ΠΑΝΟΠΤΙΚΟΝ

ΠΑΡΑΚΑΙΡΟΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ
Το βιβλίο του Φρίντριχ Νίτσε "Παράκαιροι στοχασμοί" μεταφράστηκε από την πιο πρόσφατη και άρτια επιμελημένη έκδοση των απάντων του Friedrich Nietzsche, Samtliche Werke, Kritische Sudienausgabe, επιμ. έκδ. Giorgio Colli και Mazzino Montinari, τόμ. 1, Βερολίνο-Νέα Υόρκη, 1988. Ο τίτλος του βιβλίου (Unzeitgemasse Betrachtungen) έχει μεταφραστεί, σε διάφορες γλώσσες, ως "Παράκαιροι (ή Ανεπίκαιροι ή και Άχρονοι) στοχασμοί", ως "Σκέψεις εκτός εποχής" και ως "Παρατηρήσεις εκτός συρμού". Ακολούθησα την πρώτη εκδοχή, αν και ορθότερη θα ήταν η απόδο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Σε ηλικία είκοσι έξι ετών, στις 2 Ιανουαρίου 1872, ο Φρίντριχ Νίτσε εκδίδει το πρώτο του βιβλίο, τη Γέννηση της τραγωδίας από το πνεύμα της μουσικής. Το βασικό λάθος θα ήταν να το δούμε -πράγμα που έγινε κατά κόρον στο παρελθόν και γίνεται ακόμη και σήμερα- σαν ένα κεφάλαιο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας. Χθες, περίμεναν από έναν νεαρό καθηγητή ελληνικής φιλολογίας ένα σοβαρό έργο ευρυμάθειας. Όταν εμφανίστηκε αυτό το φιλοσοφικό έργο, οι συνάδελφοι φιλόλογοι έκριναν πολύ άσχημα την ανάμειξη των ειδών που αντιπροσώπευε και αρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΝΑΡΧΙΑΣ
Για κείνους, για όλους εκείνους τους καθημερινούς ανθρώπους, γυναίκες και άντρες, τους «τρελούς, τους ερημίτες, τους αιρετικούς κι ονειροπόλους, τους επαναστάτες, τους σκεπτικιστές». Για εκείνες τις γυναίκες που μας υπενθυμίζουν ότι αναρχισμός είναι πρώτα απ' όλα οι ίδιοι οι άνθρωποι: όλες αυτές που με τις πράξεις τους συγκρότησαν το κίνημα του αναρχισμού, που αφιερώθηκαν σ' αυτόν και τον βοήθησαν ν' αντέξει και να σταθεί στα πόδια του... που βρέθηκαν άφοβα εκεί να ακούσουν όσους έδιναν ζωή στις λέξεις... που συμμετείχαν σε πρωτοπορίες και...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Η μονογραφία του Λαντάουερ "Η Επανάσταση" δημοσιεύτηκε το 1907. Σ' αυτήν εμπεριέχεται μια ιστορικο-φιλοσοφική εξέταση της σημασίας των νεωτερικών επαναστάσεων. Μ' αυτόν τον τρόπο έχουμε ένα κείμενο που μπορεί να θεωρηθεί μια θεμελιώδης αναρχική φιλοσοφία της ιστορίας, η οποία είναι απαραίτητη για την ολοκληρωμένη κατανόηση του κοινοτιστικού αναρχισμού του Λαντάουερ. Επίσης αποτελεί ίσως τη μοναδική φιλοσοφία της ιστορίας από ελευθεριακή σκοπιά. Η επαναστατική του θεωρία εμπεριέχει από τη μια την αντικρατική, αντικοινοβουλευτική και αντιμιλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΥΚΙΑΡΔΟΠΟΥΛΟΣ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1962-2018)
"ΑΝΙΑ" Άλλοι πεθαίνουνε στ' αλήθεια με τσακισμένα χέρια γόνατα συνθήματα με την απελπισία μπηγμένη στην καρδιά τους μέχρι τη λαβή δεν γονατίζουν ούτε πόντο τη ζωή τους πεθαίνοντας δαγκώνουνε τον θάνατο στο λαρύγγι - κι εσύ ξαπλωμένος στο γρασίδι με την ωραία λιακάδα στα μαλλιά σου παίζεις το κρυφτούλι με τη λύπη! [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΚΡΟ ΚΑΙ ΓΗΙΝΟ
Ένοικος Το αδιέξοδο απόψε στοίβες αδιάβαστων γραμμάτων πον φράκαραν την πόρτα και δεν μπορώ να βγω το κρίμα φαίνεται. να ψάχνει πάλι για λαιμό - και λοιπόν; το σύμπλεγμα του ποιητή - όπου σκοντάφτει νόημα ν' αντηλαρίζει χαλασμό, δεν ήταν αρκετό; δεν ήταν αρκετό τόσες ζωές - που γίναν λάφυρα της κόλασης και τρωκτικών ξεσκλίδια - που κόλλησαν στην ξενιτιά του τόπου τους και σκέβρωσαν κι αρρώστησαν βάζοντας πλάτη για μετά (που στέριωσαν γεφύρι για μετά) στη θέση μιας παρένθεσης που προοριζότανε για μας; - όχι δεν θέλω να μου πεις - γιατί απ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΤΙ-ΕΠΙΣΤΗΜΟΛΟΓΙΚΑ
Οι προμηθεϊκές τεχνολογικές εφαρμογές που σημάδεψαν το πέρασμα από τον δέκατο ένατο στον εικοστό αιώνα έδωσαν στην πειραματική επιστήμη μια πρωτόγνωρη αυτοπεποίθηση, η οποία την έκανε να πιστέψει πως έχει αποκλειστικό προνόμιο στη σημασιοδότηση του πραγματικού η φιλοσοφία παραγκωνίστηκε ως παρωχημένη και κατά κάποιον τρόπο μη επαρκώς ελέγξιμη τοποθέτηση στα ίδια εκείνα παλαιά ζητήματα που τώρα περιήλθαν στη νέα δικαιοδοσία. Όμως οι παράπλευρες καταστροφικές συνέπειες της ίδιας αυτής τεχνοεπιστήμης, που ήταν μία από τις τραγικότερες εκπλήξ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΛΟ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΚΟ
[...] Στο πρώτο από τα εννιά μέρη που αποτελούν το "Πέρα από το καλό και το κακό", ο Νίτσε καταγγέλλει τις "προκαταλήψεις των φιλοσόφων". Η σημαντικότερη απ' αυτές είναι η πίστη στην απόλυτη αξία της αλήθειας: "Τι είναι εκείνο που αποβλέπει μέσα μας στην 'αλήθεια;', αναρωτιέται ο συγγραφέας. Γιατί οι φιλόσοφοι δεν ερεύνησαν το αναληθές, το αβέβαιο, το εσφαλμένο; Γιατί δεν δίνουν αξία παρά μόνο στην ειλικρίνεια, στην ανιδιοτέλεια, στην πραγματικότητα, και περιφρονούν το ψέμα, τον εγωισμό και τη φαινομενικότητα; Αυτό συμβαίνει επειδή οι έρευ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΡΑΝΤΣ ΚΑΦΚΑ
Στο βιβλίο αυτό αναδεικνύεται η πολιτική-αναρχική διάσταση των γραπτών του Κάφκα και εξετάζεται το γιατί αποσιωπήθηκε αυτή η παράμετρος από την επίσημη κριτική, καθώς και γιατί υποβαθμίστηκε η αντίστοιχη σύνδεσή του με αναρχικούς κύκλους της Πράγας από πολλούς βιογράφους του. Αναλύονται τα μυθιστορήματα και οι νουβέλες του Κάφκα (η Δίκη, ο Πύργος, η Μεταμόρφωση, η Σωφρονιστική αποικία, η Αμερική, η Φωλιά) που αποδεικνύουν πως υπήρξε ένας διεισδυτικός κριτικός της εξουσίας, της γραφειοκρατίας, του καπιταλισμού, του νόμου, της πατριαρχίας κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ, ΠΑΡΑ ΠΟΛΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ
Ο τρόπος με τον οποίο ομαδοποιούνται και θίγονται τα θέματα στο "Ανθρώπινο, πάρα πολύ ανθρώπινο" αντιστοιχεί στην αφοριστική μορφή αναζήτησης της αλήθειας. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει, εκτός από τον πρόλογο και τον "Επίλογο", εννέα κεφάλαια ή "μέρη" στα οποία γίνεται κατ' αρχάς λόγος για τα "Πρώτα και έσχατα πράγματα" και κατόπιν για την "Ιστορία των ηθικών αισθημάτων" ακολουθούν μέρη αφιερωμένα στη θρησκευτική ζωή, στην τέχνη, στην κουλτούρα, στην οικογένεια, στο κράτος. Η άρθρωση αυτή μοιάζει να αντιστοιχεί στην παραδοσιακή οργάνωση της...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΕΝΑΝΤΙΑ ΣΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Στον τόμο αυτό συγκεντρώνονται κείμενα και επιστολές ενός από τους σημαντικότερους αναρχικούς στοχαστές που συνάμα υπήρξε μια από τις ευγενέστερες φυσιογνωμίες αυτής της πολιτικής παράδοσης. Πολυμαθής, στοχαστικός, με ευρύτητα πνεύματος, έλαβε μέρος ενεργά στα πολιτικά πράγματα του καιρού του, υπήρξε ένας από τους πρωταγωνιστές της σύντομης "Δημοκρατίας των εργατικών συμβουλίων" της Βαυαρίας του 1919, φυλακίστηκε από το σοσιαλδημοκρατικό καθεστώς και δολοφονήθηκε από τους ακροδεξιούς παραστρατιωτικούς των freikorps. Όπως το συνόψισε ο φίλο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΑΘΕΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
Για να παρουσιάσουμε επαρκώς τη φιλοσοφία της Αθεΐας, είναι απαραίτητο να εξετάσουμε σε βάθος τις ιστορικές μεταβολές της πίστης προς το Θείον, απ' τις απαρχές της έως σήμερα. Αλλά αυτό δεν είναι στις προθέσεις του παρόντος κειμένου. Ωστόσο, δεν είναι άτοπο να αναφέρουμε, ειρήσθω εν παρόδω, ότι οι έννοιες Θεός, Υπερφυσική Δύναμη, Πνεύμα, Θείον, ή με όποιον άλλο όρο μπορεί να έχει εκφραστεί η ουσία του Θεϊσμού, έχουν γίνει περισσότερο αόριστες και ασαφείς με το πέρασμα του χρόνου. Με άλλα λόγια, η ιδέα του Θεού καθίσταται περισσότερο απρόσω...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Η Κοινωνική επανάσταση, τέταρτος τόμος του απανθίσματος των φιλοσοφικών-πολιτικών απόψεων του Μιχαήλ Μπακούνιν, έτσι όπως τις ανθολόγησε και τιτλοφόρησε ο συμπατριώτης του Γκριγκόρι Μαξίμοφ, αποτελεί μια παρουσίαση της αντίληψης του Μπακούνιν για τον ρόλο της βίας, των πρωτοποριών, για το πώς μπορεί να επιτευχθεί ο επαναστατικός μετασχηματισμός και η κοινωνική απελευθέρωση καθώς και για το τι πρέπει να αποφύγουν οι επαναστάτες ώστε να μην δομηθεί μια νέα αυταρχική εξουσία στα ερείπια της παλιάς. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΔΟΣ ΡΟΔΩΝ
είμαι καπνός στο καταχείμωνο φίδι αντάξιο του ουρανού τζάκι παλιό κι ακλόνητο μες στον μαρμάρινο κλονισμό του εξιστορώ τα δικά σας ξεφτίδια πέταλα που μαράθηκαν ξαπλώνοντας φαρδιά-πλατιά στην κουρεμένη χλόη δίπλα στους τεθλιμμένους ροδώνες πάνω απ' την εκπλήρωση και τ' ανεκπλήρωτά της "πάνω, ω πάνω απ' τ' αγκάθι" [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΗΣ ΣΤΙΓΜΗΣ
Το κύριο μέρος της παρούσας έκδοσης περιλαμβάνει μία επιλογή από κείμενα που είχαν αρχικά δημοσιευτεί στο περιοδικό Σημειώσεις (τα περισσότερα), στον Πολίτη, στο Αντί, στην Εποχή, στην Καθημερινή και εν συνεχεία είχαν συγκεντρωθεί σε τρία τομίδια από τις εκδόσεις Ύψιλον (Άνθρωπος στη θάλασσα. 1995. Ο Κάντιος και τα Βαλκάνια, 2002· Μέρες του 2004, 2010). Η σημερινή τους επανέκδοση συμπληρώνεται με μία επιπρόσθετη επιλογή διάσπαρτων δημοσιευμάτων εκ των οποίων το παλαιότερο ανάγεται στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1980. Η εποχή εκείνη και...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΣΧΑΤΗ ΣΤΡΑΤΕΥΣΗ
Ο Λούκατς έχει εκθέσει αναλυτικά (Στο Ιστορία και ταξική συνείδηση) την άποψη του Ένγκελς ότι κάθε αγώνας ιστορικά μάταιος και καταδικασμένος (όπως π.χ. ο αγώνας των εξεγερμένων χωρικών κατά τον Μεσαίωνα στη Γερμανία) είναι "αντιδραστικός στην ουσία του". Από μία άποψη αυτό είναι σωστό: κάθε αγώνας που δεν τείνει στην πρόοδο της Ιστορίας, ήτοι στην εξέλιξη του συστήματος εξουσίας αλλά, αντίθετα, στο φρενάρισμα του καρκινικά αυτονομημένου και κακοήθους πανοικονομισμού, αποτελεί ουτοπία - και μάλιστα "αντιδραστική". [...] (Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΑΝΑΡΧΙΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟ
Αν "επαναστατική σκέψη" εξακολουθεί να σημαίνει κάτι, πιστεύω, δεν έχει μπροστά της αυτή άλλο δρόμο ανάπτυξης και καρποφορίας από το να άρει τη νοηματική διαφορά, ιστορικά προσδιορισμένη από συνθήκες οι οποίες έχουν ήδη αρθεί, μεταξύ των όρων. Αναρχισμός είναι μια ορισμένη ερμηνεία, η μόνη ορθή κατά την έννοιά του, όπως θα μπορούσε εύκολα να δειχθεί, του κομμουνισμού κομμουνισμός είναι το ουσιώδες περιεχόμενο του αναρχισμού: θα μπορούσαν να παραμείνουν ως νοηματικές αποχρώσεις του συγκεκριμένου μετακαπιταλιστικού οράματος με ειδική έμφαση...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΛΕΒΙΑΘΑΝ
Στο ανά χείρας βιβλίο εξετάζονται μερικές από τις βασικές θεωρίες που διατυπώθηκαν είτε υπέρ είτε κατά του αστικού κράτους και αναπτύχθηκαν μεταξύ 17ου και 19ου αιώνα. Εξετάζονται με κριτικό πρίσμα οι θεωρίες που κυριάρχησαν στη νεότερη πολιτική θεωρία και θεμελίωσαν τον αστικό, φιλελεύθερο κόσμο (του Τόμας Χομπς, του Τζων Λοκ και του Ζαν-Ζακ Ρουσσώ), διερευνάται ο "διάλογος" του Χέγκελ και του Μαρξ για το κράτος και τέλος παρουσιάζονται οι θεωρίες των κλασικών αναρχικών που συγκροτούν μια εικονοκλαστική "θεωρία ενάντια στο κράτος". Για να...
Διαβάστε περισσότερα...

Δαιμονισμένοι και μηδενιστές
Το βιβλίο αυτό πραγματεύεται ένα ζήτημα αρκετά περίπλοκο και πολυσυζητημένο, τον «πολιτικό Ντοστογιέφσκι», εστιάζοντας κυρίως στο έργο του οι "Δαιμονισμένοι". Πραγματολογικά δεδομένα, πρόσωπα και ιστορικά περιστατικά, καθώς και όλες οι υπόγειες επαναστατικές διεργασίες της ρωσικής κοινωνίας που πυροδότησαν τη γραφή του μυθιστορήματος, μαζί με την πυρετική πολιτική διαδρομή του συγγραφέα, εξετάζονται λεπτομερώς ώστε να ξεκαθαριστεί ο χαώδης ντοστογιεφσκικός κόσμος. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΑΤΡΙΚΑ
Ο Δημητράκης Κεχαΐδης ετοίμαζε τα καλά γεράματά μας απ' όταν ακόμα ήμασταν πολύ νέοι - κάπου στο 1966. Κυρίως ενδιαφερόταν πώς θα την βγάζαμε ζεστά στους κρύους χειμώνες - όταν θα περνούσαμε πια τα 60. Τη λύση την είχε: ήταν η Εταιρεία Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων! Η οποία στο σαλόνι της -όπως μας διηγιόταν- διέθετε μια τεράστια σόμπα με ξύλα, όπου πέρα από την γλυκύτατη ζέστη που εξέπεμπε, οι συγγραφείς έψηναν και κάστανα στη λαμαρίνα της και ζέσταιναν ανά διαστήματα και το τσάι τους. Εγώ, λόγω ορεινής καταγωγής, δεν έδινα σημασία στην "γ...
Διαβάστε περισσότερα...