ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

ΤΣΙΓΓΑΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΣΤΑΡΙ
Δεν έχω τη φιλοδοξία να προσθέσω εδώ ένα δοκίμιο για την ποίηση του Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα - ανάμεσα σε τόσα κείμενα, υπεύθυνα κι ανεύθυνα, που είδαν το φως στον τόπο μας για τον μεγάλο Ισπανό ποιητή. Οφείλω όμως να επισημάνω το ήθος της ποίησής του, όπως γαλβανίστηκε στο "Τσιγγάνικο τραγουδιστάρι". Το ήθος αυτό, όπως κι ολάκερης της λορκιανής δημιουργίας, είναι ήθος μεσογειακό, του ανοιχτού ουρανού, του γεμάτου δριμεία δύναμη ήλιου, του καρπερού περιβολιού, του γυμνού τοπίου, όπου η αίσθηση κι η χαρά του νερού δραματοποιούνται, της ομορφι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΩΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
Αυτές οι, σημειώσεις είναι οι άτακτοι στοχασμοί ενός σχετικά νέου, αρκετά μπερδεμένου, δυτικού ανθρώπου γύρω από ορισμένα μεταφυσικά ζητήματα, με κυριότερα την ύπαρξη του Θεού και τη θρησκευτική πίστη. Ενός ανθρώπου, του οποίου η αγωνία πολύ πιθανό να είναι περιττή κι έτσι, όσα γι' αυτόν αποτελούν σχεδόν αποκλειστική μέριμνα, για κάποιον παραδίπλα που ξέρει ή κατάλαβε να συνιστούν ευκαταφρόνητη και αξιολύπητη ματαιοπονία. Θα ήταν, συνεπώς, ανειλικρινές εκ μέρος του γράφοντος να μην ομολογήσει και απεριφράστως ότι η σύνταξη των κειμένων συν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΜΑΣ
Οι στοχαζόμενοι άνθρωποι, του σύγχρονου κόσμου ψάχνουν με πάθος κι αγωνία να βρούνε τα κύρια, βαθύτερα χαρακτηριστικά της περιπλοκής που κρύβεται πίσω από τη λαμπρή πρόσοψη της τεχνοκρατούμενης εποχής μας. Ο μέσος άνθρωπος, μόλο που κι αυτός πληρώνει την κρίση, θαμπώνεται από την πρόσοψη. Σχεδόν αυτή του αρκεί. Δεν είναι λόγος και για να τον αφήσει κανένας στη λικνιστική του πλάνη. Όπως γράφει στο τελευταίο, σημαντικό βιβλίο του ο Γάλλος καθηγητής της φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου της Ντιζόν κ. Jean Brun (μερικά ξένα ονόματα κακοπαθαίνουν τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΕΛΛΗ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τ΄είν' αυτά, τα μαύρα περιστέρια που στα χέρια κρατάς, Κασσάνδρα; Ποια θυσία τοιμάζεις περίεργη, ανήκουστη; Θα γίνουν κοράκια τα πένθιμα τούτα πουλιά και θα σου ξεσχίσουν σε λίγο τα σωθικά σου, τα βλέμματα. Διώξ' τα να φύγουν απ' την αγκαλιά σου, διώξ' τα να φύγουν μακρυά. Τίποτα καλό, χαρούμενο δεν προμηνούν στην ανήσυχη τόσο ψυχή μας. Σπρώξ' τα από πάνω σου, κόρη του βασιληά, να μη σκαλώνουν απάνω σου, τ΄άγρια μαύρα πουλιά. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗ ΜΑΖΑ
(...) «Ο αγών περί την "ορθοδοξίαν" ενός δόγματος, μεταξύ των "ορθοδόξων" θεωρητικών, αποτελεί πάντοτε τυπικόν φαινόμενο αποσυνθέσεως, επαναλαμβανόμενον αείποτε εις την ιστορία του πνεύματος, οσάκις μια θεωρία κλονισθή. Ο ενιαίος μαρξισμός διηρέθη εις δύο κατευθύνσεις: την "ορθόδοξον" και την επαναστατικήν, εξ εκατέρας των οποίων εκάτερα τα μαρξιστικά δόγματα -δηλαδή ο μαρξισμός εν συνόλω- ετέθησαν υπό διαλυτικήν κριτικήν. (...) Υπό τας συνθήκας ταύτας ο μυστικισμός και τα άλογα στοιχεία του ανθρώπου, εκβληθέντα διά του ρασιοναλισμού (...)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΗΣΥΧΑ ΧΡΟΝΙΑ
Οι καιροί δημιουργούν την ανάγκη των απολογισμών. Τώρα δα, που η εκδοτική κίνηση έχει καταλαγιάσει, που τα τυπώματα δεν έρχονται κοπαδιαστά και που τα ολοένα καινούργια βιβλία δεν αποσκεπάζουν με τον πάταγό τους όσα μονοστιγμίς θα πάλιωναν άλλοτε, στο σημάδι τούτο που στεκόμαστε και που με κάπως αθόλωτο μάτι μπορούμε να κοιτάξουμε ό,τι ανάμεσα σε φουρτούνες και ταραχές συγκομίσαμε, το νηφάλιο εξέτασμα της μεσοπολεμικής μας παραγωγής του πεζού λόγου μετουσιώνεται σε χρέος από τα χρησιμότερα. Κοινός τόπος είναι -κ' έχει τόσες φορές ειπωθεί- ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ
Έσβησα και ξανάσβησα την αρχή, πριν αποφασίσω να μπω οριστικά στα χειρόγραφα τούτα - άσπρο σωρό χαρτιού μπροστά μου, που μπορεί, με τον καιρό, να καταντήσει ξανάσασμα ή εφιάλτης. Η πρώτη μου σκέψη στάθηκε στον τύπο του "ημερολόγιου". Μα θυμήθηκα τα κατάστιχα της χαμοζωής και τα λευκώματα των ρομαντικών κοριτσιών. Η "επιστολογραφία" θα δυνόταν πιο πολλά στην περίσταση. Γράμματα στον εαυτό μου, γράμματα σ' ένα φανταστικό πρόσωπο, γράμματα στο άπειρο - καλούπια φθαρμένα και συντριμμένα, φοβερή παράταξη από άδεια σχήματα. Αυτοβιογραφία; Τέτοιε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΑΡΑ
Ο Ζωρζ Μπερνανός (1888-1948) αποτελεί ανεπανάληπτη μαρτυρία τόσο για τα Γαλλικά όσο και για τα παγκόσμια γράμματα. Διεισδυτική και καταιγιστική φυσιογνωμία, διέπρεψε και συγκλόνισε σα μυθιστοριογράφος και σαν πολιτικός αρθρογράφος, αφήνοντας κατάπληκτους όσους τον διάβαζαν. Ανήσυχος και τέκνο των στεναγμών, ήξερε να διαλέγεται άριστα με τα σύγχρονά του ρεύματα, αντιτάσσοντας σθεναρά και ανυποχώρητα τη ρωμαλέα και συγκλονίζουσα δύναμη της Καθολικής παράδοσης, μιας παράδοσης η οποία τρέφεται από τα μεγάλα μαθήματα των μυστικών και των αγίων....
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΕ ΚΑΜΠΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
"Όσοι από εμάς παρακολουθήσαμε, μόλις τέλειωσε ό Μεγάλος Πόλεμος, τον ευρωπαϊκό στοχασμό στα νέα τότε φανερώματα του, θαρρώ πώς απομένουμε με τη σφραγίδα του εντυπωμένη στο λογισμό μας, στη συνείδηση πού έχουμε του κόσμου. Όμως ή πρόταση τούτη βλέπω αμέσως πώς χρειάζεται αποσαφήνιση. Πρέπει να διατυπωθεί έτσι: Εμείς όσοι, όχι από συμβατική ή επαγγελματική περιέργεια, όχι από φιλοδοξία για ενημέρωση, αλλά από εσωτερική καί ιστορική ανάγκη, παρακολουθήσαμε. . . Στήν επανασύνδεσή μας με την ευρωπαϊκή σκέψη, ύστερα από το τρομερό χάσμα πού άνο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Συγκεντρώνω σε αυτόν τον τόμο όλα σχεδόν τα ως τα σήμερα δημοσιευμένα φιλοσοφικά μου κείμενα, που ανήκουν στο χώρο της "αισθητικής", όπως ύστερα από τον Baumgarten συνηθίζαμε να ονομάζωμε τη φιλοσοφία του "καλού". Τόσο στο χώρο της θεωρίας της γνώσης και της μεθοδολογίας των επιστημών, όσο και στο χώρο της πρακτικής φιλοσοφίας, δηλαδή της ηθικής και της πολιτικής, έχω παρουσιάσει, λίγο ή πολύ, περισσότερο συγκροτημένα κείμενα. Η επίδραση σε όλα αυτά του Πλάτωνα, του Καντ και ορισμένων νεοκαντιανών δασκάλων μου, που δεν υπήρξανε και οι πιο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΟΝΤΑΜΑΡΑ
Τα περίεργα γεγονότα που διηγούμαι έγιναν το καλοκαίρι του περασμένου χρόνου στη Φονταμάρα. Τούτο τ' όνομα το 'δωσαν σ' έναν παληό και σκοτεινό, τόπο από φτωχούς χωριάτες που βρίσκονται στη Μάρσικα, στα βορινά της αποξηραμένης λίμνης του Φουτσίνο, στο εσωτερικό μιας κοιλάδας μισόπλευρα στους λόφους και στο βουνό. Πιο αργά έμαθα πως το ίδιο όνομα με μικρές παραλλαγές, ανάλογα με τις περιστάσεις, το είχαν και άλλοι κατοικημένοι τόποι της μεσημβρινής Ιταλίας και, το πιο σοβαρό, ξεκαθάρισα, ότι τα ίδια περίεργα συμβάντα, που με ακρίβεια είναι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΓΡΑΥΛΟΥΝΤΕΣ

Μετασχηματισμοί Ε'
ΤΟ ΣΥΝΕΡΓΟ Όποτε ζητώ παρηγοριά στον ουρανό Ένα σύννεφο με κοιτάζει και κλαίει Γιατί ποτέ τη βροχή δεν του στερώ Ακόμα κι όταν οι λέξεις μου διψάνε. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑΧΝΙΑ
Ο κάπως ατημέλητος άνθρωπος με το λεπτό, μικρό πρόσωπο, με τα στοχαστικά κι' ανήσυχα μάτια που πολλοί είπαν ότι τον έκαναν να μοιάζει με κουκουβάγια, ο ιδιορρυθμότερος εκπρόσωπος του Ισπανικού πάθους και της "τραγικής αίσθησης της ζωής", ο ξεροκέφαλος κι' ανένδοτος Βάσκος, Μιγέλ ντε Ουναμούνο, γεννήθηκε στο Μπιλμπάο το 1864. Από τις πιο ταραγμένες είναι κι' αυτή η περίοδος της Ισπανικής Ιστορίας όπου ο μακροχρόνιος αγώνας των Καρλιστών για τη διαδοχή του Θρόνου βρίσκεται στις τελευταίες φάσεις του, όπου οι εμφύλιοι πόλεμοι εντείνονται με τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ: ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ, 1933-1945
Πάνε σαράντα ένα χρόνια αφότου τύπωσα σε βιβλίο τους πρώτους μου στίχους (Στρατιώτες, 1928). Στο διάστημα αυτό έγραψα αρκετά ποιήματα, που άλλα τα δημοσίευσα κι αλλά τ' αφήκα να περιμένουν. Αναπολώντας σήμερα τις περιστάσεις της ποιητικής μου παραγωγής, διαπιστώνω πως αυτή χαρακτηρίζεται από μακριές περιόδους σιωπής που διακόπτονται από εκρήξεις δημιουργίας. Τα μεσοδιαστήματα, βέβαια, τα γεμίζει ακατάπαυτη δημιουργία σε άλλα λογοτεχνικά είδη. Αν αυτή έλειπε, ο καθαυτό ποιητικός οίστρος μπορεί να ήταν αδιάπτωτος. Το φαινόμενο που περιγράφω ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΑΙΧΤΗΣ ΤΟΥ ΣΚΑΚΙΟΥ
(. . .) Από τις αυθεντικότερες εκφράσεις του αγώνα του Ουναμούνο είναι οι δύο νουβέλλες: Ο δον Σαντάλιο, ο παίχτης του σκακιού, και ο Άγιος Εμμανουήλ, ο καλός, ο μάρτυρας. Κατά την πορεία της αφήγησης και στην προσπάθεια αυτή της γνωριμίας του ανθρώπου, ο δημιουργός πλάθει τον ήρωά του, που όλο και περισσότερο θα μας επιβάλλεται, με την τέλεια ανθρώπινη υπόστασή του. Οι δύο σύγχρονες νουβέλλες γράφτηκαν στη Σαλαμάνκα. Ο δον Εμμανουήλ το Νοέμβριο του 1930 και ο Παίχτης, σαν απόκριση θα λέγαμε αυτής, αμέσως το Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου. Οι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΙΑ ΑΛΦΑ, ΜΙΑ ΗΤΤΑ ΚΙ ΕΝΑ ΩΜΕΓΑ
Σε αυτόν τον ευσύνοπτο τόμο ο Κωνσταντίνος Μπούρας καταθέτει προς γνώσιν και επίγνωσιν, 375 ποιήματα, το ποιητικό απάνθισμα τριάντα ετών σιωπηλής ζωής (τριάντα βιβλία, μέχρι τώρα). Ποιητικό μυθιστόρημα, δίκην ποιητικού ημερολογίου, η ελληνολατρική κι ανθρωποκεντρική περιπέτεια του Κωνσταντίνου Μπούρα συνεχίζεται ισοβίως, ως φαίνεται. Η αφηγηματικότητα των δραματικών μονολόγων που συγγράφει, συνθέτει και φιλοτεχνεί, μετά κόπου και βασάνου ο εμβριθής πολυγραφότατος ποιητής και κριτικός λογοτεχνίας, προσδίδει ένα πρόσθετο πεζογραφικό στοιχείο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΥΧΤΟΦΙΛΙΑ
Νύχτωνε κι ήμουν τόσο μοναχός που νόμιζα πως ο Θεός πλησιάζει Ακοίμητος στα στήθη μου καϋμός ο καταποντισμός του παραδείσου [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΖΩΗ ΣΕ ΑΠΟΣΤΑΣΗ
Από μακρινούς και συχνά απόκρημνους δρόμους ξεκίνησε ο Κωνσταντίνος Τσάτσος για να φθάσει στο πέρας των κειμένων που συνθέτουν τον τόμο αυτό - ένα πέρας που φυσιολογικά χωρίζει τη γη από τον ουρανό. Από τα χλωρά του νιάτα έστρεφε ορμέμφυτα την ύπαρξή του προς τα ψηλά και ορεγόταν τα μεγάλα. Επικίνδυνη όρεξη της ψυχής, όταν η περιπέτεια του ανθρώπου χαράζεται σε εύθρυπτες επιφάνειες. Την μαρτυρία αυτού του τανύσματος του συνειδητού όντος προς τα ύψη αποτυπώνει, πριν απ' όλα στο ποιητικό του έργο -ένα έργο από τα πιο συνειδητά λυρικά έργα τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΡΟΠΤΡΟ
"ΑΥΤΟΣΥΣΤΑΣΗ": Με λένε Ορέστη μα στη λέξη μη σταθείς παρακαλώ προσπάθησε πίσω απ' τη λέξη να δεις τη νύχτα του χιονιού - και του αγριμιού το μάταιο μες στην ερημιά ν' ακούσεις κλάμα (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...