ΠΟΡΕΙΑ

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΩΝ ΠΟΜΑΚΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ
Το βιβλίο αυτό αποτελεί μικρό μέρος μιας μεγάλης προσπάθειας, σχετικά με την αποτύπωση και μελέτη της καθημερινής ζωής των Πομάκων, που κατοικούν σήμερα στην ελληνική Θράκη. Σε μια πρώτη φάση μελετήθηκε το υλικό που είχε αποδελτιωθεί παλαιότερα, κυρίως κατά τη δεκαετία του '60, και συμπεριλαμβανόταν σε ανέκδοτες συλλογές Πανεπιστημίων και ερευνητικών κέντρων, εκτός από τη σχετική συλλογή του Πέτρου Θεοχαρίδη, την πληρέστερη και εκτενέστερη όλων, η οποία πρόσφατα εκδόθηκε εμπλουτισμένη, σε μορφή βιβλίου. Παράλληλα, με βάση αυτό το υλικό, πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΑ
Ποια ήταν η θέση της γυναίκας στην προϊστορική εποχή; Το βιβλίο αυτό, γραμμένο από έναν γλωσσολόγο, μια προϊστοριοδίφη - σπηλαιολόγο, μια ανθρωπολόγο κι έναν ψυχίατρο, παρουσιάζει με τρόπο απλό, αλλά επιστημονικά έγκυρο, αποδείξεις από διάφορους επιστημονικούς κλάδους (την εθνολογία, την μυθολογία, την σπηλαιολογία, την παλαιογλωσσολογία, την παλαιανθρωπολογία, την ψυχολογία), που συγκλίνουν όλες προς το ίδιο συμπέρασμα: στο συντριπτικά μεγαλύτερο διάστημα της ιστορίας του ο άνθρωπος ζούσε σε γυναικοκρατούμενες κοινωνίες, που η διάρκειά το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΥΛΡΙΧ ΦΟΝ ΒΙΛΑΜΟΒΙΤΣ-ΜΕΛΛΕΝΤΟΡΦ
Οι περιηγητικές αφηγήσεις του Βιλαμόβιτς για τα ταξίδια του στην Ελλάδα κατά το διάστημα των ετών 1873 έως 1905 αποτυπώνουν την πολύπλευρη αγάπη του για τον ελληνικό πολιτισμό και τη διαχρονικότητά του. Στις περιηγήσεις του ο ιστορικός της αρχαιότητας και κλασικός φιλόλογος δημιουργεί συγχρόνως μια εικόνα για τις ποικίλες εκφάνσεις του νεότερου ελληνισμού, την οποία διαμορφώνουν τόσο η εξέλιξη της προσωπικότητάς του όσο και τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα. Η αντίληψή του για την Ελλάδα μεταβάλλεται στο βαθμό που αναπτύσσει σφαιρική επαφή με...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΜΑΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Συναγωγή σχεδιασμένη την άνοιξη του 1991, τα Ιστορικά Φροντίσματα ολοκληρώνονται τώρα με έναν τόμο εξολοκλήρου αφιερωμένο στον "ηγέτη της νεοελληνικής λογιοσύνης". Από τον Διαφωτισμό και το κορύφωμα του στον κορυφαίο του Διαφωτισμού. Από την ανάλυση και τη μερική σύνθεση των όρων πού έθρεψαν άτομα και θεσμούς κατά την πορεία προς την εθνική αφύπνιση, στον "εξαίσιο Έλληνα του 1800", εκείνον πού εκφράζει "με τρόπο παραδειγματικό και το τί προσέφερε η εποχή στον διανοούμενον Έλληνα και το τί αντίστοιχα προσέφερε στους Έλληνες ό διανοούμενο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟ ΒΑΓΟΝΙ
Θα πεθάνει ή όχι ο Λασίφ στα σαράντα του χρόνια, όπως προέβλεψε η μάγισσα; Ο Γκάρρικ βιώνει το μαρτύριο του απόλυτου τρόμου, ενώ ο Αντριάν αναχωρεί από το Ντένβερ για να επισκεφτεί τα χαρακώματα του Σομ. Ποιο είναι το μυστικό του; Ο αμαξάς Σεβαλιέ οδεύει για το Μποβέ μ' έναν μυστηριώδη επιβάτη, όμως κάτι θα συμβεί που θ' αλλάξει τη ζωή του. Ο Γουάλας ταξιδεύει στο Λονδίνο για να εκδώσει το βιβλίο του, ωστόσο ακολουθεί μία σειρά από απροσδόκητα γεγονότα. Ένας ανώνυμος ήρωας επαναλαμβάνει το ίδιο δρομολόγιο. Ο Μάρκους Μπλοχ κοιμάται στην αγρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ
Με τον όρο παιδική λογοτεχνία εννοούμε τα αισθητικά αξιόλογα και δικαιωμένα λογοτεχνικά κείμενα ενηλίκων προσώπων που απευθύνονται στο παιδί και μπορούν να του μεταδώσουν την αισθητική τους συγκίνηση, αλλά και μια μόρφωση και γενικότερη παιδεία. Η παιδική λογοτεχνία έχει από τη φύση της και παιδαγωγικό χαρακτήρα, ενώ, όπως συμβαίνει και με τη λογοτεχνία για ενήλικες, τα κριτήρια για την αξία της είναι και αισθητικά. Η αγωγή αξιοποιεί την έμμεση δύναμη υποβολής της λογοτεχνίας, για να επηρεάσει με τη μίμηση των προτύπων το αδιαμόρφωτο παιδί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΩΣ ΓΙΑΤΡΟΣ
Ο Κλίτανδρος θέλει να παντρευτή την Λουκίντα. Μα ο Σγαναρέλλος δεν θέλει να δώση προίκα. Πολλές πτυχές του νεωτέρου θεάτρου βρίσκονται συμπιεσμένες σε αυτήν την μικρή κωμωδία του Γάλλου συγγραφέα, για τον οποίο έχει γραφή πως "συνέλαβε την θεατρική λογοτεχνία από τον θεατρικό ρυθμό". (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου) "Όταν αφήνουμε την φύση να κάνει την δουλειά της, βγαίνει μόνη της σιγά σιγά από την δίνη στην οποία είχε τυλιχτή". (Μολιέρος, Ο κατά φαντασίαν ασθενής) (σκηνή Τρίτη, πράξη Τρίτη)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΡΩΣΣΑΓΓΛΟΓΑΛΛΟΣ
[...] Ο "Ρωσσοαγγλογάλλος", μαζί με τον "Ανώνυμο" του 1789, την "Ελληνική Νομαρχία" (1806) και το φυλλάδιο "Κρίτωνος Στοχασμοί" (1819), έργα, όλα, ανώνυμα, ανήκει στην ομάδα των κειμένων που εκφράζουν τις πλέον ριζοσπαστικές τάσεις του νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ας έχει, όμως, υπόψη του ότι, για τον συγγραφέα του κειμένου, οι ζητήσεις μου δεν εστάθηκαν πολλές και, πάντως, δεν απέδωσαν. Άλλωστε, όπως σημειώνεται περαιτέρω, για όλα αυτά τα μικρά κείμενα ανωνύμων, τα οποία συχνά έχουν πρωτεύουσα σημασία στην ιστορικοφιλολογική έρευνα, το πιο σ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥ
Λοξές ματιές στην ανθρώπινη ζωή, πικρή ειρωνεία, παρωδία της πραγματικότητας, κωμικοτραγικοί ήρωες. Μικρές, ασύμβατες ιστορίες όπου τα γεγονότα επιβεβαιώνουν τις πιο βαθιές μας ψευδαισθήσεις... Το καθετί μεταστρέφεται στο αντίθετό του, το ζωντανό είναι νεκρό, το προσωπικό μετατρέπεται σε απρόσωπο, το φανταστικό και το πραγματικό συνέχονται από έναν ακατάλυτο δεσμό μια επίθεση στον κόσμο της επιφάνειας. Κάθε κατανόηση είναι ανεπαρκής για να εξηγήσει τους κραδασμούς της ψυχής διαυγείς εφιάλτες διεισδύουν στο μυστήριο της συνείδησης. Εικόνε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΠΡΙΓΚΙΤΑ
Οι ουγγαρέζικες στέπες, τα έρημα βοσκοτόπια, τα κόκκινα λιβάδια με τα καλαμπόκια, το μαύρο δάσος είναι τα τοπία του εσωτερικού κόσμου της Μπριγκίτας και του Στέφαν Μουράι που τα διασχίζουν. Η υφή του εδάφους, η βλάστηση, το σφύριγμα του ανέμου, η υγρασία της νύχτας, ο φωτισμός, δηλώνουν πάντα το χρόνο κάθε πράγμα ανήκει στον δικό του χρόνο, όπως στο ρυθμό των παραγράφων της Βίβλου, που σημαίνει ότι κάθε πράγμα, για εκείνον που διαβάζει ή ακούει, πρέπει να έχει τον δικό του χρόνο, να αποτελεί ένα νόμο. Η "Μπριγκίτα" είναι ένα παραμύθι και ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΥΦΛΩΣΟΝ ΚΥΡΙΕ ΤΟΝ ΛΑΟΝ ΣΟΥ
"Κατά το 1820 έτος, πατριαρχεύοντος μεν του Γρηγορίου, διεμηνεύοντος δε του Ιωάννου Καλλιμάχη, ηγεμονεύοντος δε του μεν Μιχαήλ Σούτζου εν Μολδαυΐα, του δε Αλεξάνδρου Σούτζου εν Βλαχία, ο Σιναΐτης Ιλαρίων έδωκε γνώμην να τιμωρηθώσι με θάνατον πέντε έξ σπουδασταί και ηπείλησε να φέρη τον Κοραήν σιδηροδέσμιον". Το σατιρικό αυτό κείμενο του 1820, απόσπασμα από ανέκδοτη επιστολή του Νικολάου Σάββα Πίκκολου, η οποία παρουσιάζεται στις επόμενες σελίδες, αποδίδει καλά, με τον τρόπο του, τις εκρηκτικές εντάσεις και τις ρήξεις που γνώρισε η ελληνική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΑΝΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ 1393-1821
Η ιστορία της Ευρυτανίας δεν γράφτηκε μόνο με το γιαταγάνι και το καριοφίλι του αρματολού. Γράφτηκε επίσης και με του πνεύματος τα εργαλεία: του λογίου το καλάμι, του δασκάλου την πινακίδα, του ζωγράφου το πινέλο, του ξυλογλύπτη το λεπίδι, του κεντητή τη βελόνα, του λιθογλύφου το σμιλάρι. Οι διάφορες μορφές της τέχνης, η ζωγραφική, η ξυλογραφία, η λιθογραφία, η ασημουργία και χρυσοχοΐα, η κεντητική, όλες αυτές οι τέχνες, μαζί με την παιδεία, συγκροτούσαν το πρόσωπο του πολιτισμού στη νεότερη Ευρυτανία. Το πρόσωπο της ιστορίας του τόπου προ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΦΥΓΙΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Το βιβλίο αυτό αναζητά τη λογοτεχνική καταγραφή της εμπειρίας της προσφυγιάς και τα γνωρίσματα του αφηγηματικού προσώπου του Μικρασιάτη πρόσφυγα στο έργο δημιουργών του μεσοπολέμου, εποχή κατά τη οποία διαδραματίζεται η ένταξη των προσφύγων, διαπλεκόμενη με μία πολύπτυχη κρίση της ελληνικής κοινωνίας, απέναντι στην οποία η λογοτεχνία τοποθετείται και παρεμβαίνει. Μέσα από τις εικόνες του πρόσφυγα επιχειρείται να διερευνηθεί - η διαχείριση από την πεζογραφία του προβλήματος επαναπροσδιορισμού του «εθνικού» και της εθνικής ταυτότητας, της επ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΙ ΤΗΣ ΑΜΜΟΥ
. . . Μια φωνή που καλεί τον Πέντρο Μπάλα. Όπως η φωνή του Θεού καλούσε το Ζαχαρένιο, η φωνή του μίσους τον Κουτσό, όπως η φωνή των σερτανέζων καλούσε τον Απαλοχέρη στη συμμορία του Λαμπιάο. Μια φωνή παντοδύναμη, πιο δυνατή από κάθε άλλη, μια φωνή που διασχίζει την πόλη και ανεβαίνει από όλα τα σημεία, μια φωνή που φέρνει μαζί της τη γιορτή, που σταματάει τον χειμώνα και φέρνει την άνοιξη. Φωνή, που καλεί τον Πέντρο Μπάλα και τον παρασέρνει στη μάχη. Φωνή, που βγαίνει από όλους τους πεινασμένους της πόλης, από όλους τους δυστυχισμένους της...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΝΟΤΙΟΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ
[...] Για να κατανοηθούν και να εκτιμηθούν στις πραγματικές τους διαστάσεις τα προβλήματα της πολιτικής πράξης και της πολιτικής ηθικής στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η ανάλυση οφείλει να αναχθεί στις απαρχές της νεωτερικότητας και στις στρεβλώσεις της διαδρομής των νεωτερικών ιδεών κατά τον δέκατο ένατο και τον πρώιμο εικοστό αιώνα. Η μελέτη αυτή αποβλέπει ακριβώς να εικονογραφήσει τους τρόπους της εισαγωγής της νεωτερικότητας στην πολιτική σκέψη των λαών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο συγγραφέας διακατέχεται από ένα παράδοξο συναίσθημα γράφο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΛΕΥΚΑΣ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΦΡΑΓΚΟΥΣ, ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΕΝΕΤΟΥΣ (1204-1797)
Γεννήθηκε στην πόλη της Λευκάδας στις 28 Σεπτεμβρίου 1855. Πατέρας του ήταν ο νομικός Ανδρέας Σπυρίδωνος Βλαντής (1813-1885) και μητέρα του η Αικατερίνη (Νίνα) Φίλιππου Καλκάνη. Η βάφτισή του, με ανάδοχο τον Γεώργιο Φίλιππου Καλκάνη, έγινε στον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο της πόλης, στις 20 Νοεμβρίου 1855, με τα ονόματα Αλέξανδρος-Σπυρίδων. Παππούς του ιστορικού ήταν ο Σπυρίδων-Μάρκος Βλαντής, γιος του καπετάν Ανδρέα, του οποίου ο πατέρας ήταν ο Μάρκος από τη Ζάκυνθο, καπετάνιος βενετικού πλοίου brigantino. Το όνομα της μητέρας του ήταν Μαρία. Γεν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΠΕΡΣΙΚΑ
Η έκδοση ενός εγχειριδίου περσο-ελληνικών διαλόγων αποτέλεσε μέχρι τώρα ζητούμενο στην νεοελληνική γραμματεία. Το παρόν εγχειρίδιο καλύπτει ένα σημαντικό κενό σε ό,τι αφορά την εξοικείωση του ελληνόφωνου κόσμου με την περσική γλώσσα, την γλώσσα ενός πανάρχαιου πολιτισμού ο οποίος άσκησε σημαντική επιρροή στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Το εν λόγω πόνημα αποτελεί την πρώτη συστηματική προσπάθεια καταγραφής στην ελληνική γλώσσα των περσικών διαλόγων και προφορικών στερεότυπων εκφράσεων. Το έργο αναμένεται να αποτελέσει πρακτικό βοήθημα για το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΑ
(. . .) Η προσφορά και η συνολική συμβολή της επτανησιακής λογοτεχνίας στην εξέλιξη της γλώσσας και του πολιτισμού μας έχουν ήδη μελετηθεί και εξακολουθούν να μελετώνται έως σήμερα. Οι Επτανήσιοι λογοτέχνες, από τον Σολωμό ως τον Μαβίλη, δεν πρόσφεραν μόνο σημαντικά και αξεπέραστα έργα, αλλά έδωσαν και το πρότυπο για μια πολιτισμική ανανέωση του τόπου μας, που την συνέχισαν ο Παλαμάς και οι μεταγενέστεροι λόγιοί μας. Γι' αυτό, άλλωστε, και θεωρείται η μόνη λογοτεχνική κίνηση που οι εκπρόσωποί της εμφανίζουν ενότητα αντιλήψεων, με κοινές θε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΕΛΛΗΝΟ-ΠΕΡΣΙΚΟ ΠΕΡΣΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΛΕΞΙΚΟ
Το παρόν λεξικό καλύπτει ένα σημαντικό λεξικογραφικό κενό στην ιστορία της ελληνικής και περσικής γλώσσας, καθώς είναι το πρώτο που κυκλοφορεί στην ιστορία χιλιάδων χρόνων των δύο γλωσσών. Η λεξικογραφική αξία του έργου συνίσταται στην εξοικείωση του ελληνόφωνου και περσόφωνου κόσμου με την περσική και την ελληνική γλώσσα αντίστοιχα, τις γλώσσες δύο πανάρχαιων πολιτισμών, του ελληνικού και του ιρανικού, οι οποίοι άσκησαν σημαντική επιρροή στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Το εν λόγω πόνημα αποτελεί την πρώτη προσπάθεια καταγραφής στην ελληνικ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΑΙΚΕΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΤΕΛΕΤΟΥΡΓΙΕΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΚΑΙ ΤΗ ΒΟΡΕΙΑ ΘΡΑΚΗ
Το υλικό που αποτέλεσε την βάση της παρούσας μελέτης άρχισε να συγκεντρώνεται με αφορμή την παρουσία μου στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του οποίου εκλέχθηκα λέκτορας Λαογραφίας, το 1992. Με την ευκαιρία αυτή μπόρεσα να μελετήσω πληρέστερα την πλούσια και παλαιότατη θρακική λαϊκή λατρευτική παράδοση, μέσα από τις πηγές της, και ταυτοχρόνως να έρθω σε επαφή με τους απογόνους των προσφύγων από την Ανατολική Θράκη και την Ανατολική Ρωμυλία, σχηματίζοντας μια πλήρη, κατά το δυνατόν, εικόνα για την λαϊκή θ...
Διαβάστε περισσότερα...