ΤΕΡΖΑΚΗΣ ΦΩΤΗΣ

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Τα δοκίμια αυτά, που επανεκδίδονται σήμερα 20 χρόνια μετά την πρώτη τους συγκεντρωτική δημοσίευση, είχαν, μέσ' από τη φαινομενικά ετερόκλητη θεματολογία τους, μία κεντρική πρόθεση: να ιχνηλατήσουν, μέσα στις σύγχρονες περιπέτειες του στοχασμού και της τέχνης, εκείνο το νήμα που συνέδεε πάντα την εξέγερση με τη γιορτή, το κρυφό περιεχόμενο κάθε λαϊκής ανταρσίας, κάθε μεσσιανικής προσδοκίας και κάθε επαναστατικής εξαγγελίας στην ιστορία - στοιχείο σταθερά αρνημένο ή απωθημένο σε όλη την διαδρομή της δυτικής νεωτερικότητας, του οποίου η επιστ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΣΠΕΡΙΟΣ ΠΛΟΥΣ
Στο τρίτο αυτό ταξιδιωτικό βιβλίο του ΦΩΤΗ ΤΕΡΖΑΚΗ έχουν συγκεντρωθεί όλες οι περιηγητικές καταγραφές από την αμερικανική ήπειρο - ή ίσως, θα μπορούσε να πει κάποιος, ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού, δεδομένου ότι περιλαμβάνεται (ως συγγραφικό ορμητήριο) η Πορτογαλία. Υιοθετώντας μιαν αφαιρετική φόρμα μουσικής σύνθεσης, ο συγγραφέας παρακάμπτει τη χρονική αλληλουχία συρράπτοντας σε έναν ενιαίο ιστό μνήμες ταξιδιών διάσπαρτων στον χρόνο που καλύπτουν ένα ανάπτυγμα σχεδόν 25ετίας (1995-2019). Μικρογραφικές απεικονίσεις πόλεων (Νέα Υόρκη, Πανα...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΟΣ ΡΕΦΟΡΜΙΣΜΟΣ
Ο Γερμανός φιλόσοφος Γιούργκεν Χάμπερμπας δεν χρειάζεται ιδιαίτερη παρουσίαση στο ελληνικό κοινό. Αρκετά γνωστός από τις μεταφράσεις του στα ελληνικά, που τα τελευταία χρόνια πληθαίνουν, είχε την ευκαιρία να γίνει γνωστός και σ' ένα ευρύτερο, μη φιλοσοφικό κοινό κατά την τελευταία επίσκεψή του στην Αθήνα (Φθινόπωρο 1993) δίνοντας διαλέξεις στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πολυτεχνείο. Η σχετικά πρόσφατη δημοσίευση του τελευταίου και ογκώδους έργου του Faktizitat und Geltung (1992) προκάλεσε μιαν ατελείωτη σειρά κριτικών και συζητήσεων γύρω ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ
Να σκεφτούμε και να νοηματοδοτήσουμε τη φύση, βέβαια, δεν είναι κάτι απλό. Σήμερα οι άνθρωποι, εθελοτυφλώντας απέναντι στην κοινωνική και πολιτική βαρβαρότητα που ανατέλλει ως αναπότρεπτη, "φυσική" συνέπεια του τερατώδους σχηματισμού που ονομάζεται κοινωνία της αγοράς, τείνουν να επενδύουν μαζικά τις ελπίδες τους στην τεχνολογία, προστρέχουν στην τεχνική και στους ειδικούς διαχειριστές της με τον τρόπο που άλλοτε προσέτρεχαν στη θρησκευτική πίστη και στο εγκόσμιο ιερατείο. Διατηρώντας όλη την απόκρυφη υποβλητικότητα μιας αρχαϊκής μαγείας, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΙΚΡΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τα πολιτικά κείμενα του Φώτη Τερζάκη, από το 1994 ως το 2001, διαρθρωμένα εδώ σε δυο θεματικές ενότητες, που αντιπροσωπεύουν δύο μείζονες γραμμικές πολεμικής αντιπαράθεσης. Η πρώτη αφορά τις "εθνικιστικές αναβιώσεις", με ιδιαίτερη έμφαση στα ελληνικά φαινόμενα αυτού του τύπου, όταν αντικείμενο της κριτικής γίνονται είτε συγκεκριμένα ιστορικά γεγονότα (όπως το λεγόμενο «σκοπιανό», ο πολιτικός ρόλος της Εκκλησίας, κ.ά.) είτε οι μορφές της σχετικής ρητορικής, από τη γένεση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα. Η δεύτε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ, ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗ
Το αίνιγμα των θρησκευτικών αναβιώσεων, που είχε προβάλει στον ορίζοντα ήδη από τη δεκαετία του 1980, έχει μια διάσταση τύποις θρησκειολογική, αλλά και μια διάσταση εμφανώς πολιτική, σε αναποσαφήνιστη σχέση μεταξύ τους. Ποια η φύση αυτού του δεσμού; Και ποια η σχέση των νέων θρησκευτικών κινημάτων με τις ιστορικές μορφές των μεγάλων θρησκειών στις οποίες αυτά ομολογούσαν; Ένα δεύτερο ερώτημα αφορά τη σχέση ανάμεσα στους θρησκευτικούς φονταμενταλισμούς μονοθεϊστικής προελεύσεως και τα εντελώς διαφορετικού τύπου φαινόμενα των λεγόμενων New A...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗ ΣΧΟΛΗ ΤΗΣ ΦΡΑΓΚΦΟΥΡΤΗΣ
"Το ότι η Σχολή της Φραγκφούρτης εκπροσώπησε το υψηλότερο σημείο της φιλοσοφικής αυτοσυνειδησίας του εικοστού αιώνα είναι, νομίζω, κάτι που ελάχιστοι σήμερα θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν. Τοποθετημένη στο σημείο μιας κρίσιμης διασταύρωσης της κλασικής γερμανικής φιλοσοφίας, των θεωρητικών και πρακτικών αξιώσεων ενός επαναστατικού μαρξισμού, της μοντερνιστικής αισθητικής, της φροϋδικής ψυχανάλυσης κι ενός πολύπλοκα υφασμένου δικτύου αλληλοσυσχετίσεων σε ολόκληρο το φάσμα των κοινωνικών επιστημών, αποτέλεσε το μοντέλο της μόνης σύγχρονης φιλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Τα κείμενα που αποτελούν αυτό το μικρό τόμο έχουν, όλα σχεδόν, γραφτεί σαν αυτοτελή δοκίμια και δημοσιευθεί σε περιοδικά ή στον τύπο. Εδώ όμως, σ' αυτή τη μορφή, βρίσκουνε την αληθινή τους σημασία παίρνοντας τη θέση που τους ανήκε μέσα στην ολότητα, η οποία από τον καιρό που γραφόντουσαν υπήρχε εν δυνάμει μέσα στη σκέψη από την οποία προήλθαν, ως τελικός σκοπός και αναφορά τους. Έχουν δημοσιευθεί σε πρώτη μορφή: Είναι δυνατή μια κοινωνική θεωρία της μουσικής; (εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 14/8/88) Ανατολική μουσική - Δυτική μουσική (εφημ. ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ,...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ
Τα θεραπευτικά μοντέλα που μια κοινωνία χρησιμοποιεί είναι πιστός της καθρέφτης. Η κρίση του ιατρικού θεραπευτικού μοντέλου στον εικοστό αιώνα -που ξεκίνησε με την φροϋδική ψυχανάλυση και οδηγήθηκε από το αντιψυχιατρικό κίνημα στις απώτατες συνέπειές της- πρέπει να διαβάζεται ως ομόλογη με τις ανανεούμενες κρίσεις του καπιταλισμού και τη συνεχή αναγέννηση των μεγάλων επαναστατικών κινημάτων σε όλη τη διάρκεια του αιώνα. Αυτό που μας έκανε να δούμε δεν είναι μια νέα εκδοχή της παλαιάς αντιμαχίας σώμα-ψυχή, αλλά η αναπαραγωγή της αντιμαχίας ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΕΝΗ
Ποια είναι η έννοια της διαλεκτικής και ποιες οι περιπέτειές της στη μακρόχρονη διαδρομή της; Υπάρχει ακόμα περιθώριο για έναν επαναπροσδιορισμό της; Ακολουθώντας ανάστροφα τη γενεαλογία της διαλεκτικής σκέψης, από τις απώτερες απαρχές της έως τις σύγχρονες διαμάχες της, ο συγγραφέας του παρόντος δοκιμίου οικοδομεί ένα βάθρο για την υπεράσπισή της. Εδώ η διαλεκτική αποκαθαίρεται από κάθε είδους σύγχυση και παραδίδεται με τη δυνατή καθοδηγητική λάμψη της ως ένα μοναδικό μέσο για την κατανόηση και τη μεταμόρφωση του κόσμου. Ο Φώτης Τερζάκης ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΑΝΤΙΠΟΔΕΣ ΤΟΥ '60
«Μεταμοντερνισμός» είναι βέβαια μία έννοια που περισσότερα κρύβει απ ' όσα φανερώνει, και που η χρήση της ελάχιστες φορές άφησε να έρθουν στην επιφάνεια οι αναγκαιότητες που την επέβαλαν ως επίκεντρο της μοναδικής φιλοσοφικής συζήτησης που έγινε μέσα στη δεκαετία που μόλις πέρασε. Παρόλο λοιπόν που μεταμοντερνισμός δεν υπάρχει, δεν υπήρξε ποτέ κανένα ιστορικό αντικείμενο που θα μπορούσαμε να προσδέσουμε σ' ένα τέτοιο όνομα (εκτός, φυσικά, από την ίδια την ιστορικά σημαίνουσα διαδικασία της καθιέρωσής του), χρησιμοποιήσαμε εδώ κι εμείς τούτ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ
Εφτά σύντομα κείμενα επιλεγμένα μεσ' από σημειώσεις τεσσάρων χρόνων για ν' απαρτίσουν αυτό το μικρό βιβλίο, εφτά κείμενα γραμμένα "εν θερμώ" κάτω από τη βία των περιστάσεων με τις οποίες καθημερινά ερχόμαστε αντιμέτωποι ζώντας σ' έναν κόσμο που δεν διαλέξαμε να ζήσουμε και που οι δυνατότητες που έχουμε να επηρεάσουμε είναι οδυνηρά λιγοστές, δεν φτάνουν σίγουρα για να φέρουν στο φως εκείνες τις εμπειρίες που από μέσα τους βγήκαν. Και φοβάμαι πως, πραγματικά, τίποτα δεν μπορεί. Ποιος θα μπορέσει ποτέ να φέρει στο φως την οδύνη μιας ανεπίλυτη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΦΟΝΤΑΜΕΝΤΑΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΑΝΑΒΙΩΣΗ: ΤΑ ΧΡΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΚΑΚΙΕΡΑΣ
Μια σύντομη ανάλυση των σύγχρονων μορφών ανορθολογισμού επιχειρείται εδώ, ως προς τις δύο συμπληρωματικές του όψεις: από τη μία μεριά τις λεγόμενες «νέες θρησκευτικότητες» (όπως ο εσωτερισμός, η Νέα Εποχή, κ.λπ.), από την άλλη μία θρησκευτική αναβίωση η οποία προσλαμβάνει συχνά τη μορφή ενός επιθετικού θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Ειδική έμφαση δίνεται στη δεύτερη περίπτωση όπου, αφού καταδειχθεί η ιστορική συγγένεια ανάμεσα στην ίδια τη μονοθεϊστική ιδέα και τη μορφή του έθνους - κράτους, γίνεται απόπειρα να ερμηνευθεί ο θρησκευτικός φο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΕΛΕΤΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΙΕΡΟ
Μια σειρά μελετών οι οποίες προσπαθούν να φωτίσουν το θρησκευτικό φαινόμενο από τη σκοπιά της κοινωνικής του ιστορίας και από τη σκοπιά της θεμελιώδους δομής και λειτουργίας του. Βαθύτερη και ευρύτερη από την έννοια του «Θεού», στην οποία στηρίζονται οι περισσότερες σύγχρονες πίστεις, αλλά και από την τυπική έννοια της «θρησκείας» όπως την ορίζουν οι κοινωνικές επιστήμες, είναι η αινιγματική έννοια του «ιερού», διότι αυτή πράγματι μπορεί να περιγράψει τελετουργίες και στάσεις από τις κοινωνίες χωρίς γραφή μέχρι τον σύγχρονο εξορθολογισμένο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΔΙΟΝΥΣΟΥ
Το όνομα του Διονύσου στον τίτλο αυτής της συλλογής δοκιμίων είναι μια μεταφορά για το «άλλο» του Λόγου: το στοιχείο εκείνο που παρέμεινε σταθερά αρνημένο ή απωθημένο μέσα στον πολιτισμό του Διαφωτισμού, επίφοβο για τα αστικά και πατριαρχικά του θεμέλια (ένα άλλο όνομα, του οποίου μπορεί να είναι ύλη ή φύσις). Συνδεδεμένο καταστατικά με τη γιορτή και με την εξέγερση, υπήρξε το κρυφό περιεχόμενο κάθε λαϊκής ανταρσίας, κάθε μεσσιανικής προσδοκίας και κάθε επαναστατικής εξαγγελίας μέσα στην ιστορία - και στους καιρούς μας επανήλθε δραματικά, ...
Διαβάστε περισσότερα...