ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ - ΘΡΗΣΚΕΙΕΣ - ΜΕΤΑΦΥΣΙΚΗ > ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ-ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΕΙΣ

ΦΡΑΝΣΙΣ ΜΠΕΙΚΟΝ
Το βιβλίο του Ζιλ Ντελέζ για τον Φράνσις Μπέικον είναι κάτι τελείως διαφορετικό από μια σπουδή ενός φιλοσόφου πάνω σε έναν ζωγράφο. Είναι, κατά τα άλλα, αυτό το βιβλίο "για" τον Μπέικον; Και ποιος είναι ο φιλόσοφος, ποιος ο ζωγράφος; Θέλουμε να πούμε: ποιος στοχάζεται και ποιος κοιτά αυτόν που στοχάζεται; Μπορούμε βέβαια να στοχαστούμε τη ζωγραφική, μπορούμε επίσης να ζωγραφίσουμε τον στοχασμό, συμπεριλαμβανομένης εκείνης της συναρπαστικής, βίαιης, μορφής στοχασμού - της ζωγραφικής. Σκεφτήκαμε: "Αναμφίβολα θα είναι αδύνατον να αντισταθμίσ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΕΝ ΚΑΙ Ο ΝΟΥΣ ΣΤΟΝ ΠΛΩΤΙΝΟ
Το ερευνητικό αυτό πόνημα επιδιώκει να συμβάλει στον φιλοσοφικό στοχασμό αξιοποιώντας το έργο του σπουδαίου νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πλωτίνου. Το αντικείμενο της έρευνας προέρχεται από την πέμπτη και έκτη Εννεάδα και επικεντρώνεται στις δύο πρώτες υποστάσεις του Πλωτίνου, το Εν και τον Νου. Η νόηση, το στοιχείο που αποτελεί την αιτία του «υπάρχειν», την ίδια στιγμή συνιστά και το εμπόδιο προς την αλήθεια. Αυτή η ζητούμενη εναντίωση στη συνειδησιακή ενότητα, που θα εκφραστεί ως ταύτιση με την προϋπόθεση του «νοείν», θα αποτελέσει και την κορ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΚΕΨΕΙΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟΝ ΜΑΡΞΙΣΜΟ, ΤΗ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ
Ένα από τα πλεονεκτήματα αυτού του κειμένου έγκειται στην πρωτοτυπία των σχολίων του Foucault αναφορικά με τα μέχρι τότε δημοσιευμένα έργα του, τα οποία τοποθετεί στο εσωτερικό της αεικίνητης πορείας του από τη φαινομενολογία προς την κριτική του μαρξισμού. Στην πορεία της συνομιλίας ο Foucault συζητά ιδιαιτέρως την "υποκειμενιστική" πρόσληψη της φαινομενολογίας στη Γαλλία, αποσαφηνίζει τη σχέση του με τον δομισμό, ορίζει με ακρίβεια το διακύβευμα της κριτικής του στους μηχανισμούς εξουσίας, καταπιάνεται με την "πολιτικοποίηση των ανθρωπίν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΑ (ΤΡΙΤΟ ΒΙΒΛΙΟ)
Ο Πρώτος Άνθρωπος ξανακάνει όλη τη διαδρομή για ν' ανακαλύψει το μυστικό του: δεν είναι ο πρώτος. Κάθε άνθρωπος είναι ο πρώτος άνθρωπος, κανείς δεν είναι. Γι' αυτό πέφτει στα πόδια της μητέρας του. Ακρόπολη. Ο άνεμος σάρωσε όλα τα σύννεφα, και το φως, το πιο λευκό και το πιο δυνατό, πέφτει από τον ουρανό. Περίεργο συναίσθημα όλο το πρωινό πως βρίσκομαι σε τούτο το μέρος εδώ και πολλά χρόνια, πως βρίσκομαι στο σπίτι μου, χωρίς μάλιστα να με ενοχλεί η διαφορετική γλώσσα. Νόμπελ. Περίεργο συναίσθημα συντριβής και μελαγχολίας. Όταν ήμουν 20 ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Η Ανθρώπινη κατάσταση, ένα εντυπωσιακά πρωτότυπο έργο που σφύζει από αναπάντεχες αποκαλυπτικές σκέψεις και συμπεράσματα, είναι σήμερα, από πολλές απόψεις, ακόμη πιο ενδιαφέρουσα απ' ό,τι όταν πρωτοεμφανίστηκε, το 1958. Η Hannah Arendt μελετά την κατάσταση της σύγχρονης ανθρωπότητας υπό το πρίσμα της ικανότητάς μας να πράττουμε. Τα προβλήματα που η Arendt προσδιόρισε τότε -η ελάττωση της ανθρώπινης πράξης και της πολιτικής ελευθερίας και το παράδοξο γεγονός ότι, ενώ οι ανθρώπινες δυνάμεις αυξάνονται μέσα από την πρόοδο των θετικών και των α...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΚΑΤΑΡΑΜΕΝΟ ΑΠΟΘΕΜΑ
Το έργο αυτό, αναμφίβολα το κορυφαίο θεωρητικό επίτευγμα του Georges Bataille (όπου, εκτός των άλλων, συνυφαίνονται όλες οι γνωστές θέσεις του για το ιερό, για τον ερωτισμό και για την εσωτερική εμπειρία), υπήρξε από πολλές απόψεις έργο προδρομικό για τη σύγχρονη σκέψη: ερμηνεύοντας με λαμπρό τρόπο τις ανθρωπολογικές παρατηρήσεις του Marcel Mauss για το δώρο και τις πρωτόγονες μορφές ανταλλαγής, συνδέοντας αυτά τα δεδομένα με τη θυσία ως κεντρική έκφραση του ιερού σε ποικίλους πολιτισμούς και συνεκτιμώντας τις μεταβαλλόμενες σχέσεις οικονο...
Διαβάστε περισσότερα...

ΒΩΒΕΝΑΡΓΚ: REFLEXIONS ET MAXIMES
"Τι θαύμα έγινε και μπόρεσες σε ηλικία, μόλις 25 χρονών να είσαι αληθινός φιλόσοφος και ρήτορας χωρίς βοήθεια άλλη έξω από μερικά βιβλία; Πώς μπόρεσες κι ανέβηκες τόσο ψηλά στον αιώνα των τόσων μικροτήτων; Και πώς πίσω από την απλότητα ενός δειλού παιδιού κρυβόταν αυτό το βάθος κι αυτή η δύναμη της ευφυΐας; Θα νιώθω πικρά για πάντα πάνω μου την τιμή της φιλίας σου". Ο Βολταίρος για τον Βωβενάργκ (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

ΠΙΠΕΡΙ ΚΑΙ ΣΠΑΣΜΕΝΕΣ ΓΡΑΜΜΕΣ
Ο Λίχτενμπεργκ σκάβει πιο βαθιά από κάθε άλλον αλλά δεν ξανανεβαίνει στην επιφάνεια. Μας μιλάει κάτω από τη γη. Τον ακούει μόνο εκείνος που κι ο ίδιος σκάβει βαθιά. (ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟ ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ)...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΘΑΝΑΤΟΣ ΣΤΗ ΣΚΕΨΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΥ
Η σκέψη του Ηρακλείτου εμφανίζεται στην ιστορία του ελληνικού στοχασμού ως ένα παράδοξο φαινόμενο, γιατί η δομή της είναι εξαιρετικά ιδιότυπη. Πρόκειται για μια πολύγραμμη εσωτερική γραφή που δεν κινείται μονοδιάστατα σε ευθείες γραμμές αλλά σε λοξές που πλέκονται μεταξύ τους και σχηματίζουν θυσάνους. Ο Πλάτων απεικονίζει τη σκέψη του φιλοσόφου ως μια βροχή από βέλη που εκτοξεύονται σαν από φαρέτρα. Ο Ηράκλειτος επιζητεί να εξερευνήσει το κρυμμένο βάθος των πραγμάτων και να μας μυήσει στην αλήθεια. Η σχέση του με την αλήθεια έχει ένα ξεχωρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΑΔΑΜΑΝΤΙΟΣ ΚΟΡΑΗΣ (1748-1833) ΚΑΙ ΝΕΟΦΥΤΟΣ ΒΑΜΒΑΣ (1770-1855)
Ο A. Κοραής και ο Ν. Βάμβας υπήρξαν οι πλέον εμβληματικές μορφές του Νεοελληνικού Διαφωτισμού ή της Νεοελληνικής Αναγέννησης. Ο πρώτος, μέντορας και φίλος του δευτέρου, με το τεράστιο εκδοτικό-συγγραφικό έργο του και τα σοφά του Προλεγόμενα απέκτησε μεγάλη πνευματική και πολιτική εμβέλεια, διότι συντέλεσε στην εκπαιδευτική αναβάθμιση και την πνευματική αφύπνιση του Γένους. Ο δεύτερος δίδαξε σε πολλά ανώτερα σχολεία της προεπαναστατικής Ελλάδος και διορίσθηκε Καθηγητής Φιλοσοφίας στο νεότευκτο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Κοραής παρέμεινε μέχρι τ...
Διαβάστε περισσότερα...

Σπινόζα, κράτος και θρησκεία (2η χαρτόδετη έκδοση)
Υπήρξε μια εποχή κατά την οποία το πολιτικό έργο του Σπινόζα είχε αποσιωπηθεί από τους ιστορικούς της φιλοσοφίας. Από τις αρχές του 20ού αιώνα μέχρι περίπου το 1960, με πολύ σπάνιες εξαιρέσεις, κανείς δεν φαινόταν να ενδιαφέρεται για ό, τι ο συγγραφέας της Ηθικής είχε γράψει σχετικά με το κράτος, το δίκαιο, τις σχέσεις ανάμεσα στον ανώτατο Άρχοντα και την Εκκλησία, τις πολιτικές συνέπειες της ανάγνωσης της Βίβλου. Αυτή η εποχή έχει παρέλθει. Η Θεολογικο-πολιτική πραγματεία και η Πολιτική πραγματεία μελετώνται αυτοτελώς ως αναπόσπαστο τμήμα...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΣΠΙΝΟΖΑ ΚΑΙ Ο ΣΠΙΝΟΖΙΣΜΟΣ
Ο Σπινόζα δέχτηκε επιθέσεις από κάθε πλευρά, οι θέσεις του όμως σημάδεψαν τις διαμάχες για τη Βίβλο, το φυσικό δίκαιο και την ελευθερία της συνείδησης. Τον συναντάμε εκ νέου στον Διαφωτισμό, στον Γερμανικό Ιδεαλισμό, στον μαρξισμό και στην ψυχανάλυση. Η "Ηθική και η Θεολογικο-πολιτική Πραγματεία" οικοδομούν μια σκέψη του Λόγου, που αρνείται την τελεολογία, την πρόνοια και την αυταπάτη του αυτεξούσιου, μια σκέψη της καθολικότητας των νόμων της φύσης, της ατομικότητας, της ελευθερίας του φιλοσοφείν. Στον Σπινόζα, τίποτε δεν υπερβαίνει την αν...
Διαβάστε περισσότερα...

ΙΧΝΗΛΑΤΩΝΤΑΣ ΤΟ ΩΡΑΙΟ
Στην παρούσα μελέτη, η Πολυξένη Ζινδριλή, εξετάζει το πρόβλημα του ωραίου, για το οποίο όμως ο Γάλλος φιλόσοφος δεν έχει αφήσει κάποιο αυτοτελές κείμενο. Γι' αυτό η συγγραφέας αναλαμβάνει να αναζητήσει τα ίχνη του προβλήματος και να ανασυγκροτήσει την εκδοχή τού Bergson για το ωραίο. Μάλιστα, η ίδια οριοθετεί το εγχείρημά της ακολουθώντας την μέθοδο της εσωτερικής ερμηνείας, δηλαδή της ερμηνείας του αρχικού κειμένου διά του κειμένου, και συγχρόνως διαχωρίζοντας το κείμενο του Γάλλου φιλοσόφου από την ιστορία των πολλών επιδράσεών του. Το ε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΤΟ ΝΕΡΟ ΚΑΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ
Περισσότερο από τις ξεκάθαρες σκέψεις και τις συνειδητές εικόνες, τα όνειρα βρίσκονται κάτω από την εξάρτηση των τεσσάρων βασικών στοιχείων. Πολυάριθμα υπήρξαν τα δοκίμια που συνδύασαν τη θεωρία των τεσσάρων υλικών στοιχείων με τις τέσσερις οργανικές ιδιοσυγκρασίες. Έτσι, ένας παλαιότερος συγγραφέας, ο Λέσσιους, γράφει στο: «Η τέχνη της μακροζωίας (Lessius, L' art de vivre longtemps, σελίς 54): «Τα όνειρα των χολερικών συνίστανται από φωτιά, πυρκαγιές, πολέμους, δολοφονίες αυτά των μελαγχολικών, από ενταφιασμούς, κενοτάφια, φαντάσματα, λ...
Διαβάστε περισσότερα...

Η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΧΩΡΟΥ
Ένας φιλόσοφος που έχει διαμορφώσει ολόκληρη την σκέψη του προσηλωμένος στα θεμελιακά θέματα της φιλοσοφίας των επιστημών, που έχει ακολουθήσει, με όση διαύγεια του παρέχουν οι δυνάμεις του, τον άξονα του ενεργού ρασιοναλισμού, τον άξονα του ολοένα αυξανόμενου ρασιοναλισμού της σύγχρονης επιστήμης, θα πρέπει να λησμονήσει τη γνώση του, να διακόψει τους δεσμούς του με όλα τα συστήματα φιλοσοφικών αναζητήσεων αν θέλει πράγματι να μελετήσει τα προβλήματα που θέτει η ποιητική φαντασία. Σ' αυτήν, οι γνώσεις του παρελθόντος δε μετρούν. Η μακρόχρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΝΕΩΤΕΡΙΚΟΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
Διατρέχοντας μια ιστορική περίοδο από την Αναγέννηση έως τα τέλη του 20ού αιώνα, το παρόν κείμενο επιχειρεί τη σύντομη καταγραφή γεγονότων, κινήσεων, θέσεων και διεκδικήσεων που, με αφετηρία την Ευρώπη, διαμόρφωσαν τον σύγχρονο κόσμο. Αποτελεί επίσης μια προσπάθεια ορισμού της ευρωπαϊκής νεωτερικότητας ως φιλοσοφικής θέσης, πολιτικής ανατροπής, κοινωνικής άποψης και καλλιτεχνικής προοπτικής. - Αλλά κατά πόσον αυτή μας είναι γνωστή στις κρυφές της διεργασίες; - Η νεωτερικότητα εξέθρεψε ή όχι το τέρας του ολοκληρωτισμού, μέσα από τον αφαιρ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΕΝΝΟΙΕΣ ΚΑΙ ΟΡΟΙ ΤΟΥ ΚΟΡΝΗΛΙΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΔΗ
Σε μια εποχή που προβεβλημένοι στοχαστές αναλώνονται είτε σε αναμασήσεις παρωχημένων θέσεων είτε σε λεκτικά πυροτεχνήματα, που εξυπηρετούν επικοινωνιακούς σκοπούς, ο λόγος του Καστοριάδη, που στηρίζεται στο επιχείρημα, δηλαδή στο αδιάσειστο θεμέλιο της φιλοσοφίας, προσφέρει ασφαλές καταφύγιο σε όσους αναζητούν αιτίες και ερμηνείες των κοινωνικών γεγονότων. Υπάρχει όμως μια δυσκολία με την οποία έρχεται αντιμέτωπος ο αναγνώστης όταν επιχειρήσει την προσπέλαση των έργων του Καστοριάδη. Η δυσκολία αναφέρεται στους όρους και τις έννοιες που ο ...
Διαβάστε περισσότερα...

ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΚΡΙΤΙΚΗ
Παρά την αδιαμφισβήτητη επίδραση του Ludwig Wittgeinstein στη σύγχρονη φιλοσοφική σκέψη, η θέση του στο φιλοσοφικό στερέωμα παραμένει αμφιλεγόμενη. Η εκ μέρους του απόρριψη της θεωρητικής στάσης, η μη γραμμική και μη συστηματική έκθεση των απόψεών του, ενίοτε το αφοριστικό ύφος της γραφής, ο ισχυρός προσωπικός τόνος της διδασκαλίας του, καθιστούν δύσκολη την ένταξή του στο πλαίσιο μιας ομοιογενούς, πόσον μάλλον ακαδημαϊκά προσανατολισμένης, φιλοσοφικής κατεύθυνσης. Από το άλλο μέρος, οι αναλύσεις του εντυπωσιάζουν με τον συχνά ιδιαίτερα τε...
Διαβάστε περισσότερα...

ΔΟΚΙΜΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΝΟΗΣΗ
Το "Δοκίμιο για την ανθρώπινη νόηση", είναι ένα μνημείο της ανθρώπινης διανοητικής ιστορίας. Αποτελεί το κλασικό εισαγωγικό έργο του εμπειρισμού, ενός εμπειρισμού αισιόδοξου ως προς τη δυνατότητα που έχουμε να γνωρίσουμε τον κόσμο και τον εαυτό μας. Για τον Λοκ είμαστε μια "tabula rasa" κατά τη γέννηση μας, αλλά δια των αισθήσεων, αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Τις εικόνες του κόσμου και όσες σχηματίζουμε στοχαζόμενοι, τις κατανοούμε μέσω της επεξεργασίας μας με τον Λόγο. Το "Δοκίμιο" χωρίζεται σε τέσσερα βιβλία. Στο πρώτο παρουσιάζεται η θέ...
Διαβάστε περισσότερα...

Ο ΕΡΩΤΙΣΜΟΣ
«Τα όντα που τελούν την αναπαραγωγή και εκείνα που προέρχονται από αυτήν, είναι όντα ξεχωριστά το ένα από το άλλο, που διαχωρίζονται από μια άβυσσο, μια συναρπαστική ασυνέχεια. Ως άτομα, πεθαίνουμε μοναχικά μέσα σε μιαν ακατανόητη περιπέτεια, νοσταλγούμε ωστόσο τη χαμένη αλληλουχία. Η αφροδίσια δραστηριότητα της αναπαραγωγής, μια από τις ανθρώπινες μορφές της οποίας αποτελεί ο ερωτισμός, μας βοηθά να την ξαναβρούμε. Από τη στιγμή της ένωσης των αναπαραγωγικών κυττάρων, γεννάται μια συνέχεια μεταξύ τους, με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου όντ...
Διαβάστε περισσότερα...