ΣΤΙΓΜΗ

ΟΜΗΡΟΣ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ - ΡΑΨΩΔΙΑ Ι
Το Αρχαϊκό Έπος φαίνεται να αγαπά τη διακριτική συμμετρία - τούτο ισχύει κατ' εξοχήν για την Οδύσσεια. Όσο κι αν η διαίρεσή της σε είκοσι τέσσερεις ραψωδίες δεν ανήκει στην προαίρεση του ποιητή (την επέβαλαν, με τα δικά τους μέτρα αφηγηματικής οικονομίας, οι αλεξανδρινοί Γραμματικοί), ευδιάκριτα είναι τα αφηγηματικά κεφάλαια, που με τη θεματική τους συνοχή συγκροτούν τα δύο μεγάλα μέρη του έπους, μοιρασμένα ανά δώδεκα ραψωδίες. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΡΚΟΣ ΑΥΡΗΛΙΟΣ: ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΑ «ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ»
Η γοητεία αυτών των στοχασμών έγκειται στην ειλικρίνεια του συγγραφέα: σπάνια συναντάμε βιβλίο με τόση εσωτερική διαύγεια, τόσο απροσποίητο, τόσο αληθινό. Ο Μάρκος Αυρήλιος επιλέγει τη συνομιλία με τον εαυτό του για να εισχωρήσει στο εσωτερικό της ψυχής του και να ξεκαθαρίσει τον χαρακτήρα του, τις θυμικές καταστάσεις του και τα αίτιά τους, τις σχέσεις του με τον κόσμο και τους συνανθρώπους, τα ιδεώδη του - να αποσαφηνίσει το "νόημα" της ζωής του και να οδηγήσει έτσι την ψυχή του σε εκείνη την απέραντη γαλήνη που τίποτα στον κόσμο δεν θα μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΚΛΟΣ: Η ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ - ΟΙ ΥΜΝΟΙ
Εισαγωγή του Παύλου Καλλιγά ΠΡΟΚΛΟΥ: Η ΙΕΡΑΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ Σημειώσεις ΠΡΟΚΛΟΥ: ΟΙ ΥΜΝΟΙ Αντί πρόλογου Ι. Εις Ήλιον ΙΙ. Εις Αφροδίτην ΙΙΙ. Εις Μούσας IV. Ύμνος κοινός εις Θεούς V. Εις Λυκίην Αφροδίτην VI. Ύμνος κοινός Εκάτης και Ιανού VII. Εις Αθηνάν πολυμήτιν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΑΡΧΕΙ ΖΩΗ ΜΕΤΑ ΤΑ ΑΦΕΝΤΙΚΑ;
Τα προλογικά σημειώματα, όπως αυτό, είναι αντιπαθητικά κατά τούτο: Ενώ συντάσσονται μετά τη συγγραφή όλων των περιεχομένων, δημοσιεύονται στις πρώτες σελίδες της έκδοσης. Όπως συμβαίνει στα δημόσια θεάματα δηλαδή, που ξεκινούν τις παραστάσεις τους αφού προσέλθουν καθυστερημένες οι αρχές και καταλάβουν τις περίοπτες θέσεις. Και για να αποσπάσουν (οι πρόλογοι) την αναγκαία, τη στοιχειώδη συμπάθεια του αναγνωστικού κοινού, τους αναθέτουμε χρέη θυρωρού, κηπουρού ή καθαρίστριας. Σημειώνουμε εδώ λοιπόν, ότι τα γραπτά που ακολουθούν προέρχονται ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ. . . (ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ PLAMEN)
Στη δεκαετία του 1960, και μέχρι τα γεγονότα του 1968, κυκλοφορούσε στην Τσεχοσλοβακία ένα περιοδικό με τον τίτλο Plamen, που σημαίνει Φλόγα. Συγκέντρωνε ό,τι καλύτερο υπήρχε στη χώρα: λογοτέχνες, φιλοσόφους, κριτικούς, φωτογράφους, σκιτσογράφους, γελοιογράφους κτλ. (...) Το περιοδικό το χαρακτήριζε η τόλμη, η κριτική διάθεση και η καλαισθησία. Μετά το 1968 το Plamen απαγορεύτηκε. Οι αφορισμοί, τα γνωμικά, οι σατιρικές ιστοριούλες και οι γελοιογραφίες που δημοσιεύουμε εδώ είναι απ' αυτό το περιοδικό. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΕΡΕΝΤΙΟΥ: Ο ΕΥΝΟΥΧΟΣ
(...) Ο τίτλος της κωμωδίας του Τερεντίου κάνει λόγο μόνο για έναν ευνούχο, ενώ όπως αποδεικνύεται κατά τη διάρκεια του έργου, οι ευνούχοι είναι δύο: ο αληθινός ευνούχος Δώρος και ο ψεύτικος ευνούχος Χαιρέας, σε ποιόν από τους δύο αναφέρεται ο τίτλος; Αν και το κόλπο της μεταμφίεσης του Χαιρέα σε ευνούχο, δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς την ύπαρξη του Δώρου, ο αληθινός ευνούχος δεν αποτελεί παρά την αφετηρία, από την οποία ξεκινούν τα κωμικά επεισόδια του έργου, που κορυφώνονται στο περιπετειώδες δείπνο του στρατιώτη Θράσωνα. Καλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΩΦΙΛΗ
Η παρούσα τρίτη βελτιωμένη έκδοση της Ερωφίλης θεραπεύει τις ελλείψεις των εκδόσεων Σάθα και Ξανθουδίδη και αποκαθιστά μεγάλο αριθμό χωρίων που είχαν μείνει με νοηματικά σφάλματα και με φθορές γλώσσας και στιχουργίας. Η νέα επεξεργασία βασίστηκε στο άγνωστο προηγουμένως χειρόγραφο του Birmimgham, αλλά και στα βενετικά έντυπα του Γρανεδίγου και του Κιγάλα, και επίσης στα χειρόγραφα Αθηνών και Μονάχου. Δίνεται έτσι ένα εγκυρότερο κείμενο, πλησιέστερο στη γραφή του Γεωργίου Χορτάτση. Στην εισαγωγή εξετάζονται τα προβλήματα του ποιητή και της ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
(...) Στο πλαίσιο του ιστορικού προβληματισμού της εποχής του, ο Παρμενίδης πρώτος αμφισβήτησε σοβαρά την αξιοπιστία των αισθήσεων και αναζήτησε την ουσία πέρα από τα συνεχώς μεταβαλλόμενα φαινόμενα, την οποία επιχείρησε να προσδιορίσει, επικαλούμενος ορισμένες λογικές αναγκαιότητες. Για τους παλαιότερους δάσκαλους της Ιωνίας αρκούσε η περιγραφή του κόσμου, όπως αυτή φαίνεται ή όπως αυτός γενικότερα προσφέρεται στην ανθρώπινη εμπειρία. (...) Κρινόμενος από την προοπτική του ιστορικού προβληματισμού της εποχής του, ο Παρμενίδης φαίνεται θεμ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗΝ ΤΕΤΡΑΓΩΝΗ ΝΥΧΤΑ ΤΗΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ
Αναρωτιόμουν γιατί έχουν γραφτεί τόσο λίγα πράγματα για την ποίηση της Κικής Δημουλά. Οι περισσότεροι (κι εγώ μαζί τους), παρ' όλο τον θαυμασμό μας, έχουμε περιοριστεί σε επιφωνήματα. Χρειάστηκα αρκετό χρόνο για να καταλάβω το λόγο. Είναι δύσκολο να γράψεις γαι την ποίηση της Κικής Δημουλά, διότι είναι ποίηση "άνευ αντικειμένου". Κυριολεκτώ. Η ποίηση της Κικής Δημουλά είναι άνευ αντικειμένου, αφού "αντικείμενό" της είναι το "μηδέν". Για να είμαι περισσότερο σαφής: όχι ακριβώς το μηδέν (τί να γράψει κανείς γι' αυτό) όσο η παρουσία του στη ζ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΡΗΝΤΡΙΧ ΣΙΛΛΕΡ
Ο Σίλλερ (από κοινού με τον Γκαίτε ο κορυφαίος κλασικός της γερμανικής λογοτεχνίας) είναι ο κατ' εξοχήν τύπος του ποιητή και στοχαστή. Η φιλοσοφία του συνιστά κυρίως μετεξέλιξη, συμπλήρωση αλλά και αναθεώρηση του Καντ. Οι σημαντικότερες συμβολές του έγκεινται στην ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία της ιστορίας και του πολιτισμού, την ηθική, την αισθητική και την ποιητική. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της σκέψης του είναι η διαλεκτική, η δραματική δυναμική των στοχασμών και η σύνθεση. Ως έργο και αποστολή του ανθρώπου προβάλλεται η ενότητα και η ολότ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΚΟΛ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ 1920-1950
"Πέρασα μπροστά από τόσες πόρτες μέσα στο διάδρομο των χαμένων φόβων και των φυλακισμένων ονείρων άκουσα πίσω απ' τις πόρτες δέντρα που τα βασάνιζαν και ποταμούς που προσπαθούσαν να τους δαμάσουν Πέρασα μπροστά απ' τη χρυσή πόρτα της γνώσης μπροστά από πόρτες που έκαιγαν και δεν ανοίγαν μπροστά από πόρτες που κουράστηκαν να μένουν πολύ καιρό κλειστές κι από άλλες σαν καθρέφτες απ' όπου περνούσαν μόνο οι άγγελοι Υπάρχει όμως μια πόρτα απλή, δίχως σύρτη ούτε μάνταλο στο βάθος του διαδρόμου, απέναντι απ' το ρολόι η πόρτα που οδηγεί πέρα από...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΜΗΡΟΣ: ΟΔΥΣΣΕΙΑ - ΡΑΨΩΔΙΑ Θ
Αν επιτρέπεται να ονομάσω με δικό μου όνομα την όγδοη ραψωδία, θα την έλεγα: το πιο ευτυχισμένο ποίημα. Ευτυχία που γυρίζει στον άξονα της μουσικής ποίησης του Δημοδόκου. Παρά ταύτα η ακροαματική και θεαματική συγκίνηση του Οδυσσέα μπροστά στα τρία τραγούδια του φημισμένου αοιδού μοιράζεται: αγαλιά και απολαμβάνει, όταν χορός και τραγούδι δεν τον αφορούν προσωπικώς θρηνεί, διακριτικά αλλά σπαρακτικά, όποτε το τραγούδι του θυμίζει τη δική του, ξεχασμένη και χαμένη δόξα - κάθε φορά δηλαδή που η ποίηση ερεθίζει την πληγωμένη μνήμη του. Ωστόσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΔΕΛΦΟΙ
Οι Αδελφοί (πρώτη παράσταση 160 π.Χ.) δεν είναι η πιο αστεία κωμωδία του μορφωμένου απελεύθερου Τερεντίου, ούτε μπορεί να συναγωνιστεί σε κέφι τις φαρσοκωμωδίες του Πλαύτου, λατίνου κωμωδιογράφου που καταγόταν από τη Σάρσινα της Ομβρικής και διασκέδαζε το ρωμαϊκό κοινό στο δεύτερο μισό του τρίτου και στις αρχές του δεύτερου προχριστιανικού αιώνα. Η κωμωδία αυτή αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του λατινικού γραμματειακού είδους, που συμβατικά αποκαλείται fibula palliate δηλ. "λατινική κωμωδία αλά ελληνικά" (από το pallium - ελληνικός χιτώνας...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΙΣΧΥΛΟΥ ΑΓΑΜΕΜΝΩΝ
Ασχολούμενος με τα "Ιατρικά του Αισχύλου" αναγκαζόμουν, για τον υπομνηματισμό των ιατρικών αναφορών, όπου αυτές απαντούν στις τραγωδίες του ποιητή, να μεταφράζω ο ίδιος, για ακριβέστερη απόδοση, τα αντίστοιχα χωρία. Ο Αγαμέμνων όπως και οι Επτά επί Θήβας είναι έργα πλούσια σε ιατρικές αναφορές, οι οποίες μένουν ασχολίαστες από τους φιλολόγους. Η ασχολία μου αυτή υπήρξε και η αφορμή για τη μετάφραση ολόκληρης της τραγωδίας του Αγαμέμνονος, αφού συζητώντας με τον εκδότη Αιμίλιο Καλιακάτσο για τις συγγραφικές μου δραστηριότητες στην Αρχαία Ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
Η "Στιγμή" παρουσιάζει, για το ευρύτερο αναγνωστικό και επιστημονικό κοινό, το βιβλίο του Στυλιανού Αλεξίου "Ελληνική Λογοτεχνία", εξέταση της ελληνόγλωσσης παραγωγής σχεδόν τριάντα αιώνων, από τον Όμηρο έως τα μέσα του 20ου αιώνα. Η μελέτη διαρθρώνεται στα μέρη: Α΄. "Η Ελληνική Αρχαιότητα", επική, λυρική και χορική ποίηση, φιλοσοφία, θέατρο, ιστορία, ελληνιστικοί και ρωμαϊκοί χρόνοι, μυθιστόρημα και επίγραμμα. Β΄. "Χριστιανικοί χρόνοι - Βυζάντιον", Παλαιά και Καινή Διαθήκη, εκκλησιαστικοί συγγραφείς, υμνογραφία, λογία, δημώδης και ηρωική...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΝΕΤΑ
Η "Στιγμή" επανεκδίδει με βελτιώσεις την επιλογή Σονέτων του Σαίξπηρ σε μετάφραση του Στυλιανού Αλεξίου, την οποία είχε κυκλοφορήσει για πρώτη φορά στα 1989. Στην εισαγωγή ο μεταφραστής παρουσιάζει τα Σονέτα, γραμμένα στα τέλη του 16ου αιώνα και αφιερωμένα αλλά σε έναν νέο ευγενή και αλλά σε μια μελαχρινή κοπέλα, την Dark Lady. Εξετάζεται με συντομία η ποιητική των Σονέτων, η σχέση με την εποχή τους, και κάποια αναλογία (μέσω της ιταλικής λυρικής ποίησης) προς την κρητική λογοτεχνία. Τα Σονέτα περιέχουν μια θεωρία για την ποίηση: σύλληψη τ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΛΑΤΩΝΟΣ: ΜΕΝΩΝ
Ο Μένων είναι ένας διάλογος που κατέχει θέση-κλειδί μέσα στο σύνολο του πλατωνικού έργου. Βρίσκεται στο όριο της μετάβασης από την πρώιμη, καθαρώς "σωκρατική" φάση του συγγραφέα, προς τη μεσαία, πιο "ώριμη" περίοδό του, κατά την οποία εκείνος εμφανίζεται να εγκαταλείπει τους περιορισμούς της καθαρά ελεγκτικής μεθοδολογίας, την οποία εφάρμοζε στις συζητήσεις του ο Σωκράτης, και να ξανοίγεται προς τη διατύπωση των δικών του, πρωτότυπων και επαναστατικών θεωριών, οι οποίες έκτοτε θεωρούνται ότι συγκροτούν τον πυρήνα αυτού που αναγνωρίζεται ευ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΩΒΕΝΑΡΓΚ: REFLEXIONS ET MAXIMES
"Τι θαύμα έγινε και μπόρεσες σε ηλικία, μόλις 25 χρονών να είσαι αληθινός φιλόσοφος και ρήτορας χωρίς βοήθεια άλλη έξω από μερικά βιβλία; Πώς μπόρεσες κι ανέβηκες τόσο ψηλά στον αιώνα των τόσων μικροτήτων; Και πώς πίσω από την απλότητα ενός δειλού παιδιού κρυβόταν αυτό το βάθος κι αυτή η δύναμη της ευφυΐας; Θα νιώθω πικρά για πάντα πάνω μου την τιμή της φιλίας σου". Ο Βολταίρος για τον Βωβενάργκ (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΡΗΤΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ
Η αποκρυστάλλωση σωστών απόψεων για το χαρακτήρα και τη σημασία της κρητικής λογοτεχνίας είναι ένα από τα αιτήματα όχι μόνο της φιλολογικής επιστήμης, άλλα γενικότερα της πνευματικής ζωής στην Ελλάδα. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σωστή ιστορική τοποθέτηση του φαινομένου, αυτή όμως, όπως πολλοί παρατήρησαν, δεν κατορθώθηκε ακόμη. Η παρακάτω εργασία μπορεί να θεωρηθεί ως μια συμβολή στην προσπάθεια αυτή. (...) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ
Ο Λίχτενμπεργκ σκάβει πιο βαθιά από κάθε άλλον αλλά δεν ξανανεβαίνει στην επιφάνεια. Μας μιλάει κάτω από τη γη. Τον ακούει μόνο εκείνος που κι ο ίδιος σκάβει βαθιά. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...