ΖΗΤΡΟΣ

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ
Λίγα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του "Περί ψυχής" -ενός από τα σημαντικότερα έργα του μεγάλου φιλοσόφου Αριστοτέλη- και τις αλλεπάλληλες επανεκδόσεις που έφερε η εξαιρετική αποδοχή και ζήτηση που είχε από τους πολυάριθμους αναγνώστες του, οι Εκδόσεις ΖΗΤΡΟΣ με μεγάλη ικανοποίηση και χαρά προχωρούμε σε μια πλήρως ανανεωμένη και άρτια από κάθε άποψη έκδοση του έργου. Η εξολοκλήρου νέα, εκτενέστατη και πλήρως τεκμηριωμένη Εισαγωγή που προτάσσεται του κειμένου και της μετάφρασης και ο εμπλουτισμός με πολύ περισσότερες σημειώσεις και σχόλια -φ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ: (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η ατομική θεωρία με εισηγητή το Λεύκιππο και κύριο θεμελιωτή το Δημόκριτο, έχει θεωρηθεί το επιστέγασμα της προσωκρατικής φιλοσοφίας όχι μόνο από χρονολογική άποψη, αφού ο Δημόκριτος υπήρξε σύγχρονος του Σωκράτη και του Πρωταγόρα, οι οποίοι, μετά από την κοσμολογική περίοδο των Προσωκρατικών, εγκαινίασαν την ανθρωποκεντρική περίοδο της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, αλλά και από φιλοσοφική άποψη, διότι ο ατομικισμός είναι η πιο επεξεργασμένη θεωρία σε σχέση με όσες είχαν προηγηθεί. Μια αποτίμηση της συμβολής της οφείλει, συνεπώς, να ανατρέξ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ - ΕΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΛΛΑΜΨΕΙΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ, ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Το 1959, με τη συμπλήρωση 600 χρόνων από την εκδημία του μεγάλου πατρός και θεολόγου αγίου Γρηγορίου Παλαμά (1296-1359), οργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη Διεθνές Συνέδριο με τη συμμετοχή εξεχόντων ακαδημαϊκών δασκάλων, μεταξύ των οποίων και ο μακαριστός π. Γεώργιος Φλωρόφσκυ. Την πρωτοβουλία είχε η Ιερά Μητρόπολη της πόλης του αγίου Δημητρίου σε πλήρη συνεργασία με τη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ, για να τιμήσουν από κοινού τον συμπολιούχο Άγιο. Το Συνέδριο συνοδεύτηκε από παράλληλες εκδηλώσεις, πρωτόγνωρες για τον τότε θεολογικό και εκκλησιαστικό κό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΛΟΓΟΣ ΓΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Στον Λόγο για Ελληνική Γλώσσα, Λόγο για Ελληνική Παιδεία του καθηγητή Καζάζη αναλύεται ο κρίσιμος ρόλος δύο φαινομένων, του ιδιότυπου αρχαιοελληνικού αλφαβήτου και της ιδιόμορφης αρχαίας ελληνικής γλώσσας. Με την επινόηση που έγινε επί ελληνικού εδάφους ενός νέου τύπου αλφαβήτου (σε αντιδιαστολή προς όλα τα προηγούμενα ανατολικού τύπου αλφάβητα), στήθηκε η γέφυρα που επέτρεψε το πέρασμα της ανθρωπότητας από τη φάση της προφορικότητας στον γραμματισμό. Ήταν, ειδικότερα, αυτή η προϋπόθεση που επέτρεψε τη δημιουργία για πρώτη φορά τόσο των εν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ: (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο Δημόκριτος είναι ο τελευταίος μεγάλος κοσμολόγος στη μακρά σειρά των προσωκρατικών φυσικών φιλοσόφων ή φυσιολόγων, όπως τους αποκαλεί ο Αριστοτέλης, και ο πρώτος καθολικός νους (mens universalis) στην Ιστορία της Φιλοσοφίας. Στο έργο του συμπυκνώνει όλη την προσπάθεια των προδρόμων του να ορίσουν το Είναι του κόσμου και το νόημα του όντος. Συγχρόνως, συνδυάζοντας τις απόψεις των παλαιοτέρων φιλοσόφων και αντιμετωπίζοντας κυρίως τις θέσεις των Ελεατών, προχωρεί πολύ πέρα από τις αρχικές σημάνσεις της θεωρίας των ατόμων, που είχε προτείνει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΔΟΚΙΜΙΑ
«...Δεν ξέρω πώς, αλλά οι στρατιωτικοί είναι επιρρεπείς στον έρωτα όπως, νομίζω, είναι επιρρεπείς στο κρασί. Γιατί οι κίνδυνοι συνήθως ζητούν να πληρωθούν με ηδονές. Υπάρχει στη φύση του ανθρώπου μια μυστική τάση και ροπή προς την αγάπη για τους άλλους, η οποία, αν δεν αναλωθεί σε έναν ή περισσότερους, σκορπίζεται φυσικά σε πολλούς, και κάνει τους ανθρώπους ευσπλαχνικούς και ελεήμονες, όπως παρατηρούμε μερικές φορές στους μοναχούς. Η αγάπη μεταξύ των συζύγων κάνει την ανθρωπότητα, η αγάπη μεταξύ φίλων την τελειοποιεί, αλλά η αχαλίνωτη αγά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ: (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο «Προτρεπτικός» του Ιάμβλιχου αποτελείται από 21 κεφάλαια, τα οποία αποτελούν μια προσεκτική συλλογή χωρίων από τον Πλάτωνα, τον Αριστοτέλη και τους Νεο-Πυθαγορείους. Ο Σύριος αρχίζει την προτροπή του στη φιλοσοφία με γνωμικά και κυρίως διαδεδομένες πυθαγορικές θέσεις σχετικές με τον ορθό τρόπο του βίου, συνεχίζει παραθέτοντας αποσπάσματα από τα «Χρυσά έπη», από το «Περί σοφίας» του Αρχύτα, από το έργο του Πλάτωνα, τον «Προτρεπτικό» του Αριστοτέλους, το κείμενο του ανώνυμου σοφιστή, και τελειώνει ερμηνεύοντας πυθαγορικά σύμβολα και ακούσμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΚΤΗΤΟΣ: ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟΝ
Ο Στωικισμός υπήρξε το φιλοσοφικό εκείνο ρεύμα, το οποίο κατ' εξοχήν εκφράζει την ελληνιστική και τη ρωμαϊκή περίοδο, έως και το τέλος του 2ου μ.Χ. αιώνος. Καθώς η πόλη - κράτος έχανε την πολιτική της ισχύ, η σημασία της ένταξης του πολίτη στους θεσμούς της εξασθενούσε. Στις ελληνιστικές μεγαλουπόλεις άλλωστε, κυβερνούσαν οι μακεδονικές βασιλικές δυναστείες, οι οποίες κατόπιν αντικαταστάθηκαν από τους Ρωμαίους. Ο άνθρωπος της εποχής αυτής αισθανόταν μόνος απέναντι σε εξελίξεις τις οποίες αδυνατούσε να επηρεάσει. Ως εκ τούτου, τα φιλοσοφικά...
Διαβάστε περισσότερα...

Φιλοσοφικές σκέψεις
Ρητορεύουμε ασταμάτητα κατά των παθών. Τους καταλογίζουμε τα βάσανα του ανθρώπου και ξεχνούμε πως είναι επίσης πηγή όλων του των απολαύσεων. Αποτελούν ένα στοιχείο της συγκρότησής του, για το οποίο δεν μπορούμε να πούμε ούτε πάρα πολλά καλά ούτε πάρα πολλά κακά. Όμως αυτό που με κάνει να αγανακτώ, είναι ότι δεν τα βλέπουμε ποτέ, παρά μόνον από την κακή τους πλευρά. Λες και θα αποτελούσε προσβολή για τη λογική, αν λέγαμε μια λέξη υπέρ των αντιπάλων της. Ωστόσο, μόνο τα πάθη, και μάλιστα τα μεγάλα πάθη, είναι αυτά που μπορούν να ανεβάσουν τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΦΑΙΔΡΟΣ
Πλατωνικός είναι ο έρωτας που ολοκληρώνεται σωματικά μόνον όταν η συναισθηματική, η αισθησιακή και η πνευματική σχέση μεταξύ των μελών του ζευγαριού είναι προσανατολισμένη στην ιερότητα της έλξης προς το προσωπικό κάλλος και, συγχρόνως, στο ιδανικό της συνεξύψωσης. Αυτή είναι η ουσία της άποψης του Πλάτωνα για τον έρωτα, όπως δείχνει η αντίστοιχη συλλογιστική του "Φαίδρου" και, ειδικότερα, ο αριστουργηματικός δεύτερος λόγος του Σωκράτη για το θέμα. Εμβαθύνοντας εκ νέου στο κείμενο και τη μετάφραση του έργου, επιχειρώ εδώ να επεκτείνω την π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΑΜΒΛΙΧΟΣ: «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΥΘΑΓΟΡΙΚΟΥ ΒΙΟΥ»
Πάνω από 800 χρόνια χωρίζουν τον Ιάμβλιχο από τον Πυθαγόρα. Η χρονική απόσταση είναι τεράστια. Εξηγεί, ίσως, όλα τα προβλήματα που συνδέονται με την έρευνα γύρω από τον πυθαγορισμό. Μαθαίνουμε ότι ο Πυθαγόρας έγραψε έργα που όλα χάθηκαν. Υπήρξαν άραγε; Οι γνώμες ποικίλλουν, ήδη από τους αρχαίους χρόνους. Ο Πλούταρχος εμφατικά τονίζει ότι δεν έγραψε τίποτε. Ο Επίκτητος, ο Κλήμης, ο Ιάμβλιχος δέχονται ότι άφησε βιβλία, ο Διογένης αφήνει το θέμα ανοιχτό, ενώ ο Ηρακλείδης Λέμβος μας πληροφορεί ότι ο Πυθαγόρας έγραψε 2 φιλοσοφικά ποιήματα, «Περ...
Διαβάστε περισσότερα...

Αρέθας ο Πατρεύς και ο υπομνηματιστικός λόγος του Βυζαντίου
Το παρόν βιβλίο έρχεται ως συνέχεια ενός προηγούμενου βιβλίου μας με τίτλο "Αρέθας ο Πατρεύς. Η Βυζαντινή Καισάρεια συναντά τον Αριστοτέλη". Και εδώ επιχειρούμε να αναδείξουμε την συγγραφική ποιότητα ενός από τους κορυφαίους υπομνηματιστές του Βυζαντίου, του Αρέθα Καισαρείας. Η στόχευσή μας εγγράφεται στο πώς μέσω ορισμένων κειμένων του εξασφαλίζονται προϋποθέσεις για την συγκρότηση θεωρητικών σχημάτων και για την διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων. Παρακολουθούμε τον Αρέθα να αξιοποιεί την νεοπλατωνική και την βυζαντινή υπομνηματιστική παρά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ: ΠΟΛΙΤΙΚΑ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Τα βιβλία V και VI των Πολιτικών αποτελούν, τουλάχιστον από μεθοδολογική άποψη, σημαντική μεταβολή προοπτικής σε σχέση π.χ. με τα βιβλία VII και VIII. Το ερώτημα για το ποιο είναι το καλύτερο πολίτευμα δεν παραμερίζεται, αλλά ως καλύτερο πολίτευμα θεωρείται από τον Αριστοτέλη αυτό που είναι περισσότερο προφυλαγμένο από ανατρεπτικές κινήσεις. Η ύπαρξη ενός τέτοιου πολιτεύματος εξαρτάται όχι μόνο από την επιστήμη αλλά και από εξωτερικούς όρους, όπως είναι η γεωγραφική θέση της πόλης, οι διαθέσιμοι πόροι, και άλλους ανεξάρτητους από την ανθρώ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ
Η προσωπικότητα του Μεγάλου Κωνσταντίνου συγκεντρώνει ως σήμερα τον θαυμασμό του φιλίστορος κοινού σε Ανατολή και Δύση, επειδή εμφανίζεται στο ιστορικό προσκήνιο ως ανατροπέας -αρχικά μαζί με τον γαμβρό του Λικίνιο- της θρησκευτικής πολιτικής έναντι των χριστιανών, πολιτικής που εφάρμοσαν οι προκάτοχοί τους ρωμαίοι αυτοκράτορες. Σ' αυτήν ακριβώς την πολιτική ανεξιθρησκίας και θρησκευτικών ελευθεριών στήριζε την δημιουργία μιας μονοκρατορικής εξουσίας, μεταφέροντας την ισχύ της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στην Ανατολή και θεμελιώνοντάς την σε μι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ: ΦΑΙΔΩΝ (ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ)
Η συγκλονιστικότερη υπαρξιακή αγωνία είναι του θανάτου. Εμφανίζεται, ιδίως όταν κανείς είναι πολύ κοντά στην τελευταία έξοδο, εξαιτίας των γερατειών συνήθως, εξαιτίας μιας αθεράπευτης αρρώστιας συχνά, και σπάνια εξαιτίας μιας θανατικής καταδίκης, όπως εδώ στο Φαίδωνα. Όσο και να αντιλαμβανόμαστε το αναπόφευκτο του θανάτου, όσο και να γνωρίζουμε πως η ζωή θα συνεχιστεί μετά από εμάς, ωστόσο η διάλυση της συγκεκριμένης προσωπικότητας αποτελεί τη βαθύτερη πηγή της ανθρώπινης μελαγχολίας. Ακόμα και στις περιπτώσεις ανθρώπων "ρεαλιστών" και "πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ: (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ, ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Λίγα από τα κείμενα που αποτελούν την Ιπποκρατική συλλογή γέννησαν στους ανθρώπους που ασχολήθηκαν με αυτά τόσα ερωτήματα όσα το σύντομο αυτό κείμενο που μας σώθηκε με τον τίτλο "Όρκος". Ας πούμε μερικά από τα ερωτήματα αυτά: Τι είναι βασικά ο Όρκος; Σχετίζεται πράγματι το κείμενο αυτό με τον Ιπποκράτη; Αν όχι, θα μπορούσαμε τουλάχιστο να καθορίσουμε τον δημιουργό του ή την εποχή που το γέννησε; Ακόμη: Σε τίνων ανθρώπων το στόμα θα πρέπει να φαντασθούμε αυτό το κείμενο; Ή: Με ποια ευκαιρία το απάγγελλαν; Δίπλα σ' αυτά τα γενικότερου χαρακτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟΛΛΩΝΙΟΣ ΡΟΔΙΟΣ: ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΑ
Ο Απολλώνιος Ρόδιος ήταν ποιητής και λόγιος (γραμματικός) που έζησε και έγραψε στην περιοχή της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου τον 3ο αιώνα π.Χ. Θεωρείται ο κυριότερος εκπρόσωπος του αλεξανδρινού μυθολογικού έπους και είναι αυτός που αναβιώνει το συγκεκριμένο είδος κατά τους Ελληνιστικούς χρόνους. Οι λιγοστές λεπτομέρειες που δίνουν πληροφορίες για τον ίδιο και τη ζωή του, προέρχονται από δύο σύντομους «βίους» που έχουν προσαρτηθεί στα σχόλια του βασικού του έργου, από το λεξικό της Σούδας και από έναν παπυρικό κατάλογο των βιβλιοθηκάριων της α...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗ ΡΩΣΙΑ
Η Ελλάδα και η Ρωσία δεν μοιράζονται μόνο την ίδια Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση. Οι φιλοσοφικές παραδόσεις και των δύο χωρών μοιράζονται επίσης κοινές καταβολές που ανάγονται στην Ελληνική Αρχαιότητα, και ιδιαίτερα στον Νεοπλατωνισμό. Την ίδια στιγμή, η πολιτική ιστορία των δύο χωρών διαφέρει σε σημαντικό βαθμό. Η Ελλάδα αποτέλεσε κομμάτι, κατά την Μεταβυζαντινή περίοδο, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανακτώντας, ύστερα από σκληρό αγώνα, την εθνική ανεξαρτησία της κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, ενώ στα τέλη του 20ού αιώνα εισήλθε στην Ευ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ: ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Ο Ευριπίδης είναι ο τρίτος της τριάδας των μεγάλων ποιητών της δραματικής ποίησης της αρχαίας Ελλάδας. Χαρακτηρίζεται ρεαλιστής συγγραφέας, καθώς δίνει τους χαρακτήρες των προσώπων των έργων του όπως είναι περίπου στην πραγματικότητα, και "από σκηνής φιλόσοφος", επειδή αντιμετωπίζει στοχαστικά τα θέματα που επεξεργάζεται. Από το πλούσιο έργο του μας σώζονται ένα "σατυρικό δράμα", ο Κύκλωψ, και δεκαοχτώ τραγωδίες: Άλκηστις, Ανδρομάχη, Μήδεια, Ηρακλείδαι, Ιππόλυτος, Εκάβη, Ικέτιδες, Ηρακλής μαινόμενος, Τρωάδες, Ιφιγένεια η εν Ταύροις, Ηλέκτρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ Ο ΕΛΕΑΤΗΣ
Η Φιλοσοφία του Παρμενίδη παρουσιάζεται ως θεϊκή αποκάλυψη, ως αποκάλυψη μίας ανώνυμης θεάς που υποτίθεται ότι αποκαλύπτει στον Παρμενίδη την αλήθεια και μόνο την αλήθεια. Το παράδοξο εδώ είναι ότι ο φιλοσοφικός λόγος παρουσιάζεται ως θεϊκή αποκάλυψη, δογματική δηλαδή και αναμφισβήτητη αλήθεια. Αυτό όμως συνιστά ουσιαστικά αναίρεση της ταυτότητάς του. Έτσι η πρόθεση του Παρμενίδη να δείξει μέσα από την ποιητική και συμβολική εικόνα του φανταστικού του ταξιδιού στη χώρα του φωτός την ανάγκη υπέρβασης της απλοϊκής γνώσης από την έγκυρη γνώση...
Διαβάστε περισσότερα...