ΑΣΤΡΟΛΑΒΟΣ/ΕΥΘΥΝΗ

ΚΟΤΙΝΟΣ ΣΤΟΝ ΑΓΓΕΛΟ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟ
(...) Είναι ποιητής σπανίου διαμετρήματος, είναι μύστης και ιεροφάντης. Έφερε τον ποιητικό λόγο σε χείλι πυθικά, έφτασε την ελληνική παράδοση σε μια ώρα που ξανάγινε επίκαιρη, βιώσιμη, κι έδειξε την αιώνια ειδή της μέσα στην πενιχρότητα μιας ζωής, του τόπου μας, βασανισμένης από την Ιστορία. Σ' αυτόν βρίσκουμε, σε κράση μοναδική, την ευρωστεία του λόγου και την υψηλοφροσύνη του ήθους, τον ένθεο οραματισμό και την συνείδηση της εθνικής αποστολής, τον βάρδο και τον απόστολο, τον Έλληνα και τον άνθρωπο, στην μεγαλοσύνη και το ακήρατο κάλλος τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΑΝΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΟΥ Μ. ΚΑΡΑΓΑΤΣΗ
Καθώς συμπληρώθηκαν είκοσι κιόλας χρόνια από την αδόκητη, πικρή θανή του Μ. Καραγάτση, η "Ευθύνη" αισθάνθηκε ως χρέος της να του προσφέρει ένα της "Τετράδιο". Η τιμητική αυτή πράξη του ανήκει δικαιωματικά. Πρώτο, γιατί ο Καραγάτσης υπήρξε ένα από τα εκθαμβωτικά ισχυρότερα ταλέντα της Γενιάς του Τριάντα. Δεύτερο, γιατί η υγιής και λεβέντικη εθνική του συνείδηση τον κράτησε όρθιο, ψηλά, σ' όλες τις κρίσιμες στιγμές του σύντομου βίου του. Τρίτο, γιατί μέσα στην συμφωνία της Γενιάς του, ο Καραγάτσης κρατεί κι αναπέμπει έναν ξεχωριστό, εντελώς ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΡΡΑΠΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
...Μέσα από επάλληλους κύκλους και διαδοχικές μεταμορφώσεις ο Αλεξάκης σχηματοποιεί την ουσία του επαναφέροντας από συλλογή σε συλλογή περσόνες - οχήματα που μεταφέρουν όχι μόνο αποκόμματα της μορφής του, αλλά και φραγμέντα ονειρικών και ταυτόχρονα εφιαλτικών εικόνων, ανάμεσα στα οποία μετεωρίζει τη σκηνική δραματουργία του. Η πάντοτε Μαρία, η γριά και το σπίτι, το κορίτσι κι ο δάσκαλος, η μητέρα, τόσες και τόσες άυλες παρουσίες που τον πήραν φεύγοντας μαζί τους, δεν απηχούν παρά το κρύφιο σχέδιό του επαναφέροντάς τες σε τακτά χρονικά δι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΟΥ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΙΕΡΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΥ
Η Βίβλος Γενέσεως δεν καταγράφει απλά μιαν ακολουθία οργανική, ούτε μονάχα μια κατάθεση σαρκός, του σώματος. Ιστορεί με ονόματα-πρόσωπα την φανέρωση της συνολικής λειτουργίας, της μυστηριακής, του υπάρχειν στον κόσμο. Πρόκειται για μια κατάθεση πολύτιμη μνήμης και για μιαν αποδοχή καταγωγής που σημαίνει: αποδοχή της χρονικότητας του ανθρώπου μέσα στο σύμπαν του Θεού. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΥΛΛΑ ΚΑΙ ΧΑΡΥΒΔΙΣ
«Έγραψα ως τώρα χιλιάδες σελίδες νομίζοντας πως είμαι αθάνατος. Τώρα που νιώθω τον θάνατο ζωντανό στο μεδούλι μου, θέλω να κρυφτώ γυμνός μέσα στη γλώσσα μου. Να τραφώ από τις λέξεις της, εγώ θνητός με λαβωμένη ψυχή, μήπως και γίνω αθάνατος. Η Πλάση όλη μυρίζει θάνατο - αποφορά που βαλαντώνει τη συνείδηση. Ο χρόνος κατατρώγει τα πάντα. Δεν γνωρίζω ως πότε, ακόμη και μια γλώσσα με αθάνατα μιλήματα, θα μπορέσει να του αντιστέκεται. Ο έρωτας του θανάτου λαγγεύει κάθε γήινο πλάσμα. Οι λέξεις όμως αντιστέκονται περισσότερο από τ' ανθρώπινα σώματ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΥΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ Δ. Π. ΠΑΠΑΔΙΤΣΑ
Μπορεί ο Δ. Π. Παπαδίτσας να είναι "σκοτεινός" ποιητής - είναι όμως αναμφίβολα "φωτεινός" δοκιμιογράφος: με υποδειγματική διαύγεια και σαφήνεια στις πυκνοστόχαστες κριτικές ή θεωρητικές διατυπώσεις του. Τούτο μας φέρνει στο νου τον T. S. Eliot και το παράδειγμά του κατά τον ίδιο τρόπο κι εκείνος έγραφε "σκοτεινά" ποιήματα και "φωτεινά" δοκίμια. Πρόκειται για αντινομία; Για διχασμό της πνευματικής προσωπικότητας; Δεν είμαι σε θέση να δώσω ουσιαστική απάντηση. Μάλλον θα πρόκειται, νομίζω, για δυαδισμό, για διπολισμό, για διπλή, με διαφορετ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΩΤΑ ΚΑΙ ΦΩΤΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ ΒΡΕΤΤΑΚΟΥ
Ήταν ένας ποιητής του φωτός πλασμένος από το φως το ελληνικό, έπλαθε ποιήματα του φωτός με λέξεις που έλαμπαν, ψυχής που έλαμπε. Και ήταν ένας άνθρωπος του φωτός, ένα άνθισμα περίλαμπρο πηγαίας καλοσύνης που ανηφόριζε προς τους ουρανούς του πνεύματος με την αυθόρμητη χαρά ενός παιδιού θαμπωμένου από τα δώρα του Θεού που του δόθηκαν. Ήταν και είναι μια ευγενέστατη, μακρόπνοη αστραψιά πάνω στο στερέωμα των Νεοελληνικών Γραμμάτων, ένα ανάστημα ποιητικής φωταύγειας ανεξάντλητης και γλώσσας συνειδητά ψυχωμένης από τις ουσίες της ελληνικής παρά...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΙΗΤΡΙΑΣ ΖΩΗΣ ΚΑΡΕΛΛΗ
Καθώς ο γνήσιος ποιητής παλεύει να φανερώσει την αρετή της γλώσσας του, υψώνει με τις λέξεις του ένα φως να γνωριστεί ο άνθρωπος και ο κόσμος - το μυστήριο μέσα στο μυστήριο. Και όσο ψηλότερα ανεβαίνει ο ποιητής, τόσο μεγαλώνει μέσα στους θύλακες του έργου του αυτό το παρήγορο, εξανθρωπιστικό φως. Φως τέτοιας έντασης, τελετουργικής ποιότητας της ελληνικής μας γλώσσας, φως μέγα αντικρύζουμε να υψώνεται στην αγιασμένη πόλη της Θεσσαλονίκης, καθώς θεωρούμε την σεμνότατη μορφή της κορυφαίας μας ποιήτριας Ζωής Καρέλλη να ανέρχεται προς την περι...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΕΝΝΗΤΡΑ
Κοιμάται. - Κάνει πως κοιμάται. Πάμε. Έτσι συνομιλούσανε, στο προσκέφαλο της Ματίλντ Γκαζενάβ, ο άντρας της και η πεθερά της, ενώ αυτή κρυφοκοίταζε, ανάμεσ' απ' τις βλεφαρίδες, απάνω στον τοίχο τις πελώριες και μπερδεμένες σκιές τους. Πατώντας απάνω στις μύτες, που τρίζανε, προχώρησαν κι' οι δυο προς την πόρτα. Η Ματίλντ άκουσε σε λίγο τα βήματά τους στη βαρύηχη σκάλα. Έπειτα, οι φωνές τους, η μια σουβλερή, η άλλη βραχνή, εγέμισαν το μακρύ διάδρομο του ισογείου. Τώρα επερνούσανε βιαστικά την παγωμένη έρημο της στοάς που χώριζε την πτέρυγα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΩΣ ΤΗ ΣΚΟΤΙΑ
ΥΓΡΗ Η ΠΕΤΡΑ Υγρή η πέτρα από τ' ακροθαλάσσι στα δάχτυλά μου με ταξιδεύει στον απέραντο ωκεανό. Ο Λόγος Σου με ταξιδεύει στη δημιουργία ολόκληρη. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΣΑ ΣΕ ΚΑΘΡΕΦΤΕΣ
Πολλοί οι καθρέφτες μα το πρόσωπο ένα. Υπάρχω τόσο μόνο όσο μέσα σ' έναν καθρέφτη. (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΩΤΗ ΕΠΙΛΟΓΗ
Τα χρόνια προσπαθούσα να βρίσκω ευκαιρίες και αφορμές για να κάμω γνωστά στην Ελλάδα την μορφή, τον κόσμο, το έργο του κορυφαίου κουβανού συγγραφέα Χοσέ Λεσάμα Λίμα (Jose Lezama Lima). Από τότε που τον εγνώρισα μέσα στα βιβλία του, κάποιος ασίγαστος, επίμονος μαγνητισμός αισθάνομαι ν' ασκείται πάνω στο πνεύμα μου. Και αυτό δεν μου φαίνεται περίεργο: ο Λεσάμα Λίμα πιστεύει στην μυστική και μαζί αποκαλυπτική σημασία τέτοιων μαγνητισμών. Δεν είναι μήπως δικό του το ποιητικό βιβλίο που τιτλοφορήθηκε "Θραύσματα στον μαγνήτη του" ("Fragmentos a...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗ, ΤΟΝ ΦΩΤΙΣΤΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Ήταν πλασμένος για τα υψηλά του πνεύματος. Είχε μέσα του απαραμείωτη, άγρυπνη, ασπαίρουσα την μεγαλοσύνη του ανθρώπου όταν καταφάσκει, -και με τι αθάνατο τρόπο!- την θεϊκή του προέλευση. Ήταν ένας "σταλμένος" ο Χρήστος Μαλεβίτσης. Ο κηπουρός - θάνατος τον έδρεψε όταν είχε φτάσει στην έκπαγλη πληρότητά του, στην περίλαμπρη, την ακλονιστική ωριμότητά του. είχε όμως προλάβει, ο άγρυπνος εκείνος ανυφαντής των πνευματικών αποκαλύψεων, και μας φανέρωσε με πρωτόφαντη ρώμη στοχασμού και λόγου, το ύψος της ύπαρξής του και το κύρος του το αθάνατο ως...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΤΕΡΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΡΟΔΗ
Από τα πολλά δημοσιεύματα που έχω γράψει για τον Ρόδη Ρούφο (εφημερίδα "Καθημερινή", περιοδικό "Τομές", κ.ά.) προτίμησα να περιλάβω σε τούτο το βιβλίο μονάχα δυο, που πρωτοπαρουσιάσθηκαν στην "Ευθύνη", το ένα στα τεύχη 122 και 123 (Φεβρουάριος και Μάρτιος του 1982) και το άλλο στο τεύχος 148 (Απρίλιος 1984). Τα θεωρώ πληρέστερα από πολλά αλλά. Και κάθε εκ των υστέρων προσθήκη ή αναθεώρηση στα κείμενα αυτά, θα ήτανε ανεπίκαιρη: (αλλά και βαρύτατο φορτίο το να το επιχειρήσω). Παραπέμπω ωστόσο τον αναγνώστη και στο ποίημά μου που βρίσκεται σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ORPHICUM
ΤΣΑΙ Από του δέντρου είμαι τα φύλλα εκείνα, που από του Βούδα φύτρωσε τα μάτια κι έφτασα από τ' Ασσάμ μέχρι την Κίνα κι ως του μεγάλου Χάνου τα παλάτια. Θεσπέσιο ρόφημα όλο απ' την Ασία, ανάμεικτο με φύλλα από καμέλια σε πάει στ' άρωμά μου η φαντασία μέχρι των απολαύσεων την εντέλεια. Κι απ' τις φυτείες μακριά στην Κεϋλάνη και φορτωμένο πέρα στη Σαγκάη, σε κούπα απ' την πιο φίνα πορσελάνη πες τι σ' ευφραίνει πιότερο: το τσάι. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΥΣΙΚΗ
Όταν έχασε τον Άνθρωπο που τον έφερε στον Κόσμο, όλες του οι Αισθήσεις φαρμακώθηκαν από την Σιγή. Η Πλάση πάσα σιγούσε γι' αυτόν, φιμωμένη από το Μυστήριο του θανάτου, από τον παραλογισμό της Αγάπης. Κοπιάζουμε να προετοιμαστούμε για τον προσωπικό μας Θάνατο κι ίσως δεν προλαβαίνουμε να βαστάζουμε τον Θάνατο των Δικών μας. Από εκείνη την πολύμηνη Σιγή, αιστάνθηκε μέσα στο σφριγηλό ελληνικό Καλοκαίρι, κάποια βαθειά Φωνή να τον ανακαλεί στην Ζωή, μια φωνή που αδιάκοπα έχανε. Ήταν Φωνή "φαντασματική" που την αναζήτησε, μέσα του πάλι, με Μουσι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΥΨΟΥΣ
Η μελέτη αυτή του εκφραστικού μέσου για την επίτευξη του υψηλού γράφτηκε πιθανώς τον 1ο αι. μ. Χ. στην Αλεξάνδρεια ή τη Ρώμη, από άνθρωπο που το πάθος του για τα μεγάλα πρότυπα του λόγου ήταν όχι μόνο το βαθύ και ακλόνητο, αλλά και καθοριστικό της κριτικής ή τεχνολογικής του θεώρησης. [...] Στο κείμενο υπάρχει μια θέρμη και μια βαθιά παρόρμηση πού αναβλύζει από τον εσωτερικό κραδασμό στην προσέγγιση των μεγάλων μορφών και των έργων τους. Ο Ανώνυμος, δεν είναι μόνο ένας βαθύς γνώστης της όλης περίπλοκης τεχνολογίας που είχε αναπτυχθεί για τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΝΕΛΛΟΠΟΥΛΟ
Μέσα στην δραματική ζωή του Ελληνισμού, μια ξεχωριστή θέση κατέχει ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, θέση ευγένειας του πνεύματος και συνειδησιακής αγρύπνιας, τιμιότητας και πατριωτισμού. Η πορεία του και η συμπεριφορά του μέσα στον ελληνικό χώρο εμφανίζεται οργανικά ενωμένη με την μοίρα της Ελλάδας και το πνευματικό του έργο, που κορυφώνεται με την μνημειακή "Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος", εκφράζει την βαθειά ελληνική πίστη στην αξία της Ιστορίας, στην εγκυρότητα του παρελθόντος, στην πνευματική οντότητα της Ευρώπης και στον πολιτιστικό της...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΩΑΝΝΑ ΤΣΑΤΣΟΥ
Όταν επιχειρεί κανείς να αναγνώσει ένα έργο ποιητικό, σαν αυτό για το οποίο θα μιλήσω απόψε, και να διατυπώσει έστω και μερικές πτυχές του ερμηνεύοντάς τες με δικά του λόγια, διατρέχει πάντα τον κίνδυνο να μείνει στην παρά-φραση και στην ελλειπτική αναμετάδοση ενός πνευματικού πλούτου, που μόνο η ποίηση έχει το προνόμιο να εκφράζει αντλώντας από το ανέκφραστο. Παρά την πολύτιμη εμπειρία, που φέρει μέσα του ο αναγνώστης, ο κίνδυνος από μια τέ-τοια προσπάθεια είναι ακόμα πιο εμφανής, όταν έχει να κάνει κανείς με μια ποίηση τόσο υψηλή και πολ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΗΛΙΑ ΒΕΝΕΖΗ
Η παρουσία του Ηλία Βενέζη στα νεοελληνικά γράμματα εκφράζει με τρόπο ανεπανάληπτο μια δραματική περίοδο της Ιστορίας του Έθνους μας. Συγχρόνως όμως, αποτελεί μια βεβαίωση της ενότητας του Ελληνισμού με καρδιά του το Αιγαίο πέλαγος. Ανατολίτης, αιγαιοπελαγίτης, Έλληνας, συναίρεσε μέσα στο έργο του την τέχνη ως μεράκι κι ως υπαρξιακή λειτουργία με την κατάθεση μιας μαρτυρίας που σώζει την ιστορία ζωντανότερη από οποιοδήποτε ιστορικό βιβλίο. (. . .) Τώρα που συμπληρώνονται πέντε χρόνια από την κοίμησή του, η «Ευθύνη» αποφάσισε να συγκροτήσει...
Διαβάστε περισσότερα...