ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΣΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΟΥΡΑΝΗ

ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΒΙΛΧΕΛΜ ΜΑΙΣΤΕΡ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Εφέτος συμπληρώνονται διακόσια ακριβώς χρόνια από την πρώτη έκδοση τον μυθιστορήματος τον Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) Τα χρόνια μαθητείας του Βίλχελμ Μάιστερ, η, ακριβέστερα, από την έναρξη της τμηματικής του εκτύπωσης σε τέσσερις τόμους μέσα σε δύο χρόνια (1795/1796) από τον Εκδοτικό Οίκο του Γιόχανν Φρίντριχ Ούνγκερ (Johann Friedrich Unger) του Βερολίνου. Από τις πληροφορίες, που συγκεντρώσαμε, και από τις όσο γινόταν επισταμένες έρευνες, που κάναμε, σχηματίσαμε την εντύπωση πώς το έργο αυτό του Γκαίτε μάλλον δεν θα πρέπει να ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΑΜΑΧΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΙΗΣΗ
Στην ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας η διαμάχη ανάμεσα στον Εμμανουήλ Ροΐδη και στον Άγγελο Βλάχο του 1877, με αντικείμενο την (ελληνική) ποίηση και κριτική, έχει καταχωρηθεί ως σημαντικό γεγονός του φθίνοντος 19ου αιώνα. Με την απήχησή της επηρέασε πολύτροπα τον πνευματικό χώρο και συνέβαλε σημαντικά στη διαμόρφωση πρόσφορου κλίματος για τις αναζητήσεις της γενιάς του '80, η οποία προσπαθούσε τότε να επιβάλει την παρουσία της. Η ιστορική της σημασίας είναι ομόλογη με διαμάχες όπως εκείνες των Ζαμπέλιου-Πολυλά, Αποστολάκη-Βάρναλη και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ - ΠΟΙΗΣΗ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο εκδοτικό σημείωμα του πρώτου τόμου του σχετικού με το αφηγηματικό μέρος του μητσακικού έργου είχαμε αναφέρει ότι το έργο της σημαντικής και πολυσχιδούς αυτής νεοελληνικής πνευματικής μορφής θα παρουσιασθεί σε δυο συνολικά τόμους. Το Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη και ο υπογραφόμενος πραγματοποιούμε την υπόσχεσή μας με την ανά χείρας έκδοση. Σ' αυτήν παρουσιάζουμε τα κριτικά κείμενα του Μιχαήλ Μητσάκη, κάποιες επιστολές του και μέρος από την ποιητική του δημιουργία. Υπό τον όρο "Κριτικά Κείμενα" του τίτλου υπάγουμε εδώ πέντε υποενότητες...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΣΤΥ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟΝ ΑΣΤΥ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η εκατονταετηρίς της γεννήσεως του Ουγκώ, την οποίαν εορτάζει σήμερον η Γαλλία και ο κόσμος, είνε συγχρόνως και η εορτή των αρραβώνων του ποιητού μετά της Αθανασίας. Ένας αιών επέρασεν από την γέννησίν του και τέταρτον αιώνος από του θανάτου του και παρήλθεν ο ενθουσιασμός τον οποίον παράγει πας νεωτερισμός και παρήλθε και η αντίδρασις και πάσα πολεμική κατάπαυσεν. Ευρισκόμεθα εις αρκετήν γαλήνην και εις αρκετήν απόστασιν, όπως εναγκαλισθώμεν το έργον του ποιητού του "Έρνάνη", όπως εκτιμήσωμεν την θέσιν, την οποία κατέλαβεν εις τον αιώνα τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΦΗΓΗΜΑΤΑ
Η ένταξη της πεζογραφίας του Ροδοκανάκη στον αισθητισμό δεν γίνεται, όπως συμβαίνει με άλλους Έλληνες συγγραφείς αυτής της σχολής, μέσω των αναφορών που κάνει ο συγγραφέας σε γνωστούς ευρωπαίους εκπροσώπους της, αλλά με την παρουσία και λειτουργία χαρακτηριστικών που συνιστούν την ειδοποιό διαφορά του αισθητισμού. Τα χαρακτηριστικά αυτά αναφέρονται (1) στο ψυχολογικό κλίμα και τον τόνο, (2) στην εικονοποιία και (3) στις τεχνικές. [...] Ανάμεσα στις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην πεζογραφία του ευρωπαϊκού αισθητισμού και εντοπίζονται στ...
Διαβάστε περισσότερα...

NULLA DIES SINE LINEA
ΠΕΦΑΝΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ Π.: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΠΡΩΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΟΜΟΤΕΧΝΟΣ ΛΟΓΟΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΡΙΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΔΡΑΜΑΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΚΡΙΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΠΕΜΠΤΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Ο ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ ΟΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΤΟΥ ΤΟΜΟΥ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΠΑΤΟΥΧΑΣ - ΟΤΑΝ ΗΜΟΥΝ ΔΑΣΚΑΛΟΣ - Η ΠΡΩΤΗ ΑΓΑΠΗ
Ο Κονδυλάκης γεννήθηκε το 1862 στη Βιάννο, χωριό της ομώνυμης επαρχίας του νομού Ηρακλείου. Η οικογένειά του είχε δώσει ήδη στην Επανάσταση του 1821 τον οπλαρχηγό Γεώργιο Κοντυλάκη. Ο πατέρας του, όπως και άλλοι συγγενείς του, έλαβαν μέρος στην Κρητική Επανάσταση του 1866 - 1869. Ο βίος του, σε εξωτερικές κινήσεις, θα διαγράψει μια περιορισμένη τροχιά: μερικούς επάλληλους κύκλους μικρής διαμέτρου, όπως τους σχηματίζει ένα συνεχές πήγαιν' έλα μεταξύ Κρήτης και Αθήνας, υπαγορευμένο, τις πιο πολλές φορές, από τη θερμή φιλοπατρία του. (. . .) ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ
Η φιλομάθεια και η γλωσσομάθεια του Επισκοπόπουλου του έδωσαν τη δυνατότητα της γρήγορης έως και άμεσης ενημέρωσής του στα λογοτεχνικά ρεύματα της Ευρώπης. Αυτή η ενημέρωση τον έτρεψε προς τάσεις που είχαν εμφανιστεί πιο πρόσφατα, με αποτέλεσμα να μην ακολουθήσει τους υπόλοιπους σύγχρονους έλληνες πεζογράφους στην προσπάθειά τους για τη δημιουργία μιας ελληνικής εκδοχής του νατουραλισμού. Με τον τρόπο αυτό ο Επισκοπόπουλος δεν έγινε ένας ακόμη ηθογράφος, αλλά ο πρώτος έλληνας πεζογράφος του αισθητισμού, με αποτέλεσμα να προκαλέσει την αντί...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΕΙΡΑΦΕΤΗΜΕΝΗ
Παρά το μεγάλο ενδιαφέρον πού παρατηρείται τα τελευταία, χρόνια για τη λογοτεχνική παραγωγή του περασμένου αιώνα, οι γυναίκες συγγραφείς παραμένουν ουσιαστικά άγνωστες. Δεν αναφέρονται στις βιβλιογραφίες, και μόνον δυό-τρία ονόματα βρίσκονται σε ορισμένες ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Η χαρά πού νιώθει ο ερευνητής ανακαλύπτοντας ένα έργο τους στα δελτία κάποιας βιβλιοθήκης, μεταβάλλεται, τις περισσότερες φορές, σε απογοήτευση από την ξερή δήλωση του βιβλιοθηκάριου ότι το βιβλίο έχει χαθεί ή δανειστεί πριν από δεκαετίες και δεν επε...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΞΟΡΙΣΤΟΣ ΤΟΥ 1831
Ο "Εξόριστος του 1831" δεν αποτελεί μόνο ένα από τα πρώτα ρομαντικά μυθιστορήματα. Με την κριτική και ρεαλιστική διάθεση του συγγραφέα του απέναντι στη σύγχρονη κατάσταση της ελληνικής κοινωνίας και με τη ρεαλιστική μορφή της γλώσσας που χρησιμοποιεί, παρόλες τις συναισθηματικές του εξάψεις, εμπεριέχει, σύμφωνα με ό,τι έχει υποστηριχτεί πρόσφατα, τα στοιχεία εκείνα που προετοιμάζουν τη μεταρομαντική περίοδο του αφηγηματικού ρεαλισμού. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΕΚΔΟΤΕΣ ΘΕΑΤΡΙΚΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΕΤΑΣΤΑΣΙΟΥ (ΤΕΛΗ 18ου/ ΑΡΧΕΣ 19ου ΑΙΩΝΑ)
Ο Pietro Metastasio ήταν, χωρίς άλλο, από τους περισσότερο μεταφρασμένους στα ελληνικά θεατρικούς συγγραφείς, μάλιστα του μουσικού θεάτρου, του 18ου αιώνα. Τα λιμπρέτα του θεωρούνται πρότυπα της κλασικίζουσας δραματουργίας και εύρισκαν μιμητές σε όλη την Ευρώπη μάλιστα τα έργα του μελοποιήθηκαν πολλές φορές από τους πιο σπουδαίους μουσικοσυνθέτες της εποχής και παριστάνονταν στα μεγαλύτερα θέατρα της Ευρώπης με μεγάλη επιτυχία. Ως φαινόμενο επιτυχίας ο Μεταστάσιος τράβηξε και το ενδιαφέρον των Ελλήνων εκδοτών της εποχής και των συγγραφέων...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟΠΙΑ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΓΡΑΦΗΣ
Ο τόμος συγκεντρώνει δεκαπέντε θεατρολογικά μελετήματα που γράφτηκαν από το 1994 μέχρι το 2001 και καλύπτουν διάφορες περιοχές της ελληνικής θεατρολογίας από τον 19ο και το πρώτο ήμισυ του 20ού αιώνα. Όπως γίνεται φανερό και από τους τίτλους των μελετημάτων, η μέθοδος ποικίλλει ανάλογα με το θέμα και την επιλεγμένη οπτική γωνία. Ο συνδυασμός κοινωνικών, ιστορικών, βιογραφικών, λαογραφικών και φιλολογικών εστιάσεων επιτρέπει στη θεατρολογία να προσπελάσει ευχερέστερα το υπέδαφος και το περιβάλλον των έργων, αλλά και τα ίδια τα έργα ως κειμε...
Διαβάστε περισσότερα...

Σ.Ν. ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ
(...) «Ενδεικτική των αντιφάσεων και των παρεξηγήσεων που δημιουργήθηκαν γύρω από το όνομα του ποιητή θα ήταν η αμηχανία και η έκπληξη που θα δοκίμασε ο αναγνώστης της εφημερίδας "Ελεύθερος Λόγος", όταν, στις 14 και 15 Δεκεμβρίου 1924, διάβαζε μέσα από τις στήλες της τα άρθρα του Γρηγορίου Ξενόπουλου και του Κωστή Παλαμά σχετικά με τη λογοτεχνική αξία του Βασιλειάδη. Ο πρώτος έγραφε: "Ο άνθρωπος που μπόρεσε να γράψη μια Γαλάτεια, στάθηκε ο πιο καλά προικισμένος απ' όλους τους σύγχρονους. Κρίμα που πέθανε τόσο νέος ή καλύτερα που γεννήθηκε ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΔΙΗΓΗΜΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η εποχή κατά την οποία εκδίδεται η Ανθολογία, εκτός από μεταβατική σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικό, είναι και ιδιαίτερα κρίσιμη για τη νεοελληνική λογοτεχνία, καθώς η πεζογραφία ακολουθεί μια ενδιαφέρουσα διαδρομή προς την ενηλικίωσή της, δίνοντας αξιόλογα έργα, ενώ, παράλληλα, κυοφορείται η εμφάνιση της ιδιαίτερα στιβαρής και σύνθετης Γενιάς του Τριάντα. Σε παρόμοια κρίσιμη φάση εξέλιξης βρίσκεται και η νεοελληνική γλώσσα, καθώς μετά την κατάκτηση της δημοτικής εκκρεμεί η έστω προσωρινή παγίωσή της, με αποτέλεσμα να επικρατεί ακόμη μεγάλη πο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Με πολλή συγκίνηση και πικρή αναπόληση γράφω τις γραμμές αυτές εις μνήμην του Απόστολου Σαχίνη (1918-1997), ο οποίος παρά τη σχετικά μικρή γνωριμία μας έδειχνε απέναντί μου σταθερή επιστημονική εκτίμηση και φιλικά αισθήματα. Το 1988, ως φιλολογικός επόπτης της "Νεοελληνικής Βιβλιοθήκης" του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, μου ανέθεσε την έκδοση των Ποιημάτων του Λορέντζου Μαβίλη, η οποία και πραγματοποιήθηκε το 1990. Αργότερα ο ίδιος μου ανέθεσε την έκδοση των δύο Κριτικών κειμένων του Σπυρίδωνος Ζαμπέλιου, εκείνου για το Σολωμό και τον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΕΣ ΤΡΑΓΩΔΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Ο έκτος τόμος της σειράς Θεατρική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Κώστα & Ελένης Ουράνη οδηγεί τον αναγνώστη στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 και σ' ένα δραματικό συγγραφέα και ποιητή, που υπήρξε ο ίδιος και αγωνιστής με σημαντική δράση και ηθοποιός και θιασάρχης, σε μιαν από τις πρώτες προσπάθειες συγκρότησης ενός κανονικού θεατρικού σχήματος στην Ερμούπολη της Σύρου αμέσως μετά τη λήξη των εχθροπραξιών, όπου ανέβαζε κυρίως δικά του θεατρικά έργα, και στα οποία, απ' ό, τι φαίνεται, πρωταγωνιστούσε, και που παρουσιάζουν, με απλό αλλά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΓΑΛΑ ΧΡΟΝΙΑ - ΤΑ ΠΑΛΗΚΑΡΙΑ ΤΑ ΠΑΛΙΑ
Σε πολλούς ο Βλαχογιάννης είναι γνωστός από την ιστοριογραφία του. το λογοτεχνικό έργο, στην ευρήτητά του, δεν απασχόλησε ιδιαίτερα τους ειδικούς. Σ' αυτό δε φαίνεται να βάρυνε αποκλειστικά η σχέση του με τους κριτικούς περισσότερο πρέπει να επέδρασε η ιδιομορφία της πεζογραφίας του. μια μεγάλη κατηγορία δημιουργημάτων ήταν πέρα από τα συνήθη όρια της γραφόμενης ηθογραφίας, ενώ από την άλλη το ποιητικό του έργο ήταν ελάχιστο. Εδώ ο λόγος θα αφορά μόνο στη λογοτεχνική παρουσία και ειδικά στην πεζογραφία. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
"ΟΙ ΔΥΩ ΥΙΟΙ": Εις την Ευδαίμονα Αραβίαν εζούσε τον παλαιόν καιρόν άνθρωπός τις, όστις ελέγετο και εθεωρείτο επίσης ευδαίμων καθώς ο τόπος όπου κατώκει. Του ανθρώπου τούτου τα κτήματα εξετείνοντο εις λόφους και κοιλάδας είχεν ολόκληρα δάση αλόης και φοινικοδένδρων αι αγέλαι του και τα ποίμνιά του εμετρούντο κατά χιλιάδας, και την Ερυθράν θάλασσαν διέσχιζον τα πλοία του, πωλούντα τα προϊόντα του εις μεμακρυσμένους τόπους, και επιστρέφοντα μετά φορτίου χρυσού και αργύρου. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΗΛΑΡΑΣ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ
Η ανά χείρας έκδοση των Ποιημάτων του Ιωάννη Βηλαρά στηρίχθηκε -κατά το μεγαλύτερο μέρος της- σε αυτόγραφα και χειρόγραφα με βηλαρικά κείμενα. Ο κύριος όγκος αυτών των χειρογράφων απόκειται στο Κέντρο Μεσαιωνικού και Νεωτέρου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών, χάρις στη φροντίδα του αείμνηστου λογίου και έγκριτου μελετητή του Βηλαρά, Λέανδρου Βρανούση. Σημαντικός αριθμός χειρογράφων με έργα του Βηλαρά ευρίσκεται στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, στην περίφημη Συλλογή Βλαχογιάννη. Χειρόγραφα του Ηπειρώτη λογίου και ιατροφιλοσόφου μπορούν να αναζ...
Διαβάστε περισσότερα...

THE SHORES OF TWILIGHT
Ό Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δημοσιεύει το "κοινωνικό αφήγημα" μέ τίτλο "Τά Ρόδινα Ακρογιάλια" τό 1907-1908. Η πρώτη μορφή του έργου δημοσιεύεται στό περιοδικό "Νέα Ζωή", σε συνέχειες, κάτι πού ήταν πολύ συνηθισμένο εκείνη την εποχή. Ο ίδιος ό συγγραφέας προσδιορίζει τό έργο ως "κοινωνικόν αφήγημα", προφανώς γιατί θέλει νά ενημερώσει τους αναγνώστες του ότι ή άφήγηση είναι ρεαλιστική καί οί ήρωες πρόσωπα τής καθημερινής ζωής στήν πατρίδα του τή Σκιάθο. Η πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα βρίσκει τήν Ελλάδα υπό τήν επιρροή των κοινωνικών καί πολ...
Διαβάστε περισσότερα...