΠΟΛΕΙΣ
"...Στη μονογραφία της με θέμα τα τοπικά συμβούλια στις βυζαντινές πόλεις κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο εξετάζεται η δομή και η οργάνωση της κοινωνίας στα αστικά κέντρα της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Με βάση το τεκμηριωτικό υλικό που προσφέρουν οι πηγές, επιχειρείται η κωδικοποίηση των μορφών των συσσωματώσεων σε μεγάλο αριθμό πόλεων, στη Μακεδονία και Θράκη, στην Ήπειρο και Αιτωλοακαρνανία, στην Πελοπόννησο, και στη Μικρά Ασία, η ερμηνεία των όρων που χρησιμοποιούνται στα κείμενα, με τις εκάστοτε εννοιολογικές αποχρώσεις τους, η ανάδει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1940-1944 (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ: 1944)
1/1/1944 Οι δυνάμεις του Ε.Λ.Α.Σ. εκτέλεσαν 26 αμάχους στο Μυρόφυλλο. Οι εμφύλιες συγκρούσεις συνεχίζονται. Daily Situation Report αριθ. 163. Άκρως απόρρ., 31 Ιαν. 1944. F.O.371/43678/R2070. 1/1/1944 Ο Talbot-Rice τονίζει στον A. R. Dew του F.O. ότι οι μονάδες του Ε.Λ.Α.Σ. στη Μακεδονία, ιδιαίτερα στα Πιέρια και στο Βέρμιο, πρέπει να ενισχυθούν, διότι, ενώ διεξάγουν σκληρές μάχες εναντίον των Γερμανών, βρίσκονται σε απελπιστική κατάσταση λόγω έλλειψης εφοδίων. Ο Talbot-Rice διαβιβάζει τέσσερα σχετικά τηλεγραφήματα Βρετανών αξιωματικών - συ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ 1940-1944 (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ: 1940-1943)
(. . .) Στην παρούσα έκδοση, που πραγματοποιείται στο πλαίσιο του ανωτέρω προγράμματος, καταγράφονται περιληπτικά τα σημαντικότερα πολεμικά, πολιτικά και διπλωματικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά το διάστημα 1940-1944 στην Ελλάδα και το εξωτερικό (κυρίως στη Μέση Ανατολή και την Αγγλία), όπως αυτά περιγράφονται στα έγγραφα που υπάρχουν στη σειρά F.O.371 3. Η αρχειακή σειρά περιέχει κυρίως τηλεγραφήματα ή σώματα τηλεγραφημάτων, καθώς και επιστολές, εκθέσεις ιδιωτών ή υπηρεσιών, καθώς και πρακτικά συνεδριάσεων διαφόρων βρετανικών επιτρο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΜΑΝΟΥΗΛ Β' ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ
Ο κατακερματισμός και η γεωγραφική συρρίκνωση του βυζαντινού κράτους κατά τον 13ο αιώνα, η κάμψη της πολιτικής και της στρατιωτικής του ισχύος, η οικονομική και κοινωνική αποσύνθεση που χαρακτηρίζει τους δύο τελευταίους αιώνες του ιστορικού του βίου, αλλά και η συνεχώς εντεινόμενη τουρκική πίεση, δεν αποτελούσαν βέβαια συνθήκες πρόσφορες για πνευματική δημιουργία και για επιδόσεις σε έργα πολιτισμού. Και όμως, μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα παρακμής και αβεβαιότητας για το μέλλον, εκδηλώθηκε και αναπτύχθηκε η εκπληκτική εκείνη άνθηση των γρα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΤΟ ΑΙΓΑΙΟ
Ε. ΜΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΠΡΟΛΟΓΟΣ Α. ΚΕΛΕΣΙΔΟΥ, Η ΣΥΜΦΙΛΙΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟΝ ΤΟΥ: Ο ΑΒΔΗΡΙΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ Ε. ΜΑΡΑΓΓΙΑΝΟΥ-ΔΕΡΜΟΥΣΗ, ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΠΥΘΑΓΟΡΕΙΟΙ Ε. ΜΑΡΑΓΓΙΑΝΟΥ-ΔΕΡΜΟΥΣΗ, ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ Α. ΜΑΝΟΣ, ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΞΙΕΣ ΣΤΑ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ: ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ Μ. ΠΡΩΤΟΠΑΠΑ-ΜΑΡΝΕΛΗ, ΖΗΝΩΝ - ΠΑΝΑΙΤΙΟΣ - ΠΟΣΕΙΔΩΝΙΟΣ - ΚΙΚΕΡΩΝ Ρ. ΑΡΓΥΡΟΠΟΥΛΟΥ, ΝΕΟΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΤΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ. ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗΣ ΣΥΝΤΟΜΗ ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ
Το παρόν τομίδιο περιλαμβάνει τα κείμενα των ομιλιών της Ημερίδας. Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευγενική χορηγία της Ελένης Καρκαζή Πουρνάρα. Θυγατέρα του Δημητρίου Πουρνάρα από το Μεγάλο Χωριό της Ευρυτανίας και της Αναστασίας Παπαδοπούλου από τη Σμύρνη, η Καρκαζή, μαζί με τον αδελφό της Νίκο, τιμά εδώ και καιρό αθόρυβα με πολλαπλές δωρεές τη μνήμη των γονιών της, αφήνοντας πολιτισμικό αποτύπωμα στις γενέτειρές τους ή στους χώρους εργασίας τους. Ας σημειωθεί ότι με σημαντική δωρεά των δύο αδελφών ανακαινίστηκε πλήρως η βιβλιοθήκη της ...
Διαβάστε περισσότερα...