ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ - ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ > ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

ΠΡΟΣΩΠΑ ΤΟΥ ΜΥΘΟΥ, ΤΟΥ ΘΡΥΛΟΥ, ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ
Οι σημαντικοί μύθοι δημιουργούν πρόσωπα αγέραστα. Είναι πρόσωπα που η βιοϊστορία τους διαμηνύει μια καίρια αλήθεια για την ψυχική συγκρότηση του ανθρώπου, γεγονός που εξηγεί γιατί η δύναμη αυτής της αλήθειας διεγείρει, παρά το κύλισμα των αιώνων, τις ανθρώπινες συνειδήσεις. Στο πρώτο μέρος του βιβλίου, ο αναγνώστης θα δει ότι με τον αποκεφαλισμό της Μέδουσας-Γοργούς αποκαλύπτονται οι απαρχές των βαθύτερων πόθων και αγωνιών του ανθρώπου, ενώ με το άδοξο τέλος της απογόνου της, της Γοργόνας που συνδέεται άρρηκτα με την ζωή του Μεγάλου Αλεξάν...
Διαβάστε περισσότερα...

Επιστροφή στον Ζαν-Πωλ Σαρτρ
«Πιστεύω πως ένας άνθρωπος μπορεί πάντα να κάνει κάτι μ' εκείνο που τον έχουν κάνει. Αυτόν τον ορισμό της ελευθερίας θα έδινα σήμερα: είναι αυτή η μικρή κίνηση που ένα ολότελα προκαθορισμένο κοινωνικό πλάσμα το μετατρέπει σε πρόσωπο που δεν διασώζει όλα όσα δέχτηκε από τον προκαθορισμό του· είναι η κίνηση που κάνει τον Ζενέ, λόγου χάρη, έναν ποιητή ενώ αυτός ήταν παθηματικά προορισμένος να γίνει ένας κλέφτης.» (Ζ.-Π. Σαρτρ) Για τον Ρεκαλκάτι ο Σαρτρ παραμένει σημαντικός. Θεωρητικός του υπαρξισμού, διαλεκτικός στοχαστής της κοινωνικής πράξη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΑΕΙΘΑΛΕΣ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΓΝΩΣΕΩΣ
Μπροστά στη βάρβαρη πραγματικότητα, η επιστήμη και η φιλοσοφία μπορούν να αποτελέσουν καταφύγιο. Έναν προσωπικό χώρο γαλήνης και πνευματικής έξαρσης. Ωστόσο, πρέπει να είναι κανείς ακρωτηριασμένος ατομιστής, για να αναζητήσει κάποιο προσωπικό καταφύγιο σε μια εποχή η οποία εγκυμονεί πλανητικές καταστροφές αλλά, παρ' όλα όσα συνέβησαν, δημιουργεί και τις "αντικειμενικές" επί του παρόντος δυνατότητες για υπέρβαση της σημερινής βαρβαρότητας. Στόχος του βιβλίου είναι να αναδείξει συγκεκριμένα την ενότητα των επιστημών με τη φιλοσοφία, η οποία ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΘΑΝΑΤΟΣ
Θα ήθελα να ισχυριστώ εξαρχής κάτι τολμηρό: το γεγονός πως πεθαίνουμε είναι το σημαντικότερο γεγονός για εμάς. Κατά κύριο λόγο, αγνοούμε τον θάνατο. Σχεδιάζουμε το μέλλον σαν να μην πρόκειται να συμβεί. Δεν πορευόμαστε σαν τα υπόλοιπα ζώα που η επίγνωση του θανάτου τους αναδύεται μόνο όταν αντιμετωπίζουν μια απειλή. Με μια έννοια, γνωρίζουμε πως θα πεθάνουμε. Γνωρίζουμε ότι ο θάνατός μας θα είναι το τέλος μας, ότι ο θάνατος δεν είναι ένα επίτευγμα ή ένας σκοπός, και ότι με κάποιο τρόπο είναι ταυτόχρονα αναπόφευκτος και αβέβαιος. Παρ' όλα α...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ (ΤΡΙΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Ο τρίτος τόμος της Ελληνικής ιδιαιτερότητας αφιερώνεται στο έργο του Θουκυδίδη. Ο Κορνήλιος Καστοριάδης επιχειρεί μια πρωτότυπη ανάλυση του Επιταφίου, που αποδίδεται από τον αρχαίο ιστορικό στον Περικλή, για να δείξει σε πιο βαθμό η μεγάλη αθηναϊκή δημιουργία του 5ου αιώνα είχε συνείδηση του εαυτού της. Χωρίς να επιδίδεται στους αναχρονισμούς και τις προβολές που χαρακτηρίζουν τις σύγχρονες ερμηνείες, ο φιλόσοφος ανακαλύπτει στον Θουκυδίδη έναν κόσμο που μοιάζει εκπληκτικά με τον δικό μας, στον οποίο κάποια αγαθά θεωρούνται πολύτιμα, ενώ ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΠΑΙΓΝΙΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΚΑΙ Η ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ ΜΙΑΣ ΜΗ ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟΧΑΣΜΟΥ
Το παίγνιο του κόσμου και η προβληματική μιας μη μεταφυσικής κατεύθυνσης του στοχασμού η συμπλοκή εντός αυτής της φράσης δεν σημαίνει μία σύνδεση μεταξύ του παιγνίου του κόσμου και της προβληματικής μιας μη μεταφυσικής κατεύθυνσης του στοχασμού, η οποία παράλληλα -και κυρίως- προεξαγγέλλει το παίγνιο του κόσμου ως σήμα μιας μη μεταφυσικής κατεύθυνσης. Κινούμενη πέρα από την άποψη αυτή, που -ακολουθώντας την εκ μέρους του Νίτσε ανάγνωση του Ηρακλείτου- ασπάστηκαν οι Heidegger, Fink, Αξελός και Derrida, η έρευνά μας θεωρεί ότι το παίγνιο το...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΩΝ ΑΞΙΩΝ
Στα τέλη του 19ου αιώνα ο Φρειδερίκος Νίτσε έκανε την εκπληκτική διακήρυξη ότι οι βασικές αξίες, που στήριζαν επί αιώνες το οικοδόμημα του ευρωπαϊκού πολιτισμού, έχουν «απαξιωθεί». Αυτό δεν ήταν ένα λογοτεχνικό τερτίπι, αλλά μια πεποίθηση που θεμελιώθηκε με εντυπωσιακά επιχειρήματα σε μια σειρά βιβλίων αυτού του συγγραφέα. Κυρίως ο Νίτσε επεξεργάστηκε τρεις θεμελιώδεις αξίες: την αλήθεια, την ηθική και τον Θεό. [. . .] Η θεωρία που συνόψισε τη νιτσεϊκή παρέμβαση χαρακτηρίστηκε από τον ίδιο τον δημιουργό της ως Μηδενισμός. Στα χρόνια του Β΄...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΝΩΣΗ, ΗΔΟΝΗ, ΕΥΔΑΙΜΟΝΙΑ
Οι μελέτες που συμπεριλαμβάνονται σε αυτό τον τόμο αφορούν κυρίως δύο ευρύτερα γνωστικά αντικείμενα, τους λεγόμενους ελάσσονες Σωκρατικούς και τους φιλοσόφους της ελληνιστικής και της ρωμαϊκής περιόδου. Το πρώτο μέρος του τόμου, το οποίο αποτελείται από πέντε άρθρα, εστιάζει στους Κυρηναϊκούς - μία από τις σχολές των οποίων τα μέλη ισχυρίζονται, όπως άλλωστε και ο Πλάτων και οι διάδοχοί του στην Ακαδημία, ότι είναι οι μόνοι φιλόσοφοι που διασώζουν και συντηρούν το αυθεντικό πνεύμα του Σωκράτη. Σύμφωνα με την ερμηνεία που αναπτύσσεται εδώ, ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΡΕΛΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσει το ότι από τον δέκατο όγδοο αιώνα έπρεπε να ανακαλυφθεί μια σύνδεση ανάμεσα στην τρέλα και σε όλα τα εγκλήματα πάθους· το ότι από τον δέκατο ένατο αιώνα η τρέλα έπρεπε να γίνει ο κληρονόμος των εγκλημάτων που έβρισκαν σε αυτήν τον λόγο γιατί ήταν, και τον λόγο γιατί δεν ήταν εγκλήματα· το ότι στον εικοστό αιώνα η τρέλα έπρεπε να αποκαλύψει στο κέντρο της έναν πρωτόγονο πυρήνα ενοχής και επιθετικότητας. Όλα αυτά δεν είναι η βαθμιαία αποκάλυψη της αληθινής φύσης της τρέλας, είναι απλώς το απόσταγμα των εννοήσεω...
Διαβάστε περισσότερα...

ΛΟΓΟΣ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΑΞΙΟΠΡΕΠΕΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ
Όταν έγραψε τον "Λόγο περί της αξιοπρέπειας του ανθρώπου", που προοριζόταν να συνοδεύσει τις "Εννιακόσιες φιλοσοφικές, θεολογικές και καββαλιστικές θέσεις του ως εισαγωγή, ο Πίκο ντέλλα Μιράντολα (1463-1494) ήταν εικοσιτεσσάρων ετών. Έχοντας πλήρη επίγνωση ότι η συμπεριφορά του δεν συμβαδίζει με την ηλικία του ούτε με την τάξη του, τόλμησε ωστόσο να παρουσιάσει στους μεγαλύτερούς του μια νέα φιλοσοφία φιλοσοφία ανοιχτή, η οποία αγκαλιάζει όλα όσα απορρέουν από τη «θέληση για αλήθεια», προερχόμενα από την εποχή των αρχαίων Μυστηρίων μέχρι ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΤΑΝΟΗΣΟΥΜΕ ΤΟΝ ΛΕΒΙΝΑΣ
Ο Εμμανουέλ Λεβινάς (1906-1995) ανανέωσε σε βάθος τη φιλοσοφία. Όρισε την υποκειμενικότητα ως ευθύνη για τον άλλο και τη σωματικότητα ως τρωτότητα. Αυτή η νέα αντίληψη για το υποκείμενο είχε σημαντικές συνέπειες, τόσο από ηθική όσο και από πολιτική άποψη. Η Κορίν Πελλυσόν δίδαξε μια εισαγωγή στο έργο του Λεβινάς σε ένα σεμινάριο που το παρακολούθησαν κυρίως γιατροί, ψυχολόγοι και νοσηλευτές, στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος «Ουμανισμός και ιατρική» του Πανεπιστημίου Gustave-Eiffel. Ακριβώς επειδή δεν απευθυνόταν σε ειδικούς, η Κο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ
Ο Μονόδρομος είναι από κάθε άποψη ένας σταθμός -μια στροφή- στη ζωή και τη σκέψη του Μπένγιαμιν. Οι πνευματικές του διεργασίες δεν είναι άσχετες με την προσωπικότητα των στενότερων φίλων του, της κομμουνίστριας Λεττονής ηθοποιού Άσια Λάτσις (στην οποία και αφιερώνεται το έργο), του σιωνιστή Γκέρσομ Σόλεμ, αλλά και του Μπωντλαίρ τον οποίο μελετά και μεταφράζει δεν είναι επίσης άσχετες με το Παρίσι που το λατρεύει και το Βερολίνο των παιδικών του χρόνων. Επηρεασμένος από τα κολλάζ των υπερρεαλιστών, αλλά κι από τις τυπογραφικές υπερβολές τη...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Στο έργο μου «Φαινομενολογία του πνεύματος» που κατά την έκδοσή του χαρακτηρίστηκε ως το πρώτο μέρος του συστήματος της επιστήμης, υιοθέτησα τη μέθοδο να ξεκινήσω από την πρώτη, απλούστατη εμφάνιση του πνεύματος, από την άμεση συνείδηση, και να αναπτύξω τη διαλεκτική αυτής της ίδιας ως το επίπεδο της φιλοσοφικής επιστήμης, η αναγκαιότητα του οποίου καταδείχνεται μέσα από τούτη την πρόοδο. (. . .) (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ ΤΟΥ VAN GOGH
Ένας γερμανός φιλόσοφος, ο Martin Heidegger, βλέπει έναν πίνακα του Ολλανδού ζωγράφου Van Gogh που απεικονίζει ένα ζευγάρι παπούτσια. Ο πίνακας τον εντυπωσιάζει και του αφιερώνει ένα εκτενές σχόλιο. Ένας Αμερικανός ιστορικός τέχνης, ο Meyer Schapiro, διαβάζει το σχόλιο του φιλοσόφου και διατυπώνει γραπτώς τις αντιρρήσεις του. Ένας Γάλλος φιλόσοφος, ο Jacques Derrida, διαφωνεί και με τους δύο, προχωρεί σε μια συγκριτική ανάγνωση των θέσεών τους και συγγράφει επ' αυτού ένα δοκίμιο. Τέλος, ο Αμερικανός ιστορικός, ο Σαπίρο, επανέρχεται - έχοντ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗΣ: ΜΙΑ ΖΩΗ (ΧΑΡΤΟΔΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ)
Πρώτη βιογραφία ενός από τους πιο σημαντικούς και ενδιαφέροντες στοχαστές του 20ού αιώνα. Με αφετηρία τη νεανική πολιτική δράση του Καστοριάδη στην κατεχόμενη Αθήνα, ο Francois Dosse αναφέρεται αρχικά στην άφιξή του στο Παρίσι -ήταν κι αυτός ένας από τους υπότροφους που ταξίδεψαν με το θρυλικό "Ματαρόα"-, τη συμμετοχή του στο γαλλικό τροτσκιστικό κίνημα, την ίδρυση του περιοδικού Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα, στο οποίο θα βάλει τη σφραγίδα του. Το Σοσιαλισμός ή Βαρβαρότητα θα είναι το πρώτο έντυπο της Αριστεράς που θα ασκήσει καταλυτική κριτι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ;
Τα τελευταία χρόνια, η βιολογία μας καλεί, ανεξάρτητα από τις ιδεολογικές μας ευαισθησίες, να επανεξετάσουμε τη σχέση ανάμεσα στην κληρονομικότητα και στο περιβάλλον. Βιολόγοι και φιλόσοφοι καλούνται να συνεργαστούν σε θέματα βιοηθικής που επιτακτικά ζητούν απάντηση. Ο φιλόσοφος Luc Ferry και ο βιολόγος Jean-Didier Vincent καταπιάνονται με το δύσκολο εγχείρημα να διατυπώσουν με τρόπο απλό και παιδαγωγικό τα πλέον θεμελιώδη και ενδιαφέροντα ζητήματα του κλάδου τους σε μια κοινή βάση γνώσεων. Καρπός του εγχειρήματος αυτού είναι η απάντηση στ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
«Η ελληνική ιδιαιτερότητα δεν είναι το μέτρο και η αρμονία, ούτε η εμφάνιση της αλήθειας ως "αποκάλυψης". Η ελληνική ιδιαιτερότητα είναι το ζήτημα του μη-νοήματος και του μη-όντος». Ο τόμος αυτός περιλαμβάνει τις διαλέξεις του Κορνήλιου Καστοριάδη τους πέντε πρώτους μήνες διδασκαλίας του στην Ανώτατη Σχολή Κοινωνικών Επιστημών (EHESS) το ακαδημαϊκό έτος 1982-1983, όπου εξηγούσε τις φαινομενικά «παράδοξες» έννοιες που διατυπώνονται σε ανέκδοτο κείμενο του 1979, το οποίο δημοσιεύεται επίσης εδώ. Αναλύονται ακόμη ζητήματα, όπως η πρωτοτυπία π...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΧΡΗΣΤΟΥ
Δεν αληθεύει, ούτε και σε περίοδο κρίσης, πως μόνο ό,τι είναι πηγή κέρδους είναι και χρήσιμο. Στις εμπορευματικές δημοκρατίες μας υπάρχουν κάποιες γνώσεις που έχουν τη φήμη των "άχρηστων", οι οποίες στην πραγματικότητα αποκαλύπτουν μια εκπληκτική χρησιμότητα. Σε αυτό το φλογερό κείμενο, ο Νούτσιο Όρντινε εφιστά την προσοχή μας στη χρησιμότητα του άχρηστου και στην αχρηστία του χρήσιμου. Μέσα από τους στοχασμούς μεγάλων φιλοσόφων (Πλάτων, Αριστοτέλης, Ζουάνγκ-ζι, Πίκο ντέλλα Μιράντολα, Μονταίνιος, Μπρούνο, Καμπανέλλα, Μπέηκον, Καντ, Τοκβίλ,...
Διαβάστε περισσότερα...

HUGO GROTIUS
Ο Ούγκο Γκρότιους εισάγει στο παρόν έργο του ένα πλήθος καινοτόμων ιδεών που χαρακτηρίζουν την σύγχρονη εποχή μας καθιστώντας τη σκέψη του πάντα επίκαιρη. Ασκώντας κριτική στην κατά Μποντέν έννοια της κυριαρχίας εισαγάγει την διάκριση των εξουσιών 150 χρόνια πριν από τον Μοντεσκιέ όπως επίσης και την έννοια της λαϊκής κυριαρχίας, αποδεικνύοντας με νομικά επιχειρήματα το γιατί έχουν κυριαρχία τα αντιπροσωπευτικά σώματα. Αντλεί την επιχειρηματολογία του από την Αρχαία Ελλάδα (Θουκυδίδη, Αριστοτέλη), την Ρώμη, το Βυζάντιο και τη σχολή του Ακι...
Διαβάστε περισσότερα...

ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΜΟΣ)
Αυτός ο τόμος παρουσιάζει την γνώση στο γίγνεσθαί της. Η Φαινομενολογία του πνεύματος πρόκειται να αντικαταστήσει τις ψυχολογικές εξηγήσεις ή ακόμη τις αφηρημένες έρευνες για την θεμελίωση της γνώσης. Αυτή εξετάζει την προκαταρκτική διαδικασία που οδηγεί στην επιστήμη από μια άποψη, η οποία την καθιστά μια νέα, ενδιαφέρουσα επιστήμη, την πρώτη επιστήμη της Φιλοσοφίας. Εμπεριέχει τις διάφορες μορφές του πνεύματος ως εσωτερικούς σταθμούς της πορείας, μέσω της οποίας αυτό γίνεται καθαρή γνώση ή απόλυτο πνεύμα. Ο πλούτος των εμφανίσεων του πνε...
Διαβάστε περισσότερα...