ΕΡΜΗΣ

ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Αν ο πρώτος τόμος των Ευρισκομένων -καθώς είπα, στην εισαγωγή των Σημειώσεών του- "ανταποκρίνεται στην εκδοτική βούληση του ποιητή" (όπως αυτή εκφράστηκε, σε τρεις καίριες ώρες της καλλιτεχνικής του συνείδησης, με την επιλογή, σύνθεση και έκδοση των συλλογών του, καθεμιά από τις όποιες "μαρτυρεί κι ένα νέο στάδιο ωρίμανσης"), ο δεύτερος τόμος "ανταποκρίνεται στην επιθυμία των κληρονόμων και του φιλολογικού επιμελητή, να προσφερθούν στον αναγνώστη όσο γίνεται πληρέστερα στοιχεία για την ολοκλήρωση της λογοτεχνικής φυσιογνωμίας του Καρυωτάκη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΑ
Ένας πρόλογος, που δεν θα χάσετε και τίποτα αν δεν τον διαβάσετε. Στα κομμάτια αυτά, κυρίες και κύριοι, μια σειρά ολόκληρη, ας πιάσουμε και λιγάκι τον τόπο μας. Όχι ιστορίες και ηρωικά ερείπια και οι αρχαίοι ημών πρόγονοι, αυτά που λέμε στα παιδιά για να τους βάζουμε τεσσάρια στη γεωγραφία, είτε που λέμε στους ξένους για να τους φέρουμε να τραβάνε φωτογραφίες με κουτή πόζα και να τις καμαρώνουνε στ' άλμπουμ τ' αναμνηστικά τους. Όχι. Περιγραφή της Ελλάδας, όπως είναι σήμερα, μακρυά επί τέλους από τούτη την Αθήνα, την γεμάτη ανία ασφάλτου. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΓΡΑ

Κ' ΕΧΩ ΑΠΟ ΣΑΣ ΜΙΑ ΔΟΞΑ ΝΑ ΖΗΤΗΣΩ
Ζω με το μέτρο και με το ρυθμό, πνέω με τη ρίμα, στίχοι και πλάι στον Έρωτα μ' εσάς, και πλάι στο μνήμα, του που όλο αλλάζει τροπαρίου το πρώτο ανάλλαγο ίσο: "Σας αγαπώ κ' έχω από σας μια δόξα να ζητήσω..." [Κωστής Παλαμάς, 1935] Η σειρά "Ανθολόγος Ερμής" έχει τριπλό στόχο: Να κάμει προσιτούς, πρώτα απ' όλα στο ευρύ κοινό, τους ποιητές μας όσων τα έργα εκδόθηκαν παλαιότερα, αλλά σήμερα είτε μένουν ανέγγιχτα μέσα στη λήθη των αρχείων και των βιβλιοθηκών γιατί έχουν επανεκδοθεί μεν, αλλά ως βαρύτιμα "Άπαντα" είναι απλησίαστα, είτε έχουν ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΟΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο κοινός λόγος αίσθημα και μετάδοση άμεση, πράξη συνηθισμένη, τέλεια: γεμίζεις ένα ποτήρι νερό, πίνεις ή προσφέρεις, περνά το λεωφορείο, σταματά, μπαίνεις. Έτσι απλά, τέλεια, θυμάσαι ιστορίες, περιστατικά, μεγάλα, μικρά και παραμικρά, με λόγια κοινά μια ζωή, πολλές ζωές, εποχές ολόκληρες ζωντανεύουνε, βρίσκουνε θέση κοντά στη δική μας για λίγο διάστημα, κάποτε για πάντα. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΕΝΙΑ ΤΟΥ ΤΡΙΑΝΤΑ
Άλλη τύχη περιμένει ένα δοκίμιο δημιουργικού χαρακτήρα, που έχει τα ίδια προνόμια μακροζωίας με ένα λογοτεχνικό έργο, και άλλη τύχη περιμένει μια κριτική μελέτη όπως η παρούσα, που πρωτοδημιοσιεύτηκε το 1977. Δεν είναι επομένως περίεργο αν προσωπικά υπερηφανεύομαι για το γεγονός ότι το βιβλίο μπόρεσε να αντέξει σε διαδοχικά κύματα ανάγνωσης μες στα εικοσιπέντε χρόνια που ακολούθησαν την πρώτη του κυκλοφορία. Η θεματική του βιβλίου έχει την αφετηρία της σε μια σειρά μαθήματα στη Θεσσαλονίκη, τον χειμώνα του 1975-1976, στην παλαιά Φιλοσοφική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΑΣ ΣΩΣΙΑΣ
Ποιο είναι το νόημα της ζωής και της τέχνης, ποια η αξία της αγάπης, της φιλίας, του ασκητισμού και της κοινωνικής ζωής, τι σημαίνει θάνατος και τι αιωνιότητα; Πάνω σε αυτά τα ερωτήματα ο Μπεράτης αναπτύσσει τις απόψεις του στο σωζόμενο μέρος από το τελευταίο (και σχεδόν άγνωστο) πεζογράφημά του. Πρωταγωνιστής του ένας «φανατικός της ειλικρινείας», σωσίας του συγγραφέα αλλά και των ηρώων άλλων βιβλίων του. Με τον πλούσιο σχολιασμό που συνοδεύει την πρώτη αυτή έκδοση του «Ένας σωσίας», αναδεικνύεται η σημασία του θέματος του πολλαπλού εαυτ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΗΝΩΜΕΝΩΝ ΠΟΛΙΤΕΙΩΝ
"Σε όλη τη γη, στην Ασία, στην Ινδονησία, στην Αυστραλία, στην Αφρική, στην Ευρώπη, ανακαλύπτονται κάθε μέρα σκελετοί και κρανία ανθρώπων που ζήσανε εδώ και πενήντα χιλιάδες χρόνια, ακόμα και παραπάνω. Βγαίνουνε, λοιπόν, οι σοφοί και λένε ό, τι θέλουνε για τούτους τους πρωτόγονους προγόνους μας. Θεωρίες, μελέτες, συμπεράσματα, διατυπώσεις. Κι εμείς τα διαβάζουμε κι ανοίγουμε το στόμα, "τσ, τσ, τσ", "για δες κάτι πράγματα" και καμαρώνουμε που γίναμε πολιτισμένοι και. . . δεν τρωγόμαστε μεταξύ μας σαν και κείνους. . . Στην πραγματικότητα, τρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΕΡΜΑ
Στον τοίχο, σε τόση απόσταση από το παράθυρο ώστε να μην το χτυπάει το παντζούρι όταν άνοιγε, ήταν κρεμασμένο το κλουβί, αρκετά ψηλά για να μην το φτάνει μ' ένα πήδημα καμιά ψοφόγατα, απ' αυτές που τριγυρνούσαν ακόμα και τις νύχτες με φεγγάρι. Το καναρίνι κελαηδούσε τώρα μια χαρά, χρειάστηκε όμως να μείνει πάνω από ένα μήνα μέσα στο κλουβί μαζί με άλλο καναρίνι, παλαίμαχο σα να λέμε, για να μάθει να κελαδάει. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΒΓΑ ΜΑΤΑΙΑ
1. Eggs-en-province 2. Τ' αυγά κάθονταν στα κάρβουνα, "Ποιος θα βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά", έλεγαν. 3. Αβγά κεφάτα, ό,τι καλύτερο έχει μείνει. [κεφάτα: βαρβάτα varia lectio μείνει] απομείνει diminuavit] 4. Αβγά με ώχρα «άχραντα» άσπιλα. [αβγά στην ώχρα τους varia lectio] 5. Κάθεται αργά-αργά, πρεπούμενη περίληψη των γηρατιών του, στ' αβγά του. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΡΟΜΗΛΙΑ
"Η ΚΟΡΟΜΗΛΙΑ": Καθώς άνοιξε το πορτοφόλι του για να πληρώσει, ξέφυγε από μέσα κάποιο ασημένιο νόμισμα και κύλησε στο πάτωμα του κουρείου. Έσκυψα και το μάζεψα. - Χμ, αυτό αντιπροσωπεύει σήμερα ολόκληρη περιουσία, του λέω, εξετάζοντάς το. Μονόφραγκο του 1882... Ίσια-ίσια που λογάριαζα να κάνω μια επένδυση. Ο Γιάννης χαμογέλασε και μου το πήρε από το χέρι. - Ωραίος καιρός, είπε η κοπέλα του ταμείου, κοιτάζοντας μέσ' από τη τζαμένια πόρτα τον ηλιόλουστο δρόμο. Όταν βγήκαμε από το κουρείο είχε μια έμπνευση ο Γιάννης: - Αν δε βιάζεσαι, προτείνω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΣΗΜΟΣ, ΚΡΥΜΜΕΝΟΣ ΚΑΙ ΑΤΕΛΗΣ
Η σειρά "Ανθολόγος Ερμής" έχει τριπλό στόχο: Να κάμει προσιτούς, πρώτα απ' όλα στο ευρύ κοινό, τους ποιητές μας όσων τα έργα εκδόθηκαν παλαιότερα, αλλά σήμερα είτε μένουν ανέγγιχτα μέσα στη λήθη των αρχείων και των βιβλιοθηκών γιατί έχουν επανεκδοθεί μεν, αλλά ως βαρύτιμα "Άπαντα" είναι απλησίαστα, είτε έχουν γνωρίσει ανατυπώσεις - που αποκαλούνται "επανεκδόσεις" ή "νέες εκδόσεις",- οι οποίες δεν παρέχουν τα εχέγγυα μήτε για την πιστότητα, μήτε για την καλή επιλογή των ποιητικών κειμένων που περιλαμβάνουν. Ο δεύτερος στόχος είναι να ανθολο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΝΕΩΝ ΛΕΞΕΩΝ
Συναγωγή Νέων Λέξεων. Σήμερα θα είχαμε, ίσως, μιλήσει για λεξικό νεολογισμών, αλλά δεν θα είχαμε ολότελα δίκιο η μακρά επιγραφή η οποία στολίζει την προμετωπίδα της επιβλητικής αυτής εργασίας, δεν είναι του Στεφάνου Κουμανούδη, εκφράζει, όμως, ακριβέστατα τις προθέσεις του συντάκτη και το περιεχόμενο της προσφοράς του: διαμορφώθηκε από τον γιο του Πέτρο Κουμανούδη σύμφωνα με χειρόγραφα στοιχεία τα οποία είχε αφήσει ο συντάκτης, με ενδείξεις που απαντούν στα άρθρα του ίδιου του βιβλίου, και με ένα προηγούμενο από άλλο έργο του ίδιου του Στ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΑΓΟΥΔΩ ΚΑΙ ΓΥΜΝΑΖΟΜΑΙ
«Τόσα χρόνια που είμαστε ή που θα είμαστε μανάδες και δασκάλες κοντά στα παιδιά, βλέπουμε ότι όσα τραγούδια και παιχνίδια να ξέρουμε, πραγματικά δεν φτάνουν. Χρειάζεται πάντα να έχουμε κάτι καινούργιο. Η ανανέωση βέβαια αυτή δεν χρειάζεται μόνο για τα παιδιά. Είναι αναγκαίο και για μας προσωπικά. Το πρόβλημα για τα παιδικά τραγούδια είναι ότι πολλές φορές, για να μην είναι βαρετά, η μελωδία ποικίλλεται με πιο πολλές νότες και γίνεται έτσι δύσκολη για τις δυνατότητες των παιδιών. Το ίδιο γίνεται και με το ρυθμό. Ψάχνουμε ακόμη να βρούμε και...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΑΪΟΣ ΦΛΑΒΙΟΣ ΒΑΛΕΡΙΟΣ ΑΥΡΗΛΙΑΝΟΣ ΚΛΑΥΔΙΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
Ο Κωνσταντίνος είναι το μοναδικό του θεατρικό έργο (Κοσμά Πολίτη), το οποίο μάλιστα δεν ανέβηκε ποτέ. Αποτελείται από πέντε πράξεις, δώδεκα εικόνες και επίλογο. Η υπόθεσή του στρέφεται γύρω από τη ζωή του Ρωμαίου αυτοκράτορα Κωνσταντίνου. Ο δραματικός χρόνος του έργου εκτείνεται από το 312 μ.Χ. ως το 337 μ.Χ. (και στον επίλογο ως τις 21 Μαΐου 1957). Ο δραματικός χώρος περιλαμβάνει τη Ρώμη, τη Νικομήδεια και την Κωνσταντινούπολη, για να τοποθετηθεί αορίστως «κάπου» στον επίλογο. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ - Η ΑΘΗΝΑ ΣΗΜΕΡΑ
"ΚΡΟΥΑΖΙΕΡΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ": ΕΝΑΣ ΜΙΚΡΟΣ ΠΡΟΛΟΓΟΣ: Ο Δον Κιχώτης του Θερβάντες, ξεκίνησε από μια μεγάλη αλήθεια. Κάθε άνθρωπος, ονειρεύεται πάντα να ήτανε κάτι άλλο από κείνο που είναι στη ζωή. Κανένας, σε οποιαδήποτε θέσι και αν βρίσκεται, δεν νομίζει ότι έφτασε τα όνειρά του. Όλοι νομίζουμε ότι είμαστε γεννημένοι για πολύ καλύτερα πράματα και διατηρούμε μέσα μας κάποια πικρία για την τύχη ή για την εποχή που δεν μας έδωσε την ευκαιρία ν' αναπτύξουμε τις ικανότητές μας στο σημείο που θέλαμε. Απάνω σ' αυτό το μικρό φιλοσοφικό αξίωμα θ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΚΛΟΙ, ΓΡΑΜΜΕΣ, ΖΕΥΓΑΡΙΑ
Με τη Ρυθμική δε διδάσκουμε μουσικά και μελωδικά παιχνίδια. Δε μελετάμε τους μουσικούς κανόνες για να μάθουμε στα παιδιά μουσική με έναν διαφορετικό τρόπο από τα Ωδεία, ή από τους καινούριους μουσικοπαιδαγωγικούς δρόμους πού ανοίγονται τώρα, αλλά για να βοηθήσουμε το σώμα να δώσει μυϊκά και εκφραστικά το αποτέλεσμα αυτού του ερεθίσματος. Η μουσική πού είναι η πιο κοντινή τέχνη του ρυθμού, μας δίνει τα πιο πολλά στοιχεία για να δώσουμε στον εσωτερικό κόσμο του παιδιού (πού είναι ελεύθερος από κάθε κοινωνική συμβατικότητα) ότι χρειάζεται για...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΚΑΓΚΕΛΑ
Το φθινόπωρο μπαμπακιάζουνε τα γαλάζια χωράφια των ουρανών και τα λελέκια, μια και ρημάξανε τους μπακακούς στις χαβούζες, παίρνουνε νότια πασαπόρτια και πάνε στους βάλτους των δυο Νείλων. . . Βρωμάνε τα διαμερίσματα ναφταλίνα κι οι θυρωροί αδειάζουνε τα καλοριφέρια από τ' απονέρι το περσινό. Πέφτει, το λοιπόν, έτσι μια μελαγχολία, φύλλα κίτρινα, διάθεση για στίχους, εδώ και τριάντα - σαράντα χρόνια πεθαίνανε και οι φυματικοί κι είχε το πράμα περισσότερο ρομάντζο, τώρα σε τούτη την αχάριστη εποχή, ούτε μια Μαργαρίτα Γκωτιέ δεν βρίσκεις να μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ
"ΟΙ ΚΑΛΟΙ ΤΡΟΠΟΙ": Είμ' ένας Βαγγέλης με κακόν χαρακτήρα και πανταλόνια ξεφτισμένα στα ρεβέρ. Είμ' ένας Βαγγέλης που έμαθε την ιστορία του Μαγελλάνου, την απόκλισι των πόλων και τα μυστήρια της Αχελιανής περιόδου. Όλ' αυτά, εγκυκλοπαιδικά και αξιοθαύμαστα με καταντήσανε κι έναν Βαγγέλη άνεργο. Είμ' ένας Βαγγέλης αξιολύπητος. - Δε θα βρης ποτέ σου δουλειά, επιμένει ο θείος μου ο Θανάσης που πήρε προίκα κι έχει μπαστούνι μ' ασημένια λαβή. Ό,τι κι αν έμαθες δε χρησιμεύει σε τίποτα. Το μυστικό, είναι να ξέρης να φέρεσαι στους ανθρώπους. Να γίν...
Διαβάστε περισσότερα...

Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΓΡ. ΞΕΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ας θυμηθούμε, ξεκινώντας, ότι δύο από τους νεότερους συγγραφείς, με τους οποίους ο Κωνσταντίνος Δημαράς, ως κριτικός της λογοτεχνίας, ασχολήθηκε θετικότατα, είναι ο Κ. Π. Καβάφης και ο Γρηγόριος Ξενόπουλος. Η παρατεταμένη προσωπική σχέση αυτών των δύο σχεδόν ομηλίκων συγγραφέων (γενν. 1863 και 1867), αγκαλά και άρχισε να δημοσιοποιείται στα 1903, έχει, παραδόξως, μείνει σε μεγάλο βαθμόν αδιερεύνητη και ασχολίαστη στο σύνολό της. Με την συνδρομή της "Βιβλιογραφίας Κ. Π. Καβάφη" του Γ. Κ. Κατσίμπαλη (1943 & συμπλήρωμα 1944), και των δύο περα...
Διαβάστε περισσότερα...