ΙΔΡΥΜΑ ΜΩΡΑΙΤΗ

Ο ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΤΑΛΗΣ ΚΑΙ Η ΔΥΣΚΟΛΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Ο Γεώργιος Καρτάλης, που φέτος συμπληρώνονται τα 40 χρόνια από το θάνατό του, υπήρξε ένας πολιτικός πρώτου μεγέθους, η προσωπικότητα και το έργο του οποίου δεν είναι ευρύτερα γνωστά στον τόπο μας, ίσως γιατί έφυγε πολύ νωρίς, σε ηλικία μόλις 49 ετών, την εποχή που εκαλείτο να παίξει τον ηγετικό του ρόλο. Δεν ισχύει γι' αυτόν το "ευτυχώς έφυγε νωρίς" αλλά το "δυστυχώς έφυγε γρήγορα", διότι άλλη θα ήταν ασφαλώς η μοίρα αυτού του τόπου, αν την περίοδο εκείνη, στα τέλη δηλαδή της 10ετίας του '50, είχε τεθεί επικεφαλής του Κέντρου ο Καρτάλης. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΟΣ - ΚΡΑΤΟΣ - ΕΘΝΙΚΙΣΜΟΣ
(. . .) Στην Εταιρεία Σπουδών σκεφτήκαμε να σηματοδοτήσουμε το περιεχόμενο και τις ερμηνευτικές προσεγγίσεις του φαινομένου εθνικισμός μέσω του θέματος του Συμποσίου να υποβάλουμε, αλλιώτικα, τη σχέση: έθνος-κράτος-εθνικισμός δεν θελήσαμε, βέβαια, με αυτή τη σηματοδότηση να δεσμεύσουμε κάθε ανακοίνωση χωριστά να προσεγγίσει αυτή τη σχέση σκεφτήκαμε ότι καλά θα ήταν αν αυτή αναδεικνυόταν από το σύνολο των εργασιών του Συμποσίου και αυτό το σύνολο να αποτελέσει το έντυπο σχετικό τεκμήριο. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

1922-2022
Εκατό χρόνια μετά το 1922, ιχνηλατούμε στο σήμερα τεκμήρια της Καταστροφής. Του κεντρικού γεγονότος που υπήρξε η αφετηρία για τη ριζική αλλαγή της ελληνικής κοινωνίας, σε επίπεδο της ανθρώπινης ζωής και της ευαισθησίας, στο επίπεδο των νέων διακρίσεων μεταξύ Ελλήνων γηγενών και Ελλήνων "ξένων", στο επίπεδο της πολιτικής και οικονομικής ζύμωσης και εξέλιξης. Οι ανατροπές αυτές καταγράφηκαν σε μαρτυρίες όσων τις βίωσαν αλλά και όσων υπέστησαν έμμεσα ή άμεσα τις συνέπειές τους. Μια σειρά εμπειριών και τραυμάτων αποτυπώνονται στις μαρτυρίες τι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΤΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ
Το ανά χείρας βιβλίο στηρίζεται στο υλικό ενός φιλόδοξου συνεδρίου. Φιλόδοξου γιατί θέλησε να αντιμετωπίσει ένα θέμα ανεξερεύνητο σχεδόν στην κοινωνιολογία της χώρας μας. Πράγματι, η κοινωνική επιστήμη στη μεταπολιτευτική Ελλάδα επικεντρώθηκε περισσότερο στη συλλογική δράση και στη δημόσια ζωή. Πρωταγωνιστές ήταν, και μάλλον παραμένουν, τα κόμματα, οι θεσμοί, οι ηγέτες και το πολιτικό προσωπικό, οι πολιτικές ιδεολογίες, παλαιότερα τα συνδικάτα και αργότερα τα ποικίλα κοινωνικά κινήματα. Στο μέτρο που η ανάλυση περιλάμβανε τις μεταβολές της...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ '40
Όταν το Δ.Σ. της "Εταιρείας Σπουδών" αποφάσισε να οργανώσει αυτό το επιστημονικό Συμπόσιο, τα παράλληλα που εν τω μεταξύ προέκυψαν δεν ήταν καθόλου αυτονόητα: ο λεγόμενος Πόλεμος του Κόλπου, Παγκόσμιος, κατά τη γνώμη μου, από μερικές απόψεις, και ο πρώτος, ισχυρίζομαι, της Τρίτης Βιομηχανικής ή Τεχνολογικής Επανάστασης, πρόσθεσε στην ιστοριογραφία μια απροσδόκητη εμπειρία το ιστοριογραφικό υποκείμενο, αναγκαστικά καθοδηγούμενο και από τη δική του πραγματικότητα, την οποία χρησιμοποιεί ως αναλυτικό εργαλείο, θα αναζητήσει τώρα και άλλες όψ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΝΕΚΡΗ ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ
Η μεγάλη τόλμη στη «Νεκρή Βασίλισσα» και το δραματικό εύρημα που ανανεώνει τα συνηθισμένα ελατήρια του φόνου είναι που ο συγγραφέας δε γύρεψε τις ρίζες της φονικής απόφασης στο κρατικό συμφέρον, μηδέ στην πολιτική φιλοδοξία, μηδέ στην εκδίκηση - αλλά στην κόπωση, στην αδιαφορία και στον κόρο του Βασιλιά Φερράντε, δηλαδή σε μια κλίμακα από συναισθήματα και συνειδησιακές καταστάσεις που θα τις έπαιρνες για καθησυχαστικές (. . .). (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ
-Λίζυ Τσιριμώκου, Sabina Loriga - Παρουσίαση -Sabina Loriga, Από τον ήρωα στο ευάλωτο άτομο -Δημήτρης Σωτηρόπουλος, Είναι η βιογραφία μια αυταπάτη; Η ζωή ως «αληθοφανές μυθιστόρημα» και η ιστοριογραφία -Αντώνης Κωτίδης, Βιογραφία - αυτοβιογραφία - ιστοριογραφία. Η περίπτωση Μ. Καραγάτση -Ελένη Βαροπούλου, Ο Μπένγιαμιν ιστοριογράφος στο Σβέντμποργκ -Ιωάννα Πετροπούλου, Η αποκρυπτογράφηση της σιωπής και η βιογράφηση της Έλλης Παπαδημητρίου -Οντέτ Βαρών-Βασάρ, Charlotte Delbo, Το Άουσβιτς και το μετά. Μια ιδιαίτερη κατάθεση -Χριστίνα Αγριαντώ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΝΤΕ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ, ΔΕΚΑ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ
Ο τόμος αυτός εκδίδεται με την ευκαιρία των πενήντα χρόνων παρουσίας της Εταιρείας Σπουδών στα νεοελληνικά γράμματα (1972-2022). Περιέχει τα πρωτότυπα αφηγήματα που έγραψαν και διάβασαν στο κοινό δέκα αναγνωρισμένοι Έλληνες συγγραφείς, στις εκδηλώσεις που διοργανώθηκαν από την Ε.Σ. τον χειμώνα 2022-'23. Τους ευχαριστούμε πολύ που μας εμπιστεύθηκαν τα κείμενά τους. (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΜΕΛΩΝ 1920-1927

ΜΠΕΚΕΤ Ή Η ΤΙΜΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
(. . .) Πόσο διαφορετική είναι η απόδοση του Ανούιγ! Πορεία προς την αγιοσύνη είναι και εδώ το δράμα. Ενώ όμως ο Έλιοτ παρουσιάζει τον ήρωα όσο ζει ακόμα και όσο δρα, ως a priori μορφή αγίου, ο Ανούιγ εμφανίζει τον άνθρωπο και μόνο τον άνθρωπο στην ιδιωτική του, την καθημερινή ζωή, με τις μικρές και φαινομενικά ασήμαντες σκηνές της επαφής προς απλοϊκούς ή όχι, προς καλούς ή κακούς ανθρώπους. Ο κληρικός, ο επίσκοπος δεν παύει να είναι και άνθρωπος, όπως όλοι η θεολογική του και μεταφυσική υπόσταση, αδιόρατη, περιορισμένη στην εσωτερική του...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΔΡΟ
(. . .) «Το κορίτσι από την Άνδρο», έργο τυπικά μενανδρικό, κυλάει αβίαστα στο ρυθμό μιας ανάλαφρης κι ευχάριστης ιστορίας, με χαρακτήρες ανθρώπινους κι αληθινούς, που τα αισθήματά τους, οι αντιδράσεις τους στις διάφορες καταστάσεις, κρατιούνται σ' ένα επίπεδο αξιοπρέπειας και καλοσύνης. Από την άποψη αυτή το έργο μπορεί να χαρακτηριστεί σαν μια «κομεντί», το είδος του θεάτρου που κυριάρχησε πολύ αργότερα στον ευρωπαϊκό χώρο. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

«ΜΕ ΤΗ ΣΦΡΑΓΙΔΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ»
[...] Τσίρκας και Σεφέρης δρουν την ίδια περίοδο στην Αίγυπτο, στο χώρο του Τύπου, ο πρώτος στην Αλεξάνδρεια, ο δεύτερος στο Κάιρο, χωρίς ακόμη οποιαδήποτε επικοινωνία. Αντίθετα, η σχέση τους θα περάσει από μια ισχυρή δοκιμασία πριν ακόμη θεμελιωθεί. Ο Σεφέρης είναι ήδη καταξιωμένος ποιητής, όλοι τον θεωρούν το διάδοχο του Παλαμά στην ποιητική πρωτοκαθεδρία. Είναι κάτι που ο ίδιος αποδέχεται με αυταρέσκεια και αυτοσαρκασμό συνάμα. Είναι χαρακτηριστική η ημερολογιακή του καταγραφή στις 29 Οκτωβρίου 1942, όταν η σύζυγος του διαδόχου, πριγκίπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΡΧΑΙΑ ΕΠΙΣΤΟΛΟΓΡΑΦΙΑ
Με τον όρο επιστολογραφία εννοούμε τα έργα της αρχαίας γραμματείας που έχουν συνταχθεί ως επιστολές ή τους έχει δοθεί επιστολική μορφή. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΠΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΑΣ
Η έκθεση αυτή, όπως συνεπάγεται και από τον τίτλο της, περιλαμβάνει εκδόσεις ελληνικών κειμένων, που παρουσιάστηκαν, το 15ο και το 16ο αιώνα, από Έλληνες (κάποτε και με τη συνεργασία ξένων). Δεν περιλαμβάνει, αντίθετα, εκδόσεις στις οποίες, παρ’ όλο που πρωτοστάτησαν ή συνεργάστηκαν Έλληνες (όπως ο Θεόδωρος Γαζής, ο καρδινάλιος Βησσαρίων, ο Ιωάννης Αργυρόπουλος κ.ά.), όμως περιέχουν μόνο ξενόγλωσσα κείμενα. (. . .) Ο κατάλογος περιλαμβάνει 28 αριθμούς και εκτείνεται από το 1476, χρονολογία της έκδοσης του πρώτου αποκλειστικά ελληνικού χρον...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΟ ΠΟΙΟΝ, ΓΙΑ ΠΟΙΟΝ ΚΑΙ ΠΩΣ ΓΡΑΦΕΤΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΑ
(...) Αφορμή για τούτο εδώ το συμπόσιο στάθηκε ο συγκρουσιακός λόγος που αναπτύχθηκε για το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου όχι όμως για να μιλήσουμε γι' αυτό (...). Ο τίτλος «Από ποιον, για ποιον και πώς γράφεται η ιστορία» προσδιορίζει ακριβώς το πλαίσιο των εργασιών του συμποσίου. (...) (Από την παρουσίαση της έκδοσης)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Στην εποχή μας διαπιστώνεται η αναβίωση του αποκρυφισμού, του εσωτερισμού, η εμφάνιση νέων λατρειών και ακόμη μιας μεταμοντέρνας μορφής θρησκείας. Παρατηρούνται αναβιώσεις μαγικών τρόπων σκέψης, προ-επιστημονικών και προ-κριτικών τρόπων αντίληψης σε ένα σύγχρονο πλαίσιο ατομικών στρατηγικών. Παράλληλα, ακόμη και στο δυτικό κόσμο, ο επιστημονικός ορθολογισμός δεν είναι προσφιλής στο ευρύ κοινό, η σχέση με τον επιστημονικό τρόπο σκέψης είναι μόνο μερική. Επιπλέον διαπιστώνεται ότι ο σύγχρονος άνθρωπος είναι απορροφημένος από το παρόν, συμπερ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΚΛΟΣ ΣΕΦΕΡΗ
Στον τόμο αυτό δημοσιεύονται τα κείμενα των ομιλιών που δόθηκαν στην "Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας" (Ιδρυτής: Σχολή Μωραίτη) από τις 6 Νοεμβρίου 1979 έως τις 21 Φεβρουαρίου 1980, με τον γενικό τίτλο: Κύκλος Σεφέρη. Όσοι από τους ομιλητές το έκριναν αναγκαίο έχουν προσθέσει τον σχετικό υπομνηματισμό. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ
Το βασικότερο πρόβλημα στις ανθρωπιστικές σπουδές είναι ότι τόσο το υποκείμενο όσο και το αντικείμενο της έρευνας είναι ο άνθρωπος ως "ζώον κοινωνικόν". Πράγμα που σημαίνει ότι οι κοινωνικές συμβάσεις και τα δεσμά που εξυφαίνει η κάθε κοινωνία, ο κάθε πολιτισμός γύρω από τα μέλη του ισχύουν εξίσου για τον παρατηρητή όσο και για τον παρατηρούμενο. Από την άποψη αυτή, το να ξέρουμε ποιος είναι ο παρατηρητής δεν είναι λιγότερο σημαντικό από το να ορίσουμε το αντικείμενο της έρευνας. Η αλήθεια είναι ότι για τις θεωρούμενες κατεξοχήν ανθρωπιστι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΩΣ ΧΩΡΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ

ΔΑΒΙΔ - ΑΝΕΚΔΟΤΟ ΔΙΑΛΟΓΙΚΟ ΣΤΙΧΟΥΡΓΗΜΑ
Ο ανώνυμος συγγραφέας του «Δαβίδ» κυκλοφορεί με άνεση μέσα σ' ένα ποικίλο θεατρικό υλικό και το χρησιμοποιεί με μέτρο για το σκοπό του. Στο έργο ισορροπούν πολλά είδη θεάτρου και ποικίλοι κώδικες, μ' όλη τη συντομία, του. Προσωπικά, δεν έχω καμιά αμφιβολία για το αν παίχτηκε, όσο κι αν... στην εποχή που γράφτηκε, είχε εκφυλιστεί το είδος. Στα μοναστήρια, στα φροντιστήρια και στα οικοτροφεία της Ιταλίας είχαν διασωθεί οι παλιές κομπανίες των ερασιτεχνών που με αφορμή κάποιο θρησκευτικό γεγονός ή για λόγους παιδαγωγικούς συνέχιζαν την παράδο...
Διαβάστε περισσότερα...