ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ/ΕΥΘΥΝΗ

ΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΝΙΚΟΥ ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗ
Στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας άρχισε να ορθώνεται μεστωμένη η μεγάλη προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη. Στο δεύτερο τέταρτο του αιώνα μας, η προσωπικότητα αυτή έδειξε ολάκερο τον απαρομοίαστο πνευματικό της δυναμισμό και με ασίγαστο δημιουργικό οίστρο, με αυστηρότητα και θαυμαστή πειθαρχία πνεύματος και σώματος, ύψωσε ένα πολύμορφο, επιβλητικό έργο που προκάλεσε -όπως όλων των μεγάλων πνευματικών μορφών τα έργα- ένθερμο έπαινο και ψόγο. Τώρα, ένα σχεδόν τέταρτο αιώνα μετά το θάνατό του, προβάλλει για τις γρηγορούσες συνειδήσεις που μ' α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Μερικές από τις "Προσωπικές σημειώσεις" του Άγγελου Τερζάκη: 16. Η Αλήθεια, από την ίδια της τη φύση είναι φτιαγμένη για πολύ λίγους. Και ούτε αυτοί άλλωστε μπορούν ν' αντισταθούν στο διαλυτικό της αγκάλιασμα, στη θανατηφόρα εξομολόγησή της. 23. Υπεροψία θα πει να μην μπορείς να διαβάζεις τα διδάγματα της ζωής. 27. Μας αναστατώνει το γεγονός του θανάτου, όμως λησμονούμε ότι είναι τόσο φυσιολογικό όσο μια γέννηση, και πάντως πολύ πιο αναγκαίο... 44. Είναι αξιοσημείωτο ότι η Φύση έχει γεννήσει τον πολέμιό της (τον άνθρωπο). Μεγαλοψυχία; Λ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΑΙΡΟΣ ΣΕ ΚΟΙΤΑΖΕ

ΟΙ ΕΚΤΡΟΠΕΣ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ
Συγκεντρώσαμε στον μικρό αυτό τόμο ορισμένα κείμενα, άλλα ανέκδοτα, άλλα δημοσιευμένα στο περιοδικό ελευθερίας και γλώσσας "Ευθύνη". Ο τίτλος του βιβλίου "Οι εκτροπές της κουλτούρας" αποδίδει τον προβληματισμό για την ενότητα και την πολλαπλότητά της. Ειδικά τώρα, που έπεσαν πολλά ιδεολογικά συρματοπλέγματα, και ξεπεράστηκαν πολλά χαρακώματα. Η συμβολή στην αέναη δημιουργία της είναι υπόθεση όλων μας, χωρίς αποκλεισμούς και χωρίς "μονοπώλια". (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΔΡΑΜΑ ΚΑΙ Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ
Κυρίες και Κύριοι, συναχθήκαμε εδώ για να τιμήσουμε το διακεκριμένο πρόσωπο του ελληνικού και του παγκοσμίου θεάτρου, τον Αλέξη Μινωτή. Κάθε έργο του πνεύματος πληρώνεται, δηλαδή εξαντλεί τα όριά του, όταν υπερβαίνεται. Και ο Μινωτής κατέστη παραδειγματικός ηθοποιός, επειδή με την ηθοποιΐα του υπερέβη την θεατρική παράσταση· και τη μεταποίησε σε αγώνισμα πνευματικό - μιας ψυχής παλλόμενης από τη νοσταλγία του αιωνίου και χειμαζόμενης από τους πόνους που συνεπάγεται τούτη η νοσταλγία. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ
Σε καιρούς πνευματικού χαλασμού, καθώς οι σημερινοί, είναι δραματικά αναγκαίο και υπαρκτικά τραγικό να αναζητεί, κάθε λαός και κάθε άνθρωπος, τη σωτηρία του σε μια βαθύτερη αυτογνωσία, φροντίζοντας ν' απαλλάξει την αληθινή του ταυτότητα από μύθους και στολίσματα που της πρόσθεσαν τα βιωμένα χρόνια. Είναι δραματικά αναγκαίο, και νόμιμο, γιατί τέτοιο υψηλό αγώνισμα υποβάλλει η ίδια η εντελέχεια της Ιστορίας και είναι υπαρκτικά τραγικό, γιατί χωρίς τέτοια συνειδητή κατάχτηση της ταυτότητας, οι άνθρωποι και τα έθνη χάνουν τον εαυτό τους, δεν ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΙΗΣΗ - ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ - Ο ΧΡΟΝΟΣ
Το τομίδιο αυτό αποτελεί μια περιορισμένη ανθολόγηση κειμένων ενός από τους κορυφαίους ποιητές του αιώνα μας και μια προσπάθεια να γίνουν κάπως γνωστά στους Έλληνες αναγνώστες ο τρόπος του στοχασμού του και οι γωνίες αντιμετώπισης και μελέτης νευραλγικών θεμάτων του πνευματικού μας πολιτισμού. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΤΗΤΑΣ
(. . .) Έγραφα για τον εαυτό μου σκέψεις, στοχασμούς, απορίες, προβλήματα τεχνικής, συγκρίσεις, παρομοιώσεις, θεωρίες περί τέχνης, εκθέσεις, μουσεία, βιβλία, ταξίδια. Σ' αυτή την προσπάθεια διανοητικής αμεροληψίας κυριαρχούσαν οι παραβολές ανάμεσα σε διάφορους πολιτισμούς δυτικού - ανατολικού, βορρά - νότου, αρχαϊκού - παρακμής. Σ' αυτόν τον κυκεώνα των νέων γνώσεων με οδηγούσε ένας μίτος της Αριάδνης: πορευόμουν απάνω στα ίχνη της ελληνικότητος. Αυτός ήταν ο σκοπός και το τέρμα και ο στόχος για τα βέλη της φαρέτρας μου. (. . .) Τα κείμενα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΜΗΛΑ

ΣΗΜΕΙΟΝ ΤΟΥ ΑΙΜ. ΧΟΥΡΜΟΥΖΙΟΥ

Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Το σύνθετο αυτό δοκίμιο δοκιμίων επήγασε από μιαν αντίληψη, και μαζί πρόθεση, κυκλική. Για τούτο, θέματα κεφαλαιώδη που θίγονται στο ξεκίνημά του, δεν ολοκληρώνονται παρά στο τέλος του. Συνιστώ, επομένως, στους αναγνώστες του να το έχουν κατά νου, καθώς θα διαμορφώνουν τις δικές τους απόψεις. Και να μη λησμονούν πως αν ο συγγραφέας του εζούσε στην Αφρική ή στην Ασία, το κείμενο αυτό θα είχε άλλο χαρακτήρα και διαφορετικά, νομίζω, νευραλγικά κέντρα ενδιαφέροντος. Αλλά το βιβλίο αυτό αποτυπώθηκε με βιωματικό κέντρο την Ευρώπη και ως κάποιο β...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΠΟ / ΠΡΟΣΩΠΕΙΟ ΚΑΤΙΝΑΣ ΠΑΞΙΝΟΥ - ΑΛΕΞΗ ΜΙΝΩΤΗ
«Ένας δίδυμος αστερισμός»: Φυσιογνωμίες υψηλές-κλειδιά πολύτιμα και πολύσημα για την κατανόηση και ερμηνεία του Νέου Ελληνισμού, εκάλυψαν και κατέλαμψαν με την πολυδύναμη, ασύγκριτης γνησιότητας, σοβαρότητας και βούλησης παρουσία τους το μεγαλύτερο μέρος του εικοστού μας αιώνα η Κατίνα Παξινού και ο Αλέξης Μινωτής. Δωρηματοδέκτες καλόμοιροι της αθάνατης Γενιάς του Τριάντα, και δωρεοδότες προς την ένδοξη αυτή Γενιά, αλλά και προς τις κατοπινές, ως τις ημέρες μας τις ταραγμένες, γενιές, επλαστούργησαν με το θεόδοτο υλικό της ύπαρξής τους δυο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣ ΑΛΛΗ ΓΥΜΝΟΤΗΤΑ
Κείνη η σκοτεινή βασίλισσα, με πόση θλίψη σύγκρινε την καμπύλη της γυμνότητας και την φεγγαρίσια λευκότητα με την σελήνη! Πως, στη θλιμένη νύχτα, ένιωθε να φθίνει η βασιλεία, που την μέρα, νησί πορφυρό, ήταν, με ήλιο, από μαύρο χρυσό. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗ ΓΛΩΣΣΑ ΤΗΣ ΑΛΛΗΣ ΜΗΤΕΡΑΣ
ΜΙΚΡΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ Εδώ όπου το κορμί μου συναντάει το σβησμένο όριό του -χειμώνας πλέον;- η ωριμότητα πλησιάζει το λοφάκι της πάνω σ' ένα άλογο από αφρούς ακόρεστους. Ελάτε. Εκεί τ' αγόρια, σαν φτερά και μέλι της θλίψης Βλέπαμε να γεννιούνται αρώματα απλησίαστα. Τα προικιά Η συκιά Οι ροδιές ανοιχτές στο μεντεσέ του φθινοπώρου. Εκεί όπου η δίψα, τώρα είναι η ήττα. (Η μητέρα μου κοσμημένη από καθαρή διάψευση, η πόρτα, ο ουρανός, το πηγάδι, ο αδελφός μου στη μεταδοτική ομορφιά του, τα δέντρα, τα χέρια στη φωτιά.) Όλα εμείναν...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΑΘΗΚΗ
Τον Απρίλιο 1921 ο Ρίλκε έγραψε το ιδιότυπο κείμενο, που παρουσιάζουμε εδώ σε μετάφραση, και το τιτλοφόρησε "Das Testament" (= "Η Διαθήκη"). Το εμπιστεύθηκε χωρίς καθυστέρηση στον εκδότη του Anton Kippenberg, διευθυντή του "Insel Verlag" - του οίκου που έχει εκδώσει όλα τα έργα του - και λίγο αργότερα (με δεύτερο αντίγραφο) σε μια φίλη του. Εντούτοις το έργο δημοσιεύτηκε μόλις το 1974, με επιμέλεια, σημειώσεις κι επιλεγόμενα του Ernst Zinn είναι επειδή οι κληρονόμοι του ποιητή και ο εκδοτικός οίκος έκριναν ότι ο πολύ προσωπικός του χαρακτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΑΛΗΘΕΥΟΝΤΑΣ ΤΗ ΝΥΧΤΑ
Η τηλεόραση μονίμως ανοιχτή σαν ένας πένθιμος βωμός εγκατεστημένος στο δωμάτιο χρόνια - μία φωτιά που δεν ζεσταίνει, μόνο φωτίζει αχνά μέχρι τις δύο πολυθρόνες και πιο πέρα το ξέστρωτο τραπέζι με τα ψίχουλα, και τ' αποφάγια σωρό (όμως λείπουμε χρόνια) - ξοπίσω τους απλώνεται πηχτό κι επίβουλο σκοτάδι όλο τριξίματα και μία μόνιμη ηχώ από πνιγμένες κραυγές εκεί που πάτησε η μνήμη μιλώντας για θαλάμους λαϊκών σανατορίων, Καψαλώνα κι Άι Γιάννη, ονειρικούς σιτοβολώνες, εργοστάσια με τα πνευμόνια πίσσα, εκτοπίσεις σε παγωμένα τοπία, μιλώντ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΣΤΙΞΗΣ

ΜΥΣΤΙΚΟ ΠΕΡΑΣΜΑ
Ο χειμώνας θα με βρει γυμνή Σ' ένα ερειπωμένο δωμάτιο Με το χρόνο ν' αναβλύζει από τα τρύπια πατώματα Ο χειμώνας θα με βρει να σκαλίζω τη στάχτη από την ποίησή μου Μια φούχτα λέξεις όπως άστρο ή αίμα Όπως οδοιπορώ ή όρκος - όπως Αο ψυχαί οσμώνται Τις καίω να ζεσταθώ [... [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΥΠΙΟΚΟΚΑΛΑ
Ο Σμπάρμπαρο, παράξενο παιδί, πολύχρωμα διπλώνει χαρτιά, φτιάχνει με αυτά βαρκούλες που απιθώνει στο βούρκο του αυλακιού ιδές τες πως κυλούν. Νοιάσου γι' αυτόν ευγενικέ περαστικέ διαβάτη: ας κάνει το μπαστούνι σου να μην χαθούν τα εύθραυστα καράβια οδήγησ' τα σε πέτρινο λιμάνι. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΤΙΝΟΣ ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ
(...) Είναι ποιητής σπανίου διαμετρήματος, είναι μύστης και ιεροφάντης. Έφερε τον ποιητικό λόγο σε χείλι πυθικά, έφτασε την ελληνική παράδοση σε μια ώρα που ξανάγινε επίκαιρη, βιώσιμη, κι έδειξε την αιώνια ειδή της μέσα στην πενιχρότητα μιας ζωής, του τόπου μας, βασανισμένης από την Ιστορία. Σ' αυτόν βρίσκουμε, σε κράση μοναδική, την ευρωστεία του λόγου και την υψηλοφροσύνη του ήθους, τον ένθεο οραματισμό και την συνείδηση της εθνικής αποστολής, τον βάρδο και τον απόστολο, τον Έλληνα και τον άνθρωπο, στην μεγαλοσύνη και το ακήρατο κάλλος τ...
Διαβάστε περισσότερα...