ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ - ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ > ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

ΟΙ ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
[...] Οποιαδήποτε αναφορά ή προσπάθεια προσέγγισης και ερμηνείας της σκέψης του αρχαϊκού ελληνισμού γενικότερα, που εξέθρεψε το στοχασμό των Προσωκρατικών προϋποθέτει τη βαθειά γνώση της κοινωνίας και όλων των ανθρωπολογικών χαρακτηριστικών της. Κάθε πτυχή της σκέψης των μεγάλων εκείνων διανοητών απηχεί κοινωνικές διεργασίες και καταστάσεις πολιτικές στην ευρεία έννοια του όρου αυτού, όπως τον αντιλαμβάνονταν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι, δηλαδή την ηθική διάσταση της κοινωνίας. [...] Είναι ανάγκη όμως να επισημάνουμε ακόμα ότι αναγκαία πρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΤΣΙ ΜΙΛΗΣΕ Ο ΖΑΡΑΤΟΥΣΤΡΑ
Ο μεγάλος γερμανός φιλόσοφος Φρίντριχ Νίτσε γεννήθηκε το 1844 στο Ρέκεν. Ήταν μόλις πέντε ετών όταν έχασε τον πατέρα του, προτεστάντη πάστορα. Έπειτα από λαμπρές σπουδές κλασικής φιλολογίας στη Βόννη, έγινε, σε ηλικία είκοσι πέντε ετών, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Εκείνη την εποχή γνώρισε το έργο του φιλόσοφου Σοπενχάουερ και συνδέθηκε φιλικά με τον μουσικοσυνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ. Πολύ σύντομα ο Νίτσε θα χαράξει το δικό του δρόμο. Παραιτείται από τη θέση του στο Πανεπιστήμιο, απομακρύνεται από τις θεωρίες του Σοπενχάουερ και...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ομογενοποίηση του κόσμου
Ο κόσμος γίνεται ολοένα πιο ομοιογενής. Η εντονότερη πνευματική εντύπωση από κάθε ταξίδι μου τα τελευταία χρόνια, παρ' όλες τις επί μέρους ευτυχισμένες εκπλήξεις: μια υφέρπουσα φρίκη απέναντι στην ομογενοποίηση του κόσμου. Όλα γίνονται ομοιόμορφα στις εξωτερικές εκφάνσεις της ζωής, όλα επιπεδοποιούνται σ' ένα ομοιογενές πολιτιστικό σχήμα. Τα ιδιαίτερα έθιμα των λαών απαλείφονται, το ντύσιμο εξομοιώνεται, τα ήθη διεθνοποιούνται. Οι χώρες φαντάζουν όμοιες μεταξύ τους, η ζωή και η δράση των ανθρώπων είναι ενταγμένες στο ίδιο πλαίσιο, οι πόλει...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΝ ΜΙΣΕΛ ΦΟΥΚΩ
Η ιστορική και φιλοσοφική έρευνα του Μισέλ Φουκώ έχει περάσει από πολλά στάδια. Ο Todd May ακολουθεί την πορεία της από την πρώιμη Ιστορία της Τρέλας μέχρι τη μετά θάνατον δημοσίευση των διαλέξεών του στο College de France, και δείχνει ότι παρά τις συνεχείς μεταβολές, αυτό που εμπνέει και παραμένει σταθερό στο έργο του Φουκώ είναι το ερώτημα: "ποιοι είμαστε;". Με αυτό το ερώτημα ως οδηγό, το βιβλίο προσφέρει μία εντυπωσιακή σε εύρος και βάθος, και συνάμα εύληπτη, συνολική παρουσίαση του φουκωικού έργου και κομβικών εννοιών, όπως: - Η αρχαι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΤΟ ΕΠΙΣΤΗΜΙΚΟ ΠΕΔΙΟ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ
Η Βυζαντινή φιλοσοφία ως σύγχρονος κλάδος της επιστήμης της φιλοσοφίας συναντά δυσκολίες στην πορεία αυτο-θέσμισής της προς μια αξιολογικά ουδέτερη επιστήμη, εξαιτίας διαφόρων αντιφάσεων στα ιστοριογραφικά προγράμματα της Δυτικής φιλοσοφίας. Μετά από μια εισαγωγική σύνοψη της σύγχρονης σπουδής της Βυζαντινής φιλοσοφίας, στο πρώτο μέρος εξετάζεται κριτικά ο μύθος για την παρακμή της σκέψης στο Βυζάντιο όπως αυτός κατασκευάζεται στη διαφωτιστική ιστοριογραφία του Edward Gibbon και υπερβαίνεται στη φιλοσοφία της ιστορίας του Hegel. Η εννοιολο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΤΡΑΓΩΔΙΑΣ
Σε ηλικία είκοσι έξι ετών, στις 2 Ιανουαρίου 1872, ο Φρίντριχ Νίτσε εκδίδει το πρώτο του βιβλίο, τη Γέννηση της τραγωδίας από το πνεύμα της μουσικής. Το βασικό λάθος θα ήταν να το δούμε -πράγμα που έγινε κατά κόρον στο παρελθόν και γίνεται ακόμη και σήμερα- σαν ένα κεφάλαιο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής φιλολογίας. Χθες, περίμεναν από έναν νεαρό καθηγητή ελληνικής φιλολογίας ένα σοβαρό έργο ευρυμάθειας. Όταν εμφανίστηκε αυτό το φιλοσοφικό έργο, οι συνάδελφοι φιλόλογοι έκριναν πολύ άσχημα την ανάμειξη των ειδών που αντιπροσώπευε και αρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΚΑΤΑΠΙΕΣΗΣ
Τίποτα στον κόσμο δεν μπορεί να εμποδίσει τον άνθρωπο να αισθάνεται γεννημένος για την ελευθερία. Ποτέ, ό,τι κι αν γίνει, δεν μπορεί να δεχτεί τη δουλεία" γιατί σκέφτεται. Δεν έπαψε ποτέ να ονειρεύεται μια ελευθερία χωρίς όρια, είτε ως παρελθούσα ευτυχία που του τη στέρησε μια τιμωρία, είτε ως μέλλουσα ευτυχία που του την χρωστά ένα είδος συμφωνίας με κάποια μυστηριώδη Πρόνοια. Ο κομμουνισμός που φαντάστηκε ο Μαρξ είναι η πιο πρόσφατη μορφή αυτού του ονείρου. Το όνειρο αυτό παρέμεινε ανέκαθεν μάταιο, όπως όλα τα όνειρα, ή, αν ποτέ λειτούργ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
«Αγαπητό μου παιδί, Να μην σε τρομάξει ο όγκος του βιβλίου που κρατάς στα χέρια σου. Να ξέρεις ότι αποτελεί έναν θησαυρό επιστημονικών και φιλοσοφικών γνώσεων, προβληματισμών και δραστηριοτήτων για την αναζήτηση της αλήθειας. Το βιβλίο, με τα 280 φιλοσοφικά του μαθήματα, θα σε συντροφεύει στο νηπιαγωγείο, το δημοτικό, το γυμνάσιο, το λύκειο, ακόμη και στην υπόλοιπη ζωή σου. Τα μαθήματά του θα σε βοηθήσουν να κατανοήσεις τον άνθρωπο, το λογικό του, την ψυχή του, την κοινωνία, την ιστορία, τις θρησκείες, την αλήθεια, τη φιλία, τις ηθικές και...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΝΕΟΤΗΤΑΣ
"ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΜΟΡΦΩΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ ΜΑΣ" Εισαγωγή: Ο τίτλος τον οποίο έχω δώσει στις διαλέξεις μου, έπρεπε, όπως είναι καθήκον κάθε τίτλου, να είναι όσο το δυνατόν πιο ακριβής, σαφής και πειστικός όπως παρατηρώ όμως τώρα, διαθέτει υπερβολική ακρίβεια, πράγμα που τον κάνει υπερβολικά σύντομο και συνεπώς ανακριβή. Γι' αυτό πρέπει να αρχίσω εξηγώντας στους αξιότιμους ακροατές μου τον τίτλο αυτό και κατ' ακολουθία των διαλέξεων αυτών και να δικαιολογήσω, αν είναι ανάγκη, τον εαυτό μου γι' αυτές. Αν υποσχέθηκα να μιλήσω για το μέλλον των μο...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΣΙΩΠΗ ΤΩΝ ΖΩΩΝ
Σε αυτό το βιβλίο ο Τζον Γκρέι, με ένα νέο είδος γραφής, συνεχίζει τον στοχασμό που ξεκίνησε στο Αχυρένια σκυλιά. Παραθέτοντας αποσπάσματα από απομνημονεύματα, ποιήματα, μυθιστορήματα και φιλοσοφικά έργα, από συγγραφείς όπως ο Μπόρχες, ο Όργουελ, ο Κέστλερ, ο Μπάλαρντ, ο Μαλαπάρτε και ο Κόνραντ και αντλώντας παραδείγματα από ετερόκλητα ιστορικά γεγονότα και μαρτυρίες, ο Γκρέι συνθέτει σπάνια τοπία πνευματικής ανάτασης, τα οποία μας ωθούν να στοχαστούμε εκ νέου τη θέση μας στον κόσμο. Το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. Το πρώτο πραγματεύεται...
Διαβάστε περισσότερα...

Φιλοσοφικά αποσπάσματα
Το ρομαντικό απόσπασμα είναι η μόνη μορφή του θεωρείν, η οποία παράγει η ίδια τη μορφή της και είναι ο μόνος τρόπος να πολιορκηθεί η ολότητα από τη δημιουργική Φαντασία, έτσι ώστε να αποσπάσει από αυτήν πολύτιμα σπαράγματα, διασκορπισμένες συμβολικές εικόνες και αινιγματικές αφηγήσεις, αφού η ίδια η ολότητα ανήκει αποκλειστικά στο Απόλυτο, απροσπέλαστο τόσο από τον κόσμο των ιδεών, όσο και από τον ταξινομημένο κόσμο της εμπειρίας. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
Ποιος άνθρωπος είναι ελεύθερος και ποιος δούλος; Πώς μπορούμε να ζήσουμε μια καλή ζωή; Πότε τα πράγματα κι οι καταστάσεις γίνονται αφέντες του εαυτού μας; Το σώμα μας, η υγεία μας, το σπίτι κι η περιουσία μας δεν είναι δικά μας, υποστηρίζει ο Επίκτητος. Δεν βρίσκονται κάτω απ' τον δικό μας έλεγχο και, επομένως, όταν επιθυμούμε κάποιο απ' αυτά τα πράγματα, επιθυμούμε κάτι που δεν εξαρτάται από εμάς. Κι ο άνθρωπος που επιθυμεί πράγματα που δεν εξαρτώνται από τον ίδιο δεν μπορεί παρά να είναι ένας δούλος. «Καθάρισε τις ιδέες σου, ώστε να μη δ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΑΣΤΡΑ ΚΑΤΩ ΣΤΗ ΓΗ
Η μόνη ουσιαστική διαφορά που μπορούν να δείξουν οι πιο διανοούμενοι αστρολόγοι ανάμεσα στους εαυτούς τους και τη φυλή των κρυσταλλοσκόπων είναι η αποστροφή τους για τις απόλυτες προφητείες. Η αστρολογία αναλαμβάνει να ενθαρρύνει σταθερά τους ανθρώπους να παίρνουν αποφάσεις, ανεξαρτήτως του πόσο ασήμαντες ενδέχεται να είναι αυτές. Είναι προσανατολισμένη στην πρακτική δράση αντί να αναλώνεται σε μεγαλεπήβολες συζητήσεις γύρω από κοσμικά μυστικά και βαθύ διαλογισμό. Ως εκ τούτου, η ίδια η χειρονομία της αστρολογίας, η βασική της προϋπόθεση ό...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Η παρούσα εισαγωγή είναι το τελικό προϊόν σαραντάχρονης σπουδής των πνευματικών κυρίως επιτευγμάτων του πρώιμου Ελληνισμού, στο πλαίσιο της δραστηριότητάς μου ως ερευνητή υποτρόφου του γερμανικού Ιδρύματος Humboldt, συντάκτη του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Αθηνών (Λεξικόν της Προσωκρατικής Φιλοσοφίας και περιοδικό Φιλοσοφία), μέλους του Κέντρου Φιλοσοφικών Ερευνών (διδασκαλία και συνεργασία στο περιοδικό "Δευκαλίων"), συντάκτη και συμβούλου στην Εκδοτική Αθηνών (υπεύθυνου για θέματα αρχαίας ελληνικής Μυθολογίας, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΠΛΟ ΤΟΥ
Τούτο το βιβλίο του Κλεμάν Ροσέ θα μπορούσε να είναι ανυπόφορο, όσο ανυπόφορη είναι και η σκληρή πραγματικότητα που περιγράφει. Ξεσκεπάζει αδυναμίες μας, εκκρεμότητες, μικρές και μεγάλες απάτες. Μας λέει ξεκάθαρα ότι δεν κερδίζουμε τίποτα με τους θεατρινισμούς ή με το να κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Αποδεικνύει ανήμπορη κάθε μας καταφυγή και κάθε μας παρηγοριά (ηθική, πολιτική ή θρησκευτική). Καταργεί κάθε διπλότητα: ανάμεσα στο γεγονός και τις συνέπειές του, το συμβάν και τις προσδοκίες, το εδώ και το αλλού, τον εαυτό μας και το ά...
Διαβάστε περισσότερα...

ΟΝΕΙΡΑ
... Αυτό που συντελείται στον ύπνο είναι μια νέα και πρωτόγνωρη προσοχή που απελευθερώνεται από τον κόρφο της συνήθειας. Βιώματα της καθημερινότητας, τετριμμένα λόγια, το κατακάθι που μας έμεινε στο βλέμμα, ο σφυγμός του αίματός μας - όλα αυτά τα απαρατήρητα πιο πριν συνιστούν, παραποιημένα και υπερτονισμένα, το υλικό των ονείρων. Στο όνειρο δεν υπάρχει απορία, ούτε στον πόνο λήθη, διότι και τα δύο φέρουν την αντίθεση ήδη μέσα τους, όπως η κορυφή και το κοίλο του κύματος τις ώρες της νηνεμίας διαχέονται το ένα στο άλλο. ...Έτσι η θάλασσα ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΠΟΥΔΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗ
"Υπάρχουν πολλοί επιθετικοί προσδιορισμοί για τον άνθρωπο αλλά ο πλέον καίριος είναι ότι ο άνθρωπος είναι θνητός. Και τούτο δεν σημαίνει απλώς πως ο άνθρωπος πεθαίνει, αλλά ότι ο άνθρωπος ζει γνωρίζοντας πώς θα πεθάνει. Το ζώο ζει μη γνωρίζοντας πως θα πεθάνει. Η διαφορά είναι μεταξύ πνεύματος και φύσεως" (ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΑΛΕΒΙΤΣΗΣ) "Όταν ο συγγραφέας δεν έχει παρωπίδες, όταν δεν υπηρετεί ιδεοληπτικές ιδεολογίες, όταν δεν έχει σκοτισμένη ψυχή, μπορεί να γεφυρώνει τις διαφορετικές περιοχές, εκφάνσεις και εκφράσεις της ανθρώπινης ύπαρξης, να υπερ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΨΥΧΙΚΗ ΑΡΡΩΣΤΕΙΑ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ
... Η ψυχολογία δεν μπορεί ποτέ να πει την αλήθεια για την τρέλα γιατί η τρέλα κατέχει την αλήθεια της ψυχολογίας. Και παρ’ όλα αυτά, μία ψυχολογία της τρέλας δεν μπορεί παρά να κινείται προς το ουσιαστικό, από την στιγμή που κατευθύνεται στα τυφλά προς το σημείο όπου δημιουργήθηκαν οι δυνατότητες της ύπαρξής της δηλαδή, κινείται αντίθετα προς το ίδιο της το ρεύμα, προς εκείνες τις περιοχές όπου ο άνθρωπος έχει μία σχέση με τον εαυτό του και εγκαινιάζει εκείνη την μορφή αλλοτρίωσης που τον μετατρέπει σε Homo Psychologicus. Αν η ψυχολογία ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΠΙΝΟΖΑ
"Ο Σπινόζα απέκτησε πολλά πρόσωπα στο πέρασμα του χρόνου μετά το θάνατό του: ο παρμενίδειος Σπινόζα, ο καρτεσιανός Σπινόζα, ο υλιστής-αθεϊστής-ντετερμινιστής Σπινόζα, ο μυστικιστής-πανθεϊστής Σπινόζα. Καθεμιά από τις υπεραπλουστεύσεις αυτές βασίζεται σε κάποιο βαθμό στα κείμενα. Αλλά το ζήτημα είναι να κρατήσουμε τα ποικίλα νήματα της σκέψης του συγχρόνως σε πλήρη θέαση." (ΣΤΙΟΥΑΡΤ ΧΑΜΣΑΪΡ) Ο Στιούαρτ Χάμσαϊρ, ένας από τους εξέχοντες βρετανούς φιλοσόφους του 20ού αιώνα, θα μείνει ίσως περισσότερο γνωστός στην ιστορία της σκέψης για τη δου...
Διαβάστε περισσότερα...

(P/B) THE HEGEL VARIATIONS
In this major new study, philosopher and cultural theorist Fredric Jameson offers an innovative reading of a book that forms part of the bedrock of modern Western thought: Hegel's Phenomenology of Spirit. Whereas other writers have interpreted the Phenomenology as a rigidly closed system, Jameson discovers it to be a more fluid, open-ended work. Hegel's mind is revealed to be a less systematic mechanism than normally thought, one whose ideas never solidify into pure abstractions. The conclusion of the Phenomenology, on the aftermath of the...
Διαβάστε περισσότερα...