ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ/ΕΥΘΥΝΗ

ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΟΥ ΑΛΕΞ. ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ
Εκατόν τριάντα χρόνια από τη γέννησή του και εβδομήντα από την κοίμησή του, ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, περνώντας μέσα από τις θύελλες της ιστορικής ζωής του νέου ελληνισμού, φθάνει ως εμάς, αυτό το «σκοτεινό τρυγόνι» της Ελλάδας, κρατώντας στο ράμφος του χλωρό τον καρπό του πνεύματος, που είναι της αθανασίας της τέχνης ο αμάραντος βλαστός. Ορθός, πέρα από τη λατρεία και την καταφρόνεση που συναλλάσσουν άκριτα οι νεοέλληνες, έγινε -για όσους πιστεύουν ότι η δημιουργία αλλά και η λειτουργία της τέχνης εγγράφεται μέσα στην ιστορική αγωνία τω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙΜΗ ΣΤΟΝ Τ.Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ ΓΙΑ ΤΑ ΟΓΔΟΝΤΑΧΡΟΝΑ ΤΟΥ
«ΕΥΘΥΝΗΣ» ΧΡΕΟΣ Ν. ΧΑΤΖΗΚΥΡΙΑΚΟΥ-ΓΚΙΚΑ - ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΤΑΚΗ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ - ΠΕΡΙ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ ΤΙΝΑ ΖΩΗΣ ΚΑΡΕΛΛΗ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΘΗΤΩ Γ. Θ. ΒΑΦΟΠΟΥΛΟΥ - ΔΙΑΔΟΧΗ ΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΩΝ ΜΗΝΑ ΔΗΜΑΚΗ - ΠΟΙΗΤΙΚΟΙ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ ΚΑΙ Ο Τ. Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ Γ. ΘΕΜΕΛΗ - Η ΣΥΝΤΕΛΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΕΞΙΧΝΙΑΣΤΟΥ Δ. Π. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑ - Η ΥΠΕΡΚΟΣΜΙΑ ΔΥΣΤΥΧΙΑ ΜΕΛΙΣΣΑΝΘΗΣ - Η ΣΤΙΓΜΗ ΤΗΣ ΠΑΥΣΗΣ ΤΑΚΗ ΒΑΡΒΙΤΣΙΩΤΗ - ΜΟΝΑΔΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΑΚΗ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ ΝΙΚΟΥ ΦΩΚΑ - Τ. Κ. ΠΑΠΑΤΣΩΝΗΣ, ΕΝΑΣ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟΣ ΠΟΙΗΤΗΣ Μ. Γ. ΜΕΡΑΚΛΗ - Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΕΝΟΣ ΜΟΤΙΒΟΥ ΣΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΠΑΤΣΩΝΗ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
Καθώς η ταξιθέτηση των συγγραφέων υπακούει στο έτος γέννησης του καθενός, ο αναγνώστης θα έχει την ευχέρεια να παρακολουθήσει: α) Την πορεία του στοχαστικού, δοκιμιακού λογοτεχνικού λόγου από γενιά σε γενιά, από εποχή σε εποχή, και τις μεταλλαγές του β) Την διαφορετική προσέγγιση, πάλι από γενιά σε γενιά, των ίδιων ζητημάτων - πόλων που καθορίσαμε και να χαρεί μιαν ωρίμανση προσαρμογής προς την διερεύνηση των θεμάτων που πραγματεύεται ο λόγος αυτός, και προς τα ύψη, και προς τα βάθη, και προς μία διάνοιξη παγκοσμιότητας που δεν είχε γνωρίσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΟΙΡΑ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Το πρόβλημα των σχέσεων ανάμεσα στην κουλτούρα (culture) και τον πολιτισμό (civilisation) είναι το πιο οξύ πρόβλημα αυτής της ιστορικής ώρας που ζούμε. Είναι καθαυτό το πρόβλημα της τύχης που μας αναμένει. Ωστόσο τίποτα δεν εκφράζει τον άνθρωπο όσο η μοίρα του. Οι εποχές κρίσεων και ιστορικών καταστροφών προκαλούν έναν σοβαρό έλεγχο της ιστορικής μοίρας των εθνών και της κουλτούρας των. Ο δείκτης του ρολογιού που δείχνει την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας σημαδεύει την προσέγγιση της μοιραίας ώρας, της ώρας του λυκόφωτος που πέφτει. Είναι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ Ο ΑΚΡΑΓΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΜΙΣΟΥΣ
Ο Εμπεδοκλής είναι από οικογένεια αγωνιστική. Στην Ολυμπία προκάλεσε αίσθηση. Παρουσιαζότανε στον κόσμο ντυμένος με πορφύρα, με ζώνη χρυσή, με χάλκινα σαντάλια στα πόδια και δελφικό στέμμα στο κεφάλι. Είχε κόμη μακρυά και το πρόσωπό του ήταν ανάλλαχτα σκυθρωπό. Είχε πάντα συνοδεία από ακολούθους. Για επικίκια θυσία πρόσφερε ταύρον από αλεύρι και μέλι για να μη παραβή τις αρχές του. Προσπάθησε, ασφαλώς, να προσηλυτίση όλους τους Έλληνες στο νέο τρόπο ζωής και φιλοσοφίας των Πυθαγορείων φαινομενικά επρόκειτο μονάχα για μια μεταρρύθμιση των ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΙΚΕΛΙΚΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Μου πήραν τον ήλιο μου, αλλά εγώ θα τον βρω. Κανόνισα μια μυστική συνάντηση μαζί του όπως εκείνος που πηγαίνει για παράνομο τύπο ή για παράνομο υλικό. Θα γιομίσω τον κόρφο μου μεγάλλα φύλλα χρυσαφιού και λάμπες για την κρύπτη μου, πριν μου αφανίσουν την ψυχή να την κυκλοφορήσω χέρι με χέρι μες στη νύχτα. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΙΗΣΗ
Στην ποίηση υπάρχει κάποια διαδικασία μεταδόσεως που τελείται κατ' αντίστροφη φορά προς τη διαδικασία της δημιουργίας. Και στις δυο περιπτώσεις επενεργεί ένας αυτοματισμός, ακόμα κι όταν όλα βαδίζουν βάσει σχεδίου, με την προϋπόθεση ότι το μεταδιδόμενο αποδίδεται και βλέπεται ποιητικά. Σήμερα δεν υπάρχουν αναγνώστες της ποίησης, υπάρχουν ποιητές που την "ποιούν" και ποιητές που την δέχονται. Άλλοτε διαβαζόταν ο στίχος, το νόημα, το μέτρο κλπ., μα πώς να διαβαστεί σήμερα αυτό που είπαμε π.χ. ¨ενεργειακή υπόσταση του λόγου", που ταυτίζεται π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΣ

ΔΙΑΛΟΓΟΙ ΣΕ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ
Το πολύπλευρο πνεύμα έχει πολλούς τρόπους να φανερώνεται. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος εκφράστηκε επί δεκαετίες τόσο με τον θεωρητικό όσο και με τον πρακτικό λόγο. Όταν το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Ιουλίου 1967 του στέρησε τη δυνατότητα της πολιτικής δράσης, αποσύρθηκε στη μοναξιά, με την οποία είχε ερωτοτροπήσει ανέκαθεν, και έγραψε τους δώδεκα "Διαλόγους σε μοναστήρι", που δημοσιεύτηκαν από τις "Εκδόσεις των Φίλων" το 1974, το έτος που αποκαταστάθηκε η δημοκρατία και που ο ίδιος ξαναγύρισε στην πολιτική δράση. Οι διάλογοι τοποθετούνται...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ

ΚΑΦΚΑ
Συγκεντρώσαμε, λοιπόν, στον τόμο αυτό σύντομες απόψεις νεοελλήνων στοχαστών για τον Κάφκα - χαράγματα που αρχικά προορίζονταν για τις σελίδες του Φυλλαδίου, και τον συμπληρώσαμε με μελετήματα, ή αποσπάσματα μελετών, εξεχουσών μορφών του αιώνα μας. Ελπίζουμε ότι έτσι δροσίζουμε την ταλαιπωρημένη ψυχή του Κάφκα και βοηθούμε τους συγκατοίκους της εποχής μας να συνειδητοποιήσουν όχι μονάχα την σπουδαιότητα του έργου του αλλά και την κρισιμότητα του τέλους αυτού του Εικοστού Αιώνα. (Απόσπασμα από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΚΙΜΙΟ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑΣ
Οι δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής μου διαφέρουν κατά πολύ η μια από την άλλη. Στα χρόνια του '90, η Μόσχα διατηρούσε ακόμη την παλιά φυσιογνωμία, της χαμένης στην άκρη του κόσμου, γραφικής σε σημείο που να φαίνεται φανταστική με το παραδοσιακό ύφος της τρίτης Ρώμης, ή μιας πρωτεύουσας λαϊκών εποποιιών, με όλη την αίγλη που της πρόσδιδαν τα περίφημα καμπαναριά της που αριθμούσαν σαράντα σαραντάδες. Τα παλιά ήθη εξακολουθούσαν να ισχύουν. Το φθινόπωρο, στην οδό Ιούτσκωβ όπου έβλεπε η αυλή της Σχολής, στο χώρο που ήταν η εκκλησία των αγίων Φλώ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΑΡΥΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΧΑΡΗ
Η γλώσσα είναι το υλικό με το οποίο μπορεί κάποιος άνθρωπος να πλάσει το σημείο του μέσα στον κόσμο. Παρακολουθώντας αυτή την διαδικασία, μένει άναυδος κανείς όταν κάποτε διαπιστώνει ότι το σημείο ύπαρξης του άνθρωπου αυτού συμπίπτει με το σημείο του Θεού, το σημείο που χαράζει μέσα στην ανθρώπινη ιστορία η επώδυνη σχέση Θεού-ανθρώπου ως ένσαρκης ψυχής. Την συγκλονιστική σύμπτωση αυτών των δύο αλλότριων σημείων παρακολουθούμε όταν μελετούμε τον βίο και τα κείμενα της Σιμόνης Βέιλ. Μια τόσο σύντομη χρονικά διαδρομή της μέσα στον κόσμο, και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΥΚΤΟΒΙΟΣ ΣΥΛΛΕΚΤΗΣ

Η ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΡΕΥΝΑ
Όλος ο κόσμος γνωρίζει αυτό τον αρχαίο θρύλο αλλά δεν τον θυμάται καθόλου: ένα κοριτσάκι από την Θράκη βλέποντας τον Θαλή να πέφτει σ' ένα πηγάδι καθώς προσπαθούσε να διεισδύσει στα μυστήρια του ουρανού, ξέσπασε σε γέλια. Ο παράξενος γέρος δεν έβλεπε αυτό που βρίσκεται κάτω από τα πόδια του και φανταζόταν ότι θα διακρίνει αυτό που υπάρχει στον ουρανό. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΘΑΛΑΣΣΙΝΟ ΚΟΙΜΗΤΗΡΙΟ
Το "Θαλασσινό Κοιμητήριο" του Πώλ Βαλερύ είναι δίχως άλλο το πιο περίφημο ποίημά του. Προ πολλού ήδη, εκείνος που είχε γίνει γνωστός κάποτε σαν "ό ποιητής της Νεαράς Μοίρας", του ποιήματος εκείνου, δηλαδή, πού τον είχε αναδείξει από τη μια μέρα στην άλλη σαν το νέο μεγάλο ποιητή της Γαλλίας, έχει γίνει πλέον "ό ποιητής τον Cimetiere Marin". Έτσι, το παραθαλάσσιο νεκροταφείο της γενέτειρας τον Σέτ, πού το απαθανάτισε με το κορυφαίο αυτό ποίημα, τον το ανταπέδωσε, χαρίζοντας τον κι εκείνο την αθανασία. Πρόκειται για ένα ελεγειακό ποίημα, αφ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΗΜΕΡΑ, Η ΠΑΙΔΕΙΑ ΑΥΡΙΟ
Μικρό βιβλίο με βαθείς στοχασμούς. Σειρά άρθρων περί παιδείας (πώς έπρεπε να είναι και πώς κατάντησε να είναι) και αγωνία για ένα παιδευτικό μέλλον, όπου το πρότυπο του "πεπαιδευμένου" θα είναι, όπως λέει ο συγγραφέας, "ο καλοντυμένος Φράνκενεσταϊν". (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΡΕΣ ΤΟΥ ΠΟΙΗΤΗ Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗ
Μια από τις εξέχουσες ιδιότητες του Ελληνισμού είναι να σπέρνει τον κόσμο εκπολιτίζοντάς τον, εξανθρωπίζοντάς τον. Από την ιδιότητα του σπορέα ως την πραγματικότητα της Διασποράς, η απόσταση είναι μικρότερη από όσο με την πρώτη ματιά φαίνεται. Όπου γης κι αν στάθηκαν οι Έλληνες, ο νους τους έμεινε αμετακίνητος στο άθλημα της κορύφωσης. Το πιο μεγάλο επίτευγμα της γόνιμης αυτής διασποράς του Ελληνισμού, στην Αναγέννηση στάθηκε ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος στον αιώνα μας, ο αλεξανδρινός ποιητής Κ. Π. Καβάφης. Όπως εκείνος ο μεγαλόπνοος Κρητικό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ Ε. Π. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟ
(...) Ανήσυχη συνείδηση των καιρών μας, οξυδερκής παρατηρητής και μελετητής τόσο των αιώνιων όσο και των διαβατικών φαινομένων της ανθρώπινης κοινωνίας, πόνεσε τον Ελληνισμό και λαχτάρησε να τον ιδεί να ζει και να συμπεριφέρεται μέσα στην Ιστορία ελληνικά, δηλαδή με αλήθεια, υψηλοφροσύνη κι ελευθερία. Εκπαιδευτικός με ιδανικά, δηλαδή παιδαγωγός, έζησε το πρόβλημα της Παιδείας που είναι του Έθνους μας κεφαλαιώδες πρόβλημα και στήριξε την λύση του σε δύο κολώνες: την Γλώσσα και τον γόνιμο διάλογο της Παιδείας με την εποχή μας. (...) Τιμούμε ...
Διαβάστε περισσότερα...