ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ

Ο ΠΑΡΑΔΟΞ ΒΑΣΙΛΙΑΣ
(. . .) Στον Παραδόξ βασιλιά, ο Μπαρόχα με τις τεταμένες κεραίες της ευαισθησίας του συλλαμβάνει τους παλμούς από όλα τα φλέγοντα ζητήματα, όχι μόνο της Ισπανίας αλλά κι έξω από αυτήν, σατυρίζοντας διεθνή γεγονότα όπως την αποικιοκρατία και τον εκπολιτισμό των μαύρων της Αφρικής, την τακτοποίηση των εβραίων σε δική τους γη (το βιβλίο γράφτηκε το 1906), το ρόλο των πολιτισμένων ευρωπαίων, την πολιτική, το μιλιταρισμό, τον κοινοβουλευτισμό, κ.λπ.. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΤΑ ΜΟΝΟΤΟΝΩΝ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΚΤΟΝΩΝ
Δεν γνωρίζω το περιεχόμενο του βιβλίου αυτού. Γνωρίζω όμως το εξόχως κρίσιμο για την ελληνική συνείδηση θέμα του. Και γνωρίζω τον συγγραφέα του, τον τιμώ και τον συμπεριλαμβάνω στους ειλικρινείς μου φίλους. Τον τιμώ εντονώτερα διότι διαπιστώνω πώς και η δική του συνείδηση εισχωρεί, βαθύτερα από τις επιφάνειες τις φραστικές και τα εποχιακά φαινόμενα, μέσα στον πυρήνα τον ιερό της ελληνικότητας που είναι η γλώσσα των Ελλήνων, η αρχαιότερη ζωντανή γλώσσα της Ευρώπης, τροφός και ευεργέτιδα των άλλων ευρωπαϊκών γλωσσών. Αυτή η γλώσσα η ιερή, η ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΟΡΟΣ ΚΑΡΜΗΛΟ
Ένα από τα πυκνά σε ουσία πνευματικού δυναμισμού σύμβολα που διέπουν τα κείμενα του αγίου Ιωάννη του Σταυρού είναι και η «Ανάβαση» - πλάι στη «Σκοτεινή νύχτα των αισθήσεων» και στην «Έρημο». Γι' αυτή την ανάβαση της ψυχής - με πίστη, πόνο, ελπίδα και χαρά - προς το ύψος το άφθαστο του Θεού - Νυμφίου μας μιλεί ο άγιος συγγραφέας στο βιβλίο του αυτό. Μ' ένα διαλογισμό που θα τον έλεγα «κλιμακωτό» και μια αδιάπτωτα «παραβολική» κίνηση της ολόφωτης ψυχής του, παίρνει από το χέρι την ψυχή που απορεί κι επιθυμεί να δεχτεί την φώτιση του Παρακλήτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΕΔΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ
[...] Είναι κείμενα που αναφέρονται στην Ελλάδα και στην εποχή μας: στην Ελλάδα μέσα στην ανησυχία της εποχής μας. Συγκρίνοντας το επικαιρικό με το διαχρονικά έγκυρο, συγκροτούν μια πολύμορφη εθνική διδαχή πνεύματος, φρονήματος και ήθους με κεντρικό, αμετακίνητο πυρήνα την φιλότητα προς την Πατρίδα και προς την Ελευθερία, βιώσεις με τον τρόπο τον μοναδικό που έμαθαν και φανέρωσαν να ζουν οι Έλληνες πάντοτε: ανοιχτά, αντισωβινιστικά, με θερμότητα ψυχής οικουμενικής και με μια ματιά που από τον καιρό του Ομήρου ξέρει ν' αγκαλιάζει τον κόσμο ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΩΜΩΔΙΑ ΤΗΣ ΕΛΞΗΣ

ΑΙΤΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ
Η βυζαντινή φιλοσοφία αποτελεί έναν κλάδο που παλαιότερα δεν είχε την ίδια ανάπτυξη με αυτή που γνωρίζει τα τελευταία χρόνια. Τούτο, ασφαλώς, δεν συνέβαινε αποκλειστικά και μόνο εξ αιτίας της ευρύτατα διαδεδομένης αρνητικής αντίληψης που επικρατούσε για την πνευματική κληρονομιά που κατέλιπε η βυζαντινή περίοδος (θυμίζουμε μόνον τον όρο "βυζαντινισμός", μια προκατάληψη που μας φόρτωσε ο 18ος αιώνας) υπήρχε ταυτόχρονα και η αμφιβολία για το εάν και κατά πόσο η κατ' εξοχήν θεολογική σκέψη του Βυζαντίου ήταν πράγματι και φιλοσοφική, και κατά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΕΤΕΙΟΣ
Έβρεχε περασμένες γιορτές, νομίζω, και κάτι πάλλευκες κροκάλες λύπης. "Να τις τυλίξουμε γρήγορα μ' εφημερίδες", μου έγνεψες εξασκημένη στις κάθε λογής τρυφερές ματαιότητες. Κι ήμουν με το λιανοντούφεκο ριγμένος στο πηγάδι της Ερημιάς κι απ' έξω Ομόνοια. Κοιλιά του Κήτους. "Που να μου πάρει η θάλασσα το πουκάμισο", φώναξα κουρελής Ιωνάς ερεβώδους αγάπης. Αλλά ποιος άκουγε; Εσύ, σαβάνωσε τώρα τις πέτρες, άμα θες, τρέξε να σώσεις τις υπεκφυγές σου. Όμως εμένα αυτή η παράξενη βροχή μου λύγισε τους ώμους. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΕΛΠΙΣΙΑ
Το κείμενο που ακολουθεί είναι η εναρκτήρια διάλεξη που δόθηκε από τον υπογράφοντα στα 1977, στην Κομοτηνή, με την ευκαιρία των εκδηλώσεων για τα Ελευθέρια της Θράκης (7 - 14 Μαΐου). Οι παρακάτω σελίδες δεν διεκδικούν ούτε απόλυτη πρωτοτυπία ούτε βαθειές γνώσεις φιλοσοφίας. Το υπόβαθρό τους το αρύσθηκα από ποικίλα διαβάσματα ή από ενθυμήματα των όσων είχα διαβάσει. Κατέγραψα μάλλον τα ερεθίσματα που δημιουργεί το ακριτικό περιβάλλον της Θράκης και τα ιδιότυπα προβλήματα της Ροδόπης (Κομοτηνής). (Απόσπασμα από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΑΝΑΣΙΜΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
«Αλιεύς»: Πως μπλέχτηκε στα δίχτυα σου η ψυχή μου. Στον πυθμένα της θάλασσας ήμουνα με άλλα υδρόβια και ένιωσα ένα τράβηγμα και ξεκόλλησε το χθες το στρείδι μου. Πόσες αμαρτίες τραβάνε τα δίχτυα και πόσα ψάρια χρωματιστά πάνε στην αγορά. Αρχαίο επάγγελμα ο αλιεύς με τα μυστικά του, τις μυρωδιές του. Με αγκίστρι, με δολώματα, με ψεύτικες υποσχέσεις παρασύρουν τα ψάρια εκεί που θέλουν και τα αιχμαλωτίζουν. Μετά ακολουθεί το γνωστό μακελειό της σφαγής. Τα ψάρια δεν διαμαρτύρονται, ξέρουν τον προορισμό τους. Κάποτε έρχεται η νύχτα και ρίχνουν ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΑΣΙΜΑ ΚΑΙ ΕΞΟΔΟΣ
Στο περιοδικό Φιλόλογος (τ. 40/1985) δημοσιεύθηκε ενδιαφέρουσα πειραματική έρευνα περί της εφαρμογής του μονοτονικού συστήματος εις το Γυμνάσιο. Η έρευνα διεξήχθη σε ένα τμήμα της Πρώτης και ένα τμήμα της Δευτέρας τάξεως του Γυμνασίου Διαβατών Θεσσαλονίκης, επί τούτου δε συνεργάσθηκαν μία καθηγήτρια στον τομέα Ψυχολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, η οποία έδωσε το θέμα και επέβλεψε το πείραμα σε όλες του τις φάσεις, και μία ειδική ερευνήτρια. Κατ' αρχήν τα παιδιά έγραψαν δύο εκθέσεις σε διάστημα δεκαπέντε ημερών και ένα μήνα αργότερα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΜΙΑΣ ΓΕΝΕΑΣ
Ο συγγραφέας, αφού ύφανε σ' όλη του τη ζωή, με πικρή και δακρυσμένη κάποτε αγρύπνια, μέσα σε μόνωση αυστηρή το έργο του, φεύγοντας από τον κόσμο αυτό τ' αφήνει, όπως ο προφήτης το χιτώνα του, σ' εκείνους που τον γνώρισαν και τον αγάπησαν. Εκείνος έφυγε, το έργο απόμεινε. Το έργο είναι πια η μυστηριώδης παρουσία του προσώπου, το πρόσωπο το ίδιο αποκαθαρμένο, στη μύχια ουσία κι αλήθεια του. Έτσι, ανεπαίσθητα και κατά το μέτρο που οι άνθρωποι, εκείνοι που γνώρισαν το φυσικό πρόσωπο, την ένσαρκη ύπαρξη, φεύγουν κι αυτοί απ' τον κόσμο, ο άνθρωπ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΔΙΑΚΙΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΠΡΟΣΔΟΚΙΑΣ
Είναι σπάνιες οι φορές που να διαχέεται τόσο εγκαυστικά το αυτοβιογραφικό στοιχείο στο πολύμορφο πλάτος του ποιητικού λόγου, αλλά και να σβήνει τόσο ήρεμα, αφομοιούμενο στους στίχους του ποιήματος που η μερικότητα του περίκλειστου ιδιωτικού χώρου να μπορεί να αποδίδει το εκτεταμένο εύρος της κοινωνικής πραγματικότητας και η προσωπική αγωνία του προβληματισμένου ατόμου να εκπροσωπεί την ύπαρξη στο σύνολό της, συνοστεούμενη σε πρόταση και θεωρία βίου. Η ποίηση του Στέλιου Θ. Μαφρέδα, αν και έντονα βιογραφική και αυθιστορική, τουλάχιστον στι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ ΚΙ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
(. . .) Με βιωματική βάση έναν μαχόμενο ουμανισμό και μ' ακοίμητο αίτημα την ελευθερία και την τιμιότητα του ανθρώπινου προσώπου ο Χουρμούζιος, στον τόμο αυτό, αναπτύσσει τρεις μεγάλους κύκλους θεμάτων: Πρώτα, την ιδεολογική στράτευση και την πνευματική ελευθερία (. . .). Σε μια δεύτερη ενότητα συγκεντρώθηκαν τα κείμενα που αναφέρονται σε μια επίμονη έγνοια του έλληνα στοχαστή: στην Παιδεία και τη Γλώσσα (. . .). Ο τρίτος κύκλος θεμάτων αναφέρεται στη στάση και στο χρέος των πνευματικών ανθρώπων αντίκρυ στο Κυπριακό Πρόβλημα (. . .). Ο τέτ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Δεν πρέπει να είναι καθόλου δύσκολο σήμερα να κατανοούμε το μεγαλείο και την σπουδαιότητα που έχουν τα Γράμματα. Έχομε τη μαρτυρία της ιστορίας εμείς μάλιστα οι Έλληνες έχομε την πρόσθετη μαρτυρία της δικής μας ιστορίας που μας λέγει ότι παιδευτική προ πάντων είναι η ουσία του ελληνικού πολιτισμού. Και όμως την κατανόηση της αξίας που έχουν τα Γράμματα και γενικά τα πνευματικά έργα του ανθρώπου την καθιστά μέρα με την ημέρα δυσκολώτερη το πνεύμα της εποχής μας, που όλο και περισσότερο στρέφει, με τρόπο που θα έλεγε κανείς μονοπωλιακό, το ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
Τα μεγάλα δημιουργικά πνεύματα είναι προικισμένα με οίστρο προφητικό. Ιδού ο Μιγέλ ντε Ουναμούνο: έγραψε πριν μισό περίπου αιώνα την "Αγωνία του Χριστιανισμού", πριν, κάτω από την σκληρότατη πίεση των σύγχρονων μετασχηματισμών του βίου, σπάσουν οι πνευματικές φλέβες των ανθρώπων και διαποτίσουν τον κόσμο με αγωνία. Η βαθύτατη γεύση του υπάρχειν είναι για τον συνειδητό άνθρωπο αγωνιώδης. Αλλά μια ζωή, των πρώτων δεκαετιών του αιώνα μας, που διαφύλαγε σχεδόν ανέπαφη την κρούστα της κοινωνικής ζωής, δεν άφηνε παρά μονάχα στα προικισμένα πνεύμ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΛΛΗ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΙΑΝΟΥ
Σε τούτο τον τόμο συγκέντρωσα μερικά μελετήματά μου από εκείνα που έχουν κατά καιρούς δημοσιευθεί σε διάφορα περιοδικά και κυρίως στο περιοδικό «Ευθύνη». Είναι μελετήματα κοινωνικού προβληματισμού που γράφτηκαν με αφορμή είτε ερεθισμούς που προήλθαν από γεγονότα της καθημερινής ζωής, εδώ στο στενό ελλαδικό χώρο ή ακόμη και σε διεθνή κλίμακα όπως είναι π.χ. η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, είτε ερεθισμούς που μου προκάλεσε η κατά τα τελευταία έτη φοίτησή μου στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από την οποία πήρα και εξακολουθώ να...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΑΝΤΕΛΗ ΠΡΕΒΕΛΑΚΗ
Με τον Παντελή Πρεβελάκη γνωρίστηκα στενά, όταν το 1973 ιδρύθηκε η "Εταιρεία Σπουδών" από τη Σχολή Μωραΐτη και εκείνος εξελέγη ο πρώτος της πρόεδρος και εγώ μέλος του Δ.Σ., όπου για σαράντα έκτοτε χρόνια συνεχίζω να μετέχω. Ήταν τότε υπέροχη εκείνη η "παρέα" (Γ. Σαββίδης, Ν. Χουρμουζιάδης, Αλ. Δημαράς, Τ. Λιγνάδης, Εμ. Κάσδαγλης, Αντ. Μωραΐτης, Κ. Σκαλιώρας). Εκτός από τα δημόσια μαθήματα που οργανώσαμε και λειτούργησαν τότε σαν κρυφό σχολειό της Δημοκρατίας (δίδαξαν οι Ι. Κακριδής, Λ. Πολίτης, Δ. Μαρωνίτης, κ. άλ.), σχεδιάσαμε και υλοποιή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΥΣΚΟΛΟ ΠΑΡΟΝ ΔΥΣΚΟΛΟΤΕΡΟ ΜΕΛΛΟΝ
(. . . ) Αυτή την διέξοδο αναζήτησα και εγώ εξωτερικεύοντας, κατά καιρούς, τις σκέψεις μου, την αγωνία και τους φόβους μου δημοσιεύοντας μερικά, σχετικά για κάθε περίπτωση, κείμενα. Ήδη ένοιωσα την ανάγκη να συγκεντρώσω τα κείμενα σ’ ένα τόμο ως μία μορφή συνθετικής παρουσίασης της από ορισμένων απόψεων φυσιογνωμίας των τελευταίων χρόνων του 20ού και των αρχών του 21ου αιώνα, όπως την βλέπω και την εκτιμώ εγώ και σαν μια προσπάθεια να κάνω, όσους διαβάσουν το βιβλίο αυτό, να αξιολογήσουν την γενική κατάσταση, όπως εμφανίζεται σήμερα και όπ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ
Ο τόμος αυτός ανήκει στην αφηγηματική περιοχή της λογοτεχνίας και συγκροτήθηκε από θεωρητικά και κριτικά κείμενα. Θεωρητικά, για να καθορίσει τις αρχές που κατευθύνουν τη σκέψη του συγγραφέα αντίκρυ στα μεγάλα, γενικά προβλήματα του πεζού λόγου και κριτικά, για να φανερωθεί με σαφήνεια, σε μια πρώτη φάση, η εφαρμογή των ιδεών του και η μεγάλη οξυδέρκειά του πάνω σε συγκεκριμένα πρόσωπα και βιβλία. Έτσι, ο τόμος αυτός ξεκινά από μια σειρά δοκίμια όπου διατυπώνονται οι θεμελιακές θέσεις του Χουρμούζιου για τη λογοτεχνία και πιο συγκεκριμέν...
Διαβάστε περισσότερα...