ΘΥΡΑΘΕΝ

ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
"Οι φιλόσοφοι έχουν την εξοργιστική συνήθεια να αναλύουν τις ερωτήσεις αντί να τις απαντάνε", γράφει ο Τέρυ Ήγκλετον, ο οποίος ωστόσο στις σελίδες του αυτές θέτει το πιο σημαντικό ερώτημα που απασχολεί τον καθένα, και επιχειρεί να το απαντήσει. Υπάρχει απάντηση στο ερώτημα "Ποιο είναι το νόημα της ζωής"; Ή μήπως το ερώτημα είναι ολωσδιόλου επίπλαστο; Σ' αυτή την πνευματώδη και χιουμοριστική του έρευνα ο Ήγκλετον δείχνει πώς προσέγγιζαν το ζήτημα στο διάβα των αιώνων στοχαστές και συγγραφείς όπως ο Σαίξπηρ, ο Σοπενάουερ, ο Νίτσε και ο Μαρξ,...
Διαβάστε περισσότερα...

Υπέροχα μαργαριτάρια του ύπνου και του βίου μου
Η Ιστορία -σοβαρή και επίσημη από την φύση της- ενίοτε παρεκτρέπεται. Σε στιγμές μεταξύ τυρού και αχλαδιού, κρεμάει την τήβεννό της στον καλόγερο. Απεκδύεται τον διδακτικό της ρόλο, σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται, αστειεύεται, ανακατεύει τους ασήμαντους με τους σπουδαίους, εξομολογείται, και ίσως την συλλάβετε να χαμογελά. Πάντα μ’ ένα διφορούμενο νόημα, γιατί στην ουσία της ποτέ δεν παύει να είναι τραγική: Ένα δικαστικό θρίλερ που παγώνει το αίμα, μέσα στον πόλεμο της Αλγερίας. Η φουρτουνιασμένη Θεσσαλονίκη του 19ου αιώνα κι ένα κορίτσι χωρί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΚΡΟΥΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΩΝ;
Η υποτιθέμενη ήττα των αντισυστημικών δυνάμεων το 1989 ήταν στην πραγματικότητα μια μεγάλη απελευθέρωση. Έβγαλε από τη μέση την φιλελευθερο-σοσιαλιστική δικαίωση της καπιταλιστικής κοσμοοικονομίας και σήμανε την κατάρρευση της κυρίαρχης φιλελεύθερης ιδεολογίας. Ωστόσο η νέα εποχή την οποία διανύουμε είναι επικίνδυνη. Ταξιδεύουμε σε αχαρτογράφητες θάλασσες. Ξέρουμε περισσότερα για τα χθεσινά λάθη παρά για τους αυριανούς κινδύνους. Θα χρειαστούμε τεράστια συλλογική προσπάθεια για ν' αναπτύξουμε μια διαυγή στρατηγική του μετασχηματισμού. Στο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΙ ΕΘΝΙΚΟΙ
Η σημερινή τάση να στρέφουμε το βλέμμα εκεί όπου ποτέ μέχρι τώρα δεν το έστρεψαν οι λόγιοι, και να φωτίζουμε ό,τι έμεινε ξεχασμένο από την ιστορία, μεταμορφώνει την εικόνα που έχουμε για τον αρχαίο κόσμο. Οι ''Τελευταίοι Εθνικοί'' είναι ένα χρονικό του θριάμβου του χριστιανισμού γραμμένο από την σκοπιά των ηττημένων. Το βιβλίο σχεδιάστηκε έτσι ώστε να διευκολύνει την ανακάλυψη των «τελευταίων παγανιστών», παρέχοντας το απαραίτητο ιστορικό υπόβαθρο για μια γνωριμία μαζί τους μέσα από τα έργα τους και από τα ιστορικά έργα των συγχρόνων του...
Διαβάστε περισσότερα...

Μάρκος Αυρήλιος: Τα εις εαυτόν
Στην πρώτη γραμμή του πολέμου, μέσα σ' ένα αντίσκηνο, κατέγραφε τους συλλογισμούς του, έδινε στον εαυτό του συμβουλές, τον εμψύχωνε με τη δύναμη της φιλοσοφίας. Με σκοπό να σταθεί συνεπής στις ιδέες που είχε ενστερνιστεί από τα νιάτα του, να αντέξει τις δυσκολίες, να μην παρασυρθεί από τον χείμαρρο των γεγονότων, να μην καταλήξει ένας συνηθισμένος άνθρωπος της εξουσίας, αλλά να παραμείνει αυτό που ήταν: ένας φιλόσοφος-αυτοκράτορας. Δεν σκόπευε να τα δημοσιεύσει. Έγραφε για να κρατηθεί δυνατός. Δεν πίστευε στην υστεροφημία. Δεν πίστευε καν ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΟΥΛΙΑΝΟΣ: ΚΑΤΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ - ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΧΘΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΓΕΝΙΑ Ή ΜΙΣΟΠΩΓΩΝ
Ο καθένας που θα πάρει να διαβάζει τον Μισοπώγωνα του Ιουλιανού σίγουρα θα βρει να υπογραμμίσει με το μολύβι αρκετά σημεία. Με άλλα θα γελάσει, κάποιες στιγμές θα μπει στον πειρασμό να κάνει θλιβερές συγκρίσεις με σημερινούς πολιτικούς και διανοούμενους, κάποια άλλα θα φωτίσουν τα ποιήματα του Καβάφη που τόσο συχνά αναφέρει τον Ιουλιανό - κι ίσως πολλούς τους κάνει να ερωτευτούν την Ιστορία, όπως την ερωτεύτηκε ο Αλεξανδρινός ποιητής. Ένα είναι βέβαιο: ποτέ στην παγκόσμια ιστορία δεν έχει ξαναγραφεί τέτοιος αποκαλυπτικός και ειλικρινής λόγ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ: ΤΑ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ
Είναι αντιφατικό το να γράφει ερωτικά ποιήματα ένας δάσκαλος μιας φιλοσοφίας η οποία απορρίπτει τα ερωτικά πάθη και «περιφρονεί» την ποίηση; Να υπηρετεί, έστω, όχι την γλυκανάλατη ή «λυρική», μα μία πιο πεζή ή ωμή εκδοχή της; Ίσως όχι αρκεί να μη ξεχνά κανείς πως η ποίηση απλώς εκφράζει τη ζωή - όχι την αλήθεια για τη ζωή. Ο Φιλόδημος, χαρακτηριστική περίπτωση κοσμοπολίτη λόγιου του 1ου αι. π.Χ., πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Herculaneum, κοντά στην Πομπηΐα, όπου δίδασκε Επικούρεια Φιλοσοφία. Τα έργα του, επί αιώνες θαμμένα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΟΣ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ
Ένα βιβλίο που ήρθε να ταράξει τα νερά των βυζαντινών σπουδών. Ο Anthony Kaldellis επανασυνδέει το Βυζάντιο με τις ρωμαϊκές του ρίζες και καταδεικνύει ότι από τον πέμπτο μέχρι τον δωδέκατο αιώνα μ.Χ. η Ανατολική Ρωμαϊκή αυτοκρατορία ήταν ουσιαστικά μια πολιτεία όπου η εξουσία ασκείτο εν ονόματι του λαού, και μερικές φορές από τον ίδιο τον λαό. Η Πολιτεία της Νέας Ρώμης αποκαθιστά ένα λιγότερο απολυταρχικό/θεοκρατικό και περισσότερο λαϊκιστικό Βυζάντιο, του οποίου οι ελληνόφωνοι πολίτες θεωρούσαν εαυτούς κανονικότατους ρωμαίους, όχι λιγότερ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΑΛΗΝΟΣ: ΓΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΤΑ ΠΑΘΗ ΚΑΙ ΤΑ ΛΑΘΗ
Ο ΓΑΛΗΝΟΣ, αντίθετα με το όνομά του, που παραπέμπει σε εικόνα "ήσυχου" ανθρώπου, μόνο "γαληνός" δεν ήταν. Άνθρωπος μαχητικός και εριστικός, δηκτικός, περήφανος για τις γνώσεις, τις ανατομικές έρευνες, την πείρα και τις επιτυχίες του, θεωρούσε - δικαίως - τον εαυτό του αυθεντία. Σύμφωνος με το πνεύμα όλων των ελληνιστικών φιλοσοφιών, δεν αναγνώριζε καμία διάκριση μεταξύ ηθικής θεωρίας και πράξης: σε κάθε περίπτωση, ο καθένας είναι αυτό που πράττει, και πράττει αυτό που είναι - ασχέτως τι μπορεί να ισχυρίζεται, προφορικά ή γραπτά και είχε τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΖΩΣΙΜΟΣ: ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΑ 306-410 μ.Χ.
Η Ιστορία της Ύστερης Αρχαιότητας, γραμμένη από τον τελευταίο Εθνικό Έλληνα συγγραφέα Ζώσιμο, είναι η μοναδική ελληνική (μη λατινική και μη εκκλησιαστική) ιστορική πηγή που διαθέτουμε για τον κρίσιμο και ταραγμένο τέταρτο αιώνα μ.Χ. Η Νέα Ιστορία του Ζώσιμου φθάνει μέχρι την άλωση της Ρώμης από τον Αλάριχο. Έχει προηγηθεί μια κρίσιμη εκατονταετία γεμάτη εμφυλίους πολέμους, χριστιανική μισαλλοδοξία, διαφθορά, καταστροφικές βαρβαρικές επιδρομές, σφετερισμούς εξουσίας, κοντόφθαλμους και σκληρούς αυτοκράτορες όπως ο Κωνσταντίνος, ο Θεοδόσιος,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΔΗΜΟΣ: ΠΕΡΙ ΠΑΡΡΗΣΙΑΣ
«...πολλές φορές, συγχισμένοι από την επιτίμηση δεν αντιλαμβάνονται τη φρόνηση. Κάποτε νομίζουν ότι ο θεραπευτής παραλογίζεται επιτιμώντας τους ενώ δεν έχουν σφάλει, ή ότι παρέβλεψε κάτι από αυτά που ακόμη και ένας σοφός ενδέχεται να παραβλέψει, ή ότι είναι μεν πιο συνετός, αλλά δεν τους αγαπά ή τους μισεί ή τους φθονεί...». Ένα μικρό απόσπασμα μιας πρώιμης, αρχαιοελληνικής ψυχοθεραπευτικής πραγματείας. Η επικούρεια μέθοδος της παρρησίας, μακρυνός πρόγονος της ψυχανάλυσης, απαιτούσε «να λέγονται όλα από όλους», στα πλαίσια ομαδικών συνεδρι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΣ: ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ
Το μνημειώδες έπος του Λουκρήτιου "Για την Φύση των Πραγμάτων", προάγγελος και μοναδικός αρχαίος πρόγονος της σύγχρονης επιστήμης, είναι η ποιητική εκδοχή του χαμένου ελληνικού έργου Περί Φύσεως του Επίκουρου, της λαμπρότερης έκφανσης της αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας: ένας αριστουργηματικός ύμνος στην ελευθερία από τα δεσμά της θρησκείας, του φόβου, των παθών, της άγνοιας. Είναι ο αρχαίος καταστατικός χάρτης της ελεύθερης βούλησης η τίμια φωνή που έρχεται από τα βάθη των αιώνων να θερμάνει τις καρδιές εκείνων που στέκονται αλύγιστοι μπρος...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ: ΤΑ ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ (ΜΙΚΡΟ ΣΧΗΜΑ)
Στην πρώτη γραμμή του πολέμου, μέσα σ' ένα αντίσκηνο, κατέγραψε τους συλλογισμούς του, έδινε στον εαυτό του συμβουλές, τον εμψύχωνε με τη δύναμη της φιλοσοφίας. Με σκοπό να σταθεί συνεπής στις ιδέες που είχε ενστερνιστεί από τα νιάτα του, να αντέξει στις δυσκολίες, να μη παρασυρθεί από τον χείμαρρο των γεγονότων, να μη καταλήξει ένας συνηθισμένος άνθρωπος της εξουσίας, αλλά να παραμείνει αυτό που ήταν: ένας φιλόσοφος-αυτοκράτορας. Δεν σκόπευε να τα δημοσιεύσει. Έγραφε για να κρατηθεί δυνατός. Δεν πίστευε στην υστεροφημία. Δεν πίστευε καν ό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΩΙΚΟΙ, ΕΠΙΚΟΥΡΕΙΟΙ ΚΑΙ ΣΚΕΠΤΙΚΟΙ
«Τα τελευταία χρόνια οι ελληνιστικές φιλοσοφίες, για πρώτη φορά ύστερα από 17 αιώνες, έπαψαν πλέον να αποτελούν αποκλειστικά ακαδημαϊκή ενασχόληση και αρχίζουν να ξανακερδίζουν έδαφος, διεκδικώντας το ρόλο που κατείχαν άλλοτε στην εποχή της ελεύθερης άνθισής τους: εκείνου της ζωντανής δύναμης που συμφιλιώνει τη φιλοσοφία με την καθημερινή ζωή και καθοδηγεί τους ανθρώπους στην αναζήτηση της αρετής και της προσωπικής ευτυχίας. Σημαντική προϋπόθεση για την εξέλιξη αυτή υπήρξε το σοβαρό επιστημονικό έργο που έχει παραχθεί τις δύο τελευταίες δε...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ
Σε αντίθεση με άλλες περιόδους για τις οποίες υπάρχουν οι γραπτές και αρχαιολογικές μαρτυρίες που δίνουν μια εικόνα της ιστορικής διαδρομής της Αθήνας, η περίοδος της Ύστερης Αρχαιότητας μεταξύ 3ου και 7ου αιώνα μ.Χ. βρίσκεται βυθισμένη στο σκοτάδι. Οι ιστορικοί δεν γνωρίζουν καν -και φυσικά δεν μπορούν να συμφωνήσουν μεταξύ τους- αν πράγματι υπήρξε άλωση των Αθηνών από τον στρατό του Αλάριχου ούτε αν η επιδρομή των Έρουλων το 267 όντως κατέστρεψε την Αθήνα, σφραγίζοντας την μελλοντική της εξέλιξη άλλο τόσο ισχνές και σκόρπιες είναι οι μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΟΝΙΚΑ ΤΩΝ ΜΟΤΕΛ
Στο Ράπιντ Σίτυ, στη Νότια Ντακότα, η μάνα μου μού 'δωσε παγάκια τυλιγμένα σε μαντήλι να βάλω στο στόμα. Έβγαζα δόντια τότε και ο πάγος μούδιαζε τα ούλα μου. Τη νύχτα κείνη περάσαμε τα Μπάντλαντς. Βρισκόμουν στο πίσω μέρος της Πλύμουθ και κοίταζα τα άστρα. Το τζάμι του αμαξιού πάγωνε το χέρι αν το άγγιζες. Μέσα στην πεδιάδα σταματήσαμε σ' ένα μέρος με τεράστιους γύψινους δεινόσαυρους που στέκονταν σε κύκλο. Δεν υπήρχε πόλη. Μονάχα εκείνοι οι δεινόσαυροι και κάτι προβολείς στο έδαφος που έστελναν το φως προς τα πάνω. Η μάνα μου με κουβαλούσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ
"Ο Πλάτων γράφει μ' ένα τρόπο που μας εμπλέκει στην επιχειρηματολογία του. Μας παρουσιάζει επίσης φιλοσοφικές θέσεις που η τόλμη με την οποία εκφράζονται και η πλούσια φαντασία τους σπάνια έχουν βρει ταίρι. Οι μελετητές του Πλάτωνα τείνουν να υπερτονίζουν κάποια πλευρά του σε βάρος των υπολοίπων. Κατά καιρούς, έχει υποστηριχθεί ότι ενδιαφέρεται μόνο να συζητά με τον αναγνώστη και όχι να προβάλλει θετικές ιδέες. Άλλες φορές, ότι είναι ένας τολμητίας θεωρητικός που προχωράει δογματικά μπροστά, αδιαφορώντας για την επιχειρηματολογία. Αυτό που...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕ ΤΟΝ ΒΥΡΩΝΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΑΝΔΡΟΥΤΣΟ
Ο Τρελώνη, συμπολεμιστής και σύντροφος του Οδυσσέα Ανδρούτσου, έζησε στο πετσί του τα γεγονότα στην επαναστατημένη Ρούμελη από το 1823 και μετά, τις εμφύλιες διαμάχες και τις ίντριγκες, και γνώρισε από πρώτο χέρι τους πρωταγωνιστές όσο και τους απλούς μαχητές. Οι μαρτυρίες του, που εκδίδονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, αποτελούν πολύτιμη ιστορική πηγή, όχι μόνο για την Ελληνική Επανάσταση, αλλά και για τα ευρωπαϊκά πράγματα και τον πρώιμο επαναστατικό Ρομαντισμό, που διαπότιζε το πνευματικό κλίμα της εποχής. Τα Απομνημονεύματα του Τρελώνη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΥΚΡΗΤΙΟΣ: ΓΙΑ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ (ΜΙΚΡΟ ΣΧΗΜΑ)
Κανένα ποίημα δεν είναι τόσο βαθιά διαποτισμένο από το παράδοξο όσο το De rerum natura και τούτο γιατί ο Λουκρήτιος έγραψε ποίηση πατώντας πάνω στον θάνατο της ποίησης - του έρωτα, του φόβου, της επιθυμίας, του μύθου, της ψευδαίσθησης, του λάθους, της παράδοσης, της θρησκείας. Το μόνο που τον εκστασιάζει είναι το ένα και μοναδικό μυστήριο που αποκάλυψε η επικούρεια φιλοσοφία. Και τούτο το μυστήριο είναι πως δεν υπάρχει κανένα μυστήριο μοναχά κάτι αραχνοφωλιές μες στον ανθρώπινο νου... Το De rerum natura είναι το χαμένο ελληνικό έργο "Περ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΟΘΕΣΗ ΤΟΥΛΑΓΕΦ
Μια παγερή νύχτα στη Μόσχα, ο κυβερνητικός αξιωματούχος Τουλάγεφ δολοφονείται στο δρόμο από κάποιον άγνωστο που έδρασε απροσχεδίαστα. Αμέσως αρχίζει η αναζήτηση του δολοφόνου. Σ' αυτή την πανοραμική τοιχογραφία της εποχής, στα πρόθυρα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, οι έρευνες οδηγούν σε πολλά μέρη του κόσμου, εμπλέκοντας στα δίχτυα τους μια σειρά υπόπτων που τα μόνα που τους συνδέουν είναι η αθωότητά τους -τουλάχιστον για το έγκλημα για το οποίο κατηγορούνται- και η πολιτική σκοπιμότητα που υπαγορεύει τις διώξεις τους. (Από την παρουσίαση στο ...
Διαβάστε περισσότερα...