NIETZSCHE FRIEDRICH

ΠΑΡΑΚΑΙΡΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ
Το βιβλίο του Φρίντριχ Νίτσε "Παράκαιροι στοχασμοί" μεταφράστηκε από την πιο πρόσφατη και άρτια επιμελημένη έκδοση των απάντων του Friedrich Nietzsche, Samtliche Werke, Kritische Sudienausgabe, επιμ. έκδ. Giorgio Colli και Mazzino Montinari, τόμ. 1, Βερολίνο-Νέα Υόρκη, 1988. Ο τίτλος του βιβλίου (Unzeitgemasse Betrachtungen) έχει μεταφραστεί, σε διάφορες γλώσσες, ως "Παράκαιροι (ή Ανεπίκαιροι ή και Άχρονοι) στοχασμοί", ως "Σκέψεις εκτός εποχής" και ως "Παρατηρήσεις εκτός συρμού". Ακολούθησα την πρώτη εκδοχή, αν και ορθότερη θα ήταν η απόδο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΟΝΥΣΙΑ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΗΣΗ
Στο ανά χείρας δοκίμιο, ένα από τα πρώιμα κείμενά του, ο Νίτσε εισάγει για πρώτη φορά το "απολλώνιο" και το "διονύσιο", τις περίφημες αυτές έννοιες με τις οποίες εξηγεί και αναλύει τη γέννηση της δραματικής ποίησης στην ελληνική Αρχαιότητα. Αναδεικνύει περαιτέρω την κεντρική ιδέα που διέπει την τέχνη των δύο μεγάλων κλασικών δραματουργών, του Αισχύλου και του Σοφοκλή. Καταδεικνύει επιπλέον την ιδιαίτερη σημασία της μουσικής στο δραματικό έργο και αναπτύσσει εν συντομία βασικές αρχές μιας γενικής θεωρίας για τις τέχνες και την ιεραρχία τους...
Διαβάστε περισσότερα...

(P/B) APHORISMS ON LOVE AND HATE
'We must learn to love, learn to be kind, and this from our earliest youth... Likewise, hatred must be learned and nurtured, if one wishes to become a proficient hater' This volume contains a selection of Nietzsche's brilliant and challenging aphorisms, examining the pleasures of revenge, the falsity of pity, and the incompatibility of marriage with the philosophical life. Introducing Little Black Classics: 80 books for Penguin's 80th birthday. Little Black Classics celebrate the huge range and diversity of Penguin Classics, with books fro...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΥΓΗ - ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΗΘΙΚΕΣ ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ
Σ' αυτό το βιβλίο βρίσκουμε επί τω έργω μια "υπόγεια" ύπαρξη, μια ύπαρξη που διατρυπά, σκάβει και συνταράζει τη γη. Τη βλέπουμε, -αν παραδεχτούμε ότι έχουμε μάτια για μια τέτοια δουλειά σε βάθος,- όπως προχωρεί αργά, επιφυλακτικά, με ήρεμη ακαμψία, δίχως να προδίνει πολύ τη δυσφορία που φέρει μαζί της κάθε μακρά στέρηση από αέρα και φως. Θα πίστευε κανείς σχεδόν πως αυτός ο υποχθόνιος είναι ευτυχισμένος με τη σκοτεινή δουλειά του. Δεν φαίνεται αλήθεια, ότι μια πίστη τον οδηγεί, ότι μια παρηγοριά τον ανταμείβει; Ότι θέλει ίσως να έχει δικό ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΔΕ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ
Το 1898, μερικές εβδομάδες πριν την τελική του κατάρρευση, ο Φρ. Νίτσε (1844-1900) συνέθεσε την αυτοβιογραφία του, το "Ίδε ο Άνθρωπος". Ένα έργο που συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο ενδιαφέροντα και παράλληλα περίεργα αυτοβιογραφικά έργα που εγράφησαν ποτέ. Σε αυτή την ιδιαίτερη δουλειά του, ο φιλόσοφος εξερευνά το έργο του και την ανάπτυξή του, εξετάζοντας τους προσωπικούς του «ήρωες» (Σοπενάουερ, Σωκράτη, Βάγκνερ, κ.ά.) και παράλληλα αυτοσαρκαστικό έργο, που παραθέτει την οριστική έκφραση των αξιών του φιλοσόφου, και μπορεί από κάθε άποψη ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ
[...] Στο πρώτο από τα εννιά μέρη που αποτελούν το "Πέρα από το καλό και το κακό", ο Νίτσε καταγγέλλει τις "προκαταλήψεις των φιλοσόφων". Η σημαντικότερη απ' αυτές είναι η πίστη στην απόλυτη αξία της αλήθειας: "Τι είναι εκείνο που αποβλέπει μέσα μας στην 'αλήθεια;', αναρωτιέται ο συγγραφέας. Γιατί οι φιλόσοφοι δεν ερεύνησαν το αναληθές, το αβέβαιο, το εσφαλμένο; Γιατί δεν δίνουν αξία παρά μόνο στην ειλικρίνεια, στην ανιδιοτέλεια, στην πραγματικότητα, και περιφρονούν το ψέμα, τον εγωισμό και τη φαινομενικότητα; Αυτό συμβαίνει επειδή οι έρευ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ, ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ
Ο τρόπος με τον οποίο ομαδοποιούνται και θίγονται τα θέματα στο "Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο" αντιστοιχεί στην αφοριστική μορφή αναζήτησης της αλήθειας. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει, εκτός από τον πρόλογο και τον "Επίλογο", εννέα κεφάλαια ή "μέρη" στα οποία γίνεται κατ' αρχάς λόγος για τα "Πρώτα και έσχατα πράγματα" και κατόπιν για την "Ιστορία των ηθικών αισθημάτων" ακολουθούν μέρη αφιερωμένα στη θρησκευτική ζωή, στην τέχνη, στην κουλτούρα, στην οικογένεια, στο κράτος. Η άρθρωση αυτή μοιάζει να αντιστοιχεί στην παραδοσιακή οργάνωση της...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Το πρώτο δημοσιευμένο έργο του Νίτσε, η «Γέννηση της τραγωδίας», είναι το γνωστότερο. Μέσα από μια πρωτότυπη ανάλυση της αρχαίας τραγωδίας περιγράφει μια στάση ζωής χαρακτηριστική της νεωτερικότητας: το «τραγικό αίσθημα της ζωής», σύμφωνα με το οποίο μόνον η ζωή δίνει νόημα στον κόσμο, αλλά η ίδια η ζωή δεν έχει κανένα νόημα. Κατά τον Νίτσε, αυτό το αίσθημα εκφράζεται κατ’ εξοχήν μέσα από τη μουσική. Γι’ αυτό τον λόγο, η «Γέννηση της τραγωδίας» επηρέασε καθοριστικά τις αισθητικές αντιλήψεις από την εποχή της μέχρι σήμερα. Η παρούσα έκδοσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΛΥΚΟΦΩΣ ΤΩΝ ΕΙΔΩΛΩΝ
Το Λυκόφως των ειδώλων είναι ουσιαστικά μια ανάλυση του Νίτσε, όσον αφορά τη δυτική φιλοσοφία και ηθική. Είναι η πρόταση του φιλοσόφου για τη δημιουργία ενός καινούργιου πολιτισμού πάνω στα συντρίμμια του τωρινού ευρωπαϊκού πολιτισμού. Παραθέτει τις απόψεις του για τις αξίες της ανθρώπινης ζωής και την καταγωγή τους, ενώ παράλληλα αποδεικνύει πως ο Νίτσε είναι ένας θεμελιώδης παράγων του λόγιου στερεώματος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΕΟΣ ΚΑΙ Η ΘΡΗΣΚΕΙΑ ΤΟΥΣ
Και πράγματι εκείνο που έκανε τους Επιστήμονες να κερδίσουν έδαφος απέναντι στη Θεολογία κατά τη Μεγάλη «Διαμάχη μεταξύ Θρησκείας και Επιστήμης», ήταν ακριβώς το επιχείρημά τους πως ούτε η ταυτότητα της ουσίας, ούτε η τριπλή ατομικότητα -που είχαν συλληφθεί, επινοηθεί και διαμορφωθεί στα βάθη της θεολογικής συνείδησης- δεν μπορούσε ποτέ να αποδειχθεί από οποιαδήποτε επαγωγική λογική διαδικασία και πολύ λιγότερο από τη μαρτυρία των αισθήσεών μας. Η θρησκεία πρέπει να χαθεί, είχε ειπωθεί, γιατί διδάσκει μυστήρια. Το μυστήριο είναι η άρνηση τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Σε τούτο το κείμενο, που προοριζόταν για "συμπλήρωμα" της Γέννησης της τραγωδίας, ο 25χρονος καθηγητής Φρειδερίκος Νίτσε αφηγείται την Ιστορία των "πρώτων Ελλήνων φιλοσόφων", απ' το Θαλή ως το Σωκράτη, θέτοντας, παράλληλα, καίρια ερωτήματα που θα τον απασχολήσουν στα μετέπειτα έργα του. Στην έκδοση αυτή περιλαμβάνεται και μια εκλογή απ' τις αδημοσίευτες στα Ελληνικά διαλέξεις του για τους Προπλατωνικούς φιλοσόφους, με σχετικές σημειώσεις που κρατούσε κατά την ενασχόλησή του με την αρχαιοελληνική φιλοσοφία. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΨΕΥΔΟΥΣ ΥΠΟ ΕΞΩΗΘΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ
Σε κάποια απόμερη γωνιά του εκχυμένου σε αναρίθμητα λαμπυρίζοντα ηλιακά συστήματα σύμπαντος, υπήρξε μια φορά κι έναν καιρό ένα αστέρι, πάνω στο οποίο ευφυή ζώα επινόησαν τη γνώση. Ήταν η πιο υπερφίαλη και η πιο απατηλή στιγμή της "Παγκόσμιας Ιστορίας", αλλά ήταν βέβαια μονάχα μια στιγμή. Έπειτα από λιγοστές ανάσες της φύσης, το αστέρι πάγωσε και τα δαιμόνια ζώα έπρεπε να πεθάνουν". Το "Περί αληθείας και ψεύδους υπό εξωηθική έννοια" (1873) είναι ένα από τα σκαριφήματα με τα οποία ο Νίτσε γέμιζε το ένα σημειωματάριο μετά το άλλο με περιστασι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ
Η τέχνη του ρήτορα έγκειται στο να μην αφήσει ποτέ να διαφανεί το τεχνητό. Εξού και το χαρακτηριστικό ύφος, το οποίο όμως είναι προπάντων προϊόν υψηλής τέχνης, όπως ακριβώς και η "φυσικότητα" του καλού ηθοποιού. Ο αληθινός ρήτορας μιλάει έχοντας ως βάση το ήθος του υπ' αυτόν αντιπροσωπευόμενου προσώπου ή πράγματος. Εφευρίσκει τις καλύτερες απολογίες και επιχειρήματα, τα πιο πειστικά λόγια και τους τρόπους του λέγειν. Το αξιοσημείωτο σ' αυτόν τον ρήτορα είναι ότι μέσω της τέχνης του, μέσω μιας αλλαγής προσώπων και μιας σωφροσύνης που τον δι...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΟΠΕΓΧΑΟΥΕΡ ΩΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ
«Ήθελα να βρω για παιδαγωγό μου έναν αληθινό φιλόσοφο ο οποίος θα μπορούσε να εξυψώσει κάποιον επάνω από την ανεπάρκεια [...] και θα τον δίδασκε ξανά, απλά και ειλικρινά, να, είναι, στη σκέψη και τη ζωή, "παράκαιρος" [...] διότι οι άνθρωποι έχουν γίνει τώρα τόσο πολύπλευροι και περίπλοκοι που αναγκάζονται να γίνονται ανειλικρινείς όταν θέλουν [...] να διατυπώσουν ισχυρισμούς και να πράξουν σύμφωνα μ' αυτούς [...] Τέτοιες ήταν η δεινή θέση μου, η ανάγκη και η επιθυμία μου όταν γνώρισα τον Σοπεγχάουερ». Στο σύγγραμμα "Ο Σοπεγχάουερ ως παιδα...
Διαβάστε περισσότερα...

Η γέννηση της τραγωδίας
«Θα έχουμε κάνει αποφασιστική πρόοδο στην αισθητική, όταν θα έχουμε καταλάβει [...] πως η εξέλιξη της τέχνης συνδέεται με το δυϊσμό του απολλώνιου και του διονυσιακού στοιχείου, όπως η διαιώνιση του είδους συνδέεται με το δυϊσμό των φύλων, με την αδιάκοπη πάλη τους, που διακόπτεται από προσωρινούς συμβιβασμούς. Δανειζόμαστε τους δυο αυτούς όρους από τους Έλληνες, που εκφράζουν, όχι με αφηρημένες έννοιες αλλά με τις σαφείς και πειστικές μορφές των ελληνικών θεοτήτων, τις μυστικές και βαθιές αλήθειες της αισθητικής τους κοσμοθεωρίας. Οι δυο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΑΝ ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΑΚΟΥ
01. Πόσα άγνωστα ζητήματα δεν πρόβαλαν στα μάτια μας εξαιτίας της επιθυμίας για την αλήθεια, αυτή τη δοξασμένη δίψα για αλήθεια, που θα μας παρασύρει ακόμη σε πολλές τολμηρές πράξεις και που όλοι οι φιλόσοφοι έτρεφαν γι' αυτή βαθύ σεβασμό! Πόσα περίεργα, δύσκολα και αμφισβητούμενα ζητήματα! Παρόλο που αυτό είναι μια μακριά ιστορία, ωστόσο μοιάζει σαν ν' άρχισε μόλις τώρα. Αν μας εγκαταλείψει η υπομονή μας, αν γίνουμε δύσπιστοι, βιαστικοί, είναι παράξενο; Έχουμε μάθει να ρωτάμε τι είναι αυτό που πλησιάζει πιο πολύ στην αλήθεια. Και πράγματι...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΩΚΡΑΤΗΣ ΚΑΙ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ
Τώρα βέβαια, [. . .] υπάρχει μια βαθυστόχαστη χίμαιρα που εμφανίσθηκε στον κόσμο για πρώτη φορά με το πρόσωπο του Σωκράτη, η ακλόνητη εκείνη πίστη πως ο στοχασμός, με μίτο την αιτιότητα, διεισδύει μέχρι τη βαθύτερη άβυσσο του Είναι, πως ο στοχασμός είναι σε θέση όχι μόνο να γνωρίσει το Είναι, αλλά και να το διορθώσει. Στο σύγγραμμα αυτό, το οποίο γράφτηκε λίγους μόνο μήνες πριν τη Γέννηση της τραγωδίας και ενσωματώθηκε σε μεγάλο βαθμό στο έργο εκείνο, ο Νίτσε παρουσιάζει με τρόπο συνεκτικό και συνάμα υποβλητικό το κεντρικό για την πρώιμη σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΒΑΓΚΝΕΡ - ΝΙΤΣΕ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΒΑΓΚΝΕΡ - ΟΙ ΔΙΘΥΡΑΜΒΟΙ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Χάρισα στον εαυτό μου μια μικρή ανάπαυση. Δεν είναι μόνο καθαρή κακία το ότι επαινώ τον Μπιζέ σ' αυτό το δοκίμιο σε βάρος του Βάγκνερ. Ανάμεσα σε πολλά αστεία, παρουσιάζω ένα θέμα που δεν είναι αστείο. Το να γυρίσω την πλάτη μου στον Βάγκνερ ήταν για μένα πεπρωμένο το να μ' αρέσει κάτι μετά αυτόν, νίκη. Κανένας ίσως δεν παραμεγάλωσε τόσο επικίνδυνα με τη βαγκνερίτιδα κανένας δεν αμύνθηκε πιο σκληρά εναντίον της, κανένας δεν χάρηκε τόσο πολύ που την ξεφορτώθηκε. Μεγάλη ιστορία! -θέλετε δυο λόγια γι' αυτήν;- Αν ήμουν μοραλιστής, ποιος ξέρε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ
«Το γυμνάσιο έχει παραμελήσει ως τώρα το αντικείμενο με την απόλυτη προτεραιότητα: τη μητρική γλώσσα. Έτσι όμως του λείπει το φυσικό γόνιμο έδαφος για όλες τις παραπέρα παιδευτικές προσπάθειες. Γιατί μόνο στη βάση μιας αυστηρής καλλιέργειας της γλώσσας δυναμώνει η σωστή αίσθηση για τη μεγαλοσύνη των κλασικών μας». Οι διαλέξεις του Νίτσε για την παιδεία, γραμμένες το 1872 στη Βασιλεία, είναι τα πιο σημαντικά -και τα πιο συναρπαστικά- κείμενα της νεότερης θεωρίας για την παιδεία. Σ' αυτές ο νεαρός, τότε, καθηγητής της κλασικής φιλολογίας θέ...
Διαβάστε περισσότερα...