ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ - ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ > ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ;
Τα τελευταία χρόνια, η βιολογία μας καλεί, ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές μας ευαισθησίες, να επανεξετάσουμε τη σχέση ανάμεσα στην κληρονομικότητα και στο περιβάλλον. Βιολόγοι και φιλόσοφοι καλούνται να συνεργαστούν σε θέματα βιοηθικής που επιτακτικά ζητούν απάντηση. Ο φιλόσοφος Luc Ferry και ο βιολόγος Jean-Didier Vincent καταπιάνονται με το δύσκολο εγχείρημα να διατυπώσουν με τρόπο απλό και παιδαγωγικό τα πλέον θεμελιώδη και ενδιαφέροντα ζητήματα του κλάδου τους σε μια κοινή βάση γνώσεων. Καρπός του εγχειρήματος αυτού είναι η απάντηση στ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
«Η ελληνική ιδιαιτερότητα δεν είναι το μέτρο και η αρμονία, ούτε η εμφάνιση της αλήθειας ως "αποκάλυψης". Η ελληνική ιδιαιτερότητα είναι το ζήτημα του μη-νοήματος και του μη-όντος». Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τις διαλέξεις του Κορνήλιου Καστοριάδη τους πέντε πρώτους μήνες διδασκαλίας του στην Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (EHESS) το ακαδημαϊκό έτος 1982-1983, όπου εξηγούσε τις φαινομενικά «παράδοξες» έννοιες που διατυπώνονται σε ανέκδοτο κείμενο του 1979, το οποίο δημοσιεύεται επίσης εδώ. Αναλύονται ακόμη ζητήματα, όπως η πρωτοτυπία π...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΧΡΗΣΤΟΥ
Δεν αληθεύει, ούτε και σε περίοδο κρίσης, πως μόνο ό,τι είναι πηγή κέρδους είναι και χρήσιμο. Στις εμπορευματικές δημοκρατίες μας υπάρχουν κάποιες γνώσεις που έχουν τη φήμη των "άχρηστων", οι οποίες στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν μια εκπληκτική χρησιμότητα. Σε αυτό το φλογερό κείμενο, ο Νούτσιο Όρντινε εφιστά την προσοχή μας στη χρησιμότητα του άχρηστου και στην αχρηστία του χρήσιμου. Μέσα από τους στοχασμούς μεγάλων φιλοσόφων (Πλάτων, Αριστοτέλης, Ζουάνγκ-ζι, Πίκο ντέλλα Μιράντολα, Μονταίνιος, Μπρούνο, Καμπανέλλα, Μπέηκον, Καντ, Τοκβίλ,...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Αυτός ο τόμος παρουσιάζει την γνώση στο γίγνεσθαί της. Η Φαινομενολογία του πνεύματος πρόκειται να αντικαταστήσει τις ψυχολογικές εξηγήσεις ή ακόμη τις αφηρημένες έρευνες για την θεμελίωση της γνώσης. Αυτή εξετάζει την προκαταρκτική διαδικασία που οδηγεί στην επιστήμη από μια άποψη, η οποία την καθιστά μια νέα, ενδιαφέρουσα επιστήμη, την πρώτη επιστήμη της Φιλοσοφίας. Εμπεριέχει τις διάφορες μορφές του πνεύματος ως εσωτερικούς σταθμούς της πορείας, μέσω της οποίας αυτό γίνεται καθαρή γνώση ή απόλυτο πνεύμα. Ο πλούτος των εμφανίσεων του πνε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΕΡΙ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΑΙ ΨΕΥΔΟΥΣ ΥΠΟ ΕΞΩΗΘΙΚΗ ΕΝΝΟΙΑ
Σε κάποια απόμερη γωνιά του εκχυμένου σε αναρίθμητα λαμπυρίζοντα ηλιακά συστήματα σύμπαντος, υπήρξε μια φορά κι έναν καιρό ένα αστέρι, πάνω στο οποίο ευφυή ζώα επινόησαν τη γνώση. Ήταν η πιο υπερφίαλη και η πιο απατηλή στιγμή της "Παγκόσμιας Ιστορίας", αλλά ήταν βέβαια μονάχα μια στιγμή. Έπειτα από λιγοστές ανάσες της φύσης, το αστέρι πάγωσε και τα δαιμόνια ζώα έπρεπε να πεθάνουν". Το "Περί αληθείας και ψεύδους υπό εξωηθική έννοια" (1873) είναι ένα από τα σκαριφήματα με τα οποία ο Νίτσε γέμιζε το ένα σημειωματάριο μετά το άλλο με περιστασι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Το Process and Reality (Διαδικασία και πραγματικότητα. Ένα δοκίμιο στην κοσμολογία) του Alfred North Whitehead παραμένει ένα σκοτεινό μετέωρο στον φιλοσοφικό ουρανό του εικοστού αιώνα. Δημοσιευμένο το 1929, αντιπροσωπεύει το αποκορύφωμα της προσωπικής προβληματικής που ανέπτυξε ο συγγραφέας του αφότου χώρισαν οι δρόμοι του με τον Bertrand Russell. Στο έργο αυτό, ο Whitehead, επιδιώκοντας να φέρει σε συνομιλία την κοσμοεικόνα που αναδύεται από τις σύγχρονες επιστήμες με ένα σύνολο προβλημάτων τα οποία οι επιστήμονες στον καιρό της εξειδίκευ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
«Η ελληνική ιδιαιτερότητα δεν είναι το μέτρο και η αρμονία, ούτε η εμφάνιση της αλήθειας ως "αποκάλυψης". Η ελληνική ιδιαιτερότητα είναι το ζήτημα του μη-νοήματος και του μη-όντος». Ο δεύτερος τόμος της Ελληνικής ιδιαιτερότητας αφιερώνεται στη γέννηση, στη φύση και στη λειτουργία της αθηναϊκής δημοκρατίας. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης πραγματεύεται, στηριζόμενος στο έργο του Θουκυδίδη και κυρίως στον Επιτάφιο, το σύστημα της άμεσης δημοκρατίας και προσδιορίζει τα χαρακτηριστικά που το καθιστούν μοναδικό. Ο αναγνώστης θα βρει εδώ σημαντικές αναλ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Από τον Θαλή τον Μιλήσιο έως τον Χούσερλ, μια ανθολογία των μεγαλύτερων φιλοσόφων της ανθρωπότητας, των ζητημάτων που έθεσαν και των απαντήσεων που έδωσαν. Ποια είναι η γενεσιουργός αιτία των πάντων; Υπάρχει Αλήθεια; Τι σημαίνει το να σκέπτεται κανείς; Τι είναι η γλώσσα; Πώς λειτουργεί το πνεύμα; Τι είναι η πραγματικότητα; Υπάρχει επιστημονική μέθοδος; Πώς αξίζει να ζει κανείς; Τι είναι ο χρόνος; Τι είναι η ύλη; Ποιο είναι το όριο ανάμεσα στην, λογική στην τρέλα και στη σχιζοφρένεια; Τι είναι ο θεός; Αποδεικνύεται επιστημονικά η ύπαρξή του...
Διαβάστε περισσότερα...

Michel Foucault and Max Weber
Ο πολιτικός μεσσιανισμός έχει μια διττή μορφή. Εμφανίζεται είτε ως επιβεβαίωση μιας κατάστασης που δεν μπορεί να μεταβληθεί παρά μόνο να ανασυσταθεί εξωτερικά, με τη σκουριά των πρότερων στιγμών της παρούσα, είτε εγγράφεται στην επικράτεια μιας μάταιης αντίστασης, με τη μορφή ενός ριζοσπαστικού εξωραϊσμού μιας διάχυτης απόγνωσης που υποκύπτει με λαγνεία στην αισθητικοποίηση της καπιταλιστικής κυριαρχίας. Αυτή η διττή υπονόμευση κάθε δυνατότητας αποκαθήλωσης της καπιταλιστικής ορθολογικότητας συνιστά την πλέον απεχθή εκφορά τού κυρίαρχου λό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΗΘΙΚΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ
"Tελικώς, θα πρέπει να κατανοήσει κανείς ότι ως ηθικό πρόσωπο, εάν θέλει, βέβαια, να είναι τέτοιο πρόσωπο, οφείλει να επιλέγει ελεύθερα τις αρχές του και, αισθανόμενος τις καθολικές επιταγές που συνεπάγονται, να πράττει σύμφωνα με αυτές μόνον. H υποθήκη αυτή, που υπαγορεύεται από την ανάλυση του νοήματος της ηθικής γλώσσας, είναι το πολύ σπουδαίο όπλο που μπορεί να προσφέρει η ηθική φιλοσοφία στους ανθρώπους για την προστασία του ηθικού βίου των. Όσοι αδιαφορούν γι' αυτήν είναι άξιοι της τύχης των - της απώλειας της ηθικής αξιοπρέπειάς των...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο Καρλ Μαρξ και η παράδοση της δυτικής πολιτικής σκέψης
«Η πρόκληση με την οποία μας φέρνει αντιμέτωπους σήμερα ο Μαρξ είναι πολύ πιο σοβαρή απ' αυτές τις ακαδημαϊκές διενέξεις για τις επιρροές και τις ιεραρχήσεις. Το γεγονός ότι μια μορφή ολοκληρωτικής κυριαρχίας χρησιμοποιεί τον μαρξισμό, από τον οποίο προφανώς προέκυψε, αποτελεί αναμφίβολα την πιο τρομακτική κατηγορία που έχει διατυπωθεί ποτέ εναντίον του Μαρξ. Και αυτή η κατηγορία δεν μπορεί να αποσιωπηθεί τόσο εύκολα όσο συμβαίνει με κατηγορίες παρόμοιας φύσεως -εναντίον του Νίτσε, του Χέγκελ, του Λούθηρου ή του Πλάτωνα, που όλοι τους, όπω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΦΕΥΡΙΣΚΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΕΡΩΤΑ ΞΑΝΑ
Πολλές γυναίκες και άνδρες που αναζητούν την ερωτική ευτυχία μαζί βρίσκονται άοπλοι απέναντι στον τρίτο πρωταγωνιστή που εισβάλλει στο σαλόνι τους ή στο κρεβάτι τους: την πατριαρχία. Το βιβλίο αυτό προτείνει μια σειρά από διασαφηνίσεις για ένα ζήτημα που στοιχειώνει τις φεμινίστριες εδώ και δεκαετίες και που επανέρχεται σήμερα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός τους: το ζήτημα του ετεροφυλοφιλικού έρωτα. Στην καρδιά των ρομαντικών μας κωμωδιών, των αναπαραστάσεών μας για το ιδανικό ζευγάρι, κωδικοποιείται συχνά μια μορφή γυναικείας κατωτερότη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΔΥΤΙΚΗ ΨΕΥΔΑΙΣΘΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΦΥΣΗΣ
Εδώ και πάνω από δυο χιλιάδες χρόνια, ένα φάντασμα βασανίζει τον πολιτισμό που ονομάζουμε δυτικό: "η οπτασία μιας ανθρώπινης φύσης τόσο αχόρταγης κι εριστικής που, αν δεν δαμαστεί με κάποιο τρόπο, θα βυθίσει την κοινωνία στην αναρχία". Το αντίδοτο στην αναρχία προσφέρεται σε δύο θεωρητικές συσκευασίες: ιεραρχία ή ισότητα, είτε ένα σύστημα κυριαρχίας που συγκρατεί με τη βία τη φυσική ιδιοτέλεια των ανθρώπων, είτε ένα σύστημα εξισορρόπησης που συμφιλιώνει τα ξεχωριστά συμφέροντα μέσα στο κοινό συμφέρον. Στα μεγάλα ζητήματα, όπως στο κρύο μπά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ;
Η φιλοσοφία: δεν είναι ούτε ενατένιση, ούτε αναστοχασμός, ούτε επικοινωνία, αν και κάποια στιγμή κατάφερε να πιστέψει ότι είναι πότε το ένα, πότε το άλλο, λόγω της ικανότητας που έχει ο κάθε πνευματικός κλάδος να γεννά τις ίδιες του τις αυταπάτες και να κρύβεται πίσω από ένα σύννεφο ομίχλης το οποίο εκπέμπει επί τούτου. Δεν είναι ενατένιση, επειδή ενατένιση είναι τα ίδια τα πράγματα καθ' όσον τα βλέπουμε μέσα από την δημιουργία των ίδιων τους των εννοιών. Επίσης, δεν είναι αναστοχασμός αφού κανείς δεν χρειάζεται την φιλοσοφία για να αναστο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΜΙΣΕΛ ΦΟΥΚΩ
Η ιστορική και φιλοσοφική έρευνα του Μισέλ Φουκώ έχει περάσει από πολλά στάδια. Ο Todd May ακολουθεί την πορεία της από την πρώιμη Ιστορία της Τρέλας μέχρι τη μετά θάνατον δημοσίευση των διαλέξεών του στο College de France, και δείχνει ότι παρά τις συνεχείς μεταβολές, αυτό που εμπνέει και παραμένει σταθερό στο έργο του Φουκώ είναι το ερώτημα: "ποιοι είμαστε;". Με αυτό το ερώτημα ως οδηγό, το βιβλίο προσφέρει μία εντυπωσιακή σε εύρος και βάθος, και συνάμα εύληπτη, συνολική παρουσίαση του φουκωικού έργου και κομβικών εννοιών, όπως: - Η αρχαι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΠΡΕΧΤ
Η Χάνα Άρεντ έγραφε στον πρόλογο της έκδοσης κάποιων κειμένων του Βάλτερ Μπένγιαμιν στα αγγλικά το 1969: "Είναι αδιαμφισβήτητο πως η φιλία του Βάλτερ Μπένγιαμιν με τον Μπρεχτ -μοναδική επειδή εδώ ο μεγαλύτερος εν ζωή Γερμανός ποιητής συνάντησε τον πιο σημαντικό κριτικό της εποχής του, πράγμα για το οποίο είχαν πλήρη συνείδηση και οι δύο- υπήρξε το [...] πιο σημαντικό άγγιγμα της καλής τύχης στη ζωή του Μπένγιαμιν". Πολύ πιο σημαντικό, βέβαια, είναι ότι εβδομήντα οκτώ χρόνια από τη "φυγή" του πρώτου (κυνηγημένου σαν αγρίμι και δολοφονημένου...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ
"Ένα πλεόνασμα πληροφόρησης και επικοινωνίας δεν αρκεί για να φωτίσει τον κόσμο. Ούτε η διαφάνεια ενισχύει τη διορατικότητα. Η μάζα των πληροφοριών δεν παράγει αλήθεια. Όσο περισσότερη πληροφορία απελευθερώνεται, τόσο επιτείνεται η σύγχυση στον κόσμο. Η υπερπληροφόρηση και η υπερεπικοινωνία δεν φωτίζουν το σκοτάδι." (Από την έκδοση) Καμία λέξη δεν διατρέχει περισσότερο τον σύγχρονο δημόσιο λόγο απ’ όσο η λέξη «διαφάνεια». Σύμφωνα με τον Μπιουνγκ-Τσουλ Χαν, όποιος περιορίζει τη χρήση της αποκλειστικά σε θέματα διαφθοράς ή ελεύθερης διακίνη...
Διαβάστε περισσότερα...

Η κοινωνία της κόπωσης
"Η υπερβολική εργασία και επίδοση οξύνονται και καταλήγουν να γίνουν αυτοεκμετάλλευση, η οποία είναι αποτελεσματικότερη της εκμετάλλευσης από τρίτους, γιατί συνοδεύεται από ένα αίσθημα ελευθερίας. Εκμεταλλευτής και εκμεταλλευόμενος είναι ένα και το αυτό πρόσωπο. Θύτης και θύμα, το ίδιο." Στη σύγχρονη εποχή, παρά το γεγονός ότι οι αληθινές αλυσίδες έχουν εκλείψει, παρατηρούμε να δημιουργείται ένας νέος τύπος σκλάβου: είναι ο άνθρωπος που υποβάλλει τον εαυτό του σε εθελοντική εξάντληση. Στην "Κοινωνία της κόπωσης" (απρόσμενο best seller σε ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
"Η φιλοσοφία δημιουργεί πάντοτε μόνη της την έννοιά της. Συνεπώς δεν υπάρχει άλλο κριτήριο ανώτερό της για να κριθή και να ορισθή τι είναι φιλοσοφία. Μόνον τότε καταλαβαίνω τι είναι φιλοσοφία, όταν ζω ο ίδιος μέσα της, όταν δηλαδή φιλοσοφώ" σημειώνει προοιμιακά ο Ιωάννης Ν. Θεοδωρακόπουλος και αυτό ακριβώς ορίζει την ουσιαστική επιδίωξη της τετράτομης "Εισαγωγής στη φιλοσοφία: να οδηγήσει τον αναγνώστη της στο φιλοσοφείν. Φιλοσοφώ σημαίνει μετατρέπω σε ερώτημα αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται αυτονόητο και προφανές, και, με αυτή την έννοι...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΒΟΥΛΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΣΤΟΝ ΣΤΟΧΑΣΜΟ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΟΝΔΥΛΗ
Με τη μελέτη αυτή, ο συγγραφέας επιχειρεί να αποτιμήσει κριτικά την περιγραφική θεωρία της απόφασης του Παναγιώτη Κονδύλη, η οποία όπως διατείνεται ο εισηγητής της, παρέχει τα αναγκαία εννοιολογικά εργαλεία για μια αξιολογικά ελεύθερη περιγραφική ανάλυση κάθε φαινομένου που εμπίπτει στο πεδίο του κοινωνικού, δηλαδή από τα αφηρημένα συστήματα σκέψης και τις απρόσωπες κοινωνικές διαδικασίες ως τις συγκεκριμένες και καθημερινές διαδράσεις των μεμονωμένων κοινωνικών υποκειμένων. Η αποτίμηση αυτή, προϋποθέτει πρώτον, την ταυτοποίηση της κονδύλε...
Διαβάστε περισσότερα...