ΕΚΚΡΕΜΕΣ

ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ
Ποιος τύπος εξουσίας ασκείται στα παιδιά μέσω της σχολικής εκπαίδευσης; Τι είδους αντιστάσεις αναπτύσσονται από μαθητές και εκπαιδευτικούς στο επίπεδο της σχολικής καθημερινής ζωής, και τι μας διδάσκουν οι αντιστάσεις; Πώς μπορεί να επαναπροσδιοριστεί ο ρόλος του σχολείου με βάση τις δημοκρατικές αρχές της ισότητας και της ελευθερίας; Στα ερωτήματα αυτά επιχειρούν να αποκριθούν τα κείμενα του βιβλίου. Αντικείμενο της συζήτησης αποτελούν οι ποικίλες όψεις του εκπαιδευτικού θεσμού, οι πραγματικές λειτουργίες και τα αποτελέσματα των σχολικών ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙΣΧΥΛΟΣ
«Κι έπιασε τρόμος τους βαρβάρους όλους που 'χαν στην κρίση τους λαθέψει, γιατί δεν ήταν για φυγή που έψαλλαν οι Έλληνες τον ιερό παιάνα τότε, αλλά στη μάχη ορμούσαν μ' αντρειά και με ψυχή γεμάτη τόλμη και η κραυγή της σάλπιγγας έβαζε σ' ολ' αυτά φωτιά. Κι ευθύς, όλοι, μαζί, με πάταγο βουτώντας τα κουπιά, χτύπησαν με το πρόσταγμα στα βάθητά της την αρμύρα, και γρήγορα, μπροστά στα μάτια μας όλα φανήκαν καθαρά. Πρώτο με πειθαρχία πήγαινε το δεξιό το κέρας και με τάξη, και πίσω ο στόλος όλος ακολούθαγε, κι είχες συνάμα να ακούς ένα μεγάλο αλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΔΥΣΑΝΕΞΙΕΣ ΤΗΣ ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΤΗΤΑΣ
Αυτό που πρέπει να κατανοηθεί εδώ είναι η ηθική δύναμη που εμφιλοχωρεί σε έννοιες όπως η πληρότητα του εαυτού. Θα ήταν παραπλανητικό να προσπαθήσουμε να την ερμηνεύσουμε μονάχα σαν μία μορφή εγωισμού ή ηθικής χαλάρωσης και αυταρέσκειας συγκριτικά μ' ένα αυστηρότερο και απαιτητικότερο παρελθόν . (. . .) Δεν είναι απλώς ότι οι άνθρωποι θυσιάζουν τον έρωτα ή τη φροντίδα των παιδιών τους για να επιδοθούν στην καριέρα τους. Κάτι παρόμοιο ίσως να συνέβαινε πάντοτε. Η διαφορά είναι ότι πολλοί άνθρωποι νιώθουν ότι καλούνται σήμερα να το κάνουν, νι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΕΠΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΙΑ
Το παρόν βιβλίο, που βασίζεται στη σειρά διαλέξεων Woodbridge του 1983, αποτελεί μια εξαιρετική σύνοψη των πιο πρόσφατων τοποθετήσεων του Βρετανού φιλοσόφου στον χώρο της γνωσιολογίας, της οντολογίας, της φιλοσοφίας, της γλώσσας αλλά και της ηθικής. Η σημαντικότερη όμως συμβολή του στις σύγχρονες συζητήσεις ίσως συνίσταται στη διαμόρφωση μιας νέας αντίληψης του φιλοσοφείν. Ο Στρώσον φαίνεται να εγκαταλείπει τις μάλλον θεμελιοκρατικές τάσεις της καντιανής εμπνεύσεως περιγραφικής μεταφυσικής που είχε αναπτύξει στα έργα του της δεκαετίας του ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΕΡΟΛΗΨΙΑ
Η ενσωμάτωση των εξισωτικών αξιών σε ένα πολιτικό ιδεώδες θα αποτελούσε σύνθετη αποστολή. Ένα ουσιώδες τμήμα αυτής της αποστολής θα ήταν η εισαγωγή μίας κατάλληλης συνθήκης αποκλεισμού της ευθύνης ως προς την εξειδίκευση εκείνων των αγαθών και των δεινών των οποίων η ίση κατοχή είναι επιθυμητή. Αυτό που φαίνεται κακό δεν είναι ότι οι άνθρωποι θα έπρεπε να είναι άνισοι ως προς τα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα γενικά, αλλά ότι θα έπρεπε να είναι άνισοι στα πλεονεκτήματα ή τα μειονεκτήματα για τα οποία δεν φέρουν ευθύνη. Τότε μόνο πρέπει ν...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΜΟΝΑΔΟΛΟΓΙΑ
Η «Μοναδολογία» γράφτηκε από τον Leibniz το 1714, κοντά στο τέλος της ζωής του, με στόχο τη συμπύκνωση και εκλαΐκευση της φιλοσοφίας του. Σε ενενήντα αριθμημένες παραγράφους ο Leibniz εκθέτει το σύστημά του περιεκτικά και περιληπτικά. Στις παραγράφους αυτές δεν εμπλέκονται τεχνικές λεπτομέρειες του συστήματος. Παρά ταύτα, η εικόνα που προσφέρεται είναι κατά μεγάλο ποσοστό ολοκληρωμένη. Η δομή της «Μοναδολογίας» είναι λιτή και αυστηρή. Στις 36 πρώτες παραγράφους ορίζεται η φύση των Μονάδων, αναλύεται το επίπεδο του φαίνεσθαι και στοιχειοθετ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΛΟΓΟ
Ο«Αποχαιρετισμός στον Λόγο» απευθύνει μια ρωμαλέα πρόκληση στον επιστημονικό ορθολογισμό που υπόκειται στα δυτικά ιδεώδη της «προόδου» και της «ανάπτυξης», των οποίων οι ολέθριες συνέπειες αναγνωρίζονται πλέον ευρέως. Τα δοκίμια αυτού του βιβλίου, παρά την ποικιλία τους ως προς τα θέματα και τις αφορμές για τις οποίες γράφτηκαν, έχουν συνεπή φιλοσοφικό στόχο. Ο Φεγεράμπεντ είτε εξετάζει την ελληνική τέχνη και σκέψη είτε υπερασπίζεται την Εκκλησία στη διαμάχη της με το Γαλιλαίο είτε ερευνά την εξέλιξη της κβαντικής φυσικής είτε εκθέτει τον ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Ποια είναι η φύση του συμβολισμού στις τέχνες; Πώς παράγεται το νόημα στη μουσική και την αφηρημένη ζωγραφική; Γιατί μπορούμε να πλαστογραφήσουμε έναν Ρέμπραντ, όχι όμως και έναν Μπετόβεν; Σε τι διαφέρει μια παρτιτούρα του Μπαχ από μία του Κέιτζ; Ποιος είναι ο ρόλος των συναισθημάτων στην κατανόηση του έργου τέχνης; Οι απαντήσεις του Γκούντμαν σε αυτά και άλλα ερωτήματα σχετικά με τις τέχνες άνοιξαν νέους δρόμους στη φιλοσοφία της τέχνης που κατέστησαν τις ''Γλώσσες της τέχνης'' το σημαντικότερο κείμενο του 20ού αιώνα στον χώρο της αισθητι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΩΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Αντλώντας στοιχεία από την κλασική λογοτεχνία, τη φιλοσοφία και την ιστορία - με πολλά προκλητικά κείμενα από τον Σοφοκλή, τον Αίσωπο και τον Πλάτωνα, μεταξύ άλλων - ο Γούντραφ μας βυθίζει στον κόσμο της αρχαίας Αθήνας για να δείξει πώς γεννήθηκε το πάθος για τη δημοκρατία. Ο πυρήνας του βιβλίου απομονώνει επτά προϋποθέσεις που είναι εκ των ων ουκ άνευ για τη δημοκρατία: η ελευθερία από την τυραννία (και από την τυραννία της αρχής της πλειοψηφίας), η ομόνοια (η σύνθεση διαφορετικών απόψεων), η αρχή της νομιμότητας (το κράτος δικαίου), η φυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΘΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ - ΗΘΙΚΗ ΕΝ ΠΟΛΕΜΩ
Είναι βέβαιο ότι τα δοκίμια που περιέχονται σ' αυτό το ανθολόγιο όχι μόνο θα αποσπάσουν αναστεναγμό ανακούφισης από όσους βαρέθηκαν το πολιτικό κουτσομπολιό και τη διακομματική ξιφασκία, αλλά και θα εκπλήξουν -ευχάριστα ή δυσάρεστα- όσους μέχρι τώρα νόμιζαν ότι είχαν σχηματίσει υγιείς αντιλήψεις γύρω από τις έννοιες του πολέμου, της εν πολέμω αδικίας, των εν πολέμω «αθώων», της δολοφονίας, του φιλειρηνισμού κ.τ.λ. Το πρώτο είναι ένα κείμενο γραμμένο από μια θαρραλέα γυναίκα, η οποία τόλμησε να αντιταχθεί, σε μια κρίσιμη εποχή, στην υποκρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΩΡΙΣΤΟΙ ΔΡΟΜΟΙ
...Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η διάχυτη ρήξη μεταξύ της αναλυτικής και της ηπειρωτικής φιλοσοφικής παράδοσης κατά τον 20ό αιώνα υπό το πρίσμα ενός εξαιρετικά σημαντικού καθοριστικού συμβάντος. Κατανοώντας τη συνάντηση του Νταβός από τις διαφορετικές προοπτικές καθενός από τους τρεις πρωταγωνιστές μας, μπορούμε, ελπίζω, να αντιληφθούμε και εμείς τα εν λόγω ζητήματα από μια ιδιαίτερα διαφωτιστική προοπτική. Συγκεκριμένα, θα δούμε πώς η σχετικά λιγότερο γνωστή φιλοσοφική θέση που σταδιακά αναπτύχθηκε από τον Κασσίρερ αυτή την περίοδο μπορε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ
(. . .) Με τον Φρόυντ, χωρίς τον Φρόυντ, ενάντια σε αυτόν, η έννοια του αρχείου θυμίζει αναμφίβολα ένα σύμπτωμα, μιαν οδύνη, ένα πάθος: το αρχείο του κακού αλλά επίσης εκείνο που καταστρέφει, εξορίζει, παρασύρει ακόμα και την αρχή του αρχείου, ήτοι το ριζικό κακό. Εγείρεται τότε άπειρη, ασύγκριτη, πάντα σαν ένσταση, "σαν άλγος του αρχείου", η προσδοκία χωρίς ορίζοντα προσδοκίας, η απόλυτη ανυπομονησία μιας λαχτάρας για μνήμη. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΓΚΩΜΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Η φιλοσοφία που έχει μπει σε βιβλία έχει πάψει να επερωτά τους ανθρώπους. Ό,τι ασυνήθιστο και σχεδόν αβάσταχτο διαθέτει έχει κρυφτεί στην ευπρεπή ζωή των μεγάλων συστημάτων. Για να ξαναβρούμε ακέραιη τη λειτουργία του φιλοσόφου, πρέπει να θυμηθούμε ότι ακόμα και οι φιλόσοφοι-συγγραφείς που διαβάζουμε και που είμαστε δεν έπαψαν ποτέ να αναγνωρίζουν ως ταγό τους έναν άνθρωπο που δεν έγραφε, δεν δίδασκε, τουλάχιστον σε κρατικές έδρες, απευθυνόταν σε όποιους συναντούσε στον δρόμο και αντιμετώπισε δυσκολίες με την κοινή γνώμη και τις αρχές, πρέ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΑΚ ΛΑΚΑΝ - ΤΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ
Ο Αλκιβιάδης, απέναντι στον Σωκράτη, έκανε μια απόπειρα αποπλάνησης, θέλησε να τον μετατρέψει, και με τον πιο δηλωμένο τρόπο, σε εργαλείο, υποταγμένο σε τι; - στο αντικείμενο της επιθυμίας του, της δικής του, του Αλκιβιάδη, το οποίο είναι "άγαλμα", το καλό αντικείμενο. Και θα μπορούσα να προσθέσω: πώς, εμείς, αναλυτές, να μην αναγνωρίσουμε περί τίνος πρόκειται; Έχει ειπωθεί με ξεκάθαρο τρόπο - το καλό αντικείμενο το έχει ο Σωκράτης στην κοιλιά του. Ο Σωκράτης δεν είναι πλέον εδώ παρά το περίβλημα αυτού που αποτελεί το αντικείμενο της επιθυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ Ι ΚΑΙ ΙΙ
Ο Ντεκάρτ έχει αποτελέσει σύμβολο της επανάστασης την οποία μπορεί να πραγματοποιήσει η δύναμη του νου. Το έργο του, ωστόσο, το γνωρίζουμε αποσπασματικά. "Οι Αρχές της Φιλοσοφίας" του, γραμμένες μετά τους "Μεταφυσικούς Στοχασμούς" του, είναι το μοναδικό έργο στο οποίο ο Ντεκάρτ συνοψίζει τη φιλοσοφία του και βοηθά τον αναγνώστη να μελετήσει το ρόλο των περίφημων μεταφυσικών του αρχών στη φυσική, τη θεωρία του για τη συμπεριφορά των σωμάτων στον κόσμο. Στο έργο αυτό παραδίδεται με συστηματικό τρόπο μια σειρά όρων ανάγνωσης και αναστοχασμού ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
"Ερχόμαστε τώρα στη φιλοσοφία του νέου κόσμου, και την ξεκινάμε με τον Καρτέσιο. Με αυτόν εισερχόμαστε πράγματι σε μια αυτόνομη φιλοσοφία η οποία γνωρίζει ότι πηγάζει με τρόπο αυτόνομο από τον Λόγο... Εδώ μπορούμε να πούμε ότι είμαστε στο σπίτι μας, και μπορούμε, όπως ο ναύτης μετά από μακρινό ταξίδι σε ταραγμένη θάλασσα, να αναφωνήσουμε: "Στεριά!"... Σε αυτή τη νέα περίοδο η αρχή είναι η σκέψη, η σκέψη που ξεκινάει από τον εαυτό της... Η γενική αρχή είναι τώρα η διαφύλαξη της εσωτερικότητας ως τέτοιας, η υποβάθμιση της νεκρής εξωτερικότη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΔΟΤΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ
Στο "Λογοδοτώντας για τον εαυτό", η Τζούντιθ Μπάτλερ διερωτάται τι πρέπει να εγκαταλείψουμε, να αντέξουμε ή να υποφέρουμε προκειμένου να μπορούμε έστω και να αποβλέπουμε στην αυτογνωσία. Συνεχίζει άφοβα την έρευνά της στις αδυναμίες που συνοδεύουν την εξατομίκευση του ανθρώπου. Και υποστηρίζει ότι το εύρος της αυτογνωσίας εξαρτάται πιθανότατα από τη συνειδητοποίηση ότι, στα ζητήματα του εαυτού, η ενόραση είναι επικίνδυνη, η αντίληψη ελαττωματική και η κρίση αδύναμη. Πρόκειται για ένα γενναίο βιβλίο από μια τολμηρή διανοήτρια. (Hayden White...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΓΡΙΑ ΠΡΟΣΦΟΡΑ
Ένα πρωινό του Γενάρη του 1919, στο Κολ-ντε-Βαρέζ, στις Άλπεις, βρίσκουν ένα παιδί μέσα στο χιόνι. Κανείς δεν το γνωρίζει. Το υιοθετεί ένας κτηματίας. Το εγκαταλελειμμένο αγόρι θα γίνει γρήγορα το παιδί- θαύμα του βουνού. Στο ιεροσπουδαστήριο της γειτονικής πόλης ανακαλύπτει τη δύναμή του. Του χρειάζεται ένας στόχος, η δόξα, μια ζωή γεμάτη, σαν του Αννίβα, του οποίου οι ελέφαντες διέσχισαν τις Άλπεις. Θα 'χει περισσότερα από όσα είχε ελπίσει. Το πεπρωμένο, όμως, είναι εδώ και παραμονεύει σαν πεινασμένο ζώο. Από τη δεκαετία του '20 μέχρι σή...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΔΕΟΝΤΟΣ
Στον τόμο αυτό συγκεντρώνονται αντιπροσωπευτικά δοκίμια ηθικής και πολιτικής φιλοσοφίας του Φιλήμονα Παιονίδη που γράφηκαν κατά τα τελευταία είκοσι χρόνια. Καλύπτεται ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως η σχέση της ηθικής με την επιστήμη και την τέχνη, η κλωνοποίηση, η ποιότητα ζωής, οι υποχρεώσεις προς τις μελλοντικές γενεές, ποικίλες πτυχές του σύγχρονου φιλελευθερισμού, η ρύθμιση των ΜΜΕ, η ελευθερία της έκφρασης και τη τρομοκρατική απειλή κ.ά. Εάν αναζητούσαμε ένα κεντρικό νήμα που θα συνέχει όλα αυτά τα κείμενα, αυτό θα εντοπιζόταν στην πεπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΛΟΓΙΣΜΟΥ
Θεμελιακή έννοια της μαθηματικής μεθόδου, ήδη από την ελληνική αρχαιότητα, η έννοια της απόδειξης υπέστη έναν βαθύ μετασχηματισμό από τις αρχές της δεκαετίας του '70. Πολλές σημαντικές μαθηματικές ανακαλύψεις, όχι πάντα συνδεδεμένες μεταξύ τους, θέτουν σταδιακά σε αμφισβήτηση την κυριαρχία του συλλογισμού πάνω στον υπολογισμό και μας προτείνουν μια πιο ισορροπημένη αντιμετώπιση, κατά την οποία συλλογισμοί και υπολογισμοί διαδραματίζουν συμπληρωματικούς ρόλους. Αυτή η αληθινή επανάσταση μας οδηγεί στο να ξανασκεφτούμε το διάλογο των μαθηματ...
Διαβάστε περισσότερα...