ΒΙΒΛΙΟΡΑΜΑ

"Φύγετε γιατί έρχονται..." "Ίκνι Ψε Βίνιν..."
Δομβραίνα, Θίσβη, Χώστια Το κάψιμο τριών χωριών Βοιωτία, Αύγουστος 1943 Η πυρπόληση και καταστροφή της Δομβραίνας, της Θίσβης και των Χωστίων από τους Γερμανούς κατέλειπε μια σελίδα γεμάτη δάκρυα, πόνο, αίμα και ξεριζωμό, που άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στη συνείδηση των ανθρώπων που τη βίωσαν. Οι επίγονοί τους την ξαναβιώνουν σε κάθε επέτειο και οι μαρτυρίες που συγκέντρωσε ο Γ. Μαστροδήμος κάνουν το βίωμα οδυνηρό, αλλά ταυτόχρονα και λυτρωτικό. Η πολυφωνική αφήγηση του πολυήμερου δράματος της περιοχής είναι συγκλονιστική. Η κεντρική ιδέα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΙΟΣ ΣΥΜΜΟΡΙΤΟΥ
Οδήγησαν τη μάνα μου σε ένα πρόχειρο οίκημα που έπαιζε το ρόλο στρατιωτικού νοσοκομείου ή κάτι τέτοιο. Και εκεί σε κάποιο κρεβάτι κείτονταν ένα ανθρώπινο όν που κάποτε ήταν ο άνθρωπος που αγάπησε. Στα τριάντα δύο του χρόνια. Χωρίς δόντια, κατάμαυρος, μελανιασμένος, με τα κρέατα σχεδόν να κρέμονται σε μια άμορφη μάζα, ανακατεμένα με ξεραμένα μαύρα υπολείμματα από σάρκες και αίμα. Η μάνα μου έμεινε άφωνη να κοιτάζει το θέαμα, χωρίς να μπορεί να αναγνωρίσει την ανθρώπινη μορφή. Δεν ξέρω αν δεν αναγνώριζε ή δεν ήθελε να αναγνωρίσει αυτό που έβ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΕΠΙΘΥΜΗΤΟΙ ΣΥΜΠΑΤΡΙΩΤΕΣ
Υπάρχουν μερικά σημεία στη σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας που γεννούν σκληρά ερωτήματα. Με το 70% του προπολεμικού εβραϊκού της πληθυσμού να έχει εξοντωθεί στα στρατόπεδα του ναζισμού, η χώρα βρίσκεται σε μια από τις πρώτες θέσεις στη θλιβερή σύγκριση, ξεπερνώντας ακόμα και το ίδιο το Ράιχ. Φταίνε μόνο οι ξένοι κατακτητές γι' αυτή την επίδοση; Την ίδια εποχή, στη διάρκεια του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου, μια ιστορική μειονότητα, οι μουσουλμάνοι Τσάμηδες της Ηπείρου, «εκκαθαρίστηκαν» με τον πλέον απόλυτο τρόπο. Δεν είναι παιχνίδια της προπα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΜΟΥ ΣΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟ
Το ύψωμα κατά του οποίου θα κάναμε την επίθεση λεγόταν Μάλι Τοπιάνι. Και είχε κι αυτό μεγάλη στρατιωτική σημασία για τους Ιταλούς. Ήτανε κι αυτό από τα στηρίγματά τους στον κεντρικό τομέα. Θυμάμαι ότι κατά την έως εκεί οδοιπορία μας δοκίμασα δύο πολύ έντονες συγκινήσεις. Την μία, όταν πάτησα (χωρίς να το καταλάβω βέβαια, μέσα στο σύθαμπο) πάνω σ' έναν σκοτωμένο Ιταλό. Ρίγησα όταν το αντιλήφθηκα. Και για πολλή ώρα κατόπιν γύριζε επίμονα στο μυαλό μου η σκληρή του μοίρα. Η μοίρα του, να σκοτωθεί πρώτα και να μείνει άταφος μετά, για να τον πα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΗΜΜΥΡΙΔΑ ΚΑΙ ΑΜΠΩΤΗ - Ο ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ 20ος ΑΙΩΝΑΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, οι ισχυρές μητροπόλεις της ευρωπαϊκής ηπείρου έγιναν το κέντρο των διεργασιών που διαμόρφωσαν το καπιταλιστικό σύστημα στη σημερινή φάση της ανάπτυξής του. Οι ηγέτες τους κυβερνούσαν κράτη ισχυρά, κράτη με παράδοση, που ήξεραν να οργανώνουν λαούς, κοινωνίες, επικράτειες, που διέθεταν στόλους και στρατούς ακαταμάχητους, που είχαν διαμορφώσει ένα πλαίσιο πολιτισμού, έναν τρόπο ζωής που εύκολα μπορούσε να συνδεθεί με τις οικονομικές καπιταλιστικές λειτουργίες. Τέλος, κυβερνούσαν κράτη πολυάνθρωπα, με δυναμική ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΗ ΓΛΩΣΣΑ
Περίπου ένας στους τρεις κατοίκους της ελληνικής Μακεδονίας είχε το 1912 ως μητρική του γλώσσα τα σλαβομακεδονικά. Το 1965, υπηρεσιακές εκθέσεις εκτιμούσαν σε 130-150.000 τους σλαβόφωνους κατοίκους τριών μονάχα νομών (Φλώρινας, Καστοριάς και Πέλλας). Στις αρχές του 21ου αιώνα, τα «ντόπικα» εξακολουθούν να μιλιούνται σε μεγάλο μέρος της Βόρειας Ελλάδας. Η εξάλειψη αυτής της σλαβογλωσσίας θεωρήθηκε ευθύς εξαρχής - και παρέμεινε ως τις μέρες μας - ο μείζων «εθνικός στόχος» στην περιοχή. Για την επίτευξή του στρατεύτηκε όλος ο κρατικός μηχανισ...
Διαβάστε περισσότερα...

«Η ΘΡΑΚΗ ΑΠΕΙΛΕΙΤΑΙ»
«Τι πραγματικά συμβαίνει στην Θράκη»; «Ποια η έκταση της τουρκικής προπαγάνδας»; «Απειλείται η εθνική κυριαρχία»; «Ποια τα λάθη του ελληνικού κράτους»; «Πώς θα γίνει η προσέγγιση των Πομάκων»; «Ποια η κατάλληλη στρατηγική»; Ερωτήματα που απασχόλησαν την απόρρητη αλληλογραφία επίσημων φορέων με αποφασιστικό ρόλο στη χάραξη της ελληνικής πολιτικής για τη μειονότητα. Με αυτά καταπιάνεται το συγκεκριμένο βιβλίο, όχι υιοθετώντας τα, αλλά προσεγγίζοντας τους άγνωστους τρόπους με τους οποίους απαντήθηκαν σε προγενέστερες περιόδους και καταδεικνύο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟ
Μια ευχάριστη περιήγηση στο σκληρό αλλά και μαγικό κόσμο του ποδοσφαίρου. Μετά από πολύχρονες έρευνες στην Ιταλία, τη Γαλλία και το Ιράν, ο συγγραφέας μας εισάγει στον κόσμο των γηπέδων, των ποδοσφαιριστών και των φιλάθλων. Οι αναφορές στις τρεις αυτές χώρες εμπλουτίζονται με πλήθος από συγκριτικές παραπομπές σε αρκετές άλλες χώρες, με μεγάλη ποδοσφαιρική παράδοση, από την Αγγλία και τη Γερμανία, μέχρι τη Βραζιλία και την Αργεντινή. Με τη διεισδυτική ματιά του εθνολόγου ο καθηγητής Κριστιάν Μπρομπερζέ φωτίζει τις αθέατες πτυχές του κόσμου ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ
Επτά δεκαετίες μετά το Δεκέμβρη του 1944, είναι πια αυτονόητο πως η ανάλυση της επαναστατικής βίας που εκλύθηκε στη διάρκειά του μπορεί και πρέπει ν' αποσκοπεί, όχι στην καταγγελία ή τη δικαιολόγηση, αλλά πρωτίστως στην κατανόησή της. Τα ειδοποιά χαρακτηριστικά αυτής της βίας είναι άλλωστε σε θέση να μας αποκαλύψουν καθοριστικά στοιχεία για την ένοπλη εξέγερση των 33 ημερών και την κοινωνική δυναμική της, που η αποκλειστική ενασχόληση με τις ηγετικές στρατηγικές επιλογές και κινήσεις αφήνει συνήθως στη σκιά. Ο "Κόκκινος Δεκέμβρης" προτείνε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ (ΤΟΜΟΣ Δ' - ΜΕΡΟΣ Α')
Στο διάγγελμά του της απελευθέρωσης, στις 18 Οκτωβρίου 1944, ο Γεώργιος Παπανδρέου, πρωθυπουργός της κυβέρνησης εθνικής ενότητας, εξήγγειλε, ανάμεσα σε άλλα, ότι "το ιδεώδες μας είναι να πραγματοποιήσωμεν συγχρόνως και την οικονομικήν ευημερίαν και την κοινωνικών δικαιοσύνην. Πιστεύομεν εις την Λαοκρατίαν". Η ταυτόχρονη αναφορά στη "Λαοκρατία" και στην "ηγέτιδα τάξιν" που δεν "απεδείχθη αξία του λαού", καθώς και η υπόσχεση "σκληρών κυρώσεων κατά των προδοτών της Πατρίδος και των εκμεταλλευτών της δυστυχίας του Λαού μας" προοιωνίζονταν ότι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ
Παρά τον πολλαπλασιασμό των σχετικών ερευνών τα τελευταία χρόνια, η ελληνική εκπαίδευση και η ιστορία της παραμένουν σε μεγάλο βαθμό terra incognita. Η παρούσα μελέτη φιλοδοξεί να καλύψει μέρος του κενού αυτού. Η τυπική εκπαίδευση συνιστά ένα σύνθετο οικοδόμημα. Εννοιολογείται ως δίκτυο αποτελούμενο από έξι αλληλεξαρτώμενα στοιχεία: τους εκπαιδευομένους, τους εκπαιδευτικούς, το χώρο στον οποίο πραγματοποιείται η εκπαιδευτική διαδικασία, τους φορείς της εκπαιδευτικής πολιτικής, τις παιδαγωγικές μεθόδους και την οικογένεια ως εστία διάπλασης...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΤΟΥ 20ού ΑΙΩΝΑ (ΤΟΜΟΣ Δ' - ΜΕΡΟΣ Β')
Μετά τα Δεκεμβριανά, μια νέα έννοια κάνει την εμφάνισή της στο προσκήνιο: οι εθνικόφρονες και η εθνικοφροσύνη, γνώρισμα και ιδεολογία μαζί των εθνικοφρόνων. Σποραδικά στην αρχή, και πλαισιωμένη από λέξεις όπως "έθνος", "εθνικισταί" ή "εθνικώς δρώντες", η εθνικοφροσύνη, ως έννοια και ως πρακτική, θα μεσουρανήσει τα εμφυλιακά και πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια, ταυτιζόμενη ουσιαστικά με τον αντικομμουνισμό. Δημιούργημα του Εμφυλίου η εθνικοφροσύνη, προγενέστερος, συγκροτημένος ήδη από τη δεκαετία του 1920, ο αντικομμουνισμός και οι δύο, όμως, θα...
Διαβάστε περισσότερα...

Διαδικασίες εξόδου από την ετερότητα
Μία από τις πιο στερεοτυπικά προσλαμβανόμενες ταυτότητες στον κοινό λόγο είναι αυτή του "Γύφτου", μαζί με όλες τις παρεμφερείς ("Τσιγγάνοι", "Ρομά", "Ρόμηδες" κ.λπ.). Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που, ακόμα και στον επιστημονικό λόγο, διάφορα σύνολα ανθρώπινων κοινοτήτων εγκιβωτίζονται στις παραπάνω κατηγορίες και προσεγγίζονται μέσα από περιχαρακωμένα σχήματα ανάλυσης, τα οποία τις περισσότερες φορές αναπαριστούν μια στατική -ή, εν πάση περιπτώσει- περιχαρακωμένη ταυτότητα. Και έτσι αδυνατούν να καταγράψουν και να αναδείξουν, αφενός τις...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΩΙΜΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΟΛΗ
Το γύρισμα από τον 14ο στον 15ο αιώνα στον χώρο των νοτίων Βαλκανίων σηματοδοτεί μια κρίσιμη όσο και συναρπαστική περίοδο, κατά την οποία οι Οθωμανοί διαμορφώνουν το αστικό αποτύπωμά τους. Είναι η ίδια περίοδος που η οθωμανική αυτοκρατορία μεταλλάσσεται και από μια μεθοριακή τουρκομανική ηγεμονία γίνεται ένα συγκεντρωτικό κράτος. Το βιβλίο επιδιώκει, για πρώτη φορά στην ελληνική βιβλιογραφία, να συνεισφέρει στον προβληματισμό περί της πρώιμης οθωμανικής πολιτικής που ασκήθηκε έναντι των πόλεων. Οι επτά πόλεις του βιβλίου επιλέχτηκαν με κρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΟΛΕΜΟΣ ΚΑΙ ΕΘΝΟΚΑΘΑΡΣΗ
[...] Αγνοημένες συνήθως από την επίσημη Ιστορία κι εθνικιστική παραφιλολογία, οι βιαιότητες όλων των εμπολέμων της δεκαετίας 1912-1922 κατά των αλλοεθνών αμάχων των Βαλκανίων και της Μικράς Ασίας δεν ήταν μια απλή «παράπλευρη» συνέπεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων. (. . .) Οι ξεριζωμένοι Έλληνες της Σμύρνης και του Πόντου, οι τουρκομουσουλμάνοι πρόσφυγες απ' τα Βαλκάνια και την Κρήτη ή οι σλαβόφωνοι Μακεδόνες που εγκατέλειψαν τα φλεγόμενα χωριά τους μπροστά στη νικηφόρα προέλαση του ελληνικού στρατού αποτελούν μερικά μόνο από τα θύματα μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ 1946-1949 (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο τελικός απολογισμός του κόστους της τριετίας 1946-1949 σε αίμα μπορεί να γίνει κατά προσέγγιση μόνο, εξαιτίας της δυσκολίας ακριβούς προσδιορισμού, αφ' ενός των απωλειών των παραστρατιωτικών σωμάτων από την κυβερνητική πλευρά και αφετέρου των απωλειών του Δημοκρατικού Στρατού, ιδιαίτερα στους καιρούς της ήττας. Από τα γνωστά πάντως και προσβάσιμα μπορούμε να κάνουμε ορισμένες πρώτες εκτιμήσεις. Οι συνολικές απώλειες του Εθνικού Στρατού έφθασαν τους 44.000 αξιωματικούς και οπλίτες (14.000 νεκροί). Στο Δημοκρατικό Στρατό, οι νεκροί, σύμφων...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΧΘΡΟΣ ΕΝΤΟΣ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ
Οι μουσουλμάνοι που διαβιούσαν στα όρια του πρώτου ελληνικού κράτους, είτε συστηματικά εξοντώθηκαν -ειδικά τα πρώτα έτη της Επανάστασης-, είτε μετακινήθηκαν προς την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Τέλος, ένας σχετικά δύσκολα ανιχνεύσιμος αλλά, όχι μικρός αριθμός τους, βαπτίστηκε και παρέμεινε στην Ελλάδα, οι «νεοφώτιστοι». Μοναδική εξαίρεση συνιστούν οι μουσουλμανικές κοινότητες της Εύβοιας, ουσιαστικά δηλαδή οι δύο μεγάλες κοινότητες της Χαλκίδας και της Καρύστου, ένα τμήμα των οποίων παρέμεινε και μετά το 1833, οπότε η Εύβοια ενσωματώνεται στο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΩΣΗ ΔΙΧΟΤΟΜΗΣΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ 1963-1967
Στόχος του βιβλίου αυτού, που βασίζεται στη μελέτη βρετανικών και αμερικανικών διπλωματικών εγγράφων, είναι η διερεύνηση της αναζήτησης πολιτικής λύσης στο Κυπριακό εκ μέρους της Βρετανίας και των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την περίοδο 1963-1967. Αν και η επικρατούσα άποψη ταυτίζει την αγγλοαμερικανική πολιτική με μια διαρκή επιδίωξη της διχοτόμησης της Κύπρου, η έρευνα του αρχειακού υλικού οδηγεί στο συμπέρασμα ότι κατά την υπό εξέταση τετραετία υπήρξαν δυνατότητες για την εξεύρεση μιας ισορροπημένης λύσης του Κυπριακού που θα απέτρεπε τη δι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΟΜΑΝΤΙΚΑ ΠΕΠΡΩΜΕΝΑ
(...) Η μελέτη αυτή έχει ως αφορμή το «Διθύραμβο» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη προς τον ανδριάντα του Γρηγορίου Ε’, στην επέτειο της 25ης Μαρτίου του 1872: την πιο χαρακτηριστική στιγμή, δηλαδή, της «επετειακής ποίησης», στον 19ο αιώνα. Αναδεικνύοντας αυτό το ξεχασμένο επεισόδιο της λογοτεχνικής ιστορίας, που συνέβαλε καθοριστικά στην επίσημη και πανελλήνια καθιέρωση του Βαλαωρίτη ως «εθνικού ποιητή», η μελέτη εξετάζει: Το ρόλο της ποίησης στις δημόσιες τελετουργίες και τις εθνοσυμβολικές πρακτικές του νεοσύστατου έθνους-κράτους. Τη σημασία τη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΜΟΝΤΕΡΝΟ
Η ιστορική διερεύνηση των λόγων περί λογοτεχνίας που αναπτύσσονται στη διάρκεια της κρίσιμης δεκαετίας του 1930 φωτίζει μια σειρά από κεντρικά ζητήματα, όπως: η σπασμωδική σχέση της λογοτεχνίας με το (υπαρκτό και δυνάμει) αναγνωστικό κοινό η συγκρότηση της λογοτεχνίας σε γνωστικό αντικείμενο και οι όροι της ένταξής της στη μέση και στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση οι αισθητικές αναζητήσεις και οι ιδεολογικές αντιπαραθέσεις που αποτυπώνονται στα λογοτεχνικά περιοδικά του μεσοπολέμου η αμήχανη προσοικείωση των αισθητικών αρχών του μοντέρνου...
Διαβάστε περισσότερα...