ΔΑΙΔΑΛΟΣ (ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Ι.)

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
[...] Η ιστορία της αρχαίας εκπαίδευσης ενδιαφέρει τον σύγχρονο πολιτισμό, εφόσον αποκαλύπτει τις άμεσες πηγές της παιδαγωγικής μας παράδοσης. Είμαστε Ελληνο-Λατίνοι: η πεμπτουσία του πνευματικού πολιτισμού μας είναι δημιούργημα του δικού τους πολιτισμού, γεγονός που ισχύει μέχρις ενός βαθμού και για το ίδιο το εκπαιδευτικό σύστημά μας. Ολοκληρώνοντας την παρούσα μελέτη, θα δείξω πώς η φθίνουσα πορεία του αρχαίου σχολείου, παρ’ ότι ενίοτε παρατείνεται επί μακρόν στη βάρβαρη περίοδο του ζοφερού μεσαίωνα, διακόπτεται εν τέλει στη Δύση, σε πε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΚΑΙ Ο ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ (18ος-19ος ΑΙΩΝΑΣ)
Αν επιχειρήσουμε να προσδιορίσουμε την ενοποιητική, συνεκτική γραμμή, το νήμα που συνδέει τις μελέτες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο αυτό, το νοησιακό τους υπόβαθρο, θα λέγαμε ότι είναι σταθερή, μόνιμη προσπάθεια του ανθρώπου της Νεοελληνικής Αναγέννησης να μελετήσει, να γνωρίσει σε βάθος τη φύση, τον κόσμο που το περιβάλλει. Ο άνθρωπος της περιόδου αυτής, όπως μας λέει πολύ επιγραμματικά ο Δανιήλ Φιλιππίδης, «δεν αρκείται, δεν ευχαριστείται εις το να εργάζεται την γην, θέλει και να την σπουδάζει. Χώνεται μέσα εις τα σώματα όπου τον περιτρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΣΚΕΨΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (ΜΕΡΟΣ Β')
Το τελευταίο βιβλίο του L. Sechan μας κάνει να προσέξουμε ορισμένα προβλήματα που θέτει ο μύθος και το πρόσωπο του Προμηθέα. Ποιες είναι οι σχέσεις του Προμηθέα με την τεχνική της φωτιάς, με τις τέχνες της φωτιάς -μεταλλουργία και αγγειοπλαστική- με την τεχνική γενικά λειτουργία; Ποια είναι η σημασία της σύγκρουσής του με τον Δία; Υπάρχει άραγε κάποιος δεσμός ανάμεσα στη φιλονικία του με τον ύπατο των θεών και στην ιδιότητα που έχει ως τεχνίτης της φωτιάς; Στην ελληνική μυθολογία, ο Προμηθεύς δεν παρουσιάζεται ως ο εφευρέτης της τεχνικής τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ - ΦΑΙΔΡΟΣ - ΙΠΠΑΡΧΟΣ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Θείος καλλιτέχνης ο Πλάτων, αριστοτεχνική μας δίνει την εικόνα του λατρευτού του δασκάλου με την οινόφλυγη, γλώσσα του ωραίου μα κακοφημισμένου Αλκιβιάδου. Σάτυρος είναι στη μορφή του λιθοξόου και της μαίας ο υιός, μα πανεύμορφος, θείος στης ψυχής του το κάλλος! Είναι το παιδί του λαού με τα βάναυσα, τα χοντρά χαρακτηριστικά, τη σιμή του την ρίνα, τα παχιά του χείλη, είναι ο προγάστωρ θύτης πότε - πότε στο Βάκχο και νικητής του, μα και ο λεπτός, ο ευγενικός, ο χαριτωμένος αστός, ο θρεμμένος μ' άφθονο το Αττικό άλας! Είναι ο ανυπόδητος τρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΘΗΝΑΙΟΣ: ΔΕΙΠΝΟΣΟΦΙΣΤΑΙ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Οι "Δειπνοσοφισταί" ανήκουν εις το φιλολογικόν εκείνο είδος, το αναπτυχθέν κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, το οποίον περιλαμβάνει ποικίλην ύλην, από παραδόξων και μυθικών φαινομένων μέχρι συνταγών μαγειρικής. Τα εις το είδος τούτο ανήκοντα συγγράμματα εκαλούντο παντοδαπή ύλη, ποικίλα, σύμμεικτα, υπομνήματα. Μερικά δε εξ αυτών είχον συνταχθή κάπως τεχνικώτερον υπό μορφήν συμποσιακών διαλόγων. (Απόσπασμα από την εισαγωγή της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ
Η "Ψυχολογία του παιδιού" μελετά την πνευματική ανάπτυξη ή, πράγμα που είναι σχεδόν το ίδιο, την εξέλιξη της διαγωγής (δηλαδή της συμπεριφοράς, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η συνείδηση) ως τη μεταβατική εκείνη φάση της εφηβικής ηλικίας κατά την οποία συντελείται η ένταξη του ατόμου στην κοινωνία των ενηλίκων. Η πνευματική ανάπτυξη είναι αξεχώριστη από τη φυσική ανάπτυξη του οργανισμού και, κυρίως, από την ωρίμανση του νευρικού και ενδοκρινικού συστήματος, ωρίμανση που συνεχίζεται περίπου ως την ηλικία των 16 ετών. [...] (Από την εισαγω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΜΗΡΟΣ: ΙΛΙΑΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)

ΟΜΗΡΟΣ: ΙΛΙΑΣ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
"ΙΛΙΑΣ Ρ": Ούτε όμως ξέφυγε του γιου του Ατρέα, του πολεμικού Μενέλαου, πως ο Πάτροκλος σκοτώθηκε από τους Τρώες μέσα στη μάχη προχώρησε λοιπόν ανάμεσα στους πρόμαχους οπλισμένος με αστραφτερό χαλκό, και πήγε και στάθηκε πάνω του σα μάνα γύρω στο μοσχαράκι της πρωτόγεννη, όλο μουκανητά, καθώς δεν ήξερε πρωτύτερα από γέννα έτσι πήγε πάνω από τον Πάτροκλο κι ο ξανθός Μενέλαος, και κράτησε μπροστά του το δόρυ και τη στρογγυλή του ασπίδα, λαχταρώντας να σκοτώσει όποιον θα ερχόταν αντίκρυ του. Ούτε όμως και ο γιος του Πάνθου, ο καλός κονταρομ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΜΗΡΟΣ: ΙΛΙΑΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η Ιλιάδα, μεγαλόπνοο έπος από δεκαπεντέμισυ χιλιάδες περίπου δακτυλικούς εξάμετρους στίχους, είναι το πρώτο μνημείο ελληνικού ποιητικού λόγου πού μας έχει σωθεί. Για υπόθεσή του έχει το θυμό του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα, τον αρχηγό της εκστρατείας, και τις φοβερές συνέπειές του. Το επεισόδιο που προκάλεσε τη σύγκρουση παρουσιάζεται να γίνεται στην αρχή του δέκατου χρόνου του Τρωικού πολέμου. Ο πόλεμος αυτός, σύμφωνα με την παράδοση, έγινε γιατί ο Πάρις, γιος του βασιλιά της Τρωάδας Πριάμου, ήρθε στη Σπάρτη, όπου βασίλευε ο Μενέλαος, αδελφ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΠΙΚΟΥΡΙΣΜΟΣ
Ο φιλόσοφος που μελετά το έργο του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη ή του Πλωτίνιου, βρίσκεται ενώπιον κειμένων, τα οποία, μολονότι γεννούν πολλά ζητήματα χρονολογίας, αντιγραφής ή αυθεντικότητας, παρουσιάζουν εν τούτοις τέτοιαν ευρύτητα, ώστε να προκύπτει μάλλον ζήτημα ερμηνείας και διείσδυσης στον πλούτο μιας σκέψης, παρά εργασίας "συγκόλλησης" αποσπασμάτων, ανεπαρκών συχνά ή αντιφατικών. [...] (Από την εισαγωγή της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: ΕΚΑΒΗ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)

ΠΛΑΤΩΝ: ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ - ΦΑΙΔΡΟΣ - ΙΠΠΑΡΧΟΣ

Η ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΡΩΜΗ
[...] Οι άνθρωποι στην αρχαιότητα είχαν κι εκείνοι ανακαλύψει τη χρυσή εποχή. Αντί να την προβάλουν όμως στο μέλλον, τη θρηνούσαν ως ένα παρελθόν που πέρασε ανεπιστρεπτί. Και η εργασία τούς φαινόταν μια καταδίκη στην οποία δεν αποδιδόταν καμιά λυτρωτική αξία. Εξ ου και η μικρή σημασία που της απέδιδαν οι συγγραφείς και οι στοχαστές και η αφανής θέση που επεφύλασσε η κοινωνία στους εργάτες. Η νωχέλεια δεν ήταν ελάττωμα αλλά ιδανικό, στο οποίο προσέβλεπαν οι έντιμοι άνθρωποι και το οποίο επεδίωκαν οι νουνεχείς. Αντιλαμβάνεται κανείς μέσα σ' ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΑΤΡΟ ΚΑΙ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΓΩΓΗ
"ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΣΗ ΚΑΙ ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ": Το θέατρο αποτελεί σύνθετο διαπολιτισμικό φαινόμενο, πολύ πριν η συγκεκριμένη έννοια καθιερωθεί και αποτελέσει σύστημα αναφοράς και μεθοδολογία προσέγγισης και ερμηνείας στα σύγχρονα κοινωνικά, καλλιτεχνικά και παιδαγωγικά δεδομένα. Αρχής γενομένης από τη δημιουργό συνείδηση του συγγραφέα και το δραματικό κείμενο, γίνεται αντιληπτό ότι το θέατρο, ως λογοτεχνικό είδος, συνιστά μια σύνθεση ποικίλων, ετερόκλητων κάποτε, στοιχείων, που προέρχονται από την ίδια ή ενδεχομένως διαφορετική πολιτι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΠΟΛΙΤΙΚΑ Ι-ΙΙΙ
Ως γνωστόν, τα Πολιτικά υπήρξαν μεν το τυχερώτερον των πολιτικών έργων (ΙΙ, i ενταύθα) του Αριστοτέλους, δεν διεσώθησαν όμως και εις αρίστην κατάστασιν εκ των 8 βιβλίων τα ΙΙΙ, V, VI και VIII παρεδόθησαν κολοβά (πιθανώς εκ τούτον το VIII να μη είχε περατωθή), χάσματα πολυπληθή εν αυτώ τω κειμένω σημειούνται, αυτή δε η τάξις των βιβλίων αμφισβητείται ούτε η υπό των χειρογράφων παραδοθείσα φαίνεται ακριβής, ούτε και καμμία εξ όσων επεχείρησαν οι διάφοροι κατά καιρούς εκδόται φαίνεται οριστική. Τα χειρόγραφα ωσαύτως βάσει των οποίων εκδίδε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗ: ΠΟΛΙΤΙΚΑ IV-VIII

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Σε αυτόν εδώ τον τόμο -που θα τον ακολουθήσει όσο γίνεται γρηγορότερα κι ένας δεύτερος- αποφασίσαμε να συγκεντρώσουμε εφτά μελέτες, δημοσιευμένες στη Γαλλία και στο εξωτερικό, γιατί αυτές ακριβώς οι εργασίες εντάσσονται στα πλαίσια μιας κοινής έρευνας, που γίνεται εδώ και πολλά χρόνια κι έχει γι' αφετηρία της τη διδασκαλία του Louis Gernet. Τι εννοούμε ακριβώς με τον τίτλο Μύθος και τραγωδία; Οι τραγωδίες, βέβαια, δεν είναι μύθοι. Αντίθετα μάλιστα, μπορεί κανείς να υποστηρίξει πως το τραγικό είδος εμφανίζεται στο τέλος του 6ου π.Χ. αιώνα, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΗΤΙΣ
(. . .) Σε αυτήν την έρευνα για τις πανουργίες του νου, περιοριστήκαμε αποκλειστικά στα αρχαία ελληνικά δεδομένα. Όπως είναι φυσικό για μια νοητική κατηγορία τόσο βαθιά ριζωμένη στη θρησκευτική σκέψη, αφιερώσαμε το μεγαλύτερο μέρος των αναλύσεών μας στο να καθορίσουμε τη θέση, τις λειτουργίες, τα μέσα δράσης της Μήτιδος μέσα στον μύθο, καθώς και στο να δείξουμε το πώς ακριβώς κατανέμονται οι πολλαπλές αρμοδιότητές της ανάμεσα στις διάφορες θεϊκές δυνάμεις. Η Μήτις μας επιτρέπει να θέσουμε ορισμένα γενικά προβλήματα οργάνωσης του πάνθεου. (...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΣΙΟΔΟΣ: ΘΕΟΓΟΝΙΑ - ΕΡΓΑ ΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ - ΑΣΠΙΣ ΗΡΑΚΛΕΟΥΣ - ΗΟΙΑΙ
Η μόνη αυθεντική πηγή πληροφοριών δια το πρόσωπον και τον βίον του ενδόξου Βοιωτού ποιητού, εις τον οποίον απεδόθη ολόκληρος ο μέγας κύκλος της ιερατικής αφ' ενός και αφ' ετέρου της ηθικής και διδακτικής ποιήσεως, ήτις, εις αντίρροπον της εποποιίας, ανεπτύχθη εις την Κεντρικήν Ελλάδα, είναι μόνον το ανά χείρας και υπό το όνομά του περισωθέν ποίημα, το τιτλοφορούμενον "Έργα καί Ημέραι" . Και τούτο, διότι το έτερον υπό το όνομά του παραδοθέν ποίημα, η Θεογονία, είναι έργον προγενεστέρας εποχής, παντελώς δε κατά τον χαρακτήρα και το ύφος αυτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΘΟΣ ΚΑΙ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Όταν το 1972 συγκεντρώσαμε και παρουσιάσαμε τις εφτά μελέτες, που αποτέλεσαν τον πρώτο τόμο του Μύθος και τραγωδία (Mythe et tragedie), τον οποίο δέχτηκε να εκδώσει ο Francois Maspero, γράψαμε, με κάποια απερισκεψία ίσως, ότι αυτόν τον πρώτο τόμο θα τον ακολουθούσε "όσο γινόταν συντομότερα κι ένας δεύτερος". Είχαμε μάλιστα την ιδέα, χωρίς όμως να την εκφράσουμε, ότι κι ένας τρίτος τόμος δεν θα ήταν, στο κάτω κάτω, κάτι το ανέφικτο. Έχουμε λοιπόν τώρα μπροστά μας τον δεύτερο τόμο του Μύθος και τραγωδία. Άλλα όσον αφορά την ταχύτητα, χρειαστ...
Διαβάστε περισσότερα...