ΣΤΙΓΜΗ

ΠΛΑΤΩΝΟΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ (ΕΒΔΟΜΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η έβδομη επιστολή συνδέεται, τόσο στενά με την ιστορία της Σικελίας στο 1. ήμισυ του 4. αιώνος, ώστε για την κατανόηση της υποθέσεώς της, του μύθου της, είναι απολύτως αναγκαία μια σύντομη επισκόπηση της σικελικής ιστορίας της περιόδου αυτής. Όταν πρωτοήρθε ο Πλάτων στη Σικελία, το 388, κυβερνήτης του κράτους των Συρακουσών ήταν ο Διονύσιος ο πρεσβύτερος. Ο Διονύσιος, που άρχισε τη σταδιοδρομία του ως απλός αξιωματικός του στρατού των Συρακουσών, κατώρθωσε, με τη στρατιωτική ικανότητα που έδειξε στον Καρχηδονιακό πόλεμο του 410-405 και με ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΙΔΑΣ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΕΧΕΙ ΑΥΤΙΑ ΓΑΙΔΑΡΟΥ
Το κείμενο αυτό, το πρώτο που ο συγγραφέας του δημοσίευσε στην Ελλάδα από τον Απρίλιο του 1967, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε συνέχειες στην εφημερίδα «Αι Κροκεαί», του χωριού Κροκεές, στη Λακωνία, το 1971 και 1972. Ως βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος τον Σεπτέμβριο του 1972, ταυτόχρονα με το Objet sans valeur: Υπήρξε το μόνο πλην της "Λεγεώνας" βιβλίο του Γ.Μ. που δόθηκε στη δημοσιότητα το έτος που γράφτηκε. Είχε διατυπωθεί ως αντίρρηση στα "Δεκαοχτώ Κείμενα". (Λογοτεχνική αντίρρηση, εννοείται.) Ο Μίδας έτυχε πολλών επαίν...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ. . . (ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ PLAMEN)
Στη δεκαετία του 1960, και μέχρι τα γεγονότα του 1968, κυκλοφορούσε στην Τσεχοσλοβακία ένα περιοδικό με τον τίτλο Plamen, που σημαίνει Φλόγα. Συγκέντρωνε ό,τι καλύτερο υπήρχε στη χώρα: λογοτέχνες, φιλοσόφους, κριτικούς, φωτογράφους, σκιτσογράφους, γελοιογράφους κτλ. (...) Το περιοδικό το χαρακτήριζε η τόλμη, η κριτική διάθεση και η καλαισθησία. Μετά το 1968 το Plamen απαγορεύτηκε. Οι αφορισμοί, τα γνωμικά, οι σατιρικές ιστοριούλες και οι γελοιογραφίες που δημοσιεύουμε εδώ είναι απ' αυτό το περιοδικό. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΞΕΡΓΑ
Οι σημειώσεις που έπονται αναφέρονται στην Μυθολογία του Ενός και επρόκειτο να αποτελούν μέρος του έργου κατά μήκος του, στο περιθώριο. Κρατήθηκαν μέχρι [και κυρίως] το 1965, κατά τις δύο απόπειρες συγκροτήσεως του υλικού σε βιβλίο. Όπως εξηγεί ο πρόλογος του έργου στην έκδοσή του από το "Πολύπλανο", τα σχέδια του συγγραφέα δεν ευοδώθηκαν. Ας μου επιτραπεί η διευκρίνιση: Για τους αντίθετους, από ψυχολογική έστω άποψη, λόγους από εκείνους για τους οποίους η προσπάθεια συγγραφής του Μίδα, έξι χρόνια αργότερα, ανεκόπη επίσης. Τα βιβλία έχουν,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝ
Ο Γοργίας είναι ο πιο "μοντέρνος" από τους διαλόγους του Πλάτωνα. Διότι τα δίδυμα προβλήματα τα οποία εκθέτει -το πώς να ελεγχθεί σε μία δημοκρατία η δύναμη της προπαγάνδας και το πώς να καθιερωθούν εκ νέου ηθικοί κανόνες σε έναν κόσμο όπου οι παραδοσιακοί κανόνες έχουν αποσαθρωθεί- αυτά είναι επίσης τα κεντρικά προβλήματα του εικοστού αιώνα. (E. R. Dodds, από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΑΜΦΟΡ: ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Ο Σαμφόρ δεν απευθύνεται ως προσωπικά αμέτοχος συγγραφέας σ΄έναν προσωπικά αμέτοχο αναγνώστη, προκειμένου να το ενημερώσει για τούτο ή εκείνο πολύ περισσότερο από τον ιδεώδη αναγνώστη εύχεται να συναντήσει τον ιδεώδη συνθεατή και συμπαρατηρητή για να σταθεί δίπλα του στη γωνιά ενός σαλονιού και, ανταλλάσσοντας αραιά κα πού μια ματιά ή ένα μειδίαμα μαζί του, να έχει την αίσθηση ότι και οι δυό τους καταγράφουν τα ίδια δρώμενα ή τα ίδια τεκταινόμενα, τα αντιλαμβάνονται ταυτόσημα, τα γενικεύουν προς την ίδια κατεύθυνση. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΡΙΒΑΡΟΛ: ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ
Ο Ριβαρόλ επιμένει ιδιαίτερα στον ζωτικό ρόλο των παθών. Τα πάθη δρουν ως κινητήριες δυνάμεις της ατομικής και συλλογικής ζωής, ενώ το λογικό περιγράφει απλώς τη δράση τους, αν αρκείται στον ρόλο του αναλυτή, ή βρίσκει τα πιο τελεσφόρα μέσα για την επίτευξη των επιθυμιών τους, αν αποφασίζει να συμπράξει μαζί τους, όπως γίνεται κατά κανόνα. Τις έσχατες βεβαιότητες, πού απαιτούνται για τον πρακτικό προσανατολισμό ατόμων και ομάδων, δεν τις δίνει ή λογική, αλλά το αίσθημα, ο έσχατος κριτής και ό άγρυπνος φρουρός των συμφερόντων της ύπαρξης. Γ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΑΡΞ ΚΑΙ Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Η πνευματική σχέση του Marx με την αρχαία Ελλάδα μπορεί να ενταχθεί σ' ένα τριμερές σχήμα, που θα περιλάμβανε μια πλευρά προσανατολισμένη φιλοσοφικά-αισθητικά και σχεδόν ανεπιφύλακτα καταφατική, μια άλλη πλευρά προσανατολισμένη ιστορικά-κοινωνιολογικά, όπου το αρχαιοελληνικό φαινόμενο βλέπεται κριτικά και σχετικοποιείται, και τέλος μια τρίτη πλευρά, όπου η καταφατική και η κριτική-σχετικιστική θεώρηση συμφιλιώνονται στο πλαίσιο μιας ορισμένης φιλοσοφίας της ιστορίας. Οι τρεις αυτές πλευρές συνυπάρχουν, και μάλιστα σε συνειδητή ισορροπία, μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΙΓΕΙΑ
"Μα την ψυχή μου, δεν θυμούμαι πως και πότε πρωτογνώρισα την Λαίδη Λίγεια, μήτε που ακριβώς. Χρόνοι πολλοί έχουν κυλήσει πια, και η μνήμη εξασθένησε από βάσανα πλήθος. Όμως, μπορεί και να 'ναι αδύνατον να ξαναφέρω τα καθέκαστα στον νου μου τώρα, γιατί, αλήθεια, τα χαρίσματα της ακριβής μου, η σπάνια παιδεία, η απαράμιλλη κι όμως γαλήνια καλλονή της, η σαγηνευτική και συναρπαστική ευφράδεια της σιγανής, μελωδικής μιλιάς της, πέρασαν λίγο-λίγο στην καρδιά μου, με βήμα τόσο αθόρυβο και μυστικό, που δεν τα πρόσεξα, μήτε και πρόλαβα να τα γνωρί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΥΒΟΙΚΟΣ Ή ΚΥΝΗΓΟΣ
Ο ΔΙΩΝ ο Κοκκηιανός, κατά τους συγχρόνους του, η Χρυσόστομος, κατά τους μεταγενέστερους, γεννήθηκε περίπου το 40 μ.Χ. στην Προύσα της Βιθυνίας. Ο βίος του είναι γνωστός σε γενικές γραμμές. Από πλούσια οικογένεια και συγγενής του ιστορικού Δίωνος Κασσίου μορφώθηκε καλά. Επιδόθηκε αρχικά στη ρητορική, που έχει τα πρωτεία στην εποχή αυτή της λεγόμενης "δεύτερης σοφιστικής". Όταν αρχίζει να ταξιδεύει στην απέραντη αυτοκρατορία φτάνοντας ως τη Ρώμη, μέσα του συντελείται βαθμιαία μια ουσιαστική μεταβολή και αυτός, ο πρώην αντίπαλος των Στωικών, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΙΑ

ΔΙΧΩΣ ΧΑΡΤΗ
Το ψάρι βγαίνει περίπατο με τον φίλο του το κύμα. Ακολουθούν την καθημερινή τους διαδρομή. Διασχίζουν το πάρκο φτάνουν στη στέρνα με τα χρυσόψαρα με συγκατάβαση τα κοιτούν "άτυχα" σκέφτονται, δεν γνώρισαν ποτέ της ζωής το αλάτι έτσι στου χρυσού τους τον πυρετό παγιδευμένα. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΠΟΡΧΕΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ
Συγκεντρωθήκαμε εδώ για να τιμήσουμε έναν μεγάλο Αργεντινό, που γίνεται σήμερα μέλος του Πανεπιστημίου Κρήτης. Δεν νομίζω πως χρειάζεται να υπενθυμίσω πόσο μεγάλη είναι η χαρά μας που ο Χόρχε Λουΐς Μπόρχες δέχτηκε την πρότασή μας ν' αναγορευτεί επίτιμος διδάκτωρ της Φιλοσοφικής μας Σχολής. Είμαστε περήφανοι που το νέο μέλος του Πανεπιστημίου μας θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους εν ζωή συγγραφείς της εποχής μας. Είμαστε, ακόμη, περήφανοι, γιατί το έργο του Μπόρχες είναι βαθιά γονιμοποιημένο από το ελληνικό πνεύμα και γιατί η έμπνευσή το...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΑΙΝ - ΟΙ ΣΚΕΨΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΑΒΟΛΟΥ (ΔΙΓΛΩΣΣΟ)
Μια σύνθεση σε πεζό λόγο -τουλάχιστον όχι έμμετρη- φαίνεται prima facie ότι χρειάζεται κάποια εξήγηση, κάποια αιτιολόγηση. Γράφτηκε το 1798, κοντά στο Nether Stowey, στην κομητεία Somerset, σ' ένα μέρος (sanctum et amabile nomen! πλούσιο σε φιλίες και αναμνήσεις) όπου ο συγγραφέας είχε εγκατασταθεί για να γειτονεύει μ' έναν αγαπημένο και πολύτιμο φίλο του, τον αξιότιμο T. Poole, και να απολαμβάνει τη συντροφιά του. Το έργο είχε σκεφτεί να το γράψει με τη συνεργασία κάποιου άλλου [του Wordsworth], που το όνομά του, τόσο πολυσέβαστο στις περ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΥΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
Με ντουφεκιές άνθιζε ο τόπος ημέρες των αποδημητικών κι ακόμα να σε φέρουν. Δυο λόγια του αποχωρισμού που τ' ανταλλάξαμε σαν δαχτυλίδια. Μιας πετριάς απόσταση ο ερχομός σου κι όταν φωνάζω τ' όνομά σου κολλάει η ανάσα σε μαλλιά και γένια. Αέρας απ' το φόρεμά σου με φυσάει σαν προσπαθώ να ξεδιπλώσω τον χάρτη της κορμοστασιάς σου. [...] [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΥΓΚΛΙΝΟΝΤΕΣ ΑΝΕΜΟΙ
Ο βασιλιάς της αγοράς πουλάει την έρημο που τόσα χρόνια κόκκο τον κόκκο εθησαύριζεν εντός του. Κόσμος υποκρισίας το βασίλειό του σε αυτό υποκρίνεται καθημερινά και υποκλίνεται. Τη χρυσή του κορώνα αλλάζει με τη σιδερένια του μαύρου χρυσού. Με τα φανταχτερά πετράδια της καρδιάς του θαμπώνει όσους έχουν ανάγκη να θαμπωθούν. Στους υπηκόους του μοιράζει τίτλους για να φαντάζουνε σπουδαίοι και ισότιμα να τους ξεγελά, πρόσωπα αλλάζοντας σαν κλόουν με κόλπα ταχυδακτυλουργικά ώστε φτωχότεροι να μένουν, μα ευχαριστημένοι. Φωνές εντός του τον καλο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕ ΤΟ ΙΔΙΟ ΜΕΤΡΟ

Η ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ
(. . .) Τον βρήκα, όπως και τις άλλες φορές, στο γραφείο του, να κάθεται σ' ένα ψηλό σκαμνί με το κορμί γερμένο στο τραπέζι. Τα πόδια του, κάτω από τη φαρδιά νυχτικιά που φορούσε, κρέμονταν άψυχα, σαν ξύλινα. "Τι κάνεις, Αγέλαε;", ρώτησα πλησιάζοντας. "Μήπως σ' ανησύχησα;" Είχε ακουμπισμένο το κεφάλι του στο δίσκο μιας παλιάς ζυγαριάς με σούστες με το στήθος και το αριστερό χέρι στηριζόταν στο τραπέζι, και με το δεξί ψαχούλευε τα βαρίδια που βρίσκονταν δίπλα. Διάλεξε ένα, το στριφογύρισε στα δάχτυλα και τ' άφησε να πέσει στο δεύτερο δίσκο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΑ ΤΗΝ ΣΕΒΕΣΑΙ ΤΗ ΝΥΧΤΑ
"Η συμπεριφορά είναι ένας καθρέφτης στον οποίο ο καθένας προβάλλει την εικόνα του." (Γκαίτε) "Γιατί καθώς πέφτεις στην άβυσσο, σταματάς μια στιγμή;" (Πόρτσια) "Ένας έξυπνος Δον Κιχώτης περιμένει ούριους άνεμους". (Λέτς) Η τρέλα δεν μπορεί να βρεθεί σε "φυσική κατάσταση". Η τρέλα δεν έχει υπόσταση παρά μόνο εντός της κοινωνίας, δεν υπάρχει εκτός των μορφών αντίληψης που την απομονώνουν και των μορφών απώθησης που την αποκλείουν ή τη συλλαμβάνουν. Φουκώ [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΞΑΚΟΥΣΤΟΣ ΓΚΩΝΤΙΣΑΡ
Τον Νοέμβριο του 1833, ο Μπαλζάκ (Honore de Balzac, 1799-1850) ετοιμάζει την έκδοση του δεύτερου τόμου των Σκηνών της επαρχιακής ζωής. Διαπιστώνοντας ότι η έκταση του βιβλίου ήταν μικρότερη από εκείνη που είχε αρχικά προβλεφθεί, καταπιάνεται με τη συγγραφή του Ξακουστού Γκωντισάρ, που θα ολοκληρώσει σε ελάχιστες μέρες. Την 1η Δεκεμβρίου 1833 γράφει στην Εβελίνα Χάνσκα (γνωστή ως Madame Hanska, μεγάλο ερωτά της ζωής του): "Καταραμένε Γκωντισάρ! Ο τυπογράφος χρησιμοποιεί στοιχεία που συρρικνώνουν το κείμενο και χρειάστηκε, καλή μου, για να σ...
Διαβάστε περισσότερα...