ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ε.Ι.Ε./Ι.Β.Ε.)

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΠΑΦΟΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ 1921-1950
"Ζήτηση και ανταπόκριση". Έτσι θα μπορούσε να τιτλοφορηθεί το έργο αυτό που έρχεται σήμερα στη δημοσιότητα. Και τούτο γιατί η μικρή ζήτηση - η συγγραφή ενός λήμματος για την Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου που προετοιμάζεται από το ομώνυμο πρόγραμμα, στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών - αποτέλεσε έναυσμα γι’ αυτήν την πλούσια, τη γενναιόδωρη ανταπόκριση: την αναλυτική ευρετηρίαση της μακρόχρονης κυπριακής εφημερίδας «Πάφος (1921 - 1950). Γενναιόδωρη, καθότι μας προσφέρει ένα πανόραμα, ενημερωτικό και χρήσι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
Η μετουσίωση της ανόργανης ύλης σε ζωντανή - η δημιουργία ζωής - συνεχίζει να μαγεύει και να διεγείρει τη φαντασία του σκεπτόμενου ανθρώπου. Παρ' όλη την εκπληκτική πρόοδο και τις ανακαλύψεις της σύγχρονης επιστήμης αγνοούνται ακόμη στάδια, που οδήγησαν στην εμφάνιση του κυττάρου και στην εξέλιξή του στην ποικιλία των οργανισμών που έζησαν ή ζουν στον πλανήτη μας. Οι τέσσερις διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι Δημήτριος Κυριακίδης, Ελευθέριος Ζούρος, Γιώργος Κωστόπουλος και Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης προσπαθούν, ο καθένας μέσα από τη δική...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΥΚΟΝΟΣ ΤΟΝ 17ο ΑΙΩΝΑ
Η Μύκονος εδώ και χρόνια έχει κατορθώσει να κρατήσει σταθερά στραμμένα επάνω της τα φώτα της προβολής και της δημοσιότητας. Σήμερα αποτελεί ένα από εκείνα τα νησιά του Αιγαίου που έχουν εξασφαλίσει διεθνή ακτινοβολία, χιλιάδες σταθερούς θαυμαστές και διερχόμενους επισκέπτες, αλλά και υψηλό επίπεδο ζωής για τους εγκατεστημένους μόνιμα εκεί κατοίκους. Αποτέλεσε άλλωστε πρότυπο ενός τύπου ανάπτυξης και παράδειγμα, που με επιτυχή ή λιγότερο επιτυχή τρόπο επιχείρησαν να ακολουθήσουν και άλλα νησιά των Κυκλάδων. Όταν λοιπόν θελήσει να ασχοληθεί...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΤΗΣ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΟΥΡΑΤΣΟΓΛΟΥ «ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ» ΣΕΛΗΝΗ ΨΩΜΑ «ΤΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΜΑΚΕΔΟΝΩΝ ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ Β΄: ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΗ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ» ΣΟΦΙΑ ΚΡΕΜΥΔΗ-ΣΙΣΙΛΙΑΝΟΥ «ΟΙ ΚΟΠΕΣ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΣΤΟΥΣ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ» ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΠΕΝΝΑ «ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΝΟΜΙΣΜΑΤΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ: ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ» ΕΥΤΥΧΙΑ ΛΙΑΤΑ «ΤΑ ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΕΝΕΤΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ (15ος - 18ος ΑΙΩΝΑΣ)» ΝΙΚΟΣ ΜΟΣΧΟΝΑΣ «ΝΟΜΙΣΜΑΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΚΑΙ ΙΟΝΙΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ» ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΠΟΥΛΟΣ «ΤΟ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΟΧΗ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΤΟΛΗ ΣΤΟΥΣ ΜΕΣΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ (ΔΙΓΛΩΣΣΟ)
Αντί άλλου παραδείγματος, ας επιτραπεί η αναφορά στο εφιαλτικό γεγονός της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 στη Νέα Υόρκη όχι στο γεγονός καθ' αυτό αλλά σε ό,τι επηκολούθησε, δηλαδή στη σωρεία μέτρων "αντιτρομοκρατικών", όπως βαπτίσθηκαν, που είχαν ως στόχο την πρόληψη και βέβαια την αποτροπή και τον κολασμό πράξεων του είδους. Στόχος μας δεν είναι η αποτίμηση του φαινομένου αλλά η υπογράμμιση του μεταβλητού των ορίων της ανοχής. Ο λεγόμενος "πατριωτικός νόμος" (patriotic act) ήλθε να αναστείλει κεκτημένες ελευθερίες και δικαιώματα εν ονόματι της προ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΕΣ ΛΟΓΙΟΙ ΤΟΥ 18ου ΑΙΩΝΑ - ΑΦΑΝΕΙΣ, ΑΣΗΜΟΙ ΚΑΙ ΔΙΑΣΗΜΟΙ ΣΕ ΔΙΑΣΤΑΥΡΟΥΜΕΝΕΣ ΤΡΟΧΙΕΣ
Τέσσερα πρόσωπα είναι οι πρωταγωνιστές αυτού του βιβλίου, τέσσερα πρόσωπα που έδρασαν στην Κωνσταντινούπολη και στο Βουκουρέστι και έγραψαν στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας του 17ου αιώνα και κατά το μεγαλύτερο μέρος του 18ου. Τα βήματά τους ίσως να διασταυρώθηκαν κάποια στιγμή στους ίδιους δρόμους κάποιοι μάλιστα αντάλλαξαν σκέψεις και βιβλία, χειρόγραφα και έντυπα. Εκείνο ωστόσο που κυρίως τους συνδέει είναι τα πνευματικά τους προϊόντα: οι τρεις αφηγήθηκαν ιστορικά γεγονότα, ο τέταρτος αντέγραψε και διέσωσε τα έργα τους, κάποιος απ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ 13
Το ενδιαφέρον των ειδικών για την περιφερειακή ελληνική ιστορία είναι ιδιαίτερα έντονο τα τελευταία χρόνια. Οι σχετικές έρευνες αρχίζουν να δίνουν τους πρώτους καρπούς. Οι ποικίλες συναντήσεις, συμπόσια ή ακόμα και συνέδρια δίνουν ευκαιρίες για συγκρίσεις και αντιπαραβολές μεθόδων και αποτελεσμάτων. Οι περιοχές της βόρειας και δυτικής Πελοποννήσου, παρόλο που πολύ νωρίς επέσυραν την προσοχή πολλών περιηγητών και υπήρξαν στη συνέχεια αντικείμενο πολλών μεμονωμένων δημοσιεύσεων, δεν απετέλεσαν το στόχο ευρύτερων συνθετικών εργασιών και η εικ...
Διαβάστε περισσότερα...

CATALOGUE DU FONDS OTTOMAN DES ARCHIVES DU MONASTERE DE SAINT-JEAN A PATMOS
[...] La geographie comme l'histoire de Patmos et de son monastere expliquent a la fois la presence et la nature du substantiel fonds ottoman conserve dans ses archives. Au sein de l'Empire ottoman, le Monastere avait necessairement des relations avec le pouvoir, d'autant qu'il etait suffisamment riche et puissant pour faire usage des differentes possibilites qu'offraient les divers niveaux de l'administration ottomane. Pour enregistrer transactions et acquisitions, pour faire valoir ses droits, pour obtenir reparation le cas echeant, le c...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ 37

ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΩΡΙΜΟ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΕΣ
Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στον τόμο αυτό είχαν αρχικά παρουσιασθεί ως ανακοινώσεις στο Διεθνές Συμπόσιο που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών το Νοέμβριο του 2000, στα πλαίσια του προγράμματος "Πρακτικός και κοινωνικός βίος των Βυζαντινών". Το Συμπόσιο έφερε τον τίτλο "Αφύπνιση των αισθήσεων και προσωπικές προτιμήσεις από τον ενδέκατο στον δέκατο πέμπτο αιώνα". Η κάπως αμήχανη διατύπωση υποδήλωνε τη διάθεση να συνεχισθεί μια συζήτηση που είχε αρχίσει σε προηγούμενο Συμπόσιο του Ινστιτούτου ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΕΝΟΥΣΗΣ
Το τραγούδι του "Μενούση" αγαπήθηκε, τραγουδήθηκε και συχνά ως χορός διαδόθηκε από τη μια ως την άλλη άκρη της Ελλάδας, αλλά κι έξω από τα γεωγραφικά της σύνορα, όπου υπήρξαν ή υπάρχουν θύλακοι ελληνισμού, διατηρήθηκε αρυτίδωτο από το χρόνο στη μνήμη των ανθρώπων και μεταδόθηκε από γενιά σε γενιά έως τις μέρες μας. Σε γλέντι και χαρά, σε πόνο και θλίψη, σε πόλεμο και ειρήνη, νανούρισμα, επιθαλάμιο ή στη νοσταλγική ανάπαυλα, ο "Μενούσης" ως ξεχείλισμα ψυχής δεν έλειπε από καμιά ανθρώπινη εκδήλωση συναισθηματικά φορτισμένη. Ποιος, στο όχι πο...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΙΤΑΛΙΩΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΑΠΟ ΤΟΝ Ζ' ΣΤΟΝ ΙΒ' ΑΙΩΝΑ (ΤΡΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
(...) «Ο σχεδιασμός μιας επιστημονικής συνάντησης για τον ιταλιώτη ελληνισμό ξεκίνησε στην Αθήνα, εδώ και δύο χρόνια. Θα πραγματοποιούνταν με τη συνεργασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών της Αθήνας. Σκοπός του θα ήταν να συγκεντρώσει επί το αυτό τους ειδικούς, να καταγραφεί το τι είναι γνωστό, να προταθούν νέες ιδέες και υποθέσεις. Η αντίδρασή σας μας ενεθάρρυνε. Σε δύο μέρες θα γνωρίζουμε τι πράγματι πετύχαμε. Στα μάτια ενός Βυζαντινού, ο ιταλιώτης ελληνισμός παρουσιάζει ιδιοτυπίες. Συνεχιστής ή ανανεωτής ενός ένδοξου παρελθ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΗΜΑΤΑ 46
This work started in the late 1980s as a collection of persons bearing Roman nomina attested in Macedonia. The present volume is the final result of many repeated approaches to the subject, aimed at achieving the most useful and comprehensive result. Work on other projects delayed its completion; so, too, as anyone who has any experience of similar work will appreciate, my feeling of hesitation at confronting the decision to put an end to checking and rechecking, to adding and removing in a collection of this size. [...] (From the publishe...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ 19ου ΑΙΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΤΡΑΓΙΚΟ ΠΡΟΤΥΠΟ (ΔΙΓΛΩΣΣΟ)
" Ένα φάντασμα πλανάται πάνω απ' την Ευρώπη". Αυτή η αρχική φράση ενός πολιτικού μανιφέστου που δημοσιεύθηκε σε διάφορες γλώσσες το 1848 κάνοντας διάσημο τον συντάκτη του, μπορεί να δώσει το στίγμα των σκέψεων που σκοπεύω να εκθέσω στην παρούσα εκδήλωση, αφιερωμένη στη μνήμη του Κ. Θ. Δημαρά, ενός από τους μεγάλους δασκάλους των συγκριτολογικών και νεοελληνικών σπουδών. Θα ήθελα να αφιερώσω τη διάλεξη στο ρόλο που κατέλαβε το ελληνικό τραγικό πρότυπο στη λογοτεχνική και ιδιαίτερα στη θεατρική ζωή της Ευρώπης στο τέλος του 19ου αιώνα. Διότι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΟ ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ
Τριάντα επτά συνάδελφοι και φίλοι του Νίκου Οικονομίδη δέχθηκαν να συμπράξουν στη συγγραφή ενός τόμου στη μνήμη του υπό τον συμβατικό τίτλο Βυζάντιο. Κράτος και Κοινωνία. Ο τίτλος είναι συμβατικός με την έννοια ότι στο βιβλίο περιέχονται μεν συνεργασίες που ανήκουν στον κύκλο ζητημάτων για τα οποία ο τίτλος αυτός προϊδεάζει τον αναγνώστη και που αντιστοιχεί σε μέρος των ευρέων επιστημονικών ενδιαφερόντων του αείμνηστου Νίκου, οι συνεργασίες αυτές καθ' εαυτές δεν απαρτίζουν ωστόσο θεματική σύνθεση. (. . .) (ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΡΟΛΟΓΟ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΦΗ ΚΑΤΑ ΤΟΥΣ 15ο ΚΑΙ 16ο ΑΙΩΝΕΣ
Η εξέλιξη της ελληνικής γραφής και η ιστορία του βυζαντινού βιβλίου δεν σταματούν ούτε μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης ούτε με την εφεύρεση και εξάπλωση της τυπογραφίας. Στον 15ο και 16ο αιώνα το ελληνικό χειρόγραφο μεταναστεύει και σταδιοδρομεί στη Δύση, αλλά συγχρόνως παραμένει και γνωρίζει νέα ακμή στην Ανατολή. Η φυγή των Ελλήνων λογίων στη Δύση της Αναγέννησης και κυρίως στην Ιταλία συνοδεύθηκε από την προσπάθεια για την διατήρηση των γραπτών μνημείων του βυζαντινού πολιτισμού. Η προσπάθεια αυτή, που συνέπεσε χρονικά με την εκδή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙΝΟΣ: ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΟΙΝΟΝ ΙΣΤΟΡΩ
Μια μοναδική έκδοση για την ιστορική διαδρομή ενός κατεξοχήν ελληνικού προϊόντος, του κρασιού. Μέσα από τα κείμενα καταξιωμένων ερευνητών, που υποστηρίζονται και από ένα πλούσιο εικαστικό υλικό, παρουσιάζεται ο αμπελοοινικός πολιτισμός καθώς και η ανάδειξη του κρασιού ως πολιτισμικού αγαθού και εμπορικού προϊόντος στην αρχαιότητα, στις κοινωνίες των Μέσων Χρόνων, Βυζαντίου και Δύσης, στην Τουρκοκρατία, αλλά και στον νεωτερικό κόσμο των πόλεων της Μεσογείου και της Ευρώπης. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Α+Β ΕΓΓΡΑΦΑ ΠΑΤΜΟΥ 1. ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΚΑ
Το Κέντρον Βυζαντινών Ερευνών, που ιδρύθηκε και λειτουργεί μέσα στους κόλπους του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, ανάμεσα στα άλλα προγράμματα έρευνας που κατέστρωσε, έδωσε ιδιαίτερη σημασία και προτεραιότητα στη διερεύνηση και επιστημονική αξιοποίηση του θησαυρού των βιβλιοθηκών και των αρχείων της Πάτμου. Η Μονή της Πάτμου, επιβλητική ακρόπολη στο βραχώδες αυτό νησί του νοτιοανατολικού Αιγαίου, ιδρυμένη το 1088, αναδείχτηκε σ' ένα από τα πιο ονομαστά μοναστικά κέντρα της Ορθοδοξίας, συνάμα όμως απετέλεσε, κατά τους βυζαντινούς και τους μεταβυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΥΣΙΚΟΚΙΝΗΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ ΩΣ ΜΕΣΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
Την τελευταία δεκαετία αναπτύσσονται σημαντικά οι δημιουργικές θεραπευτικές μέθοδοι που χρησιμοποιούν την τέχνη. Ιδιαίτερα η μουσικοθεραπεία εντάσσεται πολύ δυναμικά στον χώρο της ιατρικής με τις δύο ακόλουθες κυριότερες εφαρμογές της: τη μουσική ακρόαση που ενεργεί ως φάρμακο - λ.χ. στην καταπολέμηση του πόνου, την αντιμετώπιση του στρες, στις μονάδες εντατικής θεραπείας κ.α. - και την ενεργό ή βιωματική μουσικοθεραπεία που θα μπορούσε να αποδοθεί επίσης και ως ενεργός μουσική - ψυχοθεραπεία. Επίσης η δραματοθεραπεία, ιδιαίτερα με τη μορφ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΣΤΡΑΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΗ ΔΥΣΗ (5ος - 11ος ΑΙΩΝΑΣ)
Το ζήτημα της κυριαρχίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας στην Ιταλική χερσόνησο απασχολούσε τους ιθύνοντες στην Κωνσταντινούπολη επί αιώνες και έχει απασχολήσει, όπως είναι φυσικό, και τους ιστορικούς. Στον παρόντα τόμο, προϊόν των ερευνών των μελών του Προγράμματος "Τράπεζα Πληροφοριών Βυζαντινής Ιστορίας" του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών, επιχειρείται η παρουσίαση της πολιτικής που ακολούθησε το Βυζάντιο έναντι της Δύσης και κυρίως όσον αφορά στην ιταλική χερσόνησο. Μελετώνται, δηλαδή, και εκτίθενται οι προσπάθειες των Βυζαντινών να διατη...
Διαβάστε περισσότερα...