ΕΘΝΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΕΡΕΥΝΩΝ (Ε.Ι.Ε.)

ΞΕΝΟΙ ΣΥΓΓΡΑΦΕΙΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, 1700-1832
Από τα μέσα του 20ού αιώνα σημειώνεται, στην Ευρώπη και διεθνώς, εντονότερο ενδιαφέρον για την ιστορία των μεταφράσεων, ενώ από το 1990 η θεωρία των πολιτισμικών μεταφορών εστιάζει σε μεγάλο βαθμό στις διαπολιτισμικές σχέσεις μέσω των μεταφράσεων. Οι σύγχρονες ιστορίες των μεταφράσεων αντιμετωπίζουν το μεταφραστικό φαινόμενο στο σύνολό του κατά περιόδους. Ο παρών τόμος εξετάζει τις μεταφράσεις της περιόδου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού και της Ελληνικής Επανάστασης (1700-1832), κατά την οποία οι επαφές με την Ευρώπη εντείνονται, ιδίως με τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΑ ΑΚΡΑ: Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΩΣ ΕΠΙΛΟΓΗ
Οι ακραίες καταστάσεις αντιμετωπίζονται με ακραίους τρόπους, μέσα από τους οποίους οι συνηθισμένοι άνθρωποι «υπερβαίνουν», όπως θα λέγαμε, τον εαυτό τους. Ακραίες καταστάσεις αναφύονται σε επίπεδο ατομικό, αλλά και σε επίπεδο συλλογικό. Στον παρόντα τόμο περιλαμβάνονται οι ομιλίες του αντίστοιχου κύκλου ομιλιών, που πραγματεύονται την επιλογή του θανάτου ως αντίδραση σε συνθήκες σύγκρουσης, θρησκευτικές, ή πολιτικές ή και τα δύο. Οι ιστορικοί όροι που προσδιορίζουν κάθε φορά την επιλογή αυτής της ακραίας λύσης, μας επιτρέπουν να καταλάβουμ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΤΕΧΝΗ ΩΣ ΜΕΣΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ
Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται, με συνεχώς αυξανόμενο ρυθμό και σε παγκόσμια κλίμακα, η ένταξη των διαφόρων μεθόδων θεραπείας μέσω τέχνης στα πανεπιστημιακά προγράμματα εκπαίδευσης. Εκτός από τη μουσική (μουσικοθεραπεία), και άλλες μορφές τέχνης, (χοροθεραπεία, εικαστικές τέχνες, θεατρική έκφραση) εμπλέκονται πλέον δυναμικά και χρησιμοποιούνται ως θεραπευτικές προσεγγίσεις μέσω τέχνης με κοινό χαρακτηριστικό τη δυνατότητα του ανθρώπου να συμμετέχει ο ίδιος ως δημιουργός και συν-δημιουργός. Για τον λόγο αυτό αποκαλούνται δημιουργικές θ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΙΚΤΩΡ ΟΥΓΚΩ (1802-1885)
Ce siecle avait deux ansans! 1802: Στα χρόνια της Ναπολεόντειας αίγλης γεννιέται στην Besancon ο ποιητής που έμελλε να δεσπόσει λόγω της βιολογικής και της λογοτεχνικής του μακροβιότητας και συνάμα λόγω της εκρηκτικής, ανατρεπτικής φυσιογνωμίας του, στον γαλλικό 19ο αιώνα. Ο Βίκτωρ Ουγκώ επαγγέλλεται την προφητική αποστολή της ποιητικής δημιουργίας. Θεωρεί το έργο του ενεργοποιημένο μέσα στην ιστορία. Ο λαός ενέχει σ' αυτό κεντρική και βαρύνουσα σημασία - ενίοτε ταυτίζεται συμβολικά με την κινητήρια δύναμη που οδηγεί στο μέλλον. Στον αντίπ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΥΖΑΝΤΙΝΑ ΕΓΓΡΑΦΑ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΤΜΟΥ
Το ενδιαφέρον για την καταγραφή και τη συστηματική μελέτη των μοναστηριακών αρχείων της βυζαντινής εποχής, καθώς και για την έκδοση των εγγράφων που περιλαμβάνονται σε αυτά, ανάγεται στα πρώτα έτη του 20ού αιώνα, οπότε είδαν το φως οι πρώτες διπλωματικές εκδόσεις μοναστηριακών εγγράφων (Actes de l' Athos). Ωστόσο, τα έγγραφα της Μονής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου Πάτμου είχαν τύχει της προσοχής και του ενδιαφέροντος λογίων ήδη κατά το δεύτερο ήμισυ του 19ου αι. Η πρώτη απόπειρα απογραφής και μεταγραφής πραγματοποιήθηκε εντός της Μονής α...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΕΠΙ ΔΙΟΚΛΗΤΙΑΝΟΥ ΚΑΙ Η ΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
Ο Γρηγοριανός και ο Ερμογενειανός κώδικας, δύο δικαιικές συλλογές που δημοσιεύθηκαν σε μία εποχή έντονων πολιτειακών μετασχηματισμών κατά τα τέλη του Γ' αιώνα και ειδικότερα κατά την περίοδο διακυβέρνησης του ρωμαϊκού κράτους από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό, θεωρήθηκαν ως συλλογές νομοθετικών πράξεων οφειλόμενες στην ιδιωτική πρωτοβουλία και ως εκ τούτου δεν προσέλκυσαν το ενδιαφέρον των ερευνητών στον ίδιο βαθμό με τις άλλες κωδικοποιήσεις που δημοσιεύθηκαν κατά την περίοδο της Ύστερης Αρχαιότητας. Το ζήτημα της έκδοσης του Γρηγοριανού κα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΜΟΧΑΧΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟ
Το Πρόγραμμα Ιστορικής Γεωγραφίας του Ινστιτούτου Βυζαντινών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, σε συνεργασία με την 6η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων οργάνωσε στις 5 και 6 Μαΐου 2000 στο Αίγιο, διεθνές συμπόσιο με θέμα "Ο Μοναχισμός στην Πελοπόννησο από τον 4ο μέχρι τον 15ο αιώνα". Η επιστημονική αυτή συνάντηση κρίθηκε αναγκαία, καθώς συνδυαζόταν με την ολοκλήρωση και τελική επεξεργασία προς δημοσίευση του δίτομου έργου του Προγράμματος, Ιστορική Γεωγραφία της Βυζαντινής Πελοποννήσου (395-1204). Είχε προηγηθεί, δύο χρόνια νωρίτερα, η ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΛΛΑΖΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΧΑΡΤΗ
Ιστορικοί, γλωσσολόγοι και πολιτικοί επιστήμονες που ασχολούνται με την Ελλάδα, την Ιταλία, την Αλβανία και την Τουρκία συνομιλούν στον παρόντα τόμο σε μια προσπάθεια να αποτυπώσουν από τη δική τους επιστημονική σκοπιά την πολυπλοκότητα του ζητήματος των μετονομασιών τον 19ο και τον 20ό αιώνα. Μέσα από αυτήν τη διεπιστημονική προσέγγιση αναδεικνύονται κοινά νήματα και τυπολογίες διοικητικής και πολιτικής δράσης που συνδέουν το ζήτημα των μετονομασιών των τοπωνυμίων σε διαφορετικές χώρες και διαφορετικές χρονικές περιόδους. Ο τόμος αναδεικν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ
Το βιβλίο αυτό ανανεώνει τον τρόπο που προσεγγίζουμε την εικονογραφική Ιστορία του Αγώνα των Ελλήνων. Η νέα οπτική συνίσταται αρχικά στην ένταξη των έργων ζωγραφικής ευρωπαίων καλλιτεχνών στο ιστορικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο των χωρών τους, στη διάρκεια του Αιώνα των Επαναστάσεων. Επίσης, μέσα από τους ίδιους τους πίνακες, σε συνδυασμό με τις διαθέσιμες γραπτές μαρτυρίες, αποκαλύπτονται οι ιδεολογικές αντιλήψεις και οι πολιτικές θέσεις των δημιουργών τους, καθώς και οι επιλογές και οι στόχοι των παραγγελιοδοτών και των αγοραστών ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Η "αποσύνθεση" ενός τεράστιου αγιολογικού υλικού και η εκ νέου ανασύνθεση και κωδικοποίησή του από τον Συμεών Μεταφραστή στον 10ον αιώνα, όπως είναι γνωστό, έθεσαν σε αχρηστία παλαιά πολύτιμα κείμενα Βίων αγίων με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη απώλειά τους. Ωστόσο ο βίος και η πολιτεία των αγίων από την ταραγμένη περίοδο της εικονομαχίας και εντεύθεν ευτύχησαν να εξαιρεθούν από τη "μεταφραστική εκκαθάριση". Έτσι δίδεται η δυνατότητα στην έρευνα να παρακολουθήσει χωρίς κενά και σιωπές την εξέλιξη της αγιολογικής παραγωγής, δραστήριας ή μη, απ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΒΕΝΕΤΩΝ ΒΑΙΛΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΗΤΩΝ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ (16ος ΑΙΩΝΑΣ)
Η εφαρμογή μιας απόφασης της βενετικής Γερουσίας του 1524 για την υποχρεωτική υποβολή έκθεσης πεπραγμένων απ' όλους τους αξιωματούχους των κτήσεων είναι η αιτία του σχηματισμού μιας πλουσιότατης βάσης πληροφοριών για την ιστορία της βενετικής Ανατολής. Στον παρόντα τόμο εκδίδονται είκοσι έξι εκθέσεις (relazioni) Βενετών βαΐλων και προνοητών της Κέρκυρας. Πρόκειται για το σύνολο των σωζόμενων εκθέσεων πεπραγμένων των ανώτερων Βενετών διοικητών του νησιού, οι οποίες εντοπίστηκαν στα Κρατικά Αρχεία της Βενετίας και στη Βιβλιοθήκη του Μουσείου...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΛΙΑΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ, 19ος-21ος ΑΙΩΝΑΣ
Η ιστορία του λιανικού εμπορίου έχει γίνει αντικείμενο πολυεπίπεδων πραγματεύσεων στη διεθνή ιστοριογραφία, με αφορμή την κατανάλωση, την οργάνωση και την προώθηση των προϊόντων, τις μορφές εργασίας που συνδέονται με αυτό, τη συλλογική εκπροσώπηση και τη συνδικαλιστική οργάνωση αυτού του κόσμου. Οι συζητήσεις αυτές δεν είναι άγνωστες και στην ελληνική ιστοριογραφία. Η συζήτηση για το λιανικό εμπόριο έχει κατά κύριο λόγο τροφοδοτηθεί από τη μελέτη των θεσμών της οικονομίας και από τη λειτουργία της αγοράς, καθώς και από την κοινωνική και πο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΥΤΙΛΗΝΗ ΚΑΙ ΑΙΒΑΛΙ (ΚΥΔΩΝΙΕΣ)
Η ιδέα για την πραγματοποίηση ενός συνεδρίου με θέμα τη νεότερη ιστορία της Λέσβου είναι παλιά και βέβαια εδράζεται πάνω στη διαπίστωση ότι η ιστορία του νησιού, όπως και κάθε άλλου ελληνικού τόπου, εξακολουθεί να αποτελεί το ερευνητικό αντικείμενο τόσο διαφόρων συλλογικών φορέων όσο και μεμονωμένων ατόμων. Έχουμε λοιπόν την τοπική ιστοριογραφία, η οποία με κύριο άξονα την «Εταιρεία Λεσβιακών Μελετών» και το περιοδικό της Λεσβιακά που εκδίδεται με ικανοποιητική περιοδικότητα, παρουσιάζει την τοπική, κυρίως, ιστορική παραγωγή, δηλαδή ό,τι π...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΑΖΟΦΙΚΗΣ, 18ος - ΑΡΧΕΣ 20ού ΑΙΩΝΑ
Στα σύνορα Ρωσίας και Ουκρανίας σήμερα, οι πόλεις-λιμάνια της Αζοφικής στη διάρκεια της περιόδου 1774-1917 είχαν αλματώδη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Η δημιουργία πόλεων στις έρημες στέπες, αποτέλεσμα της αποικιοποίησης της περιοχής από την αυτοκρατορική Ρωσία, προσέλκυσαν πληθυσμούς από το Ιόνιο και το Αιγαίο, που εγκαταστάθηκαν εκεί και ανέλαβαν το εξωτερικό εμπόριο και τη ναυτιλία της περιοχής. Η αλυσίδα των πόλεων, το Ταγανρόγ, το "βασίλειο των Ελλήνων" και γενέθλια πόλη του Τσέχωφ, το Ροστόβ πάνω στον "ήρεμο Ντον", στη χώρα των...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΧΩΡΟΥ 1420-1800 (ΣΚΛΗΡΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Η ιστορία της χαρτογραφίας, όχι ως τεχνικής φύσεως μελέτη του χαρτογραφικού τεκμηρίου, αλλά ως ερμηνευτική ανασύσταση του συνολικού ιστορικού και πολιτισμικού περιβάλλοντος που συμπυκνώνεται σε αυτό, αποτέλεσε έναν από τους άξονες της έρευνας του νέου ελληνισμού που συντελείται στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών εδώ και δύο τουλάχιστον δεκαετίες. Με μια πολύ πραγματική έννοια ο επιβλητικός όσο και καλαίσθητος τόμος της Ιστορίας της χαρτογραφίας του ελληνικού χώρου αποτελεί το επιστέγασμα και τη δικαίωση αυτής...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΤΗ ΔΙΝΗ ΤΗΣ ΧΙΑΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΣ (1822)
Η καταστροφή της Χίου το 1822 αποτελεί μια εξαιρετική ιστοριογραφική πρόκληση, ένα αιφνίδιο και βραχύβιο γεγονός στην κλίμακα της Ελληνικής Επανάστασης, που προκάλεσε το παγκόσμιο φιλελληνικό ενδιαφέρον και συνδέθηκε με διαφορετικούς θεσμούς. Σε αυτή την ιστορία διασταυρώθηκαν διαδρομές Χιωτών από τον εμπορικό και τον αγροτικό κόσμο με αμερικανούς προτεστάντες και άλλα ενεργά υποκείμενα από το ιστορικό πλαίσιο αναφοράς, που κατείχαν θέσεις κλειδιά, όπως για παράδειγμα ο Κοραής και οι χιώτες επιχειρηματίες της διασποράς. Το ίδιο το γεγονός,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΠΡΙΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΥ
Με την παρούσα έκδοση συνεχίζεται η εκτέλεση του ερευνητικού και εκδοτικού προγράμματος "Πηγές της κυπριακής γραμματείας και ιστορίας", που εγκαινιάσθηκε το 2008 στο Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών με την έκδοση της ανέκδοτης παράφρασης σε δημώδη νεοελληνική από τον Νεόφυτο Ροδινό του κειμένου "Βίος ή Μαρτύριον του [...] Ιγνατίου Κωνσταντινουπόλεως". Οι γενικότερες στοχεύσεις και η επιστημονική λογική του προγράμματος και της εκδοτικής σειράς εκτίθενται στον πρόλογο του πρώτου τόμου. Το ανά χείρας δεύτερο βιβλίο της σειράς φέρει στο φως έν...
Διαβάστε περισσότερα...

ANCIENT GREECE AND ANCIENT IRAN
IT IS A GREAT PLEASURE AND HONOR for me to welcome, on behalf of the Hellenic National Commission for UNESCO, the publication of the proceedings of the First International Conference on 'Ancient Greece and Ancient Iran: Cross-Cultural Encounters'. The conference took place in Athens in November 2006 through the efforts of the Hellenic National Commission for UNESCO, the National Hellenic Research Foundation, and the Cultural Center of the Embassy of the Islamic Republic of Iran, with the active participation of the Iranian Cultural Heritag...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΨΕΙΣ ΤΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑΣ 1700-1830
Το εγχείρημα στο οποίο αποδύεται η Στέση Αθήνη στην ανά χείρας εργασία της είναι ιδιαίτερα φιλόδοξο αλλά και το αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό. Στις σελίδες που ακολουθούν ο αναγνώστης θα συναντήσει ένα περιεκτικό πανόραμα της αφηγηματικής πεζογραφίας στην ελληνική γλώσσα που διατρέχει τον "μακρό" δέκατο όγδοο αιώνα. Μας εντυπωσιάζει η ποικιλομορφία των ειδών, το εύρος του διαλόγου με την παρακαταθήκη του ελληνικού λόγου και οι συναντήσεις με τις εκφραστικές παραδόσεις της Δύσεως αλλά και της Ανατολής που συνθέτουν το περίγραμμα αυτής της αν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΥΠΡΟΣ
Στην κυπριακή ιστορία της μεσαιωνικής και της μεταμεσαιωνικής εποχής αντικαθρεφτίζονται η κινητικότητα και οι μεταλλαγές που σημειώνονται στην ιστορία της Μεσογείου. Δύση και Ανατολή σε διαρκή ροή, είτε αντιμάχονται είτε συμβιώνουν ειρηνικά, συμφύρονται στο χώρο της Μεσογείου δημιουργώντας το πλαίσιο και τις ροπές της πολιτισμικής ανέλιξης των μεσογειακών λαών. Το φαινόμενο είναι ιδιαίτερα αισθητό στην περίπτωση της Κύπρου. Στον παρόντα τόμο επιχειρείται να εξετασθούν και να ερμηνευθούν οι συνιστώσες της κυπριακής ιστορίας, το βυζαντινό υπ...
Διαβάστε περισσότερα...