ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ/ΕΥΘΥΝΗ

ΔΟΚΙΜΙΟ ΠΕΡΙ ΕΡΩΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΔΟΚΙΜΙΑ

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΟΝ Ε. Π. ΠΑΠΑΝΟΥΤΣΟ
(...) Ανήσυχη συνείδηση των καιρών μας, οξυδερκής παρατηρητής και μελετητής τόσο των αιώνιων όσο και των διαβατικών φαινομένων της ανθρώπινης κοινωνίας, πόνεσε τον Ελληνισμό και λαχτάρησε να τον ιδεί να ζει και να συμπεριφέρεται μέσα στην Ιστορία ελληνικά, δηλαδή με αλήθεια, υψηλοφροσύνη κι ελευθερία. Εκπαιδευτικός με ιδανικά, δηλαδή παιδαγωγός, έζησε το πρόβλημα της Παιδείας που είναι του Έθνους μας κεφαλαιώδες πρόβλημα και στήριξε την λύση του σε δύο κολώνες: την Γλώσσα και τον γόνιμο διάλογο της Παιδείας με την εποχή μας. (...) Τιμούμε ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ
Στη νιότη του ο άνθρωπος παλεύει να γνωρίσει και να κυβερνήσει το σώμα του στα γεράματά του να το συντηρήσει, να το σώσει ή, τέλος, ν' απαλλαγεί από αυτό ανώδυνα. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος προετοίμασε το λιγοσέλιδο αυτό βιβλίο όταν πια είχε συνειδητοποιήσει, και με πόση οδυνηρή καρτερία, πως δεν μπορούσε πλέον να σώσει το σώμα του και προσπαθούσε, με άκρα αξιοπρέπεια, ν' απαλλαγεί όσο πιο ανώδυνα γινόταν από αυτό. Τότε ήταν, αρχές φθινοπώρου του 1986, που μου εμπιστεύτηκε πως είχε αποφασίσει να δημοσιεύσει τον πρώτο τόμο της "Αυτοβιογραφίας"...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΚΤΡΟΦΕΙΟ ΘΗΡΙΩΝ
ΕΚΤΡΟΦΕΙΟ ΘΗΡΙΩΝ Εκείνα τα μωβ γυάλινα γράμματα στο τέρμα της έρημης αδιεξόδου με ερέθιζαν. "Αλόουν Παμπ". Τα απλωμένα σεντόνια, οι πετσέτες, τα μικρά-μικρά εσώρουχα, ανάμεσα στα κρεμασμένα άνθη των μπαλκονιών, λουσμένα με τις μώβ ανταύγειες της γυάλινης επιγραφής, έπαιρναν παράξενες διαστάσεις. Ο δρόμος, στερημένος από τα κοινότυπα κίτρινα φώτα του Δήμου, περίμενε ν' ανασάνει τη δική του νύχτα, να πάρει τη δική του προσωπικότητα. Αν τύχαινε να περάσω από κει, έκλεινα σφιχτά τα μάτια στο προσπέρασμα. Ίσως τα χρωματιστά λουλούδια στα μπαλκό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΥΛΑΣ ΠΡΑΤΣΙΚΑ
Από τα ονόματα/σύμβολα μέσα στην Ιστορία του Νεοελληνικού Πολιτισμού, η "Θεία Κούλα" δεν υπήρξε μονάχα, με τον γενναιόκαρδο, ελληνοτραφή, τίμιο, ευθύ, γεμάτον οραματισμούς υψηλούς και δημιουργική θετική βούληση χαρακτήρα της η "θεία", η συγγένισσα και φίλη όλων μας. Υπήρξε και "θεία" με μια μυστηριώδη, "θεολογική" υποδήλωση: μια μορφή καθαρή και έξω από τα συνηθισμένα του πνευματικού μας καθόλου βίου, μορφή που έφερε μέσα της ως μεγάλη δωρεά ένα αυτοτελές, αυτογενές και αυστηρά προσωπικό θεϊκό θραύσμα, μια χαρισματική δύναμη δημιουργίας, φ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑ
Δεν θυμάμαι πότε ακριβώς γράφτηκε αυτό το δοκίμιο. Από το ύφος του συμπεραίνω πως αυτό έγινε πριν από είκοσι χρόνια. Το βρήκε η κόρη μου που τακτοποιεί τα χαρτιά μου. Το ξαναδιάβασα και έκρινα πως αξίζει να δοθεί στη δημοσιότητα, τουλάχιστον σαν μια διαμαρτυρία για τα όσα τα τελευταία χρόνια τεκταίνονται από τους ίδιους τους Έλληνες εις βάρος της γλώσσας και της παιδείας των. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΧΟΙΝΟΒΑΤΗΣ ΚΑΙ Η ΑΙΩΡΑ
Η άποψη του Da Vinci, ότι "το επιμέρους έχει την τάση να ενωθεί με το Όλον, προσπαθώντας να δραπετεύσει απ' την ατέλεια", προεκτεινόμενη ως τον κόσμο της Ποίησης, θέλει νομίζω να επισημάνει, εκτός από τ' άλλα, και την εγγενή, καθοριστικής της αδυναμία ως προς τη Φύση, να πραγματώσει ακέραιη τη Μορφή. Θρηνούμε, ναι είν' αλήθεια, θρηνούμε γι' αυτή την απώλεια, γι' αυτή την κατάσταση αποχωρισμού απ' τη Φύση, για την ατέλειά μας του όντος, για τη διασπασμένη μορφή. Ίσως κάπου εδώ εντοπίζεται κι ο πρωταρχικός και γιομάτος με μόχθο οργασμός μας ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΚΠΛΗΞΗ ΤΗΣ ΚΑΘΕ ΜΕΡΑΣ
«"ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΗ ΡΑΨΩΔΙΑ»: Αν θυμάμαι καλά, όταν ήμουν παιδί, συλλογιζόμουνα επίμονα τον Οδυσσέα. Ζούσα τότε τη μέρα, σαν όνειρο, κατάντικρυ στη θάλασσα, καθισμένος στις άκρες των βράχων, διαβάζοντας Όμηρο, σχεδιάζοντας τα δικά μου ταξίδια. Κάποτε, έτυχε να σμίξουμε στο ίδιο πλήρωμα, στα ίδια δρομολόγια, στα ίδια μυθικά λιμάνια. Είχαμε φαίνεται κι οι δυο στο βλέμμα μας την ίδια αίσθηση, εκείνη τη βαθύτερη αίσθηση της νοσταλγίας. Πάει καιρός από τότε κι ο Οδυσσέας της νιότης μου, που τόσα και τόσα με δίδαξε στη ζωή, έχει αλλάξει ολότε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΡΥΦΕΡΟΤΗΤΑ
"Ξύπνησε μόλις άνοιξε τα βλέφαρά της η μέρα. Σηκώθηκε από την κλίνη του, στήμονες, πέταλα, φύλλα - χλωμά σεντόνια, ξεπνοημένες φωτιές, και βγαίνοντας το σώμα του από τα βάθη του ύπνου ξεκούραστο, αιστάνθηκε για όσα έβλεπε στο λευκό εκείνο σπίτι, στον κήπο, στο βουνό αντίκρυ που χώνευε τα τελευταία του σκοτάδια μέσα σε γάζες κυματιστές, στη θάλασσα που έδιωχνε ανατριχιάζοντας απαλά τα τελευταία της ενύπνια από μια γαλάζια ερημιά, μιαν απερίγραπτη παρθενική τρυφερότητα. Αναστέναξε και ρίγησε ευλογώντας τα μάτια του, το σώμα του ολόκληρο που ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΤΑΦΙΑ ΣΤΗΛΗ ΣΤΟ ΙΩΝΑ ΔΡΑΓΟΥΜΗ

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
«Το αδιέξοδο»: Υπάρχουν λέξεις συμβολικές, υποβλητικές, δηλωτικές καταστάσεων που κυριαρχούν εκάστοτε, σ' εποχές μεταιχμιακές κυρίως, εποχές δημιουργικές ή και παρακμής. Αν προσέξουμε, θα ξεχωρίσουμε αμέσως και στη δική μας εποχή, ορισμένες τέτοιες λέξεις, που, όταν στην αρχή ακούστηκαν, ξάφνιασαν και προκάλεσαν ένα είδος δυσπιστίας, αποδείχτηκαν όμως πολύ αντιπροσωπευτικές και τελικά τυποποιήθηκαν σε τούτους τους χρόνους της πολύμορφης πάλης. Μια από τις πιο σημαντικές, όσον αφορά το στοχασμό, είναι και η συχνά επαναλαμβανόμενη λέξη: το α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο λογοτεχνικό μας χώρο ο Παπαδιαμάντης είναι από τους δημιουργούς που το έργο τους δεν παύει, παρ' όλες τις αλλαγές, να επισύρει εκείνη την προσοχή που είναι πράγματι γόνιμη και δεν εξαντλεί το αντικείμενό της. Περνούν τα χρόνια, αλλάζουν οι αντιλήψεις, ποιος δεν το βλέπει... από τότε που ο Παπαδιαμάντης έγραφε τα αυθόρμητα λεγόμενα διηγήματά του. Γινήκαμε περίτεχνοι σε όλα μας, σ' όλες τις εκφράσεις και τις εκδηλώσεις και που είναι ο λιγομίλητος Σκιαθίτης να διαμαρτυρηθεί για το ξένο πνεύμα που τόσο κυριαρχεί στη ζωή μας. Πού είναι ο κυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
Κανένας από τους ανθρώπους που ως τώρα γνώρισα στη ζωή μου δεν μου έδωσε την βαθειά και φωτιστική βεβαιότητα της καθαρότητάς του ως όντος τόσο, όσο ο μακαριστός Β.Ν. Τατάκης. Αναφέρομαι στην ανθρώπινη καθαρότητα που πάντοτε θα είναι ελλιπής, ακόμη και στους αγίους, αν συγκριθεί με την καθαρότητα του θεού που δεν έχει σκιά κι είναι αυτό το φως της ακήρατης παρουσίας του που απαλείφει τις λέξεις και τις γνώσεις του πιάτου, ωθώντας τον στη σιγή και στην μεταφυσική αγνωσία.(...) (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΩΣ ΔΙ' ΕΣΟΠΤΡΟΥ
Όπως ο νεότερος φυσικός βρίσκεται να χρησιμοποιήσει μιαν άλλη γλώσσα από εκείνη την παραδεδεγμένη, που νάρχεται σε πλήρη συμφωνία με τη μαθηματική διατύπωση κάποιας του νέας θεωρίας, έτσι και ο νεότερος ποιητής, απελευθερωμένος από κάθε λογής στατική έκφραση των εσωτερικών του παρορμήσεων παραδίνεται, θα λέγαμε, σε κάποια λεκτική ελευθερία, που η διάρθρωσή της σε γλώσσα και ποίημα υπακούει στην ανάγκη μιας επέκτασης ή τροποποίησης της κλασικής λογικής. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΔΑΘΗΝΑΙΩΝ 9
Γιατί έγραψα τούτη την ιστορία; Όταν είμουν παιδί και περίσσευε λίγος χρόνος από το σχολειό, τριγυρνούσα την παληά Αθήνα, στεκόμουνα στη κάθε της γωνιά καί ρωτούσα για την ιστορία της. Η Άγια Αικατερίνη είχε χτιστεί στο 1100. Η Άγια Σωτήρα στο 1150. Η πρώτη Πρεσβεία της Αγγλίας, ήταν στην οδό Κυδαθηναίων. Κάθε παληό σπίτι παρουσίαζε μια ιστορία. Για μένα, το παιδί, Αθήνα εσήμαινε ό,τι ήταν γύρω από την Ακρόπολη. (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΤΣΑΤΣΟΥ ΣΤΟ ΚΩΣΤΑ Ε. ΤΣΙΡΟΠΟΥΛΟ
Μια μέρα του Σεπτεμβρίου, το 1981, συνομιλώντας με τον Πρόεδρο Κωνσταντίνο Τσάτσο, τον ερώτησα αν θα δεχόταν να μου δώσει μία συνέντευξη χωρίς να του έχω υποβάλει από πριν τα ερωτήματά μου γραπτώς, μια συνέντευξη - αυθόρμητη και απροσχεδίαστη μάλλον συνομιλία, σαν τόσες και τόσες που τα τελευταία εκείνα χρόνια είχαμε πραγματοποιήσει. Στην προϋπόθεση της απροσχεδίαστης συνομιλίας μας πρόσθεσα και μιαν άλλη, συμπληρωματική: πως η συνέντευξη αυτή δεν θα δημοσιευόταν παρά πολύ μετά από την εκδημία του από τον κόσμο αυτό. Δέχτηκε πρόθυμα και κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΑΝΗΣΥΧΙΑΣ
Το "Βιβλίο της ανησυχίας" είναι ένα βιβλίο εξομολογητικό, σπονδυλωτό αλλά σε δραματικό ήθος εκπληκτικά ενιαίο, πυκνό στην ειλικρίνειά του και συχνά σπαραχτικό στην εξομολογητική του αμεσότητα. (Απόσπασμα από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΘΗ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ
Ο άνθρωπος γεννήθηκε για να σκέφτεται. Δεν περνάει ούτε στιγμή χωρίς να σκέφτεται. Αλλά οι αγνές σκέψεις, που θα τον έκαναν ευτυχισμένο, άμα μπορούσε πάντα να τις διατηρεί, τόνε κουράζουνε και τόνε καταβάλλουνε. Συγκροτούνε μια ζωή μονότονη, που δεν μπορεί να τήνε συνηθίσει. Του χρειάζεται η συγκίνηση κι η δράση, τουτέστιν του είναι απαραίτητο να κινείται κι απ' τα πάθη, που πηγάζουμε τόσο ζωντανά και τόσο βαθιά μες απ' την καρδιά του. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΑΠΗ
[...] Λίγο αργότερα, σε κάποιο ολιγοσύχναστο πεζοδρόμιο της Θεσσαλονίκης όπου κάθε πρωί κάποιος γεράκος άπλωνε κάμποσα παλιά βιβλία για πώληση, βρήκα κι απόκτησα αμέσως, ένα άλλο, λιγοσέλιδο αφήγημα του Γκέιγερσταμ, την "Αγάπη". Γι' αυτό το κείμενο δεν μου είχε μιλήσει κανείς. Είχε εκδοθεί, βέβαια, στα 1926 από λησμονημένο στα φοιτητικά μου χρόνια εκδότη. Αλλά και η ποιότητα και η γραφή του κειμένου αυτού, πυκνής αφήγησης χαμηλόφωνης και αδρής γραφής, είχε τον ίδιο τόνο και κινούνταν στην αυτή γραμμή εσωτερικής γλώσσας πάθους που μου είχε ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΑΔΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ
Τον περασμένο Απρίλιο, ο Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας κύριος Κωνσταντίνος Τσάτσος, συνοδευόμενος από την σύζυγό του κυρία Ιωάννα Τσάτσου, πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στη Γαλλία, ύστερ' από πρόσκληση του Προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας κ. Βαλερύ Ζισκάρ ντ' Εσταίν. Η επίσκεψη αυτή, πέρα από τον εθιμοτυπικό της χαρακτήρα, έδωσε αφορμή, σε μια κρίσιμη στιγμή του Έθνους μας, ν' ακουστούν και από τα χείλη του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας αλλά κι από τα χείλη των Γάλλων επισήμων λόγοι σπουδαίοι που καθορίζουν και τη θέση της Ελλ...
Διαβάστε περισσότερα...