ΣΤΙΓΜΗ

Αντόνιο Πορτσία: Επιλογή από τις Voces
"Οι αφορισμοί διατρέχουν τον κίνδυνο να εκληφθούν ως απλές λεκτικές εξισώσεις. Μας βάζουν στον πειρασμό να τους θεωρήσουμε έργο της τύχης ή έργο συνδυαστικής δεξιοτεχνίας. Αυτό όμως δεν ισχύει στην περίπτωση του Νοβάλις, του Λαροσφουκώ ή του Αντόνιο Πόρτσια. Στους δικούς τους αφορισμούς ο αναγνώστης αισθάνεται την άμεση παρουσία του ανθρώπου και του πεπρωμένου του. Οι αφορισμοί που περιέχονται στις «Φωνές» οδηγούν πολύ πιο πέρα από το γραπτό κείμενό τους. Δεν είναι μια κατάληξη αλλά μια απαρχή. Δεν επιδιώκουν να δημιουργήσουν εντύπωση. Μπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΑ ΨΑΡΙΑ
Το σημερινό -εξαιρετικά προοδευτικό- άρθρο μας, το αφιερώνουμε στις δυστυχείς παραθερίστριες, που έχουν το συνήθειο να κάθονται από τη μια άκρη του καλαμιού, ενώ από την άλλη βρίσκεται η πετονιά και το σκουλήκι... προσφέρουμε (σημειωτέον, δωρεάν!) μια πλήρη πραγματεία με συμβουλές προς τους ψαράδες. Για να προσδώσουμε στην εργασία μας μεγαλύτερη σοβαρότητα κι επιστημονικότητα, την κατανέμουμε βαθυστόχαστα σε παραγράφους και σημεία. 1. Το ψάρεμα διεξάγεται στους ωκεανούς, τις θάλασσες, τις λίμνες, τα ποτάμια, τα φράγματα, όσον αφορά δε στα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΓΕΛΑΔΕΣ
"ΟΙ ΑΓΕΛΑΔΕΣ": Καθόμαστε σ' ένα υπαίθριο καφενείο: πέντ' έξι καρέκλες αραδιασμένες στην όχθη ενός μικρού ποταμιού και πιο πέρα, κάτω από ένα πλατάνι, μια παράγκα πνιγμένη στις περικοκλάδες, με την επιγραφή "Η μορφωμένη Αράχνη". Πίνομε το ούζο μας βλέποντας τις πέστροφες να πηδάνε κάθε τόσο δυό-δυό έξω απ' το νερό, που αφρίζει σαν άσπρο στεφάνι γύρω στ' αστραφτερά τους κεφάλια. Αμίλητοι χαιρόμαστε τη γαλήνια ομορφιά του τοπίου. [...] (Από την έκδοση)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΦΙΛΟΞΕΝΟΣ ΚΑΡΔΙΝΑΛΙΟΣ
Ακούστηκε πάλι το κελάϊδισμα. Αλλά αυτή τη φορά, σαν να 'βγαινε πνιχτό - μέγας είσαι Κύριε! - μέσα απ' το μαξιλάρι μου. Ανασηκώθηκα στο κρεβάτι (ένα παλιοκρέβατο της κακιάς ώρας που, και στο παραμικρό μου κούνημα, μόλις πήγαινα ν' αλλάξω θέση, ο βουλιαγμένος σωμιές του έτριζε απαίσια και τα ξεχαρβαλωμένα του πόμολα χτυπούσαν στις μακριές τους βίδες) το κελάϊδισμα έπαψε μεμιάς. Έμεινα για λίγο ολότελα ακίνητος, κρατώντας την ανάσα μου, κι αναποφάσιστος αν έπρεπε να ξανασηκωθώ, αφουγκραζόμουν, παρατηρώντας τα δύο μπροστινά πόμολα. (. . .) (...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΑΛΑΙΣΙΑΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ
Είμαι το σκοτεινό αυλάκι που η βάρκα σου χαράζει στο νερό Είμαι η υπάκουη σκιά που η φοινικιά σου ρίχνει στη ρίζα της Είμαι η μικρή κραυγή της πέρδικας που τη βρήκαν τα βόλια σου [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΝΕΙΡΟΧΛΟΗ (ΔΙΓΛΩΣΣΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Η γαρουφαλλιά σάρκα σας Ακόμα τρέφει νηστικά πουλιά Και γι' αυτό καίει φωτιά Τραγουδήστε σιγά-σιγά εσείς γέροι Στο μεταμορφωμένο άνεμο Κι άστε τον ήλιο να θρυμματιστεί Ανάμεσα στα δάχτυλα Ο γαλάζιος φτερωτός ύπνος Έχει νεκρικά δόντια Και τη φωνή του ασβέστη [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΕΙΣ ΔΕΚΑΡΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΑ
Τα κεριά μισολιωμένα κάπνιζαν στα γυάλινα καντηλέρια. Τα τασάκια είχαν ξεχειλίσει από τ' αποτσίγαρα. Εδώ και πολλή ώρα είχαν σημάνει μεσάνυχτα. Η συζήτηση γύρω από το ποιό επάγγελμα, από εκείνα που όλοι μας είμαστε καταδικασμένοι να ασκούμε σ' αυτή την πρόσκαιρη και μάταιη ζωή, ήταν το ευγενέστερο, είχε διαγράψει τη θριαμβευτική καμπύλη της και άρχισε να εκφυλίζεται. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΟΣΗ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η παρούσα εισαγωγή είναι το τελικό προϊόν σαραντάχρονης σπουδής των πνευματικών κυρίως επιτευγμάτων του πρώιμου Ελληνισμού, στο πλαίσιο της δραστηριότητάς μου ως ερευνητή υποτρόφου του γερμανικού Ιδρύματος Humboldt, συντάκτη του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών (Λεξικόν της Προσωκρατικής Φιλοσοφίας και περιοδικό Φιλοσοφία), μέλους του Κέντρου Φιλοσοφικών Ερευνών (διδασκαλία και συνεργασία στο περιοδικό "Δευκαλίων"), συντάκτη και συμβούλου στην Εκδοτική Αθηνών (υπεύθυνου για θέματα αρχαίας ελληνικής Μυθολογίας, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΠΠΙΑΣ ΕΛΑΤΤΩΝ
Ο Ελάσσων Ιππίας είναι ένας παράδοξος και ως έναν βαθμό αινιγματικός πλατωνικός διάλογος, κυρίως λόγω του ρόλου που παίζει σ' αυτόν ο Σωκράτης, ο οποίος καθαρώς φορμαλιστικά υποστηρίζει απόψεις που προφανώς συγκρούονται με το κοινό αίσθημα, όπως λ.χ. ότι ο αληθής και ο ψευδής άνθρωπος ταυτίζονται ή ότι όποιος εκούσια διαπράττει κάποιο σφάλμα είναι καλύτερος από αυτόν που λαθεύει άθελά του και τις υποστηρίζει με διαλεκτική δεινότητα που εξουθενώνει τον αρχικά γεμάτον αυτοπεποίθηση σοφιστή, μεταβάλλοντας την αναμέτρησή τους σ' ένα παιγνίδι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΜΕΝΟΙΚΕΑ - ΚΥΡΙΑΙ ΔΟΞΑΙ - ΕΠΙΚΟΥΡΟΥ ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΙΣ
Το μοναδικό αυθεντικό αγαθό, μας λέει ο Επίκουρος, είναι η απόλαυση, η ηδονή. Ωστόσο, για να την εξασφαλίσουμε στον εαυτό μας αδιατάρακτα, πρέπει να στραφούμε σε μορφές απόλαυσης που θα ελέγχονται και δεν θα συνεπάγονται δυσάρεστα επακόλουθα. Ας αποφεύγουμε λοιπόν ό,τι θα μπορούσε να μας κάνει να πονέσουμε ή να μας αναστατώσει ψυχικά και ας αρκεστούμε στη ζεστασιά ενός μικρού φιλικού κύκλου, όπου τρώγοντας λίγο τυρί και πίνοντας λίγο κρασί θα απολαμβάνουμε την εκλεκτή συναναστροφή: είναι ό,τι καλύτερο θα είχαμε να κάνουμε για την ευτυχία μ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΥΣΙΑΣ: ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΕΡΑΤΟΣΘΕΝΟΥΣ ΦΟΝΟΥ ΑΠΟΛΟΓΙΑ - ΠΡΟΣ ΣΙΜΩΝΑ
ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΙΧΕΙΑΣ πού εκτυλίσσεται μέσα στο σπίτι του ανύποπτου συζύγου και καταλήγει σε φόνο μια βεντέτα πού ξεκινά με αφορμή έναν εκδιδόμενο νεαρό και καταλήγει σε τραυματισμό. Οι δύο δικανικοί λόγοι πού φιλοξενούνται εδώ μας προσφέρουν τη δυνατότητα να δούμε μέσα από την κλειδαρότρυπα κάποιες ενδιαφέρουσες όψεις της ιδιωτικής ζωής στην κλασική Αθήνα, καθώς και να εκτιμήσουμε την απαράμιλλη τέχνη του Λυσία στην παρουσίαση του ψεύδους με τέτοια ζωντάνια και φυσικότητα, ώστε να μοιάζει με αλήθεια. Οι υποθέσεις αυτές εμπίπτουν μάλλον στ...
Διαβάστε περισσότερα...

Πλουτάρχου περί ευθυμίας
Η πραγματεία "Περί ευθυμίας" του Πλουτάρχου, ένα από τα ογδόντα και πλέον κείμενα που συγκροτούν τη συλλογή των "Ηθικών" του, ανήκει στο γραμματειακό είδος της διατριβής. Είδος που είχε μεγάλη διάδοση στον ελληνορωμαϊκό κόσμο, από τα Αλεξανδρινά χρόνια και ύστερα. Οι «διατριβές» -κείμενα εκλαϊκευμένης ηθικής θεωρίας- συντάσσονταν με τους ιδικούς τους υφολογικούς κανόνες, εντάσσονταν στο κυρίαρχο την εποχή εκείνη κλίμα συγκρητισμού κυνικών, στωικών και επικούρειων διδασκαλιών, και απευθύνονταν, με πρακτικούς στόχους, στο πλατύ κοινό. Την πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ

ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΑΣΚΑΡΑΤΟΣ: ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ
«Η τσουχτερή σάτιρα, ο καυτερός σαρκασμός, με τ' ολόδροσο χιούμορ, το ξεχωριστό γνώρισμα του Λασκαράτου, ανακατωμένα όλ' αυτά με μια βαθιά παρατηρητικότητα στα διάφορα παράξενα, και κάποτε και ανήθικα, της γύρω του κοινωνικής ζωής, στολίζουν τους "Στοχασμούς" αυτούς, που μερικοί έχουν μια συντομία και μια δύναμη που σου παρουσιάζονται σαν αρχαία επιγράμματα σε πρόζα». (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ
Στα 1833-1834 ΓΡΑΦΕΤΑΙ ο «Κρητικός», σε ομοιοκατάληκτα δίστιχα, κατά την παράδοση του "Ερωτοκρίτου". Ο Σολωμός είχε παρακολουθήσει την εξέλιξη της Επανάστασης στη Μεγαλόνησο. Το καλοκαίρι του 1823 οι Τούρκοι, στην προσπάθειά τους να καταστείλουν την εξέγερση, προχώρησαν από την Αγία Βαρβάρα στη Μεσαρά και χτύπησαν ανεπιτυχώς το λεγόμενο «Σπήλαιο του Λαβυρίνθου», όπου είχε καταφύγει πλήθος Χριστιανών. Τον Μάρτιο του επομένου έτους εισέβαλαν και στα Σφακιά. Οι Κρητικοί, κυρίως άμαχοι, αλλά και αγωνιστές, άρχισαν να φεύγουν από τη δυτική Κρήτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΡΛ ΚΡΑΟΥΣ: ΑΦΟΡΙΣΜΟΙ
Η επίδραση του Karl Kraus στον πολιτισμό της Ευρώπης κατά τον 20ο αιώνα υπήρξε βαθειά και πολύπλευρη. Ο Arnold Schoenberg του έγραψε κάποτε ότι έμαθε απ' αυτόν περισσότερα από όσα θα έπρεπε να μάθει κάποιος που επιθυμεί να παραμείνει ανεξάρτητος. Ο Bertolt Brecht τον θεωρούσε ως τον πρώτο συγγραφέα της σύγχρονης εποχής, και ο Ludwig Wittgenstein αναφερόταν με θαυμασμό στους Αφορισμούς του. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η ανελέητη σάτιρά του αποτελεί το λογοτεχνικό ανάλογο τόσο της διαψευσιμότητας του Karl Popper όσο και του επιστημολογικού α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ 1645-1669
Ύστερα από τις εκδόσεις του Ροδολίνου, της Ερωφίλης και των Ιντερμεδίων της, καθώς και του Ζήνωνος, η "Στιγμή" προσφέρει τώρα στους μελετητές και φίλους της Κρητικής Λογοτεχνίας και στο ευρύτερο κοινό άλλο ένα σημαντικό έργο, τον Κρητικό Πόλεμο του Ρεθεμνιώτη Μαρίνου Τζάνε Μπουνιαλή: Διήγησις δια στίχων του δεινού πολέμου του εν τη νήσω Κρήτης γενομένου. Έτσι αρχίζει ο διεξοδικός τίτλος της πρώτης βενετικής έκδοσης, του 1681. Στο μακρότατο αλλά οργανικά διαρθρωμένο ποίημά του ο Τζάνες αφηγείται την απόβαση των Τούρκων στην Κρήτη, την κατάλ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΤΑΞΙΔΙΩΤΗΣ
Ο νέος που σκότωσε τον Γίγαντα κι εξαφανίστηκε ύστερα, δίχως ποτέ κανένας να μάθει γι' αυτόν, δεν ήταν όπως διέδωσε η φήμη κι όπως θα λέει αύριο η παράδοση καταγωγής αριστοκρατικής. Ήταν ένας άνθρωπος του λαού, που τον περίμενε ένα απίστευτο τέλος κάποιος με πράσινη στρατιωτική ζακέτα χωρίς κουμπιά και κίτρινο φανελένιο παντελόνι. Ο άνθρωπος αυτός, παρ' όλες τις συμβουλές και τις παροτρύνσεις μας, δεν μας άκουσε. Έκανε λοιπόν, όπως πάντα, του κεφαλιού του. Και τον σκότωσε. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ
«ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» (διαφορετικοί τίτλοι «Μισολόγγι» και «Χρέος») αρχίζουν να γράφονται μετά την έξοδο του Μεσολογγιού (1826). Το λεγόμενο από τον καιρό του Πολυλά «Α' σχεδίασμα» έχει αναμφισβήτητα συλληφθεί σαν ένα σύντομο λυρικό ποίημα σε οκτάστιχες στροφές εξασυλλάβων με αμφιβραχικό ρυθμό. Ότι το σχεδίασμα αυτό γραφόταν ειδικά για να ενταχθεί στη «Γυναίκα της Ζάκυθος» και ότι πρέπει να εκδίδεται μαζί μ' αυτήν, δεν φαίνεται σωστό. [...] Οι «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» με αρχικό τίτλο «Μεσολόγγι» ή «Ποίημα του Καθήκοντος», γράφονταν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΚΑΙΤΕ: ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟ ΤΑ MAXIMEN UND REFLEXIONEN
Στα αποφθέγματα και τους αφορισμούς αυτούς, για τους οποίους ο Hugo von Hofmannsthal έγραψε πως ακτινοβολούν περισσότερη σοφία και διδαχή απ' όσην, ίσως, όλα μαζί τα γερμανικά πανεπιστήμια, ο Γκαίτε καταθέτει ό,τι το διεισδυτικό πνεύμα και η καλλιτεχνική ευαισθησία του αποθησαύρισαν στη διάρκεια μιας μακράς και συνειδητά βιωμένης ζωής. Με συνεκτικό κέντρο την προσωπικότητα του ποιητή εξακτινώνονται αφορισμοί εξαιρετικής πυκνότητας και σαφήνειας για όλες σχεδόν τις θεματικές σφαίρες της ζωής και του πνεύματος: για τον Θεό και τη φύση, την ι...
Διαβάστε περισσότερα...