ΑΣΙΝΗ

ΕΞΟΥΣΙΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ
"Ο ήλιος δεν δύει ποτέ στη βρετανική επικράτεια", υπερηφανεύονταν οι Βρετανοί μέχρι και τα μέσα του 20ού αιώνα. Οι κόκκινες περιοχές στον χάρτη, που έβλεπαν στα σχολικά τους εγχειρίδια οι μικροί μαθητές, τους γέμιζαν υπερηφάνεια, αλλά και τους βάρυναν με το "καθήκον του λευκού ανθρώπου", όπως το έθετε ο Ράντγιαρντ Κίπλινγκ στο ποίημά του, "να εκπολιτίσει τον κόσμο". Οι αντιλήψεις αυτές για την αυτοκρατορία, καθώς και η εμπειρία της ίδιας της αυτοκρατορίας, από τη σκοπιά των αποικιοκρατών και των αποικιοκρατούμενων, είναι το θέμα αυτού του ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η μετακαποδιστριακή περίοδος
Η περίοδος από τη δολοφονία του κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια (1831) έως την έλευση του βασιλιά Όθωνα στην Ελλάδα (1833) θεωρείται παραδοσιακά μία περίοδος «αναρχίας», η οποία παραμένει μέχρι σήμερα λίγο έως πολύ άγνωστη. Ήταν αυτό το κρίσιμο διάστημα όμως, κατά το οποίο επιβλήθηκε το πολίτευμα της απόλυτης μοναρχίας στο ελληνικό κράτος, την ίδια στιγμή που οι Κυβερνητικοί και οι Συνταγματικοί αλληλοσυγκρούονταν για την άσκηση του κυβερνητικού δικαιώματος. Ποιοι παράγοντες υπέσκαψαν την επιλογή των Ελλήνων για τον συνταγματικό περιορισμό τη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΠΡΟΠΑΓΑΝΔΑΣ
Τα Δεκεμβριανά, η αποκαλούμενη "μάχη των 33 ημερών" μεταξύ των κυβερνητικών και βρετανικών δυνάμεων και του ΕΛΑΣ, κατέχουν εξέχουσα θέση στην ελληνική ιστοριογραφία. Το ανά χείρας βιβλίο επιχειρεί να αναδείξει μία παράμετρο του Δεκέμβρη του 1944 που δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή και αφορά την καταγραφή και ερμηνεία του από τον αθηναϊκό Τύπο της περιόδου. Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στις πολιτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα από τις αρχές Νοεμβρίου 1944 έως και την υπογραφή της ανακωχής, τον Ιανουάριο του 1945. Έμφαση δίνεται στη στάση που τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΟΧΙΚΗ ΒΙΑ 1939-1945
Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε καθοριστικός για την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας. Η αναζήτηση των λόγων που προκάλεσαν το ξέσπασμα του πολέμου έχει οδηγήσει κατά καιρούς σε έντονες διαμάχες στη δημόσια σφαίρα, ενώ οι μεταπολεμικές προσεγγίσεις πρόσφεραν ευκαιρίες ανατροφοδότησης της ευρύτερης συζήτησης. Η βία που ασκήθηκε από τις γερμανικές δυνάμεις και τους συμμάχους τους εναντίον των αντίπαλων στρατιωτικών δυνάμεων αλλά και του άμαχου πληθυσμού της κατεχόμενης Ευρώπης αποτέλεσε το θέμα του διεθνούς επιστημονικού συνεδρίου, που πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΩΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ
Το έργο της Άννας Φιλίνη «ΖΩΓΡΑΦΙΚΟ ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ - Φρίζα με 12 εικόνες για για την Ελληνική Επανάσταση του 1821» παρουσιάζει στιγμές της Επανάστασης μέσα στο διεθνές πλαίσιο επαναστάσεων και εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων με διαχρονικούς συνειρμούς και με τη συμμετοχή των ηρώων, των ποιητών, των φιλελλήνων, αλλά και των εμφυλίων πολέμων, των ερώτων και των ανθρωπίνων παθών. Στο βιβλίο οι 12 εικόνες, που απαρτίζουν το συνολικό έργο, συνοδεύονται από 12 κείμενα -ένα για κάθε εικόνα- που πληροφορούν για γεγονότα και ταυτόχρονα ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΣΙΑΤΗΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
Ο Γιώργος Σεφέρης, το τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, καθιερώθηκε ως εξέχουσα φιγούρα της νεοελληνικής ποπ κουλτούρας, ως ένας αρρενωπός κατεξοχήν εκφραστής της ελληνικότητας και της εθνικής αντιδικτατορικής ενότητας. Στο βιβλίο αυτό υποστηρίζεται ότι η εικόνα αυτή βασίζεται σε μία μερική και επιλεκτική ανάγνωση του έργου του. Αν στρέψουμε το βλέμμα σε μέχρι τώρα παραμελημένες σελίδες ιδίως από τα κατάλοιπά του, προκύπτει διαφορετική εικόνα. Ο Σεφέρης γεννήθηκε στην (Μικρά) Ασία. Αν ήταν Ασιάτης, όμως, αυτό δεν οφείλεται στο τυχαίο γεγον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΝΑΡΙΝΙ ΣΕ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΕΙΟ
Μέχρι το 1986 οι βρετανοί ανθρακωρύχοι συνήθιζαν να παίρνουν στις σήραγγες ένα καναρίνι για να ελέγχει την ποιότητα του αέρα. Όταν το καναρίνι σταματούσε να κελαηδάει, οι εργάτες καταλάβαιναν ότι σύντομα η ατμόσφαιρα θα γίνει αποπνικτική από τοξικά αέρια και έσπευδαν να εκκενώσουν τις σήραγγες. Η φράση "Καναρίνι σε ανθρακωρυχείο" χρησιμοποιήθηκε ως μεταφορά για τις συνέπειες των μεταρρυθμίσεων στα βρετανικά πανεπιστήμια μετά τη δεκαετία του '80, οι οποίες λειτούργησαν ως πρότυπο για πολλές άλλες χώρες της Ευρώπης. Στο βιβλίο αναλύεται παρα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΩΣ ΜΑΘΑΙΝΟΥΜΕ ΙΣΤΟΡΙΑ ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΤΗ ΔΙΔΑΧΘΟΥΜΕ;
Γιατί ξεσπούν πόλεμοι ιστορίας; Γιατί διψάμε για ό,τι έχει σχέση με το παρελθόν, είτε πρόκειται για κινηματογραφικά έργα, μυθιστορήματα, τις ιστορίες του παππού και της γιαγιάς ή απλώς για αντικείμενα που φέρουν την πατίνα του χρόνου; Πώς κατανοούμε τις εισβολές του παρελθόντος στο παρόν; Χρειαζόμαστε περισσότερη ιστορία ή χρειαζόμαστε μια άλλη ιστορία; Αυτά είναι τα ερωτήματα από τα οποία ξεκινά τούτο το βιβλίο. Στον πυρήνα του βρίσκεται η παραδοχή ότι ιστορία δεν είναι μόνο η γνώση για το τι έγινε στο παρελθόν αλλά και ο τρόπος που σχετι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΤΟΥ 1821 ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Τι απέγιναν οι Αγωνιστές του 1821 μετά την Επανάσταση; Το βιβλίο αυτό εξετάζει την τύχη των Αγωνιστών κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων ζωής του ελληνικού βασιλείου: τη συζήτηση γύρω από τα κριτήρια ιεράρχησής τους τη διαχείριση της δημόσιας εικόνας τους τις μεταξύ τους έριδες και τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ομονοούσαν τη συμβολή τους στη διαμόρφωση ενός ξενηλατικού και αντιδυτικού πνεύματος με ποικίλες εκφάνσεις (αντιβαυαρισμός, αυτοχθονισμός, αντιφαναριωτισμός) τις ιδεολογικές και πολιτικές παραμέτρους που συντέλεσαν στη διαμόρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΤΑΡΤΕΣ
Οι "Αντάρτες" είναι ένα ξεχωριστό λογοτεχνικό κείμενο του Γ. Κοτζιούλα: νουβέλα αλλά και απομνημόνευμα, λογοτεχνικό έργο άλλα και μαρτυρία, ψυχογράφημα αλλά και χρονικό. Στους "Αντάρτες" περιγράφεται μια ιστορία που βασίζεται σε γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ήπειρο την περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης. Ο Λάμπρος Βέργος (το προσωπείο του συγγραφέα) και οι συντοπίτες του παρακολουθούν την εμφάνιση των πρώτων αντάρτικων ομάδων στην περιοχή· γίνονται μάρτυρες της τιμωρίας του προδότη, της ενέδρας και της αψιμαχίας με τους Ιταλούς κα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΜΕΛΕΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ (ΕΜΕΠ) ΚΑΙ Η ΙΔΙΑΙΤΕΡΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΣΤΟΝ ΑΝΤΙΔΙΚΤΑΤΟΡΙΚΟ ΑΓΩΝΑ (1970-1972)
Η σύντομη ζωή της Εταιρείας Μελέτης Ελληνικών Προβλημάτων, γνωστότερης ως ΕΜΕΠ, σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια 1970-1972 δεν έτυχε μέχρι σήμερα ιδιαίτερης ιστοριογραφικής προσοχής. Το κενό αυτό έρχεται να καλύψει η μελέτη που ολοκλήρωσε η ιστορικός Δήμητρα Σαμίου, αξιοποιώντας το πλούσιο αρχειακό υλικό που διαφύλαξαν τα ιδρυτικά μέλη της ΕΜΕΠ, καθώς και τις προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που συμμετείχαν σε αυτή την αντιδικτατορική κίνηση. Το παρόν βιβλίο ανατρέχει όχι μόνο στις εκδηλώσεις που οργάνωσε η Εταιρεία αλλά και στα γεγονότα που οδήγη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΚΙΜΙΑ ΝΑΥΤΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ - ΡΩΣΙΑΣ
«...Στα ιστορικά δοκίμια που παρουσιάζονται στους αναγνώστες εξιστορούνται και ενίοτε υπενθυμίζονται ορισμένα αξιομνημόνευτα γεγονότα που έλαβαν χώρα στη Ρωσία κατά τον 18ο και 19ο αιώνα, και γίνεται αναφορά στα πρόσωπα που συμμετείχαν σε αυτά, καθώς και στα κατορθώματά τους στον πόλεμο αλλά και την ειρήνη» στη δραστηριοποίησή τους κατά τη διάρκεια του πολέμου αλλά και στην καθημερινότητά τους, και τον τρόπο με τον οποίο όλα αυτά καθόρισαν την τελική επιτυχία και την επίτευξη της νίκης, κάνοντάς τους να μείνουν για πάντα στην ιστορία της χ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΘΝΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝΗ
Για ποιους λόγους και με ποιον τρόπο διακρίνεται στη νεοελληνική τέχνη κάτι εντόπιο και ιθαγενές, από κάτι ξένο; Πώς χρησιμοποιήθηκαν έννοιες και όροι, όπως "παράδοση", "κληρονομιά", "ελληνισμός" ή "ρωμιοσύνη", "αυτογνωσία", "εθνική ιδιαιτερότητα" ή "ιδιοσυστασία"; Ποιες οι προεκτάσεις του εθνοκεντρισμού ως βασικό εργαλείο ερμηνείας της πορείας της νεοελληνικής τέχνης, και τι σημαίνουν τελικά οι όροι "ελληνικότητα" και "ελληνοκεντρισμός"; Με σκοπό να δοθούν απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα, στο βιβλό αυτό επιχειρείται μια επαναφήγηση της ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΑΣΙΣΜΟΣ
Ο φασισμός άλλοτε ως αυταρχικό καθεστώς κι άλλοτε ως ιδιότυπο πολιτικό φαινόμενο, ως μορφή αντεπανάστασης ή ως έκτακτη και ιδιαίτερη μορφή καθεστώτος του καπιταλιστικού συστήματος απασχόλησε τους μελετητές σχεδόν από την πρώτη στιγμή της εμφάνισής του. Οι προσπάθειες αναζήτησης των συνθηκών και των αιτιών γέννησης του οριοθετούσαν και τις αναγνώσεις της φύσης του. Ήταν μια παρέκκλιση του εθνικισμού ο οποίος απέκτησε μια ξεχωριστή δυναμική μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο; Ήταν μια άλλη κατεύθυνση της απογοήτευσης της μεταπολεμικής ιταλικής κοι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ
Δικαιοσύνη (Justice): λέξη της χρονιάς 2018 κατά το έγκυρο και διάσημο λεξικό Merriam-Webster, βάσει των αναζητήσεων στον ιστότοπό του. Λέξη που βρέθηκε στο επίκεντρο πολλών από τις συζητήσεις που διεξήχθησαν κατά την παρελθούσα δεκαετία. Η έννοια της Δικαιοσύνης σταθερά συγκεντρώνει υψηλό ενδιαφέρον, μαζί με όσες την συμπληρώνουν και την περιστοιχίζουν νοηματικά. Σταθερά εξελίσσει τις διαστάσεις της: ποινική δικαιοσύνη, κοινωνική δικαιοσύνη, οικονομική δικαιοσύνη, φυλετική δικαιοσύνη, αλλά και εθνικά δίκαια, δίκαια των λαών, εξάλειψη των ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ (1801-1925)
Ποιο πράγμα παθολογεί η επιστήμη; Οι ιστορικοί υποστηρίζουν πειστικά ότι η εγκληματικότητα συμβάδισε με την ανάδυση της νεωτερικότητας. Οι έρευνες αναδεικνύουν ότι οι ψυχώσεις και οι νευρώσεις προβλήθηκαν ως καταστάσεις μέσα από συγκεκριμένες πολιτικές φιλοσοφίες. Παρ' όλα αυτά η επιστήμη συνεχίζει, αντί να μελετά τις δομές που κατασκευάζουν και δημιουργούν αυτά τα φαινόμενα, να επισημαίνει συνεχώς τον ανθρώπινο παράγοντα, ζητώντας την υποταγή του ανθρώπινου ενστίκτου της σεξουαλικότητας και του φύλου, και κατά συνέπεια του αυτοπροσδιορισμ...
Διαβάστε περισσότερα...

Φαντάσματα του πολέμου
Η Έρεγκαρντ Σραμ ήταν η πρώτη Γερμανίδα, η οποία μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο επισκέφθηκε τον Ιούνιο του 1952 τα Καλάβρυτα, για να μάθει τι είχε συμβεί εκεί κατά τη διάρκεια της Κατοχής. Αυτή η συγκλονιστική εμπειρία την ώθησε να ψάξει για δυνατότητες έμπρακτης βοήθειας στις χήρες των Καλαβρύτων. Με την υποστήριξη του Γερμανικού Συνδέσμου Γυναικών και της Carl Duisberg-Gesellschaft -της Εταιρείας για την Προώθηση της Νέας Γενιάς- κατόρθωσε να στείλει στη Γερμανία 70 παιδιά από τα Καλάβρυτα και τα γύρω χωριά, ώστε να λάβουν μέρος σε ένα πρό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΜΙΛΑΝΕ ΓΙΑ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΗ ΤΟΥ 2008
Τον Γενάρη του 2010 ο Όμιλος για τη Μελέτη της Κοινωνίας (Ο.Μ.Ι.Κ) οργάνωσε μια ανοιχτή συζήτηση ανάμεσα σε τρεις γνωστούς ιστορικούς και στο κοινό, με αφετηρία τρία ερωτήματα για τον "Δεκέμβρη του 2008". Ήταν η πρώτη δημόσια συλλογική τοποθέτηση που έγινε από έλληνες ιστορικούς για την εξέγερση και μία από τις λίγες φορές που έλληνες ιστορικοί συναντήθηκαν με μη ειδικό κοινό, συζητώντας από κοινού πάνω σε ένα σύγχρονο πρόβλημα. Η έκδοση αυτή περιέχει τόσο τις τρεις σύντομες εισηγήσεις των ιστορικών, όσο και τη συζήτηση που ακολούθησε. Η...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΑΚΑΔΗΜΑΙΚΟΥ ΕΤΟΥΣ 2023-2024

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΝΤΕΟΤΑΙΝΙΑ (1985-1990)
Η πολυδιαφημισμένη λαγνεία για τη δεκαετία του 1980 επιβάλλει τη μέχρι προηγουμένως ξεπερασμένη ή καλύτερα ξεχασμένη λέξη βιντεοταινία. Με μια αχνή σύγχυση από τη νέα γενιά να περιπλέκει μορφές κι αισθητική, η "κασσέτα" εμφανίζεται ως ένα φτωχό, πλακατζίδικο και ίσως χοντροκομμένο κομμάτι του παρελθόντος, υπερήφανο να διεκδικεί μία θέση στην ελληνική δημοφιλή κουλτούρα του 21ου αιώνα. 29 χρόνια από την εμφάνισή της, η βιντεοταινία επαναφέρει τα ερωτήματα: ποιος, από πότε και γιατί; Με την αυξανόμενη ζήτηση του κοινού για ελληνική ταινία μ...
Διαβάστε περισσότερα...