ΥΨΙΛΟΝ / ΒΙΒΛΙΑ

Ο ΑΚΑΤΟΝΟΜΑΣΤΟΣ
Όπως ο Δάντης πορεύεται από κύκλο σε κύκλο για να φτάσει στην Κόλαση ή στον Παράδεισό του, έτσι και ο Σάμιουελ Μπέκετ τοποθετεί, καθέναν σε πολύ διακριτό κύκλο, τους τρεις κεντρικούς ήρωες των μυθιστορημάτων της τριλογίας του ("Μολλόυ", "Ο Μαλόν πεθαίνει" και "Ο ακατονόμαστος"), προκειμένου να φτάσουν, ίσως, στην ανυπαρξία την οποία επιζητούν. Από το ένα μυθιστόρημα στο άλλο, αυτός ο κύκλος όλο και στενεύει. Ο κύκλος με τον οποίο έχουμε να κάνουμε στον "Ακατονόμαστο" περιορίζεται σε ένα σημείο: τη μαύρη τρύπα στο κέντρο ενός γαλαξία, εκεί ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΑΡΑΘΥΡΟ ΣΤΟ ΧΑΟΣ
Ο Καστοριάδης είχε θέσει με ιδιαίτερη δριμύτητα το θέμα του νοήματος αλλά και του μέλλοντος της καλλιτεχνικής δημιουργίας πολύ προτού ξεσπάσει η διαμάχη για «την κρίση της σύγχρονης τέχνης». Η διάγνωσή του ήταν ζοφερή. Η παρούσα κατάρρευση της καλλιτεχνικής δημιουργίας είχε βαριές επιπτώσεις τόσο για το παρελθόν όσο και για το μέλλον. Για το παρελθόν, καθόσον «εκεί όπου δεν υπάρχει παρόν δεν υπάρχει ούτε και παρελθόν». Για το μέλλον, καθόσον «η ζωντανή μνήμη του παρελθόντος και ο σχεδιασμός ενός εκτιμημένου μέλλοντος εξαφανίζονται ταυτόχρο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ
Τολμηρός, καινοτόμος, πειστικός. Πού να εντάξει κανείς τον Ζωρζ Μπατάιγ; Τα γεγονότα που σημάδεψαν τη ζωή του (προσχώρηση στον καθολικισμό, απώλεια της θρησκευτικής του πίστης, ψυχαναλυτική εμπειρία, στράτευση στον Κύκλο δημοκρατών κομμουνιστών, αγώνας κατά του φασισμού, ίδρυση ενός Κολεγίου Κοινωνιολογίας και, αργότερα, της επιθεώρησης Critique) τα ξαναβρίσκει κανείς σε ένα έργο αταξινόμητο, πολυποίκιλο, απαρτιζόμενο από δοκίμια, αφηγήματα και ποιήματα. Γραμμένη το 1948, η ανά χείρας Θεωρία της θρησκείας μάς βυθίζει στο παράδοξο σύμπαν εν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΑΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΚΟΙΜΑΤΑΙ
Ο τίτλος του βιβλίου κλείνει με νόημα το μάτι στον Προυστ: «Ένας άνθρωπος που κοιμάται κρατά σε κύκλο ολόγυρά του το νήμα που δένει τις ώρες, την τάξη που ακολουθούν τα χρόνια και οι κόσμοι». Και λειτουργεί παραπλανητικά, διαβρωτικά, όπως διαπιστώνει στη συνέχεια ο αναγνώστης: ενώ στον Προυστ ο ύπνος αναδιπλώνει αλλεπάλληλες αναμνήσεις κι εκτείνεται στη διάρκεια του παρελθόντος, στον Περέκ κυριαρχεί η λευκότητα της ακυρωμένης σελίδας, όπου δεν εγγράφεται καμία ανάμνηση, κανένα ίχνος του παρελθόντος, καμία επιθυμία· ο άνθρωπος που κοιμάται ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ
Τι σημαίνουν σήμερα για μας οι λέξεις "πολιτική" και "επανάσταση"; Ο Κορνήλιος Καστοριάδης για ν' απαντήσει σ' αυτό το πρόβλημα χρειάστηκε να παραμερίσει τις έτοιμες λύσεις, έπαψε να σέβεται τη λογική του δόγματος, έδωσε μια νέα διάσταση στην επαναστατική προοπτική, και όπως λέει ο ίδιος: "Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μιλάει εν ονόματι της εργατικής τάξης, παρά μόνο η ίδια η εργατική τάξη. Όταν λοιπόν ένας πολιτικός μιλάει εν ονόματι της εργατικής τάξης, του έθνους κτλ. πρέπει να ξέρουμε πως είτε απατά είτε απατάται. Τρίτος όρος δεν υπάρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΖΗΤΑΕΙ Ο ΣΠΑΡΤΑΚΟΣ - ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΛΑΚΗ
Η οργάνωση Σπάρτακος δημιουργήθηκε από τη Ρόζα Λούξεμπουργκ και το σύντροφό της Καρλ Λήμπκνεχτ, αμέσως μετά την έκρηξη του Α΄ Παγκόσμιου Πόλεμου, σαν αριστερή πτέρυγα του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος της Γερμανίας. Το κλίμα τρομοκρατίας της εποχής και η δραστηριότητα των μελών της οργάνωσης, είχε σαν αποτέλεσμα να βρεθούν τα κυριότερα στελέχη της στη φυλακή. Εκεί έγραψε, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, τα γεμάτα ανθρωπιά γράμματα μέχρι την απελευθέρωσή της από τον επαναστατημένο λαό του Νοέμβρη του 1918. Το κείμενο «Τι ζητάει ο Σπάρτακος» υιοθετήθηκε ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ
Ο Τζανφράνκο Σανγκουινέτι, έδρασε στους κόλπους της Καταστασιακής Διεθνούς μέχρι την διάλυσή της, το 1972. Γόνος της υψηλής αστικής τάξης οργάνωσε, το 1975, το σκάνδαλο "Τσένσορ" γράφοντας μία αριστοκρατική και κυνική υπεράσπιση της ιταλικής «δημοκρατίας», δήθεν προερχόμενη από κορυφαίο άνδρα της άρχουσας τάξης. Κυνηγήθηκε από τους σταλινικούς (απόπειρα δολοφονίας με αυτοκίνητο) και την Ιταλική Αναρχική Ομοσπονδία, που τον θεώρησε υπεύθυνο για την αξιοθρήνητη κατάστασή της. Σ' αυτό το βιβλίο καταρρίπτει με ιστορικά και πολιτικά επιχειρήματ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΠΟΙΗΣΗΣ
"Η ποίηση λειτουργεί μ' έναν άλλο, θεϊκό τρόπο. Αφυπνίζει το νου, τον διευρύνει μετατρέποντάς τον σ' ένα δοχείο με χιλιάδες άγνωστους συνδυασμούς σκέψεις. Ανασηκώνει το πέπλο που κρύβει την ομορφιά του κόσμου. Αποκαλύπτει την άγνωστη όψη των οικείων πραγμάτων. Ό, τι προτίθεται να εκφράσει το δημιουργεί απ' αρχής. Όσοι άνθρωποι, για μια φορά έστω, αντίκρυσαν τις μορφές που πλάστηκαν μες στο Ηλύσιο φως της ποίησης, δεν θα τις λησμονήσουν ποτέ. Θα μείνουν μέσα τους, ωσάν μνημεία μιας υψηλής πνευματικής απόλαυσης." (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΘΝΙΚΟΤΗΤΑ ΜΟΥ, ΤΟ ΧΡΩΜΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΟΥ
Στα έντεκα μονόπρακτα του βιβλίου αυτού, εντοπίζονται οι βασικές επιρροές του Ρουμάνου συγγραφέα Ματέι Βίζνιεκ. Ο υπερρεαλισμός, ο ντανταϊσμός, το θέατρο του παραλόγου και του γκροτέσκου, η ονειρική ποίηση, η λογοτεχνία του φανταστικού, ο μαγικός ρεαλισμός του λατινοαμερικανικού μυθιστορήματος, δηλαδή όλα εκτός από το σοσιαλιστικό ρεαλισμό. Αναμενόμενο ήταν τα έργα του να απαγορευτούν από τη λογοκρισία στη Ρουμανία και ο ίδιος να αναζητήσει πολιτικό άσυλο στη Γαλλία, όπου ζει από το 1987. Μόνο μετά την πτώση του Τσαουσέσκου αναγνωρίστηκε κ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΥΧΟΣΤΑΣΙΑ
Κλειστό είναι το ανοιχτό βιβλίο που κρατάς. Αλλιώς θα ανοίξει. Όπως ανοίγει σφαλιστή δίφυλλη πόρτα. Από τη μέση. Στο στάχωμά τους θα χωρίσουνε τα φύλλα και με τις έξω άκρες τους στα δάχτυλά σου τρίζοντας αργά σαν σε ρεζέδες θα περιστραφούν. Και τότε είναι πού θα διαβάσεις το κενό - γιατί, ποιο άνοιγμα χωρίς κενό; Έτσι κι όταν ανοίγω την ψυχή μου. Για το κενό του ανοίγματος και μόνο. Όλα τ' άλλα είναι γνωστά. Σαν "ανοιχτό" βιβλίο. [Από την έκδοση]...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ ΚΑΙ ΜΑΡΞ
Ο Καστοριάδης άσκησε αυστηρή κριτική στη μαρξική θεωρία. Αυτή η πρωτοποριακή, ριζοσπαστική κριτική καθοδήγησε τη στάση πολλών θεωρητικών και άνοιξε το δρόμο... Συνεπώς, σήμερα, επείγει να επαναξιολογήσουμε την ερμηνεία του Μαρξ που πρότεινε ο Καστοριάδης: να ελέγξουμε αν δικαιώνεται, κατά πόσον παραμένει έγκυρη και αν εξακολουθεί ν' αποτελεί πρότυπο για την εφεξής στάση μας έναντι της μαρξικής θεωρίας. Στην παρούσα εργασία, συνδυάζονται αναπόφευκτα η κριτική αποτίμηση του ίδιου του έργου του Μαρξ και της κριτικής που άσκησε ο Καστοριάδης. ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΩΣ ΠΑΘΟΣ
"Το πάθος του πνεύματος", στο οποίο εστιάζονται τα δύο δοκίμια της Σούζαν Σόντακ για τον Αρτώ και τον Κανέττι υπήρξε η αφορμή που μας οδήγησε στην παρουσίασή τους. Εν συνεχεία, βέβαια, ο συσχετισμός και η παράλληλη ανάγνωσή τους αναδεικνύουν τις διαφορές μάλλον παρά τις ομοιότητες των δύο αυτών ιδιόρρυθμων συγγραφέων του 20ου αιώνα. Το στοιχείο που φαίνεται να τους ενώνει, το "πάθος του πνεύματος", οδήγησε τη γραφή του καθενός τους, το θεατρικό, δοκιμιακό και ποιητικό διάβημα του πρώτου και την αφήγηση του δεύτερου, σε διαφορετικούς δρόμου...
Διαβάστε περισσότερα...

Αναμνήσεις
Δεν πληρώνουν αυτές οι αναμνήσεις το κενό της Ιστορίας. Θέλω όμως να πιστεύω ότι αυτές έχουν μια σημασία για τους αγωνιστές και το κίνημα. Οι νέοι εργάτες και οι φοιτητές θα γνωρίσουν γεγονότα, καταστάσεις και πρόσωπα που τους είναι άγνωστα. Και ίσως αυτά δώσουν αφορμή να σκεφτούν και να συγκρίνουν το παλιό με το σημερινό, το σοσιαλισμό για τον οποίον μάχονταν οι μάζες με το σοσιαλισμό που υπόσχονται το ΚΚΕ, το ΠΑΣΟΚ, ο Μαύρος κ.λπ. Οι Αναμνήσεις καλύπτουν όλο το φάσμα από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι σήμερα. Είναι: Αναμνήσεις από την ηρω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΕΑ ΕΜΠΕΙΡΙΚΟ
"Ήτανε δειλινό, καλοκαίρι κι από την ανοιχτή μπαλκονόπορτα έφταναν οι φωνές των παιδιών πού έπαιζαν έξω στις πρασιές, γύρω από ένα μεγάλο συντριβάνι. Να συνεχίζεται η ζωή έτσι, χωρίς να γνοιάζεται κανείς αν την ίδια εκείνη στιγμή μπορούσε να χάνεται μια ύπαρξη πολύτιμη, μου φαινότανε ανυπόφορο. Δεν είχα παρά να συμμαχήσω με την ήττα. Έφυγα για την Αίγινα και δεν ξαναγύρισα παρά για να προστεθώ στην μικρή πομπή που ακολούθησε το φέρετρό του εκεί, στην Κηφισιά, σ' ένα μικρό κοιμητήριο γαλήνιο, ήμερο σαν την ψυχή του. Τώρα οι επαναστάσεις όλε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΙΡΟΣ
Τα κείμενα που απαρτίζουν το βιβλίο -κείμενα σύντομα και συχνά συνδεδεμένα με την άμεση πραγματικότητα -, έχουν έναν εισαγωγικό χαρακτήρα που μπορεί να ευκολύνει την πρόσβαση στα εκτενέστερα και ίσως δυσκολότερα γραπτά του έργου του Κ. Καστοριάδη. Οι αναγνώστες θα μπορέσουν έτσι να εξοικειωθού με έναν τρόπο σκέψης που είναι στην ουσία του ο ίδιος, είτε για ψυχανάλυση πρόκειται, είτε για φιλοσοφία, είτε για τις φιλοσοφικές συνέπειες της σύγχρονης επιστήμης, είτε για το πρόβλημα της δημοκρατίας στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Θα μπορέσουν επίσ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΙΑ ΜΑΣ ΣΗΜΕΡΑ
Δεν βλέπω, όπως νομίζω ότι και κανείς δεν μπορεί να δει, εκτός αν είναι τελείως φαντασιόπληκτος ή προγονόπληκτος, την αρχαία Ελλάδα ως πρότυπο το οποίο θα αρκούσε να το αντιγράψουμε για να βρούμε την ελευθερία, τη δικαιοσύνη, την ισότητα και παν το αγαθόν. Η αρχαία Ελλάδα δεν είναι πρότυπο, ούτε μοντέλο προς μίμηση, όπως άλλωστε δεν μπορεί να είναι κανένα ιστορικό έργο σε οποιονδήποτε τομέα. Θεωρώ, όμως, ότι πρέπει να λειτουργήσει για μας σαν γονιμοποιημένο σπέρμα, δεδομένου ότι μας επιτρέπει να δούμε εν τη γενέσει τους πληθώρα στοιχείων ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΧΩΡΟΙ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Στα τρία κύρια μέρη αυτού του τόμου -Κοινωνία, Πόλις, Λόγος- περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, κείμενα για τη θέσμιση της κοινωνίας και το ρόλο της θρησκείας, την αρχαία ελληνική δημοκρατία, το κοινωνικό καθεστώς στη Ρωσία, καθώς και σκέψεις γύρω από την «ανάπτυξη» και την «ορθολογικότητα», τον ολοκληρωτισμό, την ιστορία της επιστήμης, το ζήτημα της ισότητας. Ο αναγνώστης θα βρει εδώ κείμενα που τα δούλεψα και τα δημοσίευσα ανάμεσα στα "Σταυροδρόμια του Λαβύρινθου" και στο "Θρυμματισμένο Κόσμο". Προετοιμάζουν κι αυτά την "Ανθρώπινη Δημιουργί...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΡΩΤΕΥΜΕΝΟ ΣΥΝΝΕΦΟ
Σ' αυτό το βιβλιαράκι διασκεύασα μερικά παραμύθια που συγκέντρωσαν ο μεγάλος τούρκος λαογράφος Μποροτάβ και οι μαθητές του. Θεώρησα απαραίτητη αυτή τη διασκευή, διότι νομίζω ότι μ' αυτό τον τρόπο δίνουν μια πιο σωστή απάντηση στα προβλήματα του καιρού μας. Χωρίς να μιμούμαι την τεχνική γραφή των παραμυθιών, αλλά επωφελούμενος απ' αυτή, επιχείρησα να γράψω κι εγώ μερικά. Δεν ξέρω βέβαια αν θα σας αρέσουν, σίγουρα όμως θα σας ευχαριστήσουν εκείνα που μάζεψε ο Μποροτάβ. Όμως τα παραμύθια είναι προτιμότερο να τ' ακούς παρά να τα διαβάζεις. Ας ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΣΤΕ ΟΛΟΙ ΣΑΣ ΚΑΘΑΡΜΑΤΑ
Ο Rodrigo Garcia (1964, Μπουένος Άυρες), συγγραφέας, σκηνοθέτης και σκηνογράφος, ζει και εργάζεται στη Μαδρίτη. Το 1989 δημιούργησε τη θεατρική ομάδα La cariceria teatro, η οποία έχει παρουσιάσει πολλές παραστάσεις με πειραματικό πάντα χαρακτήρα. «Κάνω θέατρο γιατί δεν μ' αρέσει ο κόσμος όπως είναι οργανωμένος. Δεν θέλω να υποταχτώ στον κοινό νου, δεν τη θέλω αυτή τη συναίνεση που προσπαθούν να μας επιβάλουν. Αν υπάρχει μήνυμα στα έργα μου, αυτό είναι το πολιτικώς μη ορθόν.» Είσαστε όλοι σας καθάρματα (2002). Κάτω από αυτό τον προκλητικό τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΡΥΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
Από τη στιγμή που θα αναγνωρίσουμε ότι η ολοκληρωμένη καθολική ανακατασκευή είναι συγχρόνως αδύνατη και μη επιθυμητή· από τη στιγμή που θα αναγνωρίσουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει ανάπαυση της ανθρωπότητας μέσα σε μια «καλή» κοινωνία ορισμένη μια για πάντα, ούτε διαφάνεια της κοινωνίας έναντι του εαυτού της· από τη στιγμή που θα αναγνωρίσουμε ότι, αντίθετα απ' αυτό που πίστευε ο Saint-Just, το αντικείμενο της πολιτικής δεν είναι η ευτυχία αλλά η ελευθερία, τότε μπορούμε να σκεφτούμε πραγματικά το ζήτημα μιας ελεύθερης κοινωνίας φτιαγμένης α...
Διαβάστε περισσότερα...