ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΣΤΑ ΚΑΙ ΕΛΕΝΗΣ ΟΥΡΑΝΗ

ΤΑ ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Μια καλή συγκυρία, όπως αποδείχτηκε, προκάλεσε την έκδοση του βιβλίου αυτού. Προετοίμαζα τον τόμο με τα Διηγήματα της Ειρήνης Α. Δεντρινού για τη "Νεοελληνική Βιβλιοθήκη" του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη, όταν, κατά τη συνεργασία μου με τον καθηγητή Γιάννη Παπακώστα, τον νέο Γενικό φιλολογικό επόπτη της εν λόγω Σειράς, προέκυψε και η συζήτηση για τον Ιάκωβο Πολυλά. Ο Γιάννης Παπακώστας, με έγκριση του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος, είχε προγραμματίσει την έκδοση σημαντικών κριτικών και θεωρητικών έργων της Νεοελληνικής φιλολογί...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΝΕΑ ΓΕΝΙΑ ΥΠΟ ΚΑΘΟΔΗΓΗΣΗ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ Η ΝΕΟΛΑΙΑ (1938-1941)
[...] Στο κυρίως σώμα του ανά χείρας πονήματος, αποδελτιώνεται εξαντλητικά και παρουσιάζεται αναλυτική η ύλη της ΝΕΟΛΑΙΑΣ, από το ξεκίνημα έως την παύση της κυκλοφορίας της (133 συνολικά τεύχη, από τις 15 Οκτωβρίου του 1938 έως τις 26 Απριλίου του 1941). Η αποδελτίωση βασίζεται στη μελέτη των ίδιων των δημοσιευμάτων, από τις οικείες σελίδες κάθε τεύχους, παρέχοντας με λεπτομέρεια όλες τις αναγκαίες πληροφορίες που σχετίζονται με αυτό. Στην περίπτωση δε ύπαρξης πολυάριθμων σημειωμάτων ή κειμένων σε μόνιμες στήλες του περιοδικού, καταγράφοντ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΛΛΗΚΑΡΙΟΝ
Το Παλληκάριον που δημοσιεύθηκε ανωνύμως στη Μάλτα το 1835 αποτελεί, όπως έχει πολύ σωστά τονισθεί, την πρώτη προσπάθεια συγγραφής ελληνικού ιστορικού μυθιστορήματος. Όμως η παρατήρηση αυτή, όσον ορθή και αν είναι, πρέπει να συνοδεύεται από τη διευκρίνιση, ότι σκοπός του συγγραφέα και των εκδοτών δεν ήταν να προσφέρουν ένα συνηθισμένο τερπνό ανάγνωσμα στο ελληνικό κοινό της εποχής αλλά απέβλεψαν στη διάδοση ενός χριστιανικού και φιλειρηνικού κηρύγματος. Φυσικά το κήρυγμα αυτό δεν γίνεται από τη σκοπιά της ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. (. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Σκοπός της έρευνας είναι για μένα ν' αποσαφηνίσω το πραγματικό νόημα (ή τα πραγματικά νοήματα) ενός κειμένου, ενός θέματος τραγουδιού, ενός έργου γενικά. Ο ερευνητής βρίσκεται μπροστά σ' ένα είδος αινίγματος, το οποίο πρέπει να ξεδιαλύνει. Ο Νίκος Σβορώνος (μεγάλος καταναλωτής αστυνομικών μυθιστορημάτων) παρομοίαζε την δουλειά του ερευνητή με εκείνη του ντετέκτιβ (ο S. Freud έλεγε το ίδιο για την δουλειά του ψυχαναλυτή), θα προσθέσω ότι η δουλειά αυτή, όπως την εννοώ, μοιάζει με εκείνη των ανορθόδοξων ντετέκτιβ -κατηγορία στην οποία ανήκου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΕΘΝΗ
Παραδίδονται σήμερα στη δημοσιότητα σημαντικά λογοτεχνικά ντοκουμέντα που αφορούν στο έργο του Γιώργου Θεοτοκά «Ασθενείς και Οδοιπόροι». Πρόκειται για μια σειρά από κείμενα τα οποία βρέθηκαν στο Αρχείο του Θεοτοκά, έτσι όπως καταχωρήθηκαν εκεί μετά τον ξαφνικό θάνατο του συγγραφέα και τον τραγικό θάνατο της δεύτερης γυναίκας του Κοραλίας, και τα οποία φέρουν αρχειακούς αριθμούς. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η «ΜΑΣΣΑΛΙΩΤΙΔΑ» ΣΤΑ ΕΠΤΑΝΗΣΑ:
Πάνε κάμποσα χρόνια που το ενδιαφέρον για τους λεγόμενους "Επτανήσιους Προσολωμικούς Ποιητές" έχει ατονήσει. Μετά τις συναφείς συμβολές των Γεωργίου Θ. Ζώρα και Φαίδωνος Κ. Μπουμπουλίδου, οι οποίες συνέχιζαν την παράδοση της ενασχόλησης με τους εν λόγω δημιουργούς που είχε ξεκινήσει με τις εργασίες του Σπυρίδωνος Δε Βιάζη, του Παναγιώτη Χιώτη, του Λεωνίδα Ζώη, του Ντίνου Κονόμου κ.ά., ακολούθησαν κάποιες εκδόσεις και επιμέρους μελέτες για τη ζωή και το έργο των συγκεκριμένων στιχουργών, αλλά δεν επιχειρήθηκε ίσαμε σήμερα η συστηματική έντα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΔΙΗΓΗΜΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η εποχή κατά την οποία εκδίδεται η Ανθολογία, εκτός από μεταβατική σε επίπεδο κοινωνικοπολιτικό, είναι και ιδιαίτερα κρίσιμη για τη νεοελληνική λογοτεχνία, καθώς η πεζογραφία ακολουθεί μια ενδιαφέρουσα διαδρομή προς την ενηλικίωσή της, δίνοντας αξιόλογα έργα, ενώ, παράλληλα, κυοφορείται η εμφάνιση της ιδιαίτερα στιβαρής και σύνθετης Γενιάς του Τριάντα. Σε παρόμοια κρίσιμη φάση εξέλιξης βρίσκεται και η νεοελληνική γλώσσα, καθώς μετά την κατάκτηση της δημοτικής εκκρεμεί η έστω προσωρινή παγίωσή της, με αποτέλεσμα να επικρατεί ακόμη μεγάλη πο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟΝ (1919-1920) ΕΦ. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Φ.1, 15.9.1919 ΕΩΣ Φ.203, 9.4.1920 ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟΝ (1925-1926) ΕΦ. Η ΕΣΠΕΡΑ Φ.1, 7.11.1925 ΕΩΣ Φ.119, 7.3.1926 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ένας πατριώτης μου, ο μακαρίτης Διονύσης Ζήζος, πολύ ιδιόρρυθμος άνθρωπος και φιλόσοφος sui generis, δημοσίευσε κάποτε σε βιβλίο την αυτοβιογραφία του. Για ποιο λόγο; Τι είχε κάνει, για να νομίζη πως ενδιαφέρεται κανένας για τη ζωή του; Τίποτ' απολύτως. Έτσι, στα καλά καθούμενα, έγραψε και τύπωσε την αυτοβιογραφία του. Στον πρόλογό της όμως τη δικαιολογεί με τον παράξενο ισχυρισμό, πως κάθε άνθρωπος, ό,τι κι' αν είνε, ό,τι κι' αν κάνη, έχει χρέος, σα μέλος της κοινωνίας, άμα συμπληρώση τα πενήντα του χρόνια, να δώση λόγο στην κοινωνία, ναπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΠΕΤΣΑΛΗ ΔΙΟΜΗΔΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ ΚΡΙΤΙΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΑΣΤΥ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟΝ ΑΣΤΥ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Έτσι, η μεθοδολογία της Ιστορίας μεταφέρεται στον Ρεαλισμό και τον Νατουραλισμό, οι ηθογραφικές μελέτες των οποίων γράφονται βάσει σημειώσεων, κατόπιν "παρατήρησης" και εύρεσης "δοκουμέντων", όπως παρατηρεί σε άρθρο για τον Daudet (10/12/1897), άποψη που εντοπίζεται στη γαλλική κριτική της εποχής, την οποία συμβουλεύεται. Ταυτόχρονα όμως προβάλλει και τη λογοτεχνικότητα της αφήγησης, όπως φαίνεται από την προαναφερθείσα άποψη περί των χαλαρών ορίων, αφού στις μέρες του ο ακραίος επιστημονισμός παραμερίζεται, όπως συχνά παρατηρεί. Ακόμα και...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΟΜΑΝΤΙΚΑ ΔΡΑΜΑΤΑ
Η νέα έκδοση των τριών δραματικών έργων του Παναγιώτη Σούτσου συνδέεται με μια προσπάθεια αποκατάστασης της σωστής ιστορικής προοπτικής όσον αφορά στο ρομαντικό δράμα, το οποίο έχει παρεξηγηθεί από την μετέπειτα κριτική και τους ιστορικούς, και του οποίου ο πιο προχωρημένος εκπρόσωπος, πριν από τον Σπυρίδωνα Βασιλειάδη, είναι ο Παναγιώτης Σούτσος. (Από τον πρόλογο της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΑΡΑΒΑΙΟΙ ΚΑΙ ΤΕΡΡΑΚΟΤΤΕΣ
(...) Γενικότερα, στα ποιήματα και τα σχεδιάσματα της συλλογής αυτής, όπως τη γνωρίζουμε από τις εκδόσεις των Θ. Σπεράντσα και Γ. Βαλέτα, ανακαλύπτει κανείς την έντονη παρουσία δύο σημαντικών χαρακτηριστικών της ποίησης του Γρυπάρη: της ψυχρής πλαστικότητας από τη μια και της έκφρασης έντονων παθών από την άλλη. Επίσης, ενδιαφέρον παρουσιάζει η μεταγενέστερη επεξεργασία και αξιοποίηση πολλών θεμάτων, μοτίβων, εικόνων και λεξικολογικών επιτευγμάτων των Δειλινών. Η αποτυχία των Δειλινών στον Φιλαδέλφειο διαγωνισμό δεν ήταν πλήρης: "Των Δειλι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΛΚΗΣ ΘΡΥΛΟΣ - ΠΕΤΡΟΣ ΧΑΡΗΣ
Έκτακτη η συμμετοχή μου σ' αυτή τη γραπτή κι επομένως διαρκέστερη ανατύπωση της βραδιάς, που τιμητικά αφιερώθηκε σε όσα πρόσφεραν στα Γράμματα η Ελένη Ουράνη και ο Πέτρος Χάρης. Κι αυτό μου δίνει την πολύτιμη ευκαιρία γραπτά και με μεγάλη, έστω, καθυστέρηση να καταθέσω τη σεπτή σχέση μου με τα πρόσωπα αυτά. Σεπτή καθώς περιορίστηκε στο να νιώθω μια ευγνωμοσύνη μου, σιωπηλή και ανεκδήλωτη προς αυτούς. Ευγνωμοσύνη για το κινητήριο σθένος με το οποίο με όπλισε το βλέμμα τους, όπως έπεσε συναινετικό επάνω στην πρώτη-πρώτη και δειλή ποιητική μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΓΑΜΟΙ
Οι "Κρητικοί Γάμοι" οφείλουν την τιτλοφόρησή τους στους γάμους δύο νέων που διαδραματίζουν, μάλλον, δευτερεύοντα ρόλο στο μυθιστόρημα: του Πέτρου, γιου του αρχηγού της επανάστασης, και της Σοφίας Δα Μολίνου, θυγατέρας του Κρητοβενετού άρχοντα σερ Φραντζέσκου Δα Μολίνου. Πάνω σ' αυτούς στηρίχθηκε όλο το έργο: η αναγγελία των γάμων αυτών μάλιστα, καθώς σημειώνει ο Ζαμπέλιος, χαρακτηρίσθηκε "ευαγγέλιον εθνεγερσίας, αυτοφυές δημοκρατίας προϊόν, υιοθετηθέντα, από σύσσωμον τον λαόν της νήσου, ωνομάσθησαν έκτοτε "Κρητικοί Γάμοι" κατ' εξοχήν" (. ....
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΤΙΚΕΣ ΘΕΑΤΡΟΥ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΑ (1975-1989)
Μετά την έκδοση των κριτικών κειμένων του Τάσου Λιγνάδη για ελληνόφωνες παραστάσεις αρχαίου δράματος, ακολουθεί ο παρών τόμος με κριτικές για παραστάσεις έργων της νεοελληνικής δραματουργίας και γραμματείας που πραγματοποιήθηκαν από το 1975 έως το 1989. Κατά το διάστημα αυτό, αμέσως μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, ο Λιγνάδης επιδόθηκε συστηματικά και από μόνιμες εβδομαδιαίες στήλες στην κριτική θεάτρου: Αρχικά στις εφημερίδες Εσπερινή (1975) και Μεσημβρινή (1980-1983), συγχρόνως δε στο περιοδικό Επίκαιρα (1975-1983) στη συνέχεια -κ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΖΩΗ ΥΠΟ ΕΠΙΤΗΡΗΣΗ: ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΤΟ ΝΕΟΝ ΚΡΑΤΟΣ
Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΥ είναι, αναμφίβολα, από τις πλέον ενδιαφέρουσες, ιδίως όσον άφορα την ανάπτυξη των ιδεολογικών, κοσμοθεωρητικών, κοινωνικοπολιτικών, αισθητικών, καλλιτεχνικών και λογοτεχνικών τάσεων και ρευμάτων, άλλα και για την όλη ατμόσφαιρα πού την χαρακτηρίζει σε ελληνικό και διεθνές επίπεδο. Για τούτο και έχει επανειλημμένα απασχολήσει (και συνεχίζει να ενδιαφέρει) την ιστορική και φιλολογική έρευνα. Σέ γενικές γραμμές, πρόκειται για εποχή αρκετά ασταθή και κρίσιμη όσον άφορα τις πολιτικές εξελίξεις, στην Ελλάδα και το εξωτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΣΑΤΙΡΕΣ ΣΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ (1800-1820)
Η Θεατρική Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη παρουσιάζει, ως δέκατο τόμο της σειράς, η οποία περιλαμβάνει αρχικά την έκδοση ελληνικών θεατρικών έργων και μεταφράσεων της προεπαναστατικής και επαναστατικής εποχής καθώς και ολόκληρου του 19ου αιώνα, σε φιλολογική έκδοση-αποκατάσταση και σχολιασμένες τρεις κοινωνικές σάτιρες του ελληνικού προεπαναστατικού θεάτρου, κείμενα τα οποία είναι αξιοσημείωτα από πολλές απόψεις, - γλωσσική, φιλολογική, υφολογική, ιστορική, κοινωνιολογική, ιδεολογική, δραματουργική και θεατρολογική, - αλλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΤΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ-ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Ο Άγγελος Βλάχος ανήκει στην κατηγορία των ανθρώπων εκείνων που συνδύασαν στη ζωή τους τον ετασμό με την πράξη, όπως έγραψε πριν από χρόνια ο Κ. Τσάτσος, προλογίζοντας την έκδοση του τομιδίου "Τριάκοντα Ασμάτια δια τα Παιδία". Τα κείμενα που περιλαμβάνονται στην παρούσα δίτομη έκδοση είναι πράγματι προϊόντα του πνεύματος ενός σημαντικού λογίου του 19ου αιώνα, και, παρά το γεγονός ότι ο αριθμός τους ανέρχεται στα εβδομήντα τρία (σαράντα πέντε στον Α' τόμο και είκοσι οκτώ στον Β'), αποτελούν μέρος μόνον του όλου πρόκειται δηλαδή για τα κριτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΘΕΑΤΡΙΚΑ
(...) Οι δύο τραγωδίες του Ρίζου Νερουλού, γραμμένες ακόμα πριν από τη στροφή των Φαναριωτών προς τον αρχαϊσμό, αποτελούν πρώτες απόπειρες της ελληνικής δραματουργίας να πλάσει κάτι ανάλογο με την haute tragedie της Γαλλίας του 17ου αιώνα, η οποία υπήρξε το πρότυπο της κλασικίζουσας δραματουργίας για τουλάχιστον 2 αιώνες, και από ποιητική και στιχουργική άποψη απέχουν αισθητά από τα αριστουργήματα του Ρακίνα και του Κορνηλίου. Ωστόσο εκπέμπουν τα διδακτικά μηνύματα του Διαφωτισμού, πλάθουν σκηνικούς χαρακτήρες της literature sentimentale...
Διαβάστε περισσότερα...