ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ

Η ΝΙΚΗΤΑΡΟΥ
Όταν ο βασιλιάς Γεώργιος έρχεται στην Τρίπολη το 1871, για να επιθεωρήσει την πρόοδο των οικοδομικών εργασιών στο θερινό του ανάκτορο, μια γυναίκα πέφτει στο δρόμο, εμπρός από τη βασιλική άμαξα, "φράσσοντας την διέλευσιν του άνακτος διά του ισχνού σαρκίου της", με συνέπεια να καταπατηθεί από τα άλογα και να εκπνεύσει ακαριαίως. Η ταυτότητά της δεν διακριβώθηκε, λόγω και της παραμόρφωσης που υπέστη το πρόσωπό της από τις οπλές των αλόγων, όμως το σημείο αυτό του δρόμου αποτελεί τοπόσημο της πόλης, "στη Νικηταρού". Έτσι ξεκίνησα την έρευνά μ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΛΩΣΣΑ ΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ
Πότε εμφανίστηκε και πώς συγκροτήθηκε η σοσιαλιστική γλώσσα στην Ελλάδα του 19ου αιώνα; Ήταν ή όχι ιστορικά δυνατός ο σοσιαλιστικός λόγος στα καθ' ημάς; Πώς εισαγόμενες λέξεις, έννοιες και αντιλήψεις εντάχθηκαν στο πνευματικό και κοινωνικό περιβάλλον του χώρου υποδοχής; Πότε άρχισε να γίνεται ορατή η ταξικότητα της ελληνικής κοινωνίας και με ποιους όρους; Αφετηρία, οι τελευταίες εκλάμψεις του ηττημένου νεοελληνικού Διαφωτισμού, το 1833. Έκτοτε, από τα πρώτα βήματα του ελληνικού Βασιλείου, με ενδιάμεσους σταθμούς τον επτανησιακό ριζοσπαστισ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛ ΝΤΑΜΠΑ, 1945
Ένας από τους πολλούς της Ελ Ντάμπα, ο Πραξιτέλης Ζαχαριάδης μάς δίνει με το ημερολόγιό του μια ξεχωριστή μαρτυρία για το βρετανικό στρατόπεδο. Καταγράφει με μοναδική ακρίβεια τη δική του περιπέτεια ως κατάσταση που διαρκεί και, κυρίως, όπως αυτή διαμορφώνεται μέρα τη μέρα σε συνάρτηση με τη σύγκρουση του Δεκέμβρη και τις πολιτικές διεργασίες που την ακολούθησαν στην Ελλάδα. Αδιαμεσολάβητο από το χρόνο και κάθε τύπου μεταγενέστερη επεξεργασία, το ημερολόγιο συνιστά unicum, πρόκειται δηλαδή, από όσο γνωρίζουμε, για το μόνο πλήρες ημερολόγιο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Η Στρατιωτική Γεωγραφία των ομόρων της Ελλάδος επαρχιών του λοχαγού Βασίλειου Νικολαΐδη (1851) αποτελεί το προϊόν της πρώτης επίσημης και μυστικής αποστολής στα διεκδικούμενα εδάφη της Ευρωπαϊκής Τουρκίας δηλαδή σε μια terra incognita την οποία κληρονομικώ δικαίω διεκδικεί ο ελληνικός εθνικισμός και της οποίας η αποκρυπτογράφηση είχε συντελεστεί σε μεγάλο βαθμό από την Ευρώπη. Οι πολιτικές εξελίξεις της δεκαετίας που προηγήθηκε του 1850, όταν ο Νικολαΐδης κατοπτεύει τις όμορες επαρχίες, έθεταν εκ των πραγμάτων επιτακτικά το ζήτημα της γνώ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΤΑΜΩΣΗ ΗΛΘΕ, Η ΝΙΚΗ ΜΑΣ ΤΟ ΧΡΩΣΤΑΕΙ...
Ονομάζομαι Κώστας Καραντζούνης, του Νικολάου και της Ασπασίας. Γεννήθηκα στο Περιβόλι Φθιώτιδας το 1931. Θέλω ν' αναφερθώ σε αποσπάσματα της ζωής μου κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής αλλά και στην ολιγόμηνη συμμετοχή μου στον ΔΣΕ. Η οικογενειακή μου κατάσταση το 1941 ήταν η μητέρα μας, εγώ ο μικρότερος, η αδελφή μας Πηνελόπη δύο χρόνια μεγαλύτερή μου, ο Φάνης πέντε χρόνια μεγαλύτερός μου, και ο Αποστόλης οκτώ χρόνια μεγαλύτερος. Τον πατέρα μου τον είχαν δολοφονήσει το 1933 στο χωράφι που θέριζε με τη μητέρα μας· είχαν και μένα μαζί ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ «ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟ» ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
Στη Βόρεια Ελλάδα ζει μια σλαβόφωνη μειονότητα, η ιδιαίτερη ταυτότητα της οποίας απολαμβάνει την πλήρη κρατική προστασία. Η γλώσσα της καταγράφεται με τη στήριξη υπουργών, μητροπολιτών και στρατιωτικών μονάδων, οι πολιτιστικοί σύλλογοί της αναγνωρίζονται αμέσως από τα δικαστήρια, οι υβριστές των ακτιβιστών της τιμωρούνται παραδειγματικά απ' τη Δικαιοσύνη. Εθνικόφρονες κάθε λογής καλούν τα μέλη της να εισάγουν τη διάλεκτό τους στο σχολείο, τονίζοντας ότι ο αποκλεισμός της μητρικής γλώσσας από την εκπαίδευση ισοδυναμεί με πολιτιστική γενοκτο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ - ΘΕΣΜΟΙ ΚΑΙ ΙΔΕΕΣ 1900-1940
Οι μηχανικοί κατατάσσονται στα νεωτερικά επαγγέλματα που αναδύθηκαν μαζί με το τεχνολογικό φαινόμενο, στη διάρκεια της Πρώτης και της Δεύτερης Βιομηχανικής Επανάστασης. Διεθνώς οι στρατηγικές της νομιμοποίησης και της κοινωνικής ανόδου του επαγγέλματος προωθήθηκαν στη βάση μιας ρητορείας που διεκδικούσε μια σχεδόν αποκλειστική σχέση με το ιδεώδες της προόδου. Οι Έλληνες μηχανικοί στη μακρά διάρκεια εμπνεύστηκαν από ένα ιδεώδες προόδου που μετέφραζε τον εκμοντερνισμό και τον εκδυτικισμό της χώρας σε όρους επιστήμης, τεχνικότητας και οικονομ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΤΗΣ ΕΙΣ ΡΩΣΣΙΑΝ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ
Μοναδικό τεκμήριο ενός μάλλον απόμακρου ιστορικού παρελθόντος, το ημερολόγιο τηρείται για προσωπική χρήση του συντάκτη του, όπως απαιτούν τα ήθη και οι νοοτροπίες εκείνης της εποχής. Μέσα από το πέρασμα των χρόνων, ωστόσο, και με τη δημοσιοποίησή του αποκτά μια ακόμη διάσταση: καθίσταται μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα πρωτογενής ιστορική πηγή. Ιστορία και ταυτόχρονα πηγή για την ιστορία, το ημερολόγιο και τα δέκα παραρτήματα που το συμπληρώνουν, συνιστούν ένα ιδιαίτερο αφηγηματικό σύνολο που πραγματεύεται την ελληνική υπερπόντια εκστρατεία στ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΙΑΝΟΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Ο Ιανός του εθνικισμού κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1993, από τις εκδόσεις του περιοδικού "Ο Πολίτης", σε μια εποχή που ο εθνικιστικός πυρετός, με αιχμή το Μακεδονικό, βρισκόταν σε έξαρση. Σήμερα, δεκαπέντε σχεδόν χρόνια μετά, το ζήτημα της αναγνώρισης της Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας (του "κρατιδίου των Σκοπίων", όπως αποκαλείται στον εθνικιστικό λόγο), παραμένει ακόμα άλυτο για το ελληνικό κράτος. Και τα όσα μεσολάβησαν επιβεβαιώνουν, δυστυχώς, τις περισσότερες, αν όχι όλες τις αναλύσεις των συγγραφέων. Γιατί τώρα μπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΤΗ ΣΚΥΤΑΛΗ
Η γνώση συνιστά όλο και περισσότερο την καρδιά των κοινωνικών σχέσεων. Δεν είναι τυχαίο ότι, στο σημερινό κύκλο των αγώνων, μια μεγάλη μερίδα των ακτιβιστών είναι φοιτητές, διανοητικοί εργάτες και όσοι δουλεύουν σε αστικές εργασίες υπηρεσιών - ό,τι ορισμένοι ονομάζουν γνωστικό πρεκαριάτο. Για τις εξεγέρσεις στην Τυνησία και την Αίγυπτο, όπως και για τις εξεγέρσεις στην Ισπανία, την Ελλάδα, το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες, δηλαδή τόσο για αυτές που χαρακτηρίζονται κατά πρώτο λόγο από τη διεκδίκηση της ελευθερίας, όσο και για εκείνες π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ
Η ΑΝΑΨΗΛΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ της Μακεδονίας, η οποία επιχειρείται στις μελέτες που απαρτίζουν τον τόμο αυτό, ξαναφέρνει στο προσκήνιο κρίσιμα ζητήματα από τα χρόνια ιδίως του Μακεδονικού Αγώνα και των Βαλκανικών Πολέμων: -την κατασκευή του απαραίτητου εθνολογικού επιχειρήματος στην υπηρεσία του ελληνικού αλυτρωτισμού, με τη συνακόλουθη αποσιώπηση των υπαρκτών οικονομικοκοινωνικών και εθνοπολιτισμικών διαφορών -τους άξονες της προπαγάνδας -γλωσσικό εξελληνισμό και εθνικό φρονηματισμό-, σε συνδυασμό με τις πληθυσμιακές ανακατατάξεις και την τ...
Διαβάστε περισσότερα...

YOUKALI
Ο Σταύρος Μουδόπουλος γεννήθηκε στα Γιάννενα στις 14.9.1942 από Ζαγορίσιους γονείς με ρίζες στα χωριά Αρίστη και Βίτσα Ζαγορίου και παραμένει πιστός δημότης Ζαγορίου Ιωαννίνων, παρότι από το 1962 η μόνιμη κατοικία του βρίσκεται μακριά από την «Μικρή Πατρίδα». Ο τιμώμενος φίλος, μετά τη στοιχειώδη εκπαίδευσή του, φοίτησε στο Ιερο-διδασκαλείο Βελλάς, δίπλα στο Καλπάκι, από το 1954 έως το 1962, με υποτροφία της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής. Κατά τα χρόνια αυτά της εφηβείας του (1954-1962) βίωσε τις τραγικές ιδιαιτερότητες της μετεμφυλιακής...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ
Μεσοπόλεμος, 1934: το έτος που δημιουργείται ο Δήμος Περιστερίου και, ταυτόχρονα, το έτος-αφετηρία της παρούσας μελέτης για τη συγκρότηση της πόλης, την ταυτότητα της τοπικής κοινωνίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης στο Περιστέρι. Σε διάρκεια εβδομήντα και πλέον χρόνων, σε εποχές ταραγμένες, επιχειρείται να εντοπιστεί (με συστηματική αρχειακή έρευνα, με την αξιοποίηση των στατιστικών δεδομένων και της βιβλιογραφίας και με τη βοήθεια εποπτικού υλικού), ο τρόπος με τον οποίο, σε κάθε χρονική περίοδο, οι κάτοικοι, οι συλλογικοί φορείς δράσης κ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΕΤΑΜΥΘΟΠΛΑΣΙΑ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ
Κάθε αισθητικό ρεύμα προκύπτει μέσα από την ιστορία των μορφών δεν παρθενογεννάται μίαν ωραίαν πρωίαν. Βέβαια, όλοι σχεδόν οι τρόποι και οι τεχνικές έχουν υπάρξει και δοκιμαστεί, στη μακρά διαδρομή της ιστορίας της τέχνης. Αυτό όμως που συμβαίνει με την εμφάνιση ενός νέου ρεύματος είναι πως, κάποια στιγμή, ορισμένοι τρόποι και τεχνικές συνθέτουν ένα καινούριο αισθητικό πρόταγμα, κι έτσι διαυγάζονται μέσα στην πραγματικότητά του, μέσα στην αλήθεια του, ανανοηματοδοτούνται. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΡΟΖΑ ΚΑΙ Η ΚΛΕΙΩ
Το παρόν βιβλίο περιέχει μια ορισμένη μεθοδική έκθεση μιας πολύ συγκεκριμένης και εξειδικευμένης επιστημονικής έρευνας από την περιοχή της ιστορίας της εκπαίδευσης στην Ελλάδα την περίοδο του λεγόμενου "Μεσοπολέμου". Με βάση αυτή την έκθεση στοιχειοθετείται αναλυτικά τόσο μια πραγματολογική ανασκευή όσο και μια εξήγηση των θεωρητικο-ιδεολογικών προκείμενων δυο συναφών εκδοχών για το ίδιο θέμα: Πρόκειται για το θέμα της ιστορικής ανασυγκρότησης της βιογραφίας της Ρόζας Ιμβριώτη (1898-1977) και ειδικότερα για το επιμέρους ερώτημα του χρόνου ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΕΞΟΡΙΑΣ
Εξήντα πέντε χρόνια μετά, ένας εξόριστος γράφει. Αποσπασματικά, θέλοντας να αφηγηθεί "διάφορες μικρές ιστοριούλες και στιγμιότυπα από την καθημερινή ζωή στην εξορία": στην περίπτωση της ζωής στην Ικαρία, μια εικονική εκτέλεση, έναν ξυλοδαρμό, μια ομαδική συχνοουρία, χαρακτηριστικά ανθρώπων, πρωτάκουστες λέξεις και φράσεις που θυμάται ακόμα, μετά από δεκαετίες, "εκδρομές", κουσούρια, καζούρες, φάρσες, την αγωνία για το τότε μέλλον - του πολέμου και το ατομικό. Δεν επικεντρώνεται σε γεγονότα "αποφασιστικής" σημασίας, για την Ελλάδα, το κίνημ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗ ΔΕΞΙΑ
Η διαφαινόμενη μετατόπιση προς το νεοσυντηριτισμό στην Ευρώπη στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και ιδιαίτερα η πολιτική σταθεροποίηση ή ακόμη και η συμμετοχή σε κυβερνήσεις συνασπισμού, νέων κομμάτων της «ριζοσπαστικής Δεξιάς» σε μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών (Γαλλία, Ιταλία, Αυστρία), ενισχύει την υπόθεση ότι ο φασισμός δεν ανήκε αποκλειστικά στο Μεσοπόλεμο, μα είναι συνυφασμένος με το σύγχρονο κράτος. Η ιστοριογραφία και η πολιτική επιστήμη οφείλουν λοιπόν να αντιμετωπίσουν με ανανεωμένες θεωρητικές και μεθοδολογικές προτάσεις αυτά τα φαινόμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΕΝΟΣ ΚΑΠΑΠΙΤΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΜΦΥΛΙΟ (ΟΣΟ ΣΩΘΗΚΕ)
Το μικρό αυτό ημερολόγιο αποκτά ιδιαίτερη σημασία όχι μόνο γιατί είναι, κατά τη γνώμη μου, μία από τις πιο καταπληκτικές μαρτυρίες για την εποχή, όχι μόνο γιατί από τα μικρά καθημερινά περιστατικά της ζωής ενός "καπαπίτη" βλέπει κανείς τις συγκεκριμένες συνθήκες του Εμφυλίου Πολέμου. Η αφήγηση - καταγραφή αποκτά ανθρωπολογική σημασία, είναι μια μικρή χαραμάδα για να φανταστεί κανείς το είδος των ανθρώπων αυτού του πολέμου, να δει την αληθινή τους ιστορία, μια ιστορία που, συνήθως, καταργείται από τον ορυμαγδό των μεγάλων γεγονότων και των ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΡΑΣΙ ΤΟΥ ΝΤΑΡΜΟΥ
«-Κι από το ρέμα του Ντάρμου δεν περνάγανε οι Δημαίοι. Ήτανε στοιχειωμένο, ακουγότανε καμπάνα το μεσημέρι. Γιατί φονέψανε το Ντάρμο εκεί. Με τις αραβίδες, οι μάυδες. Του πήρανε το κεφάλι αυτοί και το πήγανε στη Λουκού, στις καλόγριες. Ανοίξανε λάκκο στα καλογερικά μνήματα οι γερόντισσες και το χωματίσανε στο γεφύρι κοντά, στα ψηλά κυπαρίσσια κατά το ρέμα. Το λιβανίζανε αυτό το μνημούρι σαράντα μέρες, οι χριστιανές. Και το λείψανο, κινήσανε οι Χαντακιώτισσες με τις τσάπες και πήγανε και το θάψανε αλειτούργητο. Ντάρμος, δημοδιδάσκαλος. Κατα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΗΘΕΙΑ ΚΑΙ Ο ΑΛΥΠΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ
Ένα αφήγημα για την αναζήτηση της αλήθειας, το οποίο μετέρχεται ποικίλους τρόπους λογοτεχνικής γραφής, προκειμένου να φωτίσει την περιπέτεια της αλήθειας, των αντιλήψεων αλήθειας, μέσα στον ιστορικό χρόνο. Από την εποχή του Ομήρου και του Θουκυδίδη, στους αιώνες του Αγίου Ιερώνυμου και του Καραβάτζο, του Καρτέσιου και του Γκαίτε, του Σιμωνίδη, του Ροΐδη και του Μπόρχες, μέχρι τις μέρες μας. Η αλήθεια της λογοτεχνίας, σε διάλογο με την αλήθεια της ιστορίας, την αλήθεια της πίστης, την αλήθεια της εικόνας, την αλήθεια των ιδεών, οι αέναες με...
Διαβάστε περισσότερα...