ΣΟΛΩΜΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

ΑΠΑΝΤΑ ΤΑ ΙΤΑΛΙΚΑ
Ο Δάντης, ο Πετράρχης και ο Φόσκολος συγγενεύουν εκλεκτικά στο ιταλόγλωσσο έργο του Σολωμού με καίριες απηχήσεις του Ομήρου, του Σαίξπηρ και του Σίλλερ. Τερτσίνες, σονέτα, οκτάβες και ωδές, ποιήματα σοβαρά και σατιρικά, τελειωμένα ή σωσμένα σε κατάσταση σχεδιάσματος, ποιήματα ερωτικά, επικαιρικά και ευκαιριακά, συνθέσεις θρησκευτικής πνοής και βαθυστόχαστα δοκίμια απαρτίζουν το σώμα μιας σπουδαίας δημιουργίας, που ξεκίνησε να στήνεται από τα νεανικά χρόνια του ποιητή στην Ιταλία, συνεχίστηκε με την επάνοδό του στη Ζάκυνθο και έφτασε στο κο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Με τον τόμο της Αλληλογραφίας ολοκληρώνεται η τρίτομη χρηστική έκδοση των Απάντων του Σολωμού από την Εκδοτική Εταιρεία Ίκαρος σύμφωνα με το σχέδιο που είχε καταρτίσει και προτείνει από πολύ παλιά ο Λίνος Πολίτης. Στο τέλος του προλογικού σημειώματος του πρώτου τόμου, σ. 7, ήδη από τον Ιανουάριο του 1948, είχε προδηλωσει το σχέδιο αυτό: "Στον τρίτο τόμο θα εκδοθούν, για πρώτη φορά συγκεντρωμένες σε τόμο και κατά το μεγαλύτερο μέρος ανέκδοτες, οι επιστολές του Σολωμού: το πρωτότυπο ιταλικό κείμενο, μετάφραση και σημειώσεις ερμηνευτικές." [....
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΖΑΚΥΘΟΣ
Η «Γυναίκα της Ζάκυθος» αρχίζει να γράφεται στη Ζάκυνθο στο διάστημα της δεύτερης πολιορκίας του Μεσολογγιού (1825-1826), συμπυκνώνοντας και αναμορφώνοντας γεγονότα της περιόδου αυτής. Είναι η αφήγηση ενός υποθετικού Διονυσίου Ιερομονάχου εγκάτοικου στο ξωκλήσι τον Αγίου Λύπιου (Αλύπιου) στη Ζάκυνθο. Πίσω από το πρόσωπο αυτό κρύβεται βέβαια ο Σολωμός. Είναι άλλωστε μια συμβατική κάλυψη, αντίστοιχη προς το Βιβλικό ύφος του έργου. Κανείς δεν θα αμφέβαλλε ότι πρόκειται για τον ίδιο. Η "Γυναίκα της Ζάκυθος" αρχίζει να γράφεται στη Ζάκυνθο στο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ - ΕΙΣ ΤΟΝ ΘΑΝΑΤΟΝ ΤΟΥ ΛΟΡΔ ΜΠΑΙΡΟΝ - ΕΙΣ ΜΑΡΚΟΝ ΜΠΟΤΣΑΡΗ
"ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΗ ΕΚΔΟΣΗ (2007) - ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ": Με την Επανάσταση του 1821, ο Σολωμός είχε ήδη περάσει σε μιαν υψηλότερη περίοδο της ποίησής του. Το 1823 γράφει, σε τροχαϊκά τετράστιχα, τον ορμητικό "Ύμνον εις την Ελευθερίαν", ποίηση συνειδητά εθνικοπολιτική. Το "motto" είναι δύο στίχοι του Dante, ελαφρά παραλλαγμένοι. Σέ μετάφρασή μου: "Ψάλλω τη Λευτεριά που ειν'τόσο αγαπητή το ξέρει οποίος γι'αυτή, τη ζωήν αρνιέται." Το ποίημα τυπώθηκε στο Παρίσι, στο τέλος των "Δημοτικών Τραγουδιών" του Claude Fauriel, και στο Μεσολόγγ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΤΑΛΙΚΑ
Στα τέλη της δεκαετίας του 1840 ο Σολωμός αρχίζει να γράφει και πάλι, όπως στην πρώτη νιότη του, στα ιταλικά, αλλά με υψηλούς στόχους. Συγκεντρώσαμε εδώ τα σημαντικότερα ιταλικά κείμενα των χρόνων της ωριμότητας, τα οποία ως τώρα, στα Άπαντα, ήταν λησμονημένα ανάμεσα στα ημιτελή, τα μέτρια, και το πλήθος των "παραλλαγών". Υποβαθμίζονταν και έχαναν την ατομικότητά τους, κυρίως εκείνα που τιτλοφορήθηκαν "Σχεδιάσματα". Από τα νεανικά ιταλικά του Σολωμού περιλάβαμε εδώ μόνο το σονέτο για τον Ugo Foscolo, διότι, εκτός της αξίας του, δείχνει πώς...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΤΡΙΧΑ
Ο Σολωμός έγραψε την "Τρίχα" στην Κέρκυρα στα 1833-1834, στην αρχή της περίφημης δίκης (1833-1838) μεταξύ των αδελφών Σολωμών και του ετεροθαλούς αδελφού των Ιωάννη Λεονταράκη, ο οποίος ζητούσε να αναγνωρισθεί ως νόμιμος μεταθανάτιος γιος του Νικολάου Σολωμού και να ακυρωθεί η διαθήκη του που τον αγνοούσε. Το θέμα του ποιήματος είναι σχετικό με τη δίκη αυτή (πβ. κρίση, κριτήριο στ. 103, 106). "Στους οχτακόσιους τριάντα τρεις" είδε ο αφηγητής το όνειρο που περιγράφει και στην ίδια εποχή οδηγούν και άλλα στοιχεία. Μια ολόκληρη παράγραφος επι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΑΠΑΝΤΑ
Τη Μούσα του Σολωμού, από τα παιδικά μου χρόνια κι αν τη γνώρισα, δεν την αγάπησα με τη φλόγα του πρώτου καημού· γιατί παιδί δεν ήμουν όταν επρόσεξα 'ς αυτή. Και μ' έδεσε με την ασύντριφτην αλυσίδα που δένει το πάθος κάποτε τη μαθημένη καρδιά, την ώριμην ηλικία. Ο Σολωμός δεν είναι ποιητής για να συγκινήση εκείνους που με παιδικήν ελαφρότητα στοχάζονται τα πνευματικά. Άλλων ομοτέχνων του τα έργα, κ' εδώ κι αλλού, εύκολα τα πλησιάζει κανείς και τα νοστιμεύεται, κ' ευκολώτερα τα χορταίνει και τα λησμονεί· εκείνου ο στίχος, -νόημα, λόγος, μέτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ

ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ
95. Λάμψιν έχει όλη φλογώδη, Χείλος, μέτωπο, οφθαλμός· Φως το χέρι, φως το πόδι, Κι όλα γύρω σου είναι φως. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ ΑΠΑΝΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο περισπούδαστο αυτό έργο διερευνάται συστηματικά η εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας μέσα από τις ιστορικές περιπέτειες του ελληνικού έθνους από την ελληνιστική περίοδο μέχρι σήμερα. Περιγράφεται η διαμόρφωση της Κοινής γλώσσας κατά τους πρώιμους και όψιμους αιώνες του Μεσαίωνα (6ος αι. έως το 1453) και κατά την εποχή της τουρκοκρατίας, τα ξένα γλωσσικά δάνεια, που είναι αποτέλεσμα των ξενικών κατακτήσεων (φραγκοκρατία, βενετοκρατία, τουρκοκρατία), τα νεοελληνικά ιδιώματα και η διαμόρφωση της Νεοελληνικής μας γλώσσας, της Δημοτικής. Το έργο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΥΡΙΚΑ ΤΗΣ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ
Το ποίημα του Σολωμού για την Αιμιλία Ροδόσταμο και το σχετικό ιταλικό σχεδίασμα με αναγραφή του ονόματός της αντιστοιχούν σε πραγματικό γεγονός. Όπως προκύπτει από το Αρχειοφυλακείο Κερκύρας, η νέα αυτή πέθανε τον Δεκέμβριο του 1847 σε ηλικία εικοσιενός χρόνων. Είχε επομένως γεννηθεί το 1826. Ο Σολωμός, εγκατεστημένος στην Κέρκυρα από τα τέλη του 1828, θα γνώρισε την κερκυραϊκή οικογένεια των Ροδόσταμων την άνοιξη του 1829, όταν η Αιμιλία ήταν τριών χρόνων. Γι' αυτό θα πει στο ποίημα: π' ο τρίτος άνθιζε σ' εσέ θεοτικός Απρίλης. Την ημέρα ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Ο «ΥΜΝΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» πρωτοδημοσιεύτηκε το 1824 στο τυπογραφείο των «Ελληνικών Χρονικών» του Μεσολογγίου με μετάφραση του Γ. Γρασσέτη και εκυκλοφόρησε το 1825. (Βλέπε: Γ. Βλαχογιάννη «Ο Ύμνος του Σολωμού προς την Ελληνική Ελευθερία» -Ελεύθερο Βήμα, 25 Μαρτίου 1928-). Έπειτα ξανατυπώθηκε πολλές φορές. Γράφτηκε το Μάη του 1823 και υμνεί την Ελληνική Ελευθερία και τις πρώτες νίκες των επαναστατών. Μεταφράστηκε πολλές φορές σε διάφορες γλώσσες και μελοποιήθηκε από τον Ν. Μάντζαρο. Οι δυο πρώτες στροφές του αποτελούν τον Εθνικό Ύμνο της Ελλά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ
"O Ύμνος εις την Ελευθερίαν του Διονυσίου Σολωμού μόνο τυχαίο γεγονός δεν υπήρξε στην αναγεννημένη ποίησή μας και στην Ιστορία της ελεύθερης νεοελληνικής ζωής. Γράφτηκε τις ώρες που εξελισσόταν η Επανάσταση του 1821, όταν οι καπνοί από τις μάχες είχαν σμίξει με τα πρώτα φανερώματα της νέας ποιητικής δημιουργίας, για ν' αναστήσουν και πάλι ελεύθερη τη θεϊκιά κι όλη αίματα Πατρίδα. Ο ποιητής είχε ήδη υψωθεί ολόθυμα στην έννοια και στη μορφή της Ελευθερίας και συνέθεσε τον Μάιο του 1823 το διαρκέστερο συνειδησια­κό χρέος του ελληνικού λαού να...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑΤΑ
Στο τμήμα αυτό συγκεντρώσαμε μιαν επιλογή από τα σύντομα ποιήματα του Σολωμού, οκτάστιχα, εξάστιχα, τετράστιχα ή δίστιχα, τα οποία από τον καιρό του Πολυλά χαρακτηρίζονται ως επιγράμματα. Ο Σολωμός, με την τάση προς τη συντομία στις ελληνικές επεξεργασίες των σχεδιασμάτων του, έτεινε πράγματι προς το επίγραμμα. Το πρώτο από αυτά, η "Ελλάδα", είχε δημοσιευθεί στα "Οχτάστιχα αγνώστων ποιημάτων". Είναι από τις παλαιότερες γνωστές οκτάβες του Σολωμού, πιθανώς μια από αυτές που αναφέρει ο Λοδοβίκος Στράνης στο γράμμα του προς τον Ugo Foscolo στ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΓΑ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ
Νέα έκδοση των έργων του εθνικού ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Την επιμέλεια της έκδοσης, η οποία συμπίπτει με την επέτειο των 150 χρόνων από το θάνατο του ποιητή, έχει αναλάβει ο Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Δημήτρης Δημηρούλης. Η έκδοση απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αλλά συνοδεύεται με την απαραίτητη φιλολογική τεκμηρίωση και υποστήριξη. Περιλαμβάνει συνεπώς, εκτός από μια συστηματική εισαγωγή για το βίο και το έργο του Σολωμού, σχόλια σε όλα τα κείμενα, εκδοτικές παρατηρήσεις, βιβλιογραφική κάλυψη κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΔΙΑΛΟΓΟΣ
ΜΙΑ ΣΗΜΕΙΩΣΗ στο σωζόμενο αντίγραφο του "Διαλόγου" μας πληροφορεί ότι ο Σολωμός έγραψε το έργο αυτό στα 1824 στη Ζάκυνθο. Στα ΑΕ 65-68 σώζονται δύο τμήματά του, ένα σχετικό με το πρόβλημα αν η γνώση των αρχαίων γλωσσών χρειάζεται στον συγγραφέα, και ένα άλλο που αποτελεί ουσιαστικά την κατάληξη του "Διαλόγου". Από τα σχεδιάσματα αυτά προκύπτει ότι τα πρόσωπα που μετέχουν στη συζήτηση είναι ο Ποιητής, ο Σπυρίδων Τρι(κούπης) και ο Σοφολογιότατος (ΑΕ 68,1). Είναι πράγματι γνωστό ότι ο Σπυρίδων Τρικούπης έμεινε στη Ζάκυνθο από τα τέλη του 1822...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΓΑ: ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΕΖΑ (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Νέα έκδοση των έργων του εθνικού ποιητή Διονυσίου Σολωμού. Την επιμέλεια της έκδοσης, η οποία συμπίπτει με την επέτειο των 150 χρόνων από το θάνατο του ποιητή, έχει αναλάβει ο Καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Λογοτεχνίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Δημήτρης Δημηρούλης. Η έκδοση απευθύνεται στο ευρύ κοινό, αλλά συνοδεύεται με την απαραίτητη φιλολογική τεκμηρίωση και υποστήριξη. Περιλαμβάνει συνεπώς, εκτός από μια συστηματική εισαγωγή για το βίο και το έργο του Σολωμού, σχόλια σε όλα τα κείμενα, εκδοτικές παρατηρήσεις, βιβλιογραφική κάλυψη κα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΥΡΙΚΑ ΝΕΑΝΙΚΑ
Η "Ευρυκόμη" ανήκει στα λίγα "κλασικιστικά" του Σολωμού, όπως δείχνουν τα "αρχαία" ονόματα Ευρυκόμη και Θύρσις. Στα πολύ νεανικά του χρόνια ο Σολωμός είχε επηρεασθεί από την ιταλική ποίηση του είδους αυτού, συγκεκριμένα από τον Vincenzo Monti (1754 - 1828), τον Metastasio (1698 - 1782) και άλλους, που συνέχιζαν την βουκολική, "αρκαδική" παράδοση του 17ου αιώνα. Κατά τη γνώμη τους, στη βάση της ποίησης πρέπει να βρίσκεται η αρχαία μυθολογία. Ο Σολωμός είχε γνωρίσει προσωπικά τον Monti στο Μιλάνο και για ένα διάστημα τον θαύμαζε, ενώ στα χρό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΟΛΩΜΟΣ: ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ
Στη μικρή αυτή επιλογή από την αλληλογραφία του Σολωμού βάσει κυρίως της λαμπρής έκδοσης του Λίνου Πολίτη, δίνονται κυρίως επιστολές και τμήματα επιστολών που περιέχουν σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή του ποιητή, κρίσεις για την Ελλάδα της εποχής εκείνης, απόψεις για θέματα γλώσσας, λογοτεχνίας και τέχνης. Ιδιαίτερα αξιοπρόσεχτη είναι μια μνεία του Μιχαήλ Αγγέλου, που δείχνει ότι όχι μόνο η γραμματεία αλλά και η τέχνη της Ιταλίας ήταν έδαφος οικείο για τον Σολωμό. Στη σχετική επιστολή του 1834 ο Σολωμός αναφέρεται στο πέρασμα του Μιχαήλ ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ ΛΟΡΔΟΥ ΜΠΑΥΡΟΝ
Ο Σολωμός γεννήθηκε το 1798 στη Ζάκυνθο και πέθανε το 1857 στην Κέρκυρα. Μαζί με τον αδελφό του Δημήτριο, ήταν εξώγαμοι γυιοί του κόμητα Νικολάου Σολωμού και της Αγγελικής Νίκλη. Ο πατέρας τους, για να νομιμοποιήση τα δύο παιδιά, παντρεύτηκε τη μητέρα τους λίγο πριν πεθάνει. Όταν η μητέρα του παντρεύτηκε, σε δεύτερο γάμο, κάποιον Λεονταράκη, ο μικρός Σολωμός στέλνεται στην Ιταλία μαζί με τον Ιταλό δάσκαλό του Ρώσση που ζούσε στη Ζάκυνθο εξόριστος εξ αιτίας των προοδευτικών ιδεών του. Ο Σολωμός μένει για λίγο στη Βενετία, στο Λύκειο της Αγί...
Διαβάστε περισσότερα...