ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ ΦΩΤΗΣ

ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΣΤΗΝ ΕΚΦΡΑΣΙ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΑ 120 ΧΡΟΝΙΑ από τη γέννηση και τα 50 χρόνια από τον θάνατο του Φώτη Κόντογλου, το Μουσείο Μπενάκη τιμά τον σπουδαίο καλλιτέχνη και συγγραφέα με μία έκθεση αφιερωμένη στα βιβλία που συνέγραψε και εικονογράφησε, αναδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό μία άλλη πτυχή του εξαιρετικού ταλέντου του. Η επιλογή του χώρου για την έκθεση έχει τη δική της βαρύνουσα σημασία: Το σπίτι του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα, εκεί που εδώ και τρία χρόνια εκτίθεται το σύνολο της πνευματικής και καλλιτεχνικής παραγωγής της Ελλάδας του εικοστού αιώνα, με την κο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥΣ ΕΝ ΕΙΚΟΝΙ ΔΙΑΠΟΡΕΥΟΜΕΝΟΣ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
[. . .] Αυτή η έκδοση, η αφιερωμένη στον ένα αιώνα από τη γέννησή του και στα τριαντάχρονα από την κοίμησή του, δεν περιορίζεται θεματολογικά σε κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο παραμένει ανοιχτή σε σημερινές προσεγγίσεις που αναφέρονται σε όλο το δυνατόν περισσότερες εκφάνσεις της ζωής και του έργου του Κόντογλου από συγγραφείς και δημιουργούς όλων σχεδόν των γενεών, που τον γνώρισαν είτε προσωπικά είτε μέσα από το έργο του. Στην επικοινωνία με όλους τους συνεργάτες - συγγραφείς διαπιστώθηκε ο θαυμασμός και η ευγνωμοσύνη που του τρέφουν α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΙΒΑΛΙ Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ
Σε τούτη τη συλλογή διηγημάτων του, ο κυρ Φώτης Κόντογλου αναπολεί και καταγράφει γεγονότα και ιστορίες της λατρεμένης πατρίδας του, τ’ Αϊβαλιού. Της μικρής πολιτείας, όπου έζησε τα νεανικά του χρόνια, που είναι κρυμμένη κάπου εκεί μες στα μπουγάζια και τις ακρογιαλιές της βλογημένης Ανατολής. Θρηνώντας την απώλειά της, μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και τον ερχομό του στην Ελλάδα, μας μιλάει νοσταλγικά για τους «αρχαίους ανθρώπους» της, μας διηγείται με αυθόρμητη ειλικρίνεια τις προσωπικές ιστορίες τους, πότε για αγίους, πότε για απλοϊκο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟΝ ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΝ
Ο Φώτης Κόντογλου έρχεται πάλι, ολοζώντανος, ανάμεσά μας με τούτο το βιβλίο. Χωρίς ψεύτικες ευγένειες και υποκριτικά τερτίπια, μιλάει σ' ένα νεώτερό του αγιογράφο με τόση αγάπη, που νομίζει κανείς πως είναι ο Διδάσκαλος και ο Γέροντάς του. Μου θυμίζει, σε πολλά σημεία, το βιβλίο του Ρίλκε "Γράμματα σ' ένα νέο ποιητή". Μόνο που, εδώ, η σχέση των δύο ανδρών αγγίζει -πέρ' από το επίπεδο της τέχνης- και τον άνθρωπο, στις διαπροσωπικές σχέσεις, τις οποίες η ζωή μας κάνει να ζήσουμε. Τον Ευάγγελο Μαυρικάκη κανείς δεν τον ήξερε, παραέξω από τον τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΔΡΟ ΚΑΖΑΣ ΚΑΙ ΒΑΣΑΝΤΑ
[...] Εδώ, στο νησάκι μου, είμαι βασιλιάς. Περπατώ με μεγάλα βήματα, είμαι στο κέφι, και καταλαβαίνω το Θεό και τους προγόνους μου να μου κρατάν σιωπηλή συντροφιά. Σηκώνουμαι πολύ πρωί και κάνω ένα μικρό περίπατο γύρω στο μεγάλο και παράξενο βράχο, που κρέμεται απάνου απ' το σπιτάκι μου. Έτυχε, με σεισμό, να τον ακούσω να τρίζει απάνου απ' το κεφάλι μου. Το καλοκαίρι, σαν κάνει ζέστη τ' απομεσήμερο, πάω και ξαπλώνουμαι στον ίσκιο του, και το μάτι μου βιάζεται να λογαριάζει το ανιστόρητο βάρος που κρέμεται στον αγέρα. Με πιάνει ζάλη και μου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΔΑΜΑΣΤΕΣ ΨΥΧΕΣ
Ψυχές αδάμαστες. Ανυπότακτες και άγριες, όπως η θάλασσα την οποία διέπλεαν οι ήρωες των περιπετειών που αναπλάθει ο Φώτης Κόντογλου, χρησιμοποιώντας ιστορίες γραμμένες από το χέρι αυτών των ανθρώπων. Τα κεντρικά πρόσωπα του βιβλίου, οι θαλασσοπόροι, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Πάλεψαν γενναία μέσα στα κύματα και αντιμετώπισαν παλικαρίσια τις δυσκολίες της ζωής, βγαίνοντας νικητές, έστω κι αν τις περισσότερες φορές έφτασαν στα απώτατα όρια των σωματικών, ηθικών και ψυχικών αντοχών τους. Έτσι, προβάλλουν ως πρότυπα αγωνιστικότητας, άσχετ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ
Με τη φρεσκάδα του χρονογραφήματος, αλλά και το βάθος σοφίας του δεξιοτέχνη των νεοελληνικών γραμμάτων Φώτη Κόντογλου, τα κείμενα του "Ευλογημένου καταφυγίου" είναι πάντα επίκαιρα. Δημοσιευμένα στην εφημερίδα "Ελευθερία" σε διάστημα μιας εικοσαετίας (1948-68), τα πονήματα αυτά του μαστρο-Φώτη έχουν στο επίκεντρό τους διάφορα θέματα. Κοινό χαρακτηριστικό, το αποτύπωμα της ψυχής του συγγραφέα. Είτε μιλάει για τον τζίτζικα είτε για την ξενοδουλία που ήδη από τότε άρχισε να σαρώνει τα πάντα, ο μαΐστωρ του λόγου και της αγιογραφίας συγκλονίζει ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΜΙΑ ΙΔΕΑ ΠΕΡΙ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗΣ
Η αντιδιαστολή, που επιχειρεί ο Κόντογλου μεταξύ της βυζαντινής και δυτικής τέχνης, γίνεται με κριτήρια εικαστικά. . . με βάση τη λειτουργικότητα των ζωγραφικών λύσεων και την κοινωνική αποστολή του έργου τέχνης. Πουθενά δεν υπεισέρχεται ο εθνικισμός, η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός, όπως πολλοί τον κατηγορούν. . . Ο Κόντογλου είναι . . . βαθιά ενωτικός για τον ελληνισμό και, ακόμα πιο πολύ, είναι άνθρωπος που προωθεί την υγιή σχέση μας με τον περιβάλλοντα ημάς γεωπολιτικό χώρο και τους άλλους πολιτισμούς, που τείνουν σήμερα να κυριαρχήσο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΛΗΡΟ ΤΑΜΑ

ΟΚΤΩ ΦΟΡΗΤΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ
«Το Άγιον Όρος για τον μακαριστό Φώτιο Κόντογλου (1895-1965), τον ομολογητή της παναμώμου ορθοδόξου πίστεως και τον πολύφθογγο κήρυκα του πνευματικού κάλλους της βυζαντινής ζωγραφικής, υπήρξε η κολυμβήθρα όπου αναβαπτίστηκε και γνώρισε, κυρίως εδώ, τους θησαυρούς της Ορθοδοξίας... Η Μονή Γρηγορίου ήταν ένα από τα αγαπημένα του μοναστήρια. Στα 1923 σχεδιάζει την νότια όψη της μονής από τη θάλασσα, ενώ έχει ήδη αντιγράψει σε άσπρο μαύρο μια εικόνα του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου... Η μονή δεν είχε έργα πρωτότυπα του Φ. Κόντογλου. Μια ευγενικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΑΛΑΣΣΕΣ, ΚΑΙΚΙΑ ΚΑΙ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΗΔΕΣ

Η ΠΟΝΕΜΕΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ
" ...Τα έθνη που ξαγοράζουνε κάθε ώρα της ζωής τους με αίμα καί μ' αγωνία, πλουτίζουνται με πνευματικές χάρες πού δεν τίς γνωρίζουνε οι καλοπερασμένοι λαοί. Αυτοί απομένουνε φτωχοί από πνευματικούς θησαυρούς κι από ανθρωπιά, γιατί ή καλοπέραση κάνει χοντροειδή τον μέσα άνθρωπο. Ενώ ό πόνος κατεργάζεται τους λαούς καί τους καθαρίζει, όπως καθαρίζεται το χρυσάφι με φωτιά μέσα στο χωνευτήρι. Για τούτο ή δυστυχισμένη Ρωμιοσύνη στολίστηκε με κάποια αμάραντα άνθη, πού δεν τ' αξιωθήκανε οι μεγάλοι κι οι τρανοί λαοί της γης..." (Φώτης Κόντογλου) (...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Εκεί περίπου και πιο πέρα (π. Σταμάτης Σκλήρης) Η εικονογραφία του Γιώργου Κόρδη (Κ. Γ. Ξυνόπουλος) Τα διηγήματα: Θείον όραμα - Ανδρέας Καρκαβίτσας Παραμονή Χριστούγεννα - Φώτης Κόντογλου Ο αναποδιασμένος - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Χριστούγεννα στη σπηλιά - Φώτης Κόντογλου Βαρυχειμωνιά - Αλέξανδρος Μωραϊτίδης Ο χαραμάδος - Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης Γιάννης ο βλογημένος - Φώτης Κόντογλου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑΞΙΔΕΥΤΕΣ ΚΙ ΟΝΕΙΡΟΠΟΛΟΙ
«Καλόγηρος, τσομπάνος, κουρσάρος, Ρομπινσώνας, πειρατής, Γιάννης Αγιάννης, Πλοίαρχος Γκραντ, σκιτσογράφος, αγιογράφος, λογοτέχνης, ψάλτης για Βυζαντινός», ο Κόντογλου μας ταξιδεύει ξανά με την πένα του. Αυτή τη φορά μας πάει σε τόπους ξεχασμένους ή ειδωμένους με βλέμμα αλλιώτικο, με τη ματιά που μόνο αυτός μπορεί να βλέπει. Αίγυπτος, Μαύρη Αφρική, Εγγύς και Άπω Ανατολή και Μικρασία και παγωμένες χώρες του Βορρά. Αραπάδες, Άραβες, Συριάνοι, Λιβανέζοι, φυλές του Κουρδιστάν, του Αφγανιστάν, της βαθιάς Ασίας. . . Από τη Μεσόγειο ίσαμε την Κίνα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΙΣ
(. . .)Έτσι μορφωθήκανε τα έμορφα και αγνά έθιμά μας, με ψαλμωδίες που τις λένε ακόμα τα παιδιά στους δρόμους και στα σπίτια, με καμπάνες, με όμορφα αισθήματα, με σεμνές διασκεδάσεις, με ευχάριστη συναναστροφή, που δένουνε μεταξύ τους τούς ανθρώπους περισσότερο, παρά που τους χωρίζουνε. Μα ο υλισμός κι ο λύκος της αναισθησίας μολεύει σιγά-σιγά αυτές τις καλές γιορτές μας, που πολύ τις παρομοιάζανε οι αρχαίοι πρόγονοί μας με σταθμούς για να ξεκουραζόμαστε στο μονότονο δρόμο της ζωής μας, λέγοντας: «Βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόκευτος»...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΝΑΓΙΑ ΚΑΙ ΥΠΕΡΑΓΙΑ
Ο Φώτης Κόντογλου είναι η ζωντανή έκφραση της Ρωμιοσύνης, αλλά και της «χαρμολύπης», όπως τη διδάσκει στην ιερή γλώσσα των Πατέρων μας η Ορθοδοξία. Ο ίδιος ονομάζει, σ' ένα κείμενο του βιβλίου τούτου, τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη: «ο αγιασμένος γλάρος της Σκιάθου», «ο φιλέρημος γέρων», που μεθούσε με το νέκταρ της Παναγιάς, ψάλλοντας την «Πεποικιλμένη». Ανάλογους τίτλους θα μπορούσαμε κι εμείς να δώσουμε στον Κόντογλου, που αγαπούσε τους Αγίους, αλλά πάνω από όλα την Παναγία, για την οποία έχει γράψει σελίδες συγκλονιστικής ομορφιάς και λογο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΗΜΙΣΜΕΝΟΙ ΑΝΤΡΕΣ ΚΑΙ ΛΗΣΜΟΝΗΜΕΝΟΙ

ΑΝΕΣΤΗ ΧΡΙΣΤΟΣ
Ο ολόφρεσκος και ανεπιτήδευτος λόγος του Κόντογλου δεν έχει καμιά σχέση με «επιστημονικές» θεολογικές εμβαθύνσεις, προσωπικές τοποθετήσεις ή συναισθηματισμούς. Παραθέτει απλώς τα Ευαγγελικά γεγονότα, όπως άλλωστε κάνουν οι Ευαγγελισταί και οι Απόστολοι, και τα ζωντανεύει με το απαράμιλλο ύφος του. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΙΒΑΛΙ - Η ΠΑΤΡΙΔΑ ΜΟΥ

ΜΙΚΡΟ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΟ
(. . .) Φωνάζω και στεναχωριέμαι γιατί η φυλή μας χάνει τα αληθινά πράγματα και παίρνει τα ψεύτικα, και έτσι δεν χαίρεται τα τόσα πνευματικά πλούτη που κληρονόμησε και δεν θρέφεται από το αντρειωμένο και ζωογόνο Ελληνικό γάλα που έθρεψε κι αγρίμια ακόμη και τα 'κανε ανθρώπους. Αυτό το γάλα δεν είναι της δικής μου μάνας μα της μάνας ολονών μας, που τ' αρνηθήκανε όσοι σας δίνουνε να πιήτε αντί γάλα το φαρμάκι της ψευτιάς που τη λένε "πρόοδο", "εξέλιξη", "κοσμοπολιτισμό", "μοντερνισμό" και άλλα. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...